BURUtaPENAK: hitz guztien azpitik eta txapa guztien gainetik (XVI)

Atalak: (C)politika

– Koronabirusaren berri izan nuenean, hasieran, Txinatik zetorrela, Pedro Sánchez salbatzera zetorrela pentsatu nuen ironiaz. Kataluniako krisiaren zurrunbiloan ari zen espainiar presidentea, Quim Torra lapa-belartsua soinetik ezin kenduz. Ironia ez da beti osasuntsua. Covid-19 delakoa zorri-belarra baino itsaskorragoa bihurtu zaigu eta. Sanchezen eta Urkulluren bisaiak ikusi besterik ez duzu.

– Arrazoitzeko ahalmena dudanez geroztik, lehen aldikoz, “ETA akronimoa” desagertu da hedabideetatik. ETA akronimoa desagertu gabe egon baita orainokoan eguneroko prentsan, hura deseginda ere. Engoitik, otxentxena bidean doan koarentena honetan ETA ez da subjektu nagusia. Akronimoa anakronismoa bihurtu zen, eta, itxura batez, koronabirusak akabatu du koarentenan. Hala bedi! Amen!

– Koronabirusaren kontua serioa zenentz noiz ohartu nintzen? Eliteko kirolariek beren soldataren %20-30 jaistea onartzen zutela jakitean. “%1 jatsita balitz ere, kontu serioa litzateke”, pentsu dut orain ere.

– Koronabirusa kontu larria zela ohartu nintzen, ez zela txistea alegia, jendea komuneko papera erruz erosten hasi baitzen. Gizakion kakalarria ez zela beherako pasagarria ohartu nintzen, gizakiak diarrea mentala jasangaitza nozitzen duela baieztatu nuen berriz ere.

– Uztailaren 4 batean munduratu ninduten. Koronabirusak hamaika urte bete berria nintzen garaira emana nau. Urte hartan gizona –ama sukaldean zegoen, eta gure etxean lehen telebista sartu zen– ilargira iritsi zen, baita geroago martitzera ailegatu ere. 2020. urteko kontuak, kontu distopikoak ziren guretzat. Orduan ez nekien –jakina– zer zen distopia. XX. mendeko kontu distopiko haiek, XXI. mendeko kontu despotikoak “bilakatu” dira.

– Trump telebistan ageri ohi da egunero, buruan buru. Merkel haren segidan Johnson eta Macron ondoren, Sánchez eta Urkullu gero –Torra ere tarteka–. Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburu Nekane Murga haien ostean. Neketsua da politikarien jarduna, hori alamena. Lata, tabarra eta murga (otoi eta arren, barka nazala Murga andereak).

– “Da igual el dinero, todos tenemos los mismos miedos”, erran du Andrés Iniesta elite-elite-eliteko futbolariak. Miedos bai, medios ez! “Lo tuyo es de veras estres Andres! Hara Iniesta, “no te levantes de la siesta!”.

– Heriotzak denok berdintzen omen gaitu, koronabirusak ez orainokoan.

–  Afrikako eta Hego Amerikako hainbat herrialdetan koronabirusa ez da aldian aldiko kontua. Herritar asko eta asko birus batekin jaio eta harekin hil izaten dira. Koronabirusa benetan globala eta iraunkorra bilakatuko balitz, agian, has liteke apur bat aldatzen planetaren nora. Bai ote? Nora ote?

– “El 1% más rico tiene tanto patrimonio como todo el resto del mundo junto”, dio estatistikak. Mendebaldeko gizaki berria –gizona eta emaztekia– eztitan bizitzeko jaioa da. Gizaki berria, humanoa trop humanoa, izakari izugarri mesfidatia da, hagitz beldurtia. Hazi baino konfitatuta hezi da.

– Koronabirusa ezagutu baino lehenago, askok eta askok ezagutu dute konfinamendua mendebalde aberatsean ere.

– Planeta deskantsatzen ari da, Covid-19ak lurtarrok apur bat otzandu ostean. Anartean, sistemaren sintomak gaitzak diren honetan, bizitzen ikasten ari gara, bizitzen ikasten hil artean.

– Koronabirusaren ostean gizabanakoak hobetuko al gara? Horra galdera. Adibidez, Xuxen-ek segituko du –euskaldunon– koronabirusa gorriz azpimarratzen? Agian ez. Izan liteke hori ere. Alabaina, sistema hor izanen da beti eta eternalki. Sistema xuxen xuxena baita, okerrik gabea. Gizakiok izakari sistemikoak gara eta. Sistema berrituta ere, sistemaren sintoma sistemikoak pairatuko ditugu. Gure sistema genetikoan neurologikoa gailentzen baita.

– Ez al da koronabirusa benetako lehen estralurtarra izango, bada? Ufologoek iragarritako lehen alienigena. Baliteke. Agian aspaldi gaude alienatuta.

– Mundua gero eta konplexuagoa da eta gizabanakoa gero eta sinpleagoa. Gero eta master eta doktore tesiak gehiago izan eta are dotoreagoa gizakia. Alabaina gero eta singleagoa da, gero eta hauskorragoa.

– “Mañana, cuando yo muera, no me vengas a llorar. Nunca estaré bajo tierra, soy viento de libertad”, esan zuen Ernesto Che Guevarak. Nik Jon Paredes Manot Txiki-ri ikasi nion. Txiki-rik gabe, beharbada, ni ez nintzen naizena bilakatuko.

– Gure arbasoek lurrean atseden hartzen zuten. Guk aldiz, haizeak eramanda nahi dugu pasa eternitatera. “Covid-19a pasa ostean, haizea bera ere libre izango al da?”, galdetzen diot nire buruari. Egia ote da, ez garela gure baitakoak.

– Galderak eta galderak: gure amak 93 urte beteko ditu agorrilean, agorra doa konfinamendua, aro latza eta sikua. Lehen astean ez genuela berriz ikusiko pentsatu nuen, konfinamendu hasieran. Bost aste igaro dira ikusi gabe, artean ez da mundutik joan. Zenbat artean geratzen zaio amaren bizialdiari?

– “Round up the usual suspects / Ohiko susmagarriak atxilotu”. Casablancan daude maitaleak, Rick Blaine eta Ilsa Lund deritzote. Humphrey Bogart eta Ingrid haien roletan: “We’ll always have Paris / Beti izanen dugu Paris”. Casablanca-n gaude gu ere. Maitasun historia hura gugan bego betiere. Fikzioa benetakoa balitz bezala bizi ginen. Benetakoak fikzioa gainditu du berriz ere. Iparramerikarren etxe txuria ametsa bizi dugu guk ere. Noiz arte?

21. tanta: laino guztien azpitik eta sasi guztien gainetik.

22. tantoa: hitz guztien azpitik eta txapa guztien gainetik.