Antzerkiaz, euskaraz eta jokoaz… Antton Lukurekin (I)

2014-05-16  //  Antzerkia, Euskara  //  Iruzkinik ez

Antton Luku saioegile garaztarra, antzerkigile eta dantzaria

– Piarres Larzabal, Daniel Landart edota Guillaume Irigoien antzerkigileen garaiak joan dira, aspalditxoan joan ere. Garaiak arrunt aldatu dira, baita  jendartearen manerak ere: karrika hala nola eskolako giroa.

– Antton Luku antzerkigilearen aburuz, eskolan deus guti egiten da antzertia sustatzeko, ez dira antzerkiaren oinarriak erakusten ere. Antzerkigileen eta herritarren arteko distantzia handitzen ari da. Gizarte honen bilakabidearen eta aldaketen azterketa egiten ez bada, herri antzerkiak ez du xantxa izpirik.

– Luku Donibane Garaziko Lizeoan ari da irakasle: hogei urtetan 30 antzerki ondu ditu eta 200 ikasleekin egin du lan. Honela mintzatu zaigu ikasle antzerkilariez:

Euskaraz eta jokoaz

– Hogei urtez denetarik ukan dugu. Ikasle batzuk euskaltzaleak dira, bestetzuk euskaldunagoak. Badira ere euskara ikasi dutenak antzerkia egiten. Nihaurek beti ukan dut euskara antzerkian sartzeko klip hori. Talde guztiak dira desberdinak. Zer nahi gisaz, antzerkia anbizioari edo magiari lotua da hein batean.
–  Aurten, adibidez, euskaltzaleak ziren, beraz, sentitzen zuten trabesa, haien artean funtzionatzeko hizkuntza euskara izan da. Antzerkia taula gainera eramatea berena zuten. Iragan urteetan, AEKn egiten den lana egin behar izan dugu, erran nahi baita, euskaldun berriekin lan egin behar izatea.
– Egungo gazteek ahantzi dute antzeztean dagoela lehentasuna. Antzeztean dagoela trabesa eta apustua, jokoan berean. Dena den, hizkuntzaren muga edo traben gainetik, jokatu den guztia eztabaidatua izan da. Ez dago iruzurrik edo ikasleez baliatzerik. Benetako antzerkia hor da.
– Aktore sortzailea formatu behar dugu. Jokalariari molde bat eman behar zaio, segurtasuna jendearen aitzinean, eta beharbada ez dugu hori sekula finitzen. Baina, hain segur, antzerki saio anitz emanen balute, aktoreak berak asma lezake pertsonaia horretatik zerbait.
– Kultura deitzen duguna hori da, hau da, dugunetik eta dugunarekin zer egin!

Hauta-gaitza

2014-05-09  //  (H)endaika  //  Iruzkinik ez

Euskal amerikanoen palmondo erraldoia, Ondarraitz aldeko errotondan.

Hilabete luze joan da Herri bozak izan eta Herriko Etxeetako kontseiluak osatu zirenetik. Bedatsea itsasertzera heldu da, aspaldi heldu ere. Promenatzeko aro ederra, to. Zuketan –edota xuketa– eta hiketan jardun nahi bai, baina ez batean ez bertzean jakin. Bai to eta ez no! Dakienak daki eta ez dakienak baleki. Halaxe nik!
Leclerc Jeneralaren bulebarretik Itsasoko bulebarrera noa. Alta, anartean, atsedena hartu dut tokiko biribil handian –rond point du palmier edo errotondan Hendaian–. Euskal amerikanoen palmondo erraldoiaren azpian  eseri naiz gogoetatsu. Behiala Hendaiako Batzokia izena zuen eta egun Lagun artean den ostatuaren parean nago.
Gogoan dut behinola, EAJko buru Josu Jon Imazek bisitatu zuela ostatua, hauteskundeetako kanpaina baten karietara –bozen estakuruan, naski–. Eta beste batean, ostatu horretan sartu eta aho bete hortz irten nintzela. Ahoa bete hitz, ene frantses kaxkarrean mintzatutik. Molièrena omen den hizkuntzan trebatu nahian, ontsa trabaturik irten ere. Bai to eta ez no!
Iragana zelakoan, ahoa bete hortz nauzue berriz ere, EAJko buru Andoni Ortuzar  jin baita Iparralderat, azken bozen kanpaina kari. Zeharka-meharka, molde transbertsalean, Ortuzar jaunak UMPko Richard Beitia jakobinista sostengatu baitu. Horren berri ukan dugu geure etxean Beitiaren letra leiturik –Andoni Ortuzar, Presidente Nacional zioen–, espainol batu soilean izkiriaturik, espainolak garen/naizen aldetik edota heinean.

Eta hara non, zeharka-meharka, nihaurek Ipar Euskal Herriko bozei buruz izkiriatu dut. Honelako lerro buru hau idatzi ere: “Abertzaletasuna transbertsalitatearen eredu” (Argia, 2410. alea), baita arrapostu zorrotza ukan ere txio –twitter– bidez. Iker Araotzen eskutik:

– Aizu, zuk A zarela esan eta B egiten duzu. Badakizu, transbertsalitatea.

Berriz ere, ahoa bete hortz gelditu naiz, eta, arraposturik eman beharrean, honelakoxea asmatu dut:

– Aizü, eztüzü endelegatu. Nik aipatu transbertsalitatea zera düzü: zu B zara eta A izatean entseatzen zira. Izan zuntza!

