Eusebio Osa / Belaunaldi baten lekuko

Atalak: (C)politika, (D)kulturgintza, Historia

Eusebio Osa bergararra

Pako Sudupe idazleak Eusebio Osa idazlea ekarri digu gogora Belaunaldi baten lekuko liburuan. Idazle baino gehiago izan zen bergarar gasteiztartuaren obraren lekukotasuna. Garai zailean egilea eta eragilea, pentsalari arizalea. Sudupek paperezko Argian adierazi digunaz gainerako pasarte batzuk dituzu hemen, Eusebio Osaren izaeraren osagarriak:

Eusebio Osa: euskal idazle

Euskaltzale jalgi zen plazara 1960an, Erein Oñatiko agustindar laterandarren kazetan, eta hil baino hogei egun lehenago argitaratu zuen azken artikulua Egunkaria-n –1993-02-02, Elkarri bake mugimenduaren alde–. Tartean, hiru liburu euskaraz, azkena tesia, eta artikulu ugari. Euskara gure aberria zela adierazi zuen modu hunkigarrian, eta euskara euskara lantzeagatik ez baizik eta, besteak beste, zapalduen alde egiteko, herri langilearen alde egiteko, bultzagile nagusi AEBak dituen militarismoaren aurka egiteko, AHTren aurka eta ekologiaren alde egiteko erabili zuen, euskal abertzaletasunaren alde ere, eta migratzaileen eskubideen alde halaber.

– Marxismoa, lehenik, kredo erlijioso gisa hartzea kritikatu zuen. Zenbaitek esango zuen marxismoa ez zela erlijio bat, metodo zientifiko bat baizik; baina, orduan mamitzen zen bezala. (70eko hamarkada hasierako hitzak dira horiek).

– Gora handia zuen marxismoak euskal intelligentsian garai hartan, 68ko maiatza-ren eta Burgosko prozesuaren ondotik. Rikardo Arregi eta Txillardegiren arteko polemika, sozialismoa modan dago Rikardok 1967an, eta Txillardegik, arrapostu, sozialismoa modan egon zen, baina orain modan estrukturalismoa dago.

– Francoren heriotzaren ondotik, 1976ko martxoaren 3ko sarraskia Gasteizen. Greba askoren azken emaitza errepresibo gisa: bost hildako. Baditu Eusebio Osak horri buruzko bertsoak burutuak. Esportazio-inportazio lantegi batean beharrean, eta lehenik batzorde antikapitalistetan eta gero OIC/EKE inguruan lankide. Francoren heriotzaren ondotik, orduan euskal gizartean zegoen giro politizatu asaldatuarekin, iraultza soziala posible gisa ikusten zen.

– 1970n, Osarentzat, kapitalismoa suntsitzeko, proletarioek eta herri langileak piramide itxurako antolakuntza behar zuen: garrantzizkoena batzarra zen, enpresa bakoitzeko batzarra, auzo eta ikastetxe bakoitzekoa, baina gero ezinbestekoa zen batzarrok ordezkariak hautatzea eta ordezkariok eskualdeka eta nazionalitateka koordinatzea estatu mailan.

– Eta euskararen lekua? Txillardegik Hizkuntza eta pentsakera liburuan zioen bezala, Osak ere zioen euskara egitura zela, ez marxismo ortodoxoaren arabera bezala, gainegitura, baina, euskara ez zela herritasunaren oinarri.

– Lehen hauteskunde demokratikoen emaitzak ikusita, eta mugimendu asanbleistari sindikatu profesionalek jarraitu ziotenean eta, aitortu zuen nazio arazoak klase arazoak baino indar gehiago erakutsi zuela. 80ko hamarkada hasieran EHUra igaro zen, euskararen morfosintaxia eta dialektologia ematera, nahiz berak bere gogoz filosofia emango zukeen. Eta horrekin batean Egin egunkarian kolaboratzen hasi zen.

– Eusebio Osarentzat, Madrilgo eta EAEko agintariek predikatzen zuten errealismoa ez zen errealitateak ezartzen zuen errealismoa, baizik eta indar ekonomiko eta pribilegiatuek inposatzen zuten errealismoa.