Politikoei eta botereari kritika (II)
– Memoria kolektiboa norberaren baitatik eraikitzen hasten da. Literaturak, esaterako, pertsonaiak eta egoerak eraikitzen ditu, eta fikzioa izanagatik ere, memoria kolektiboa eraikitzen lagundu dezake, literatura errealitatetik hornitzen eta elikatzen baita. Hartara, literatura errealitatearen erreferentzia edo isla bilaka daiteke. – Memoria ez da literaturaren testutik eraiki den erreferentea soilik. Memoria kolektiboa ez du sortzen literaturak bakarrik, sozializazioaren ondoren ere...
Read MoreLiteratura memoriaren lagun (I)
Larrunaren 178. zenbakiak Literatura eta memoriaz (euskal gazta politikoaren memoria) hausnartzeko parada eman digu. Gaiak nola solasaldiak hala. Gatazkak antzina garamatza, latza da historia biltzea, zaila memoria zehaztea. Azkeneko bost hamarraldiko memoria biltzen “soilik” lan gaitza daukagu herritarrok. Hots, euskal gatazka politiko historikoaren korapiloak ez dira aise laxatuko. Literatur adituak eta arituak murgildu ziren solasean, bakea bilatzen duten gerlarien gisara: kuraiatsu....
Read MoreAriège eta Foix gogoan, lanera
Abuztuan ez ohi dugu paperezko Argia publikatzen, lau asteko oporraldia hartuta. Lau aste hauetako lehena hartu ohi dut bete-beteko oportzat, seme-alaben ama lagun. Gainerako hirurak, mundura ekarri ditugunak eta mundura ekarri gintuztenak alboan izaten ditugu, eurekiko ardurak partekatu beharrean. Lagunarekikoak, bestalde. Lau aste joan dira Ariègen, Foix-en, egon ginela. Egonaldia atzo balitz bezala dut gogoan, alta, mundualdi bat joan dela dirudit. Berriz ere denbora aipagai, bera dut/dugu...
Read MoreI. eta II. Mundu Gerretan hildakoen omenezko zentroak
Oradour-sur-Glane eta Hartmannswiller herriak urrun daude elkarrengandik. Lehena Okzitaniako herri bat da, Limousin eskualdean dago. Haute-Vienne departamenduan. Euskal Herritik lau ordutan. Bigarrena, Hartmannswiller, Alsazian dago. Haut-Rhin departamenduan. Oradour-sur-Glane herritik, 8 ordura. Euskal Herritik 12 ordutan. Geldialdien denbora, bestaldi edo bestalde. Badute biek ezaugarri bat komunean: – II. Mundu Gerran alemaniar naziek genozidio itzela burutu zuten Oradour-sur-Glane-n....
Read MoreMemoriaz II (Gabriel Arestiren omenez)
Gora ta gora beti Oskorri taldearen Gabriel Arestiren omenez diskoko kanta da. Arestirena da letra. Hitzak entzutean, zerbait arraroa egiten zaizu. Kantarekin gogoratu naiz “Industria Ipar Euskal Herrian” erreportajea lantzean. Alegia, zergatik Lapurdi hizpide izan, tankerako gaia lantzean edota kanta bihurtzean? Gora ta gora beti, haik gora Lapurdi! Euskerak bizi gaitu eta bizi bedi. Demagun honela entzuten dugula kantua: Gora ta gora beti, haik gora Euskadi! Euskerak bizi...
Read MoreMemoriaz
Urte zaharra joan da, eta berria heldu. Urte berri on! Bi urteren artekoak aise gogoratzen ditugu. Aspaldikoak ez horren aise. Eta iragan berriak ere ez horren zehazki, antza. Memoriaz ari naiz. Horrela pentsatu nuen Ainara Ortega kantaria –Imanol Cover lehiaketa irabazi eta biharamunean– Euskadi Irratia-n entzun nuelarik. (Ainara Ortega –Satxa Soriazu piano-jolearekin batera izan zen iragan azaroan Imanol Cover lehiaketako irabazlea, Nire Euskaltasuna kanta interpretatuz). Nire...
Read MorePNV-ETA Crónica oculta deskubritzeko lerroak
PNV-ETA Crónica oculta Jose Felix Azurmendi kazetariaren liburu hagitz interesgarria duzu. 1960etik 1979ra bitarteko kronika epistolarra da, dokumentazio lan itzela. EAJren eta ETAren historiako jende esanguratsuen bizipenak, pentsamoldeak eta jarduerak bikain jasotzen ditu, idazketa lauz eta kitzikagarriz. Liburuan aldi hartako abertzaletasunaren memoria jasotzen da, kazetari trebatu –eta zaildu– honen hurbileko bizipenak tarte direlarik. Elkarrizketan, liburuko aldiaz gain,...
Read MoreTxillardegirenean: zoriona eta zorigaitza baltzuan
Larunbat arratsa zen. Telefonoak jo zuen: “Txillardegi hil da”. Gaur Egun albistegia, ETBn: “Hiru ETAkide atxilotu dituzte Frantzian”. Biharamunean, igandean, Elkartasun Eguna izan zen Larresoro herrian, preso eta iheslarien aldeko urteroko ekitaldia. 1958an ETAren sorreran parte hartu zuen Txillardegik. Larresoro izengoitia ere erabili zuen. 1929ko irailaren 27an jaio zen, eta 1975z geroztik Gudarien Egunean betetzen zituen urteak. 1957z gero euskaltzain urgazle izan zen, baina ez zen...
Read MoreIñaki Isasmendiren denboraldi berriko ibilerak
Argiako kazetariok –udaldiko oporren karietara– gomendatzen ditugun liburu artean Iñaki Isamendiren Nire denboraldiko ibilerak dago. Hori baina, iazko –abuztuko– liburuen artean duzu. Liburuaren gaineko iruzkinaz gain, horrela azaldu nuen orriotan Iñaki Isasmendi bera: “Nire denboraldiko ibilerak liburuan barrena irakurlea bideratzen hasi orduko agortu zait espazioa (Argiaren 2241 zenbakian argitaratzekoa). Zaputza sentitu orduko, “hainbat hobe” pentsatu dut. Irakurleak...
Read More“Askatasuneranzko bidean Guardia Zibilak erahilda”
Koldo Arriola 1956an jaio zen. Ez zen jaio lez hil, hil egin baitzuten. 35 urteren ostean bere izenak titulua eman dio liburu bati. Koldo Arriolaren nerabe irudia ageri da azalean, beltza gorriaren gainean ageri ere. “Ondo lotutako hilketa baten istorio beltza bezain sakona” azpitituluak ondo baino hobeto jasotzen du Koldori jazotakoa. Liburuaren egileak liburua ez dela berea esan ohi du, Koldoren lagunena baizik: “Ni testigantzak eta oroitzapenak jasotzeaz arduratu naiz” dio...
Read More
Iruzkin berriak