Internet indar gune unibertsalean dihardugu egun, irakurle lagun: indarka, elkarri mokoka. Letraren bertze aldean dagoenaren mokoaren taxua eta kolorea ezagutu gabe.
Hementxe nauzue oraino: euskal amerikanoek utzitako uzta pean, Ondarraitz aldera jarraitu edo egonaldia luzatu artean, gogoeta: Transbertsalitatea eleak burua mailukatu dit. Euskadiko Buru Batzarrak nola Hendaiako Udal Batzar berriak mailukatzen didaten bezalaxe. Hendaia Biltzen hautagaitza abertzalearen letra ere ukan bai(ke)nuen, abertzale naizen aldetik edo heinean.
Orriaren alde bat bete-betean frantsesez izkiriaturik. Bertze aldea, erdiz  erdi, espainol ederrean goiko aldea, horren pean –Palmondo pean neroni nola–, euskara batuaz. Hiru testuetan Hendaye Autrement (PSko Kotte Ezenarro auzapezaren hautagaitza) bozkatzera deituak, frantses batu bakar eta nagusian.

Mundu honetan hautatzea eguneroko zeregin gaitza da gero, eta are gaitzago gure herrian. Hautagaitza hitza, diodanaren lekuko.

Lagun artean ostatua, Palmondo aldetik begiratua.

Uncastillo

2014-04-22  //  Natura  //  Iruzkinik ez

Uncastillo Gaztelutik ikusia

Julio Vilarri esker eta estimuz idatzi nuen orain aste pare bat, duela urtebete egindako txangoaren kontakizuna. Iragan egun hauetan berriz ere, beste gisan, Sos del Rey Cátolico eta Uncastillo herrietara hurbildu nintzen/ginen.

Eta hara, orduan idatzia oker zegoela jabetu ere. Alegia, honela idatzi nuen:

Sos del Rey Cátolico herrira heldu gara. (…). Jendearen oihuak eta zalapartak entzun ditugu, ezkontza baten arrastoa nonbait, petardoen usaina tarteko. Batzuk despistatu gara. Gaztelaniaz dihardugu. “Vamos a un castillo…” esan du norbaitek. Tokiko castilloren bat eta Uncastillo herria nahasi ditut neronek. Uncastillo alboan utzi dugu Luesiara bidean.

Zur eta lur geratu nintzen. Hots, nituen apunteak irakurri ahala idatzi nituen, eta Sos del Rey Cátolico eta Uncastillo herrietara egindako bisitak batu nituen, Uncastillo herria egundo ez nintzelakoan nengoen, despistatuta egon ere.

“Pentsa duela urtebete bizitakoa ahaztu edota nahastu baduk, idatz ezak 50 urte hauetan bizitako pasadizoen errelatua edo kontakizun zehatza”, erran nion nire buruari.

Egiari zor, hona ene zehazpena. Eta bidenabar, Uncastillo herri zoragarriaren irudi zenbait.

XXI. mendeko euskaldunak

2014-04-14  //  (H)endaika  //  Iruzkin bat

Kike Amonarriz Hendaiako Mediatekan,
Mugatik antolatu hitzaldian

Martxoak 12 zituen. Kike Amonarriz tolosarraren bisita izan genuen hendaiarrok, Mugati (Hendaiako euskaltzaleok) elkartearen eskutik.

Herriko Mediatekan mintzatu zen umorista telebista-aurkezle eta sozio-linguista, baita hiru ezaugarri horiek ontsa uztartu ere. “Nola aldatu(ko) diren gauzak, kamarada” leloa hizpide abiatu zuen mintzaldia. Iraganeko zuri-beltzeko erretratuak eta egungo Herri Urratseko argazki koloretsua zeuden kontrastean, hizlariaren gibelean: PowerPoint, kamarada!
  Horrelatsu egin zuen ele: “Teknologia berriek aro berria ekarri dute. Iraultza  linguistikoa bizi dugu. Frantsesaz eta gaztelaniaz beste, ingelesa gurekin bizi da. Elebakarra aspaldi zendu zen. Eleaniztasuna gauza edo kontu konplexua da. Hizkuntzen degradazioa eman da…”.

Hurrengo eleok, berriz, eneak dituzu: “50 urtez euskararen –edota bestelako– politika aldatzeko borrokan aritu gara, hamarraldi batean aldatu dena baina, politika da. Areago, zibilizazio berri baten atarian gaude”.

Zibilizazioarena kontu edo gai zabala da nolanahi ere. Mendebaldeko zibilizazioan egokitzen bizialdi gaitzak daramatzagu euskaldunok, eta orain, ekialdeko –txinatarrak gogoan– zibilizazioen alboan egokitu beharra daukagu.
– Zenbat gara bada, horien aldean, euskaldunok?
– “Uste baino gehiago gara”, adierazi zigun tolosar aztiak.

Konparazione, Interneten, hiztun arau, biziki goian gaude. Ez gara tropelaren azken-putz, ezta gutxiagorik ere. Gainera, euskaldunok ikusgarriak gara. Katalanak baino ikusgarriagoak. Ulertu aldera, euskara katalana baino ikusgarriagoa da, arrazoiak arrazoi, egoerak egoera.

Politika aldatu dela erran zuen Amonarrizek –nihaurek ere–. Baina ez gaitezen tronpa, Falloux edota Wert legeak hor ditugu-eta.

Euskara XXI. mendera heldu da, ahul eta sendo heldu ere. Horra paradigma! Ahul eta sendo aldi batez. Hori horrela izanaren ongi-egilea euskararen aldeko gutxiengo bat izan omen da gure historian. Gutxiengo aktiboa. Bizia, alegia.

Hendaia muga lekua da, Mugati elkartea lekuko. Muga-tokian zubia behar. Alde batekoen zein bestekoen zubiak eraiki behar ditugu, beraz. Hendaia zubia da. Aukera eta galera ere izan daiteke. Bai horixe! Hiria eta turismoa izatea diren ber. Irun eta Hondarribia horren adibide.

Belaunaldi berriak ditut hizpide: gure belaunaldikook, gehienok, geuk hautatu genuen euskaraz bizitzea. Ondorengo belaunaldikoek, aldiz, ez. Gainera, gutxienez, beste bi hizkuntza bizi dituzte. Eta laugarrena ere, ingelesa, eraginkorra biziki.

Amonarrizek, Jon Sarasua sozio-linguistaren erranaren harian, “botilaren metafora” aipatu zuen. “Euskararen botila erdi betea edo erdi hutsa ote den” paradigma delakoa. Niretzat metafora horrek ez du balio, edo ez Euskal Herri osoko euskararen egoera irudikatzeko lain. Gipuzkoako Ataun herrian balio dezake, baina ez Hendaian.

Euskal Herria artxipelago gisa irudikatzen dut. Euskaldunok “uharte txikietan” biziko gara, eta berauek multzokatzeko gauza bagara, “salbatuko” gitüzü.

Julio Villarri esker eta estimuz

2014-04-11  //  Natura  //  4 iruzkin

Normal
0

21

false
false
false

ES
X-NONE
X-NONE

/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:”Tabla normal”;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:””;
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:”Calibri”,”sans-serif”;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:”Times New Roman”;
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;}

Luesiatik Rodellarerako txangoa (Zaragoza-Huesca)

(2013ko maiatzaren 1eko astean)

Julio Villar (JV) izena salbu, mendi ibilaldi honetako lagunen izenak anonimatuan geratu dira. 2013ko maiatzaren 27tik ekainaren 4ra bitarte, Zaragozako Luesia herritik Huescako Rodellar herrira egin genuen txangoaren kontakizuna duzu. Esperientzia narratzea baino bizitzea gomendatzen dizut, hala ere. Berau deskribatzea antzu izan daiteke eta, hein batean.

Julio Villari ikasitakoari buruzko pasadizoren bat konta nezake, baina berau desitxuratzeko uzkur nauzu. Adibidez, besteak beste, agintariek edota boteretsuek naturarekiko duten jokabide tamalgarriekiko bere sumindura azaldu  nezake. Kontakizun horiek baina, pasadizo eta pentsamendu ederrak itsustuko baino ez lituzkete egingo. Ez da hori xedea, ez kontua ere.

Edonola den ere, izenak izen, Xanti lagunarena ezin aipatu gabe utz. Berak egina baita ondoan duzun erreportaje grafikoa. Zinez ederra eta estimagarria.

Lagunen besarkadak gogoan, osasuna eta ekin!

Sos del Rey Cátolico- Biel (2013/04/27)

Sos del Rey Cátolico herrira heldu gara. Paseo aldia egin dugu. Haize hotzak jo ohi du sasoi honetan. Elizara hurbildu gara, goi aldera, bertatik horizontea agerian. Elizan sartzea kobratu nahi digute. Uko egin diogu sartzeari. Herriko etxeko fatxada ederrak dira, baita ateak eta karrikak ere. Euskal izenen arrastoak daude, tokiko toponimia. Luis García-Berlangak bertan errodatu zuen La Vaquilla filma. Haren estatuaren ondoan pasa gara.

Jendearen oihuak eta zalapartak entzun ditugu, ezkontza baten arrastoa nonbait, petardoen usaina tarteko. Batzuk despistatu gara. Gaztelaniaz dihardugu. “Vamos a un castillo…” esan du norbaitek. Tokiko castilloren bat eta Uncastillo herria nahasi ditut neronek. Uncastillo alboan utzi dugu Luesiara bidean. Autoak aparkatu ditugu parkean. Artzainen gisara, nork bere anoa motxilatik atera dugu eta partekatu. Ondoren, bizpahiru egunetarako anoa motxiletan banatu eta pisua eskerga bizkarreratu dugu.

Biel herrira bidean eguzkia goi-goian. Haize hotza dabil. Negua joan ez den agerikoa. Zelaietako gariak itsasoko olatuak irudi, berdeak dira, berdea intentsua da. Haitzak loratzen ari eta sagarrondoak loretan lehertu nahian. Behiak nonahi. Bidaiako lehen “hotela” aurkitu dugu, bikaina iruditu zaigu: latsarria edo labaderoa. Bizkarrekoak bota ditugu kolpez. Gaua pasatzeko lekua ezaguna jada,  herriari bisita egin behar. Taberna bakarrean sartu gara. Antropologia egin dugu: “Con Franco se podía fumar” dio kartel batek. “Frankistak ote?”. Barrikada musika taldearen posterra du ondoan. Gaua latsarrian pasako dugula esan diogu nagusiari. Herritik harago dagoen aterpe berritura joateko gomendatu digu. Ideia aldatu eta bideari ekin diogu berriro ere, beste ordu bateko joanaldia. Arrazoia zuen eta gustu ona. Aterpea txikia eta zoragarria da. Tximinia, mahaia, eta lo egiteko tarima ditugu. Luxua.

Liebre-Salinas Nuevas de Jaca (28/04)

Liebreko aterpera iritsi gara pista txukun batetik. Elur bustia ari du, hamarretakoa hamar minututan hartu eta martxan berriz ere. Pirinio ageri zaigu, elurrez lepo dago, bideko behatokietatik ikusgarri. Juliok (JV bat ireki du) senda berria zabaltzeari ekin dio, maldan behera ezpelez (bog) betetako bidezidorra  irekiz. Haiei helduz eta esker goaz, batzuetan ipurdia lur arrasean. Ziztadurak jasan ditugu, leunak. Aurrietan dagoen eliza baten ondora iritsi gara, salbatuak gaude, bidean bide haitz bertikalen artetik igaroz iritsi ere. Flyschak heldu zaizkigu akordura. Ibaiaren ertzean jarraitzen dugu, Salinas Nuevas de Jacara iristear jada. Ibaia hainbat aldiz gurutzatu dugu gaurko “hotelaren” peskizan. Lau aldiz jantzi eta erantsi ditugu oinak. Korta bat aurkitu dugu azkenik. Sua elikatzeko abarrak bildu, sua biziagotu, afaldu eta ohantzera.

Guara- Loarre (29/04)

Pirinioak zuri-zuriak daude. Eguraldia ez da egonkorra. Norabidea aldatzea erabaki dugu. Batzar goiztiarra egin dugu: “Luescun aldera hartu beharrean, Guara aldera joko dugu”. Urtegi handi baten ingurua egin dugu bide. Zaragoza-Somport  trenbidean barrena goaz engoitik, ibai ertzetik. Ibiko zuhaitzen artean herrixkak ageri zaizkigu urrutira. Lepo batera heldu gara, muinoz muino, eta Sarsamarcuellora jaitsi: bertako latsarrian bazkaldu dugu. Hezeak eta langarrak ez dute luzaz geratzeko gomendatzen. Loarre-ra jarraitzen dugu kaña bat hartzeko itxaropenez. Astelehena da eta tabernak itxita daude. Herriko aterpea dugu zain. Su bikaina egin dugu.

Anies-Virgen de La Peña Monasterio (30/04)

Ohiko gosari goxoa prestatu dugu: tea, kafea, ogi zigortua olioarekin eta azukrea. Okindegitik pasa gara, abian jartzeko. Behe-lainoaren artean betiere. Paisaiarik ez. Anies-era heldu gara, errumaniar familia batek gobernatzen du herriko taberna. Kañak ez, kafesneak atera dituzte barran. Terrala eta langarra soinean, Virgen de La Peña Monasterioraino igo gara: izanari zor zaio izena. Haitz handi baten barruan dago, patar batetik gora arnasestuka, kobazuloa ageri zazigu paretan. Hamaiketakoaren ordua. Azkar joan da hau ere. Hezetasunak bidea hartzera akuilatu gaitu. San Cristobal ermita aldera hartu dugu, maldan behera, amildegian eraikia hau ere, beste haitzulo batean, zirraragarria hau ere.

Pistara jaitsi gara. Behe-laino artean ailegatu gara ehiztarien bordara. Iritsi ahala lainoa altxa da eta une batez eguzkia erdi ikusi dugu. Ezkur-ondoak daude,  haien abarrak sua egiteko egokiak izaki. Batzuk urketara goaz, bestetzuk egurra pikatzen ari direino: su azkarra behar dugu afari oparoa atonduko badugu. Aldion zinez oparoa, zazpi plater dastatu dugu, dastatu eta jan, murtxikatu … Entsalada, salda, espagetiak, hegaluze tortilla, gailetak, txokolate… Zoratzen gaude. Eguzkiak agurtu digu ostendu aitzinetik. Batzuk aterpetik agurtzera atera gara arin-arin. Laino bafada batek kukutu gaitu zerumugara hurbildu ahala.

Arguis- Paradero de Ascaso (01/5)

Goizean goiz abiatu gara behe-lainoan murgilduta, Arguisera doan pistatik segitu dugu. JV berri bat ezagutu dugu, pista arriskutsua eta zaila. Arguis herria agertu da azkenean. Bidaide ezagun bat dugu geure beha, itxaroten, Donostiatik heldu berria. Koldo. Anoa ekarri digu, hondarrekin ari baikinen. Bertako tabernan bazkaldu dugu. Gogotik eta pozik ekin diogu bideari. Lehen aldapa itsusia eta luzea egin zaigu, goia harrapatu dugunean ahalegina konpentsatua geratu da: bide ederrak herri erdi abandonatu batera eraman gaitu: Belsue. Goizegi da bertan geratzeko. Argia eta eguraldia petrala den bitartean, aurrera egitea da lege. Bulta batean “hotelean” gaude. Aiurrietan. Iragan “aberats” baten lekuko: Paradero de Ascaso. Ingurua zoragarria da, zoragarria denez. Ausartenok paradisuko putzuotan bainua hartu dugu. Sartu eta irten. Hamar segundoko astindua. Su eder bat plantatu dugu oraingoan ere.

Lusera-Belsue-Nocito-Used (02/5)

Ascaso ibaian beheiti goaz, haren ibian. Putzu ederrak berriz ere. Bainatzeko baliatu dituzte gauez bainatu ez zirenek: Santa Maria de Belsue elizatik iragan gara Lusera-ra bidean. Herri erdi abandonatua. Basurde taldetxo bat bistaratu dugu. Komuna baten antzeko arrastoak daude, bandera budistak. Astotxo bat arrantza bizian, alta, ez dago inor, edo ez dugu inor ikusi. Goiti ari gara berriz ere. Euriak aurpegien kontra hartu gaitu estu. Nocito-ra iritsi gara eta taberna sartu. Etxe handi bateko saloian gaude, tximinia erraldoia duela. Soina berotu dugu, edo gutxienez lehortu. Barrua ere, kafesne eta magdalenekin.

Geldialdia. Julio Villarren behako zolia ageri, xendraz xendra bidaide, gogaide…

Abian berriz ere, euri xehe pean, San Urbel ermitan gaude. Lekua aparta da. Liluragarria. Sarrerako eskalonak berritzen ari dira. Barruan sute zirkularra dago. Bertan geratzeko tentazioa piztu zaigu. Motxila astunak bertan bota eta inoizko hotelean geundeke. Ez da gure estiloa, ez zioa… Bideak itxaroten gaitu, euria bidaide. Belsuera iritsi gara. Txakur errari batek hartu gaitu zaunka apalez. Tokia badago, egokia liteke. Asteburuko tokiko bisitari batzuen zantzuak daude, artzainen baten borda erabilia ere. “Bertan geratzea, edo ez geratzea”, eztabaidatua izan da. Julioren iritziz, besteen tokian leku hartzea, profanazioa da. Beraz, aitzina. Used herrira iritsi gara. Frantses batzuek babeslekua eskaini digute etxaldeko atarian. Gaua gainean dugu. Ideia ez da erakargarria ere. Duda-mudetan, aurrera, basora goaz, erreka ondora, bertan plantatu dugu gure “etxetxoa”, el hogar: egurra, sute handia, olanen azpian lo eginen dugu. Afaria prestatu behar. Hara, atertu du! Iluntasuna zerukoa eta gure baitakoa gozamen eta poztasun bihurtu dira.

Bara-Nasarre-Mascún (03/5) 

Irten bezain laster oinetakoak erantsi behar izan ditugu. Ibaia parean dugu, aski hazia dator. Ibitik segitu dugu. Ur jauzi zoragarria agertu zaigu tanpez, ausartenak sartu dira, goiza da artean. Bara-ra iritsi gara. Herri berritua da. hainbat txoko berreraikiak ditu. Emakume bat atera zaigu bidera –edo ohiko paseoan ari da?–. Eraztun-erloju bitxi batez aritu zaigu, Tortosatik ekarri omen diote, harro erakutsi digu. Ibaia utzi dugu atzean, oraingoan ibia zubi gainetik igaroz, berehala JV ezagun batetik sartu gara. Julio Vilarren izena irabazi duten pistak dira, otalorez beteta hau. Laster irabazi dugu muinoa, eta Nasarre herria: ermita agertu zaigu gailen. Pirinio ere berragertu zaigu, mendi garaiak elurrak zurituak. Bazkaldu dugu eguzkitan, eguzki printza doiak baina plazerezkoak. Otin herrixka-auzune aldera jaitsi gara. Bi zaldi etorri nahi dute gurekin, jarraika ditugu. Haitz baso bat zeharkatu dugu, mendeetako haitzak dira. Mascún kanoian barrena goaz behera amaigabean, bide harkaiztsua da, zoli eta erne goaz haien artean, arriskutsua baita, eta neka eginda goaz. Harkaitz erraldoien artean ibaira jaitsi gara. Saiak harat honat dabiltza. Haizearen zirimolak lagundurik, ibai ertzean jarri gara, lehen aldikoz suterik gabe, ezta olanazko dendarik gabe: “Zibilizaziora ailegatu gara” dio Juliok. Zibilizazioan bestelako moduek agintzen dute: afaria prestatu dugu eta hotel zelaian etzan. Gaurkoa izar askotako “hotela” da. Infinitua, izarrak desagertzen dira tartean. Goi hodeiak dabiltza. Neroni esnatu naizen aldiro, izarrak goian daude. Zorionez. Urretxindorrek egunsentia iragarri dute. Hori sinfonia!

Rodellar-Luesia (04/5)

Rodellar-rera bidean jarri gara. Harkaitzetan gora eta behera, ibaiaren ibian, amildegien ertzetan. Basurdeen ibilerak gogorarazi zaizkit gureek. Uste baino lehenago heldu gara herrira. Paisaiak laburtu digu bidea. Zibilizazioarekin bat egin dugu: barrankistak, turistak, autoak eta taxiak. Taxiak deitu ditugu. Eurek eraman gaituzte Luesiara.

Egunabarrean, bidexkaz bidexka, Pirinio elurtuak zerumugan, gaua dugu ateka, ateka dugu mundua.

Luesian gaude. Ez gara naturaz ase baina. Putzu handi baterainoko bidea egin dugu bazkaltzeko. Entsalada ederrak. Eta batez ere eguzkiaz gozatu dugu. Astean hartutako hezetasuna gorputzetik uxatzen lagundu digu eguzkiak. Errepideak itxaron gaitu. Errepide zabalak ekarri gaitu Donostiara.

Apirilak 11 ditu egun, ia urtebete joan da harrezkero. Natura eta lagunak ditut gogoan.

“Ez da zahartzen bide egiten, bideari egiteari uzten zaionean baizik”

Julio Villar bidaiaria da. Bidaiari askea. 50 urte ingurukoentzat ezaguna. !Eh, petrel! liburu gogoangarriaren egilea. Badu ere beste bat argitaratua: Viaje a pie. Mendia nahiz itsasoa ederki ezagutzen ditu. Mendi gidari lanetan jardun du ia bizitza osoan. Oraindik ere, hainbat mendi irteera antolatzen du urtean: udaberrian, udan eta udazkenean.

Txango hau iazko udaberri astebetez egindako mendi zeharkaldiaren kontakizuna da. Egun horietan bizitakoa zaila da deskribatzen. Bidaian barreneko kontakizunaz landa, norberak bere baitan bizi duen barne bidaiaz ari naiz.

Julio Vilarren orpoz orpo noala, hari ikasitako aipu askoren arteko pare bat  ekarri dut ordea: “Ez da zahartzen bide egiten, bideari egiteari uzten zaionean baizik”. Julio Villaren bidaietan, ez goaz pertsona handiak edo txikiak. Beste ikaspen bat: “Badaude gorputz handiko eta nortasun txikiko pertsonak, badaude halaber, nortasun handiko pertsona txikiak”.

Mendia edota itsasoa gure nortasunaren izate neurgarri paregabeak dituzu.

Herri bozak Lurralde Elkargoaren xedeetan

2014-03-31  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Lurralde Elkargoaren aldeko azken manifestazioa, Baionako Herriko Etxearen aitzinean.

Ipar Euskal Herriak bere txikian ematen du zer errana, baita politikaz ari garenean ere, areago Herri bozak hizpide ditugunean.

Eztabaidarako puntu ugari daude. Iritzi sendo eta argirik eman ezinean, hona herri hauteskundeek eman dutenaren inguruan hainbat zertzelada:

1. Abertzaletasuna transbertsalitatearen eredu bezala ekarri dut, izan ere, abertzaletasuna –Baigorriko eta Uztaritzeko auzapezgoak lortzeaz gain– presente baita Herriko Etxe guztietan. Nagusiki ezker abertzaleko joerako hautetsiak dira, baina EAJ-PNBkoek ere badaude. Baionan, Biarritzen eta Lapurdiko hainbat udaletxetan bereziki.

2. EH Bairen ildoko abertzaleek, ezkerrekoek, zirt edo zart egin behar zuten, baita egin ere. PSko hautagairekin eta ezkerreko (Front de Gauche-rekin Baionan) indarrekin bat egin izana ez da pario erraza izan, baina bai azkar erabakita, determininazioz, ausardiaz eta koherentziaz. Horrek zer ekarriko duen ikuskizun dago, areago, PSko François Hollande presidentea gainbehera datorren aldion. Hendaian, PSko Kotte Ezenarrorekin egindako akordioak emanen du ezkerreko abertzaleen eta sozialisten arteko elkar ulertzearen neurria.

3. Gainbehera horretan herri bozek baieztatu dute zentro-eskuinaren berezko indarra Iparraldean. Alta bada, transbertsalitate horretan, azpimarratzekoa da Baionako Jean-Rene Etchegaray auzapez berriaren kasua. Zentrista da. UMPrekin moldatzen da. Batera plataformako aldarrikapenak bere egiten ditu. Ekologisten eta euskaltzaleen sostengua ukan du. Ez du ezkerreko abertzaleen sostengua ukan, baina –eta doi-doi bada ere– irabazi du auzapezgoa.

4. Baiona zentro-eskuinaren plaza da, Miarritzen zentristena, Angelun eskuindarrarena. Indar abertzaleak eragile transbertsalak dira. Marine Le Penen Front Nacionala (FN) ez dela Iparraldean agertu azpimarratu dut nik. Estatuan lortu duen aurrerakadaren aldean, alegia. Ez nadin inozo izan. Europako hauteskundeak maiatzen izanen dira eta FN indartsua agertuko da hemen ere. Bozen %10 ere lor lezake. Europa eraikitzearen kontrakoa da. Presidentziarako bozak bihar balira, kasu, indartsua agertuko litzateke Iparraldean ere.

Alabaina, hauxe azpimarratu nahi dut neronek: FNk ez du Iparraldean lortzen Estatuan duen atxikimendua –herri hauteskundeetan  bederen–, eta horretan, neurri batean, abertzaletasunaren eraginak eta tokiak badute zer ikusirik.   

5. Iparraldeko soziologia, emeki eta doi-doi bada ere, Frantziako Estatuaren jendartearengandik ezberdintzen hasia da. 50 urteko lana eta borrokaren ondorioa da. Artean, herri bozetan baino ez, ados. Baina, une batez, Lurralde Elkargoa edo berezko instituzioa lortuko balitz, berebiziko indar eragile bihurtu liteke, baita Euskal Herriaren eraikuntzan aintzat hartzeko lurraldea izan ere. Uneon baino garrantzia are gehiagoz, alegia.

Zubernoako hegadarrak

2014-03-28  //  (H)endaika  //  Iruzkinik ez

Hendaiako Plaza Nagusian San Pantzart-ez mozorratu zen Richard Beitiari su eman genion brauki.

Martxoak 8 zituen. Usaian baino aste bat berantago ospatu ditugu Inauteriak, astearte inautearen ondoko ebiakoitzean. Hendaian hori da usaia 1977z geroz. Karrikan, desfilean, usaian legez.

Usaiak usaia, Akelarre elkarteak –izena eta izanari atxikia– Lantz, Altsasu edota Mundakako inauteriak ekarri ditu gurera iragan berrian. Aurtengoa berezia izan da. 2014. urtea iraganaren eta geroaren arteko mugarria da: Zubernoako hegadarrak sortu dute Akelarreko kideek.

Inauteria tradiziotik heldu den espresioa da. Iturri zaharretik heldu eta iturri berritik isurtzen den emana. Sorkuntza berria da Zubernoako hegadarrak. Akelarreko lagunek euren lagunen laguntzaz sortua. Dantza zaharretik heldu zaizkigun urratsei urrats berriak gehitu dizkiete Claude eta Jon Iruretagoyena dantzari-koreografoek. Aitor Furundarena musikariak zortziko, biribilketa edota baltsaren nota berriak ere ondu ditu. Inauteria berritzen doan emana eta ikusgarria da.

Hendaia, behiala, Zubernoa deitua omen zen. Zubernoa Arrizabaleta auzoan dago –egun Bas-quartier deitua–, Ansoborlo eta Agorreta alderdietatik beherako ezpondan. Halatsu dut nik entzun. Baliteke nik asmatu izana. Zer besterik da, baina, inauteria?

Hegadarrak izena ez da nik asmatua, Akelarreko kideok baizik. Euskaldun bizitzeko asmatu beharra baitago. Gure karriketan ibilitako Artza Agorretakoa da. Karrika batek Agorreta etxaldea izan zenari hartu dio izena egun. Dantzari bihurriak Ansoborlo karrikan jaioak dira. Etxalde horrek ere karrika bati eman dio izena.

Zubernoatik Hendaiako kaskora heldu gara Akelarreko kideok. Ansoborloko  Bihurri hegaldun makiladunak Agorretako Artzaren inguruan ibilki dira. Puskabeztiek, Adardunek eta Buruhandiek bide ertzeko ikusleak inarrosi dituzte. 50 arizale ibilki gara Iruñeko Muthiko Alaiak fanfarreko musikari nekaezinen erritmora, Peio Belaskoain tronpeta-jole prestua aitzindari.

Kaosa eraman dugu herriko plaza nagusira. Inauteria kaosa baita, edo hala beharko inauteria izanen bada. Inauteria kaosa da, eta bazar gisakoa ere bada, organizatua nolabait. Festa komiteko kide batzuek badakite zerbait horretaz. Omen, aurten, inauteriak herriko boz garaian izanda, ez zuten politika egiterik nahi: “San Pantzarti jujamendurik ez”, erran omen dute.

Zubernoako hegadarrak ez da izan inauteriko agerraldi bakarra, bistan da. Beste taldeen artean, gu beste bat ginen. Edonola ere, San Pantzart goait genuen denok. Eta Akelarrekook, hari so, ele andana hauxe erran diogu: “Bozen garaia izanagatik, hautagai guztiak euskararen alde omen dira. Hara San Pantzart, ez gaitzazu tronparazi. Zoaz sutara!”.

Jean-Michel Coscarat abertzalea Baigorriko auzapez berria

2014-03-24  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Baionako Jean-Claude Iriart hautagaia, abertzaleen emaitza onen adibideetako bat.

Abstentzioa azpimarragarria izan da udal hauteskundeotan. Ipar Euskal Herrian eta Estatuan hamar herritarretik seik eman dute boza, zortzik ematen ohi baitute. Ipar Euskal Herriko hiri handiko auzapezak izendatu gabe anartean. Hautagaitza abertzaleen emaitza onek bigarren itzulian (martxoaren 30ean) trenkatu dezakete herri askotako udalbatza.

Iparraldeko herri txikietan eta barnealdean parte-hartzea ohikoa izan da: herritarren %80k eman du botoa. Abertzaleek emaitza onak eskuratu dituzte, eta zentroko hautagaiak jalgi dira garaile oro har. Beste datu bat,  hauxe: herri askotan hautagai anitzek botoen %10 gainditu dute. Hautagai horien jarrerek baldintzatuko dituzte bigarren itzuliko emaitzak.

Baiona, Miarritze, Angelu

Lapurdiko hiriburuan bozen %10 erdietsi dute Jean-Claude Iriart buru duten abertzaleek, inoizko emaitza onena. Etcheto sozialistak  %35 eta Etchegarayren zentro-eskuinak %30. Bozen parekotasunak bigarren itzuli hertsia iragarri dute. Iriarteren jarreraz beste,  eskuineko Durrutyrena (%19) ere ezagutu behar da auzapez berriaren izena ezagutzeko.

Miarritzen UMPko Max Brissonek auzapez izateko xantza guztiak dauzka. Veunac zentristarekin bat eginen du ziur aski. Hartara, aise gaindituko dute hirugarren geratu den Lafite sozialista. Angelun ere gibelera egin du auzapez Jean Espilondo sozialistak, bozen %36 lorturik. UMPko Claude Olive (%45) izan daiteke auzapez berria, Jamattitte Mortalena zentrista euskaltzalearen (%10) sostengua jaso lezake. Abertzaleen emaitzak eskasak izan dira Angelu eta Miarritzen. Oro har abertzale moderatuek –jeltzaleen ingurukoak– zentro-eskuineko hautagaitzen alde egin ohi dute.

Donibane Lohizune, Hendaia…

Lapurdiko beste hiri eta hiri handietan kontrastasun nabariak daude. Abertzaleak oro har ongi atera dira Hendaia, Urruña, Ziburu edota Donibane Lohizunen. Areago, Uztaritzen Bruno Carrere abertzaleak bozen %38 lortu du. Auzapez izan liteke. Hendaian Iker Elizalde buru duten abertzaleek erabaki dezakete Battitte Salaberrik auzapez aulkian (%29) segitzea edo ez. Kotte Ezenarrok bozen %37 erdietsirik, duela lau urte galdu zuen aulkia berreskura lezake. Ezenarro izan da Ipar Euskal Herrian aurretik atera den hautagai sozialista bakarra. Lehia borrokatua eta hertsia izanen da. Gainerakoan, herri eta hirietan, Donibane Lohizune, Urruña, Ziburu edota Hazparnen zentro-eskuineko hautagaiek aginduko dute. Konparazionera, Kanbon (Vincent Bru) eta Itsasun (Roger Gamoy) auzapezak hautatuak izan dira jada lehen itzulian. Abertzale moderatuen (EAJ-PNB) sostenguak eragin handia du Lapurdiko herri hauetan, hainbat hautagai joera horretakoak baitira.

Baxenabarre

Jean-Michel Coscaratek gidatutako  Aitzina Baigorri hautagaitza garaile izan da Baigorrin, bozen %53 eskuraturik. UMPko Jean-Baptiste Lambert ez da auzapeza honezkero. Donibane Garaziko auzapez Alphonse Idiart eskuindarrak karguan segituko du, 15 aulkietatik 13 bereganatu ditu 945 bozekin. Xabi Larre abertzaleak, ekologisten laguntzaz, 305 boz  erdietsi arren, 2 aulki baino ez ditu lortu. Boz sistemaren ondorioa da hori. Emaitza ona da edonola ere. Donapaleuko auzapez Jean-Jacques Loustaudaudinek bozen %49,84 eskuraturik, berretsia geratzeko zorian geratu da, bozen %50 behar baita. Bigarren itzulian ezagutuko da auzapezaren izena. Abertzaleek bozen %14 erdietsi dute. Charles Massondo da beste hautagaia. Abertzaleek tinko negoziatzeko parada irabazi dute.

Zuberoa

Mauleko Mixel Etxebestek ez du auzapez aulkia bereganatu lehen itzulian, duela lau urte ez bezala. Louis Labadot komunistak bozen %31 bildu du. Beñat Elkegarairen zerrenda ezker abertzale eta ekologistak %14. Matias Davant sozialistak ere  ehuneko bertsua lortu du. Denek dute bigarrenean aurkezteko aukera, beraz, Etxebestek negoziazio zorrotz eta hertsiak izanen ditu. Atharratzen, Sohütan eta gainerako herrietan zerrenda independenteak  garaile jalgi izan dira. Zerrendok ideologien amalgama dira.

Herri Elkargoak eta Estatua

Lapurdin, Baxenabarren eta Zuberoan orobat, Herri Elkargoen hautetsien izendapenak airean eta jokoan daude. Bigarren itzuliko negoziaketak biziki borrokatuak  izanen dira. Trenkatzeko bi gune  daude gainera: Herriko udalbatzak eta Herri Elkargoak .

Azkenik, deskribapen honen atzean estatu mailako argazkiaren kolore batzuk paratu daitezke: abstentzio historikoaz beste, Marine Le Penen eskuin muturreko Front Nationalen emaitza historikoek Estatuaren beraren egonkortasuna zalantza jarri dute. UMP alderdi eskuindarraren ahultasunaren adierazle dira, zentristen aldian aldiko arnas une, eta Françoise Hollanderen politikaren porrotaren erakusle.

Hautagaiek ez dute programan idatzi duten ezta %40 beteko…

2014-03-19  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Itsasuko hautagaitza abertzalea, Filipe Lazkarai hautagai buruak euskal preso politikoen aldeko ikurra eskuetan duela. Argazkiak:Gaizka Iroz.

“Abertzaleen ahots ozena aldaketa garaian” idatzi dut berriki Iparraldeko Herriko bozak direla eta. Ipar Euskal Herrian, bere txikian, herri handi nahiz herrixka asko dago, hainbat ezaugarrik bereizten du lurraldea. Herriko boz hauen hainbat ezaugarri bildu dut testu bakarrean:

1/ Pasadizo bat hasteko: iragan larunbatean hautagaitza abertzaleko Haritza Camblong kanpainan ari zen Hendaiako Carrefourreko atarian:
– Haritza, emadazu hamaika arrazoi Hendaia Biltzen–i boza emateko?
– Lehena: beste hautagaitzek ez dute programan idatzi duten ezta %40 beteko…
– Batekin nahiko, Haritza. Erosketak egin behar ditut eta.

Biharamunean, egungo auzapez Battitte Salaberriren Sinetsi eta egin zerrenda kide Bakartxo Arrizabalagarekin topo egin nuen, abertzalea hau ere. Haritzak errana azaldu nion, baita zentzuzkoa iruditu berari ere:
– Battitte programan gauzatu ezinezko kontuak ez sartzeko tinko aritu da gure hautagaitzako kideekin.

2/ Hendaia berezia da, baita Iparraldekoentzat ere. Ziur asko, ez da Herriko bozen lagina egiteko herri egokiena. Edonola ere, gainerako herrien hainbat ezaugarri komun biltzen ditu.

Seaska Ikastolen erakinen afera bertan lehertu zen. Inpresioa dut, PSko Kotte Ezenarrok ez duela “partida” irabaziko. Hots, Françoise Hollande presidentearen politikak (Jean-Marc Ayrault lehen ministroaren eta Manuel Vals barne ministroaren Gobernuaren politika pean) ez die PSko hautagaitzei bozik e(ra)karriko. Hendaye Autrement edo Bestelakoa izenpean aurkezturik ere.

Edo bai? Kasu!

Politika posiblearen artea baita, eta boterearen erakarpen erotikoa, itsua eta “magikoa”. Magia edota jukutria darabiltza(te) politikak, politikariek. Errate baterako, Hendaian, bazegoen PSko ezkerrera hautagaitza posible bat gauzatzea. Artean PCF zegoen, baita Front de gauche ere. Bada lasai, PSk PCF eta Jean-Luc Mélenchon-en Front de gauche alderdiak “ederki” katramilatu ditu, eta ezkerreko eremua “soildu”. Ez dago ezkerreko bestelako hautagaitzarik. Edo bai!?

Ezkerreko politika bakarra Hendaia Biltzen-ek proposatua da. Beste hautagaitza UMPko Richard Beitiak osatua da, iragan legealdian Salaberriren axuanta edo alboko zinegotzia. “Ni gauche, ni droite, une seule volonté: Hendaye notre fierté!”. Horra bere lema. Euskaraz ere idatzi dute lerroren bat: “Hendaian bizikidetza hobetzeko zerrenda irekia”.

Erran gabe joan behar luke, baina erranen dut: “Beitia ikastolen aurkakoa da”. Ez bakarra, noski. Izan ere, bitxia badirudi ere, bere zerrendan badaude ere euskararen alde direnak. Ere. Edo. Batek daki!

3/ Herriko Etxe eta Herri Elkargoen boz hauek berezitasuna, horixe bera da: bi bozka emanen dute herritarrek . Boz hauek bereziak dira, herri mailan jokatzen direlako. Gaur gaurkoz, demokrazia posible bakarra gauza daitezkeen eremua. Edo!’

Ikastolen aferaz beste –ez da lehen afera, ez gaitezen inozoak izan, baina egiari zor, ikastolek gero eta atxikimendu gehiago daukate– etxebizitzaren (lurraren eta laborantzaren), merkataritzaren –BABko Ikea gogoan–, garraio publikoaren, ingurumen eta hondakinen politika dago jokoan. Edo! Bai ote!?

Bizi! mugimenduak arlo horiek lantzeko egitasmo bat proposatu die hautagaitza guztiei. Gehienek begