Salmaren malkoen oroimenez

Atalak: Zinema

Etz Limon/Les citronniers/Los limoneros. Eran Riklis zuzendaria

Etz Limon film franko-germaniar-israeldarra da; Berlingo Zinemaldian ikusleen saria irabazi zuen 2008an. Eran Riklis da zuzendaria, israeldarra, Jerusalemen jaioa 1954an. Limoiondo lur-sail baten jabea da Salma Zidane, Hiam Abbas aktoreak jokatutako protagonista nagusia. Mira Navon (Rona Lipaz-Michael aktorea) berriz, israeldarra da; are gehiago, Israelgo Defentsa ministroaren emaztea da. Ziad Daud abokatua (Ali Suliman), Israel Navon ministroa (Doron Tavory) eta Tarik Kopty laboraria (Abu Hussam) dira gainontzeko aktore nagusiak.

Nik estreinatu berria ikusi nuen, zinematokian. Ez da ahanzturan geratzen den filma. Beraz, berriki, AEBetako Obama presidentea eta Israelgo lehen ministro Netanyahu bildu direnean, filma ikusi dut berriz ere; DVDan oraingoan. Obamak, dakizunez, “Israel eta Palestinaren arteko 1967aren aurreko mugak berrezartzea” proposatu dio Netanyahuri. Israelgo agintariak ezetz esan dio. Analista politikoek beren iritzia eman dute gaiari buruz. Nik, politikaz harago edo honago, film honetan israeldarren eta palestinarren arteko elkarbizitza –errealitatearen lagin txikia– modu interesgarrian eta ikusgarrian islatua ikusi dezakezula gogoratu nahi dizut.

Salma laborariaren lur-saila Israel eta lurralde okupatuen arteko muga-mugan dago. Mugan bertan, etxe berrian, kokatu da Israelgo Defentsa-ministroa. Israelgo Estatuak, segurtasuna dela-eta, Salmaren arbasoek utzitako limoiondoak erauzi nahi ditu errotik. Arrazoia, ministroa “palestinar terroristen” erasoetatik babestea.

Hasieratik beretik filmaren argiak liluratuko zaitu, baita limoiondoek beraiek ere. Liluratuko zaituzte ere lurra eta arbolak zaintzen dituztenek. Salmaren sufrimenduak gatibatuko zaitu.

Filmak, bistan da, ez dizkigu 3.000 urte dirauen israeldar-palestinar gatazka ebazteko klabeak iradokitzen, ezta saiatu ere. Israel eta Palestina arteko auzia ez da bihar ebatziko. Baina ebatziko balitz ere, filmak berdin balioko luke. Lurra eta pertsonok izate beraren parte garela erakutsi digu Eran Riklisek. Tarik laborariaren jarduna –Israelgo Auzitegi Gorenean mintzo denean– pasarte zoragarria da. Jendeen arteko harremanen irudiek helarazten diguten samurtasuna hunkigarria da: Salmak eta Mirak elkarrekiko duten errespetua nahiz Salma eta Ziaden arteko maitasuna, kasurako.

Ikusi filma! Ez dituzu Salmaren malko hunkigarriak ahantziko.

P. S. : Argiaren 2279. zenbakian Abarrak sailean argitaratua.