Hamar flash eskubideen eta betebeharren (erre)bidean

Atalak: (E)gizartea

Etxegintza, azpiegiturak ibilgailuak… Gure zibilizazioaren berezigarriak.

Bi dira ekonomiaren motor nagusiak: bat, etxegintza edota azpiegiturak. Bi, autoak edota ibilgailuak.
Jendartearen jitea egunero antzematen dut errepidean. Errepideetako nire ibilerek Baiona, Donostia, Bilbo, Gasteiz eta Iruñea lotzen dituzte, RN-10, RN-1 eta A-8an gaindi mugitzen naiz batez ere.
Hiri barneko errotondetatik ere pasa behar izaten dut, noski, niretzat larribideak. Biribilguneak gaur egungo munduaren eta jendartearen kulturaren –ibilmoldearen– bereizgarriak dira.
Jendarte baten nolakotasuna –“herri baten” esaten ez naiz menturatzen– errepidean islatzen da. Errepideetako autoen ibilerak nolakoak, halakoxeak jendeok.
Askok autoan eta autopistetan ematen dugu bizitzaren parte handia, baita bizia jokoan eman ere. Autoak hala nola erre(bideak) egungo jendeon izaeraren isla dira.

Hamar flash jendeon zentzumena bideratu aldera:

Inork gutxik du eskuineko erraila estimuan

– Autoaren keinukariak: gidatzean keinuak askoz gehiago balio du mihiak baino. Alta bada, gure zibilizazioan autoaren argi keinukariak edergailu dira. Gidatzean baina, mihia ahoan izan beharrean, beste gidariak iraintzeko erabili izaten dugu sarri askotan.

– Hiru erraileko errepidetan barna: Aristotelesek bertutea erdialdean dagoela esan zuen. Filosofoak jarraitzaile asko ditu gure errepideetan. Inork gutxik du eskuineko erraila estimuan.

– Eskuinetik datozen ibilgailuak: eskuinetik errepidera datozen gailuak ikusiezinak dira gure txofertza moldean. Sarritan, ezkerreko erraila libre izan arren, azelerazio errailean eskuinetik sartzera doana –edo datorrena– galga sakatzera kondenatuta dago, pneumatikoen usaina sentitzeraino behartua ere.

– Ezker alderako joera nagusi: politikan eskuina gailentzen da,  errepidean aldiz, gidariok ezkerra maite dugu. Horretarako bistan denez, baitezpadakoa da potentzia handiko ibilgailua izatea. Franko dira, ezkerra hartuta, eskuinetik doan auto mantsoagoa aurrean daukan kamioiaren kea, hautsa eta lohia irenstera behartu eta kondenatzen dutenak.

Eskuinetik errepidera datozen gailuak ikusiezinak dira gure txofertza moldean.

– Kamioiak faraoiak dira: kamioak dira jaun eta jabe errepidean, bereziki euri eta haize erauntsi artean. Gehienak arrotzak dira, eta horiek  ez dituzte aintzat hartzen tokian tokiko txoferren ezaugarriak, ezta tokiko herrialdean gidatzeko moduak. Kamioilariak internazionalismo berriaren ordezkari nagusiak dira.

–  Naziotasuna nolakoa, klaxona ozenagoa: gure hegoaldean matrikula frantsesdun autoa gidatuz gero, bistakoa da tokikoen naziotasuna: espainola. Ostera ere, iparraldean halaxe ere: nazio frantsesaren sona entzuten dugu  “tutu, tutu, tutuetan”. Euskaldunak ez du izaterik –nazio aitorturik– errepidean. Iparraldeko euskalduna frantsesa da Hegoaldean eta vice-versa.

– Errotondak: errotondako barne bideak azeleraziorako errailak bailiran erabiltzen ohi dira –eta ditugu–. Errotondak –talo erraldoiak ere deituak– munduaren “biribiltasuna”ren islak dira. Islak edo paradisu fiskalak. Azkarrenak bere legea inposatzen du.

– Oro da eskubide, betebeharrik ez: oinezkoek lehentasuna dute errotondatan, erabateko eskubidea. Errotondan sartzean baina, kasu! Usu, atzeko autoen presak –eta presioak– eta oinezko nagusikeriaren –ausarkeriaren– bat-bateko zebra-bideratzeak kokotsa tanpez itsasten dizute bolantearen aurka.

Errotondako barne bideak azeleraziorako errailak bailiran erabiltzen ohi dira.

–  Mugikorraren audioa belarrietan: oinezko ausartak –edo despistatuak– musika kaskoak eta txano buruan paseatzen dira hirian. Zirkulazioa ez da euren ardura. Autoan berriz, irratiak ezean, CDak entretenitzen du gidaria. Mugikorra deika edota txioka has dakioke une berean.

– Bidez bide: errepideak eta autoak norbanakook aldarrikatzen ditugun eskubideen paradigma dira. Hots, nork bere eskubideak aldarrikatzen ditu biziro, betebeharrak ez baleude legez. Autoen arteko beharrezko “distantzia” gida liburuaren arau hutsala baino ez da, “abiadura” berriz, desarrazoiaren araua.

Ohar1: Erre(bidean) noala, hainbat jendek, kolektibok edo herrik (gureak barne) aldarrikatzen duten independentzia –edota askatasuna– kimera begitantzen zait. Kimera sesioa baita errepidean, disputa desleiala, errieta-gunea.

 Ohar 2: Anari-ren Epilogo bat diskoko Autodefinitua kantaren doinuak iradokitako testua.