Nortasunari bi bertso (Elizairi ikasiak)

Atalak: (H)endaika

Gamarte herria, mendi artean gordea.

Gamarteko Elizagaraia etxaldea aipatu nuen irailean, Garazi eskualdeko seme zendua Oxe Oxandabaratz oroit. Aldion berriz, haren seme Arño daukat gomutan. Bertsozalea ez ezik, gisako bertsolaria izana gaztetan, Elizai izengoitiz ezagutua. Euskaldun peto-petoa ez ezik, euskaltzale prestua. Hein batean, Arñori esker ikasi nuen egun herdoildurik dudan Garaziko eskuara amiñia, baita Nortasunari paratutako bertso hauek hari ikasi ere:

Nortasunari (*)

1/ Nortasuna ez da aurkitzen                    2/ Nortasun faltak galdu gintigun

inola ez beldurrean,                                             hainbat euskaldun bakandu,

ez da aurkitzen disimuluan,                               gure herriak falta horretan

gutxiago gezurrean.                                             bere kaltea izan du.

Nortasuna zer den esan nahi nuke                   Etorkizuna gogoratuta

euskaraz, hitz xamurrean,                                  ez da oraindik berandu,

bakoitza nor den azaldutzea                              Euskal Herria salba liteke

mundu guzti(ar)en aurrean.                              nortasun hori bagendu.

(*)  Arñok bertsook bizkaitar bertsolari bati ikasi zizkion Hazparneko jaialdi batean, 1980. urte aldera.

Eta gaur da eguna, urriaren 1ean, neronek aspaldi paratu nuen bertso-poema moduko hau Arñori ordainetan helaraztekoa.

Garaziko lurra

1/ Iparraldean barrena                      2/ Lanbro artean gorderik

zu zaitugu erdian:                                   gelditurik aldian:

pentze laboragarriak                              behialako askazia

landuak ordokian.                                  oraindik  baserrian.

Artzaintza atxiki duzu                           Basajauna bizi duzu

udaldian mendian.                                 Irati pagadian.

3/ Historia gorabeherek                    4/ Helduaro hondarrean

bideratu zaituzte,                                   zugan ninduzun hazi,

zure berezko jitea                                  denboraren iraganak

alde batera uzten.                                  ez zaitu aldarazi.

Nafar eskualdea zira                             Herrixka zira oraino

nahiz nehor gutik uste.                        Donibane Garazi.

5/ Zugana bildu ninduzun                6/ Eskuarak dirauzu din-dan,            

patuak pusaturik,                                 hiltzen zauzun hizkuntza,

xarmanta izan zintudan                      zuri ikasi dauzut

nitaz txit jabeturik,                              arbasoen uzkuntza,

ene baitan zaitut hartaz,                     hil-bizian egun dugun

gogo-biziz oraindik.                              atzoko bereizkuntza.

7/ Ene pentsamenduetan

jalgitzen zira sarri.

Zurekiko sentipena

nigan duzu itzarri.

Alditan baterakorra

zenbaitetan mingarri.

(Hendaia, 1987)