Julio Villar: “Nabigatzen hasi nintzenean, mundua birjina zegoen, London, Stevenson edota Melville-n mundua zen”

Atalak: (E)gizartea, Kirola

     Julio Villar, bidaiaria bilakatutako eskalatzailea

Viaje a pie / Mar de nubes  liburuaren karietara egindako elkarrizketa batean: “Uste dut garai ederrean jaio nintzela, mundua oraindik mundu zenean”,  adierazi zenuen.
Egia da, mundua orduan ia ukitu gabe zegoen. Ni mendira joaten nintzen eta hutsik aurkitzen nuen. Pentsa, Naranjo mendiaren [Urriellu edo Naranjo de Bulnes] mendebaldekoa egin genuenean behin baino ez zen egina –guk baino urte bat lehenago igo zuten lehen aldiz–, eta hurrengo igoera-eskalada bospasei urte geroago egin zen. Egun ez duzu mendi bat horrela aurkituko, jendez beterik daude ia beti. Mendia masifikatu da, hiriko jendea mendiaren konkistara joan da. 1960ko hasierako urteez ari naiz. Geroago, nabigatzen hasi nintzenean, mundua birjina zegoen, Jack London, Robert Louis Stevenson edota Herman Melville-n mundua zen… Irla batera arribatu eta bi hilabetez bakarrik egoten zinen zu eta natiboak. Mundua liluragarria zen.

Hitz egin iezaguzu haur edota nerabe garaiaz.
1943 urtekoa naiz, Donostian bizi nintzen umetan. Gure etxean asko hitz egiten genuen bidaiatzeaz, sei anaia-arreba ginen, gurasoek ezin zuten bidaiatu noski, baina bidaia imajinarioak egiten genituen. Hara, askotan kontatu dut eta errepikatzen naiz… [isilunea, irribarretsu]. Ez zait gustatzen gaua bera errepikatzea. Jendea hurbiltzen da niregana iraganeko kontuen jakin minez, baina uko egiten diot kontatzeari, zeren eta errepikatzearen errepikatzeaz, urrutiko historia hori erdi-gezur erdi-egia bihurtzen da.

Tira, nire haurtzaroa? Bada, oroit dut, hemen, Donostiako kaian, ibiltzen ginela neguan, arrantzaleen barkuak zeuden; beren kaboek ura jariotzen, zirimiria, hori ere ez dago gaur egun, hirian ez du-eta euririk egiten. Haurtzaro zoriontsua izan nuen, babestua. Uste dut jaio nintzela leku egoki batean, une on batean, gerraostean. Familiak ongi babestu ninduen, bizitza zoriontsu eta erraza izan nuen.

Lehen bidaia bederatzi urtetan egin nuen, Alemaniara. Izeba bat genuen han, urte batez egon nintzen. II. Mundu Gerraren ondorenean, dena aiurritan zegoen. Ni iparramerikarrek okupatutako zonaldean bizi nintzen, baina frantsesek okupatutako aldera joaten nintzen. Finthen zen herria, Mainz hiriaren inguruan, Rhin ibaiaren beste aldean. Frantsesa ikasia nuen apur bat hemen, eta frantses eskolara joaten nintzen. Frantsesa eta alemana ikasi nituen, gutxi-asko aldi berean. Han ere garai zoriontsua bizi izan nuen, mutiko txikerra nintzen, esperientzia anitz izan nituen. Lehen neskalaguna bederatzi  urterekin izan nuen, burua kentzen zidan. Hamabost urte geroago ikusi nuen berriz, eta burua are gorago zeukan, baita 50 kilo gehiago ere. Ederra benetan! Bestalde, elizako kontuak eta inauteriak ere gogoratzen ditut. Halaber, Mainz ibai handian gabarra trafikoa handia zegoen eta hozten zenean patinatzera joaten ginen.

Euskal Herria berriz, zer zen mundu hura?
Francoren garaiak ziren, ni ez nintzen gauza askoz konturatzen, baina Franco presente zegoen; arrazoinamendua, besteak beste. Hitz egiteko beldurra zegoen, baina nik bederatzi urte nituen eta… La Pirenaica irratia entzuten genuen, hemen gertatzen zenaz Frantziatik kontatua jakiten genuen. Gu ez ginen ezertaz konturatzen, artean ez zegoen Francoren kontrako jarrerarik, agerian behintzat, geroago agertuko zena. Jendea beldurtuta bizi zen. Gaiak tabu edo isilpekoak zeuden.

Zer-nolako ikasle zinen?
Ikasle erdipurdikoa izan nintzen, nota onak ateratzen nituen intereseko gaietan eta txarrak interesa pizten ez zidaten materietan. Orokorrean, “gainditzen” duen horietako bat nintzen, batzuetan ongi eta bestetan suspentsoak ateratzen zituen horietako bat, beraz, azterketak irailerako uzten nituen. Beno, merkatal ikasketak egin nituen, batere gustatzen ez zitzaizkidan, ez orduan ez gaur. Nire lagun asko kutxa edo bankuetan hasi ziren lanean, Guipuzcoanoan adibidez. Nik Vizcaya Bankurako oposaketak egin nituen eta suertez suspenditu egin nituen. Hor okertu edo zuzendu zen nire bizitza.