Antton Lukurekin bertsolaritzaz (eta II)

Atalak: Antzerkia, Bertsolaritza, Dantza

Libertitzeaz saioa hizpide:

1.  Abantzu ez dut bertsolaritza gaia landu, edo gutxi ekarri dut liburuan. Bertsozaleek atal hori bakarrik irakurriko ote duten uzkur egon naiz. Haatik, bertsolaritzaz idatzi dudana ez da ulertzen aitzinean izkiriatu dudan guztia ulertu gabe.

2.  Eta idatzi dudana ez da puntako bertsolarien kontra. Uste dut, memento horretan [Txapelketan] egiten dutena bertsolariei beraiei ihes egiten zaiela. Txapelketa baditu alderdi onak, bistan da: Txapelketak lan handia egin du euskara batua herritartzen, euskararen transmisioan. Euskaldunok hobeki ulertzen dugu elkar. Alderdi bakar batzuk aipatu aldera.

3.  Xabier Amurizak erran zuen bertsolaritza kirol nazionala dela. Egungo bertsolariek “kirola” lehen baino aise gehiago egiten dute. Alta, bertsolariak direlako antzerkian ari dira, eta nik bertsolariak antzerkiko begiekin ikusten ditut. Txapelketara begi horrekin joaten bazara beste ikuskizun hori ikusten duzu.

4. Ez dakit Txapelketa  horrela behatua den. Epaileek puntuak ematen dituztelarik, denak ez dugu bat egiten. Zeren eta bertsoaren inguruan bada ikuspegi oso bat hartzea, ez da bakarrik bertsoaren kalitatea neurtu behar, bada ere antzezpena, bertsolariaren izatea. Nik hori plazer handiz hartzen dut. Eta hori ez da ageri puntuaketan. Horrek guztiak izugarrizko inportantzia du enetako.

5. Xalbador bertsolari handia zen, baina ez zuen kantatzen Amets Arzallusek duen birtuosismo horrekin. Alta bada, orain kalitatea eta birtuosismoa nahasten dira. Erran nahi baita, Txapelketarik gabe nola formatuko dituzun hain erraz ari diren moduko bertsolariak? Uste dut ezin dela.

6. Kultura herrikoian bertsolari hitzak badu esanahi bat, funtzio bat, baita Libertimenduan eta gizartean ere. Bertsolari batek uzten badu bere egitekoa, bere entrenamendua, bere azala galtzen du. Egiazki arazoa hor dela uste dut. Orain arte, dantzariaren alter egoa bertsolaria zen. Antzerkilaririk izanen ote denetz hemendik aitzina, galduko edo aldatuko denetz, ez dakit. Baina esperimentatzeko beharra aldarrikatzen dut.

 7. Imajina dezagun Libertitzeaz saioak kausitzen duela bere parioa, imajinatu ere inauterietan eta Kaskarotetan bertsolariak direla ari, jokoaren erdian. Bertsolari anitz behar dituzu jokoan, eta badago problema bat. Lehen ez zegoen birtuosismo hori ekarri baitu Txapelketak.

8. Ene helburua da bertso saioetan gaia naturalki agertzea, ez dadin gaia beti inposatua izan. Memento honetan Baiona izan liteke tokia, azkeneko bozen karietara gaia badago. Badago gai emailerik gabe, istorioa formulatzeko xantza.

9.  Bertsolaritzan [Txapelketa medio batez ere] izan den ibilbide horren ondoren problematika bat jalgi da; guretako eta Libertimendurako partikularki.Ene nahikaria da lapurtarrek, zuberotarrek eta baxenafarrek Artedrama errekupera dezaten. Konparazione, bertsolariak egon daitezen Hazparneko Kaskarotetan.

10. (Oharra: Irakurri Libertitzeaz saioa. Liburuan aburu osoagoak kausituko dituzu).