Nafar mirailaren pieza-puska anitzak

Atalak: Musika

Nafarroako Comptos Ganbera

Nafarroan barnako musika ibilaldia egitea gonbidatu nahi dizut. Ziur ez naizela pertsona egokiena gonbite hau egiteko. Bizitzaren harat-honatekoek ematen dizkiguten ustekabeek ausartak bihurtzen gaituzte ordea. Horratx zoria!

Fermin Erbiti idazlearengana hurbildu nintzen Iruñera, eta Nafarroako Comptos Ganbera ezagutzea izan zen nire lehen ustekabea, eta Ferminen eskutik ezagutzea zoria. Eta hori gutxi bailitzan, opari honekin etxeratu nintzen: Musika ibilaldia Nafarroan barna. Halaxe du grazia CDak. Iruñeko Katedraleko Musika Kaperak joa da. Nafarroako musikaren pieza puska bitxiak biltzen ditu. XIII. eta XX. mende arteko hogeita bat kanta, comptoa zehatz eginda.

CDari buruzko bi zertzelada eskaini aitzin, azal dezadan zer den Nafarroako Comptos Ganbera: “Espainiako Estatuko kontu epaitegirik zaharrena da. Karlos II. nafar erregeak sortu zuen 1365ean Erresumaren egoera ekonomiko latza konpontzeko asmoz. XIX. mendean Nafarroako Erresuma espainiar probintzia bihurtu zen. Comptos Ganbera galdu zuen,  hainbat eskumenekin batera. 1836ko dekretu batek erakundea desagerrarazi zuen. Comptos Ganbera 140 urte baino gehiago itxita egon zen. 1980an Nafarroako Parlamentuak erakundea berriro martxan jartzeko erabakia hartu zuen”.

Pieza bitxiak direla aipatu dut. Bai horixe. Lehen kantak Goizean diru kontatzen izena du. Baraibarkoa da, XVIII. mendekoa. Comptos Ganberari kontu eta kantu egiten dizkio: “Goizean diru kontatzen,/arratserako gastatzen,/bazkari ona jokatzen,/kafea hartuz,/kopak edanez,/edari finak garbitzen:/Eginik ez dut ukatzen./Orain ezpainak nekatzen,/sardin ederrez betetzen. Honela kantatzen du Kaperak, Aurelio Sagaseta zuzendariaren batuta pean. Kantarik zaharrena, Teobaldo I.a erregearen Seigneurs, Sachiez da; 1239 urtekoa. Berrienak, berriz, XX. mendekoak dira, Fernando Remacha, Pascual Aldabe eta Emiliana Zubeldia musikagileenak.

Nafarroaren aniztasunaren isla da diskoa. Comptos Ganberaren 25. urteurrena kari obratua. Kantetako bost euskaraz dira, lau latinez, hiru gaztelaniaz, bat frantsesez, gainerakoak instrumentalak.

Baraibarko Nere maitiaren hitzok atxiki dugu buruan guk: “Nere maitia, ez egon sustoz,/biziko gera munduan gustoz:/palazio bat eginen dugu/sekalez edo lastoz:/balkona ere basalizarrez,/teilatua belar igarrez,/hala, goizean enkargatu da/Baionako Pierres”.

Kantaren hotsa –doinua– zure kontu, akort?

mkl

P.S.: Kultura saileko Abarrak (2.286 zenbakian argitaratua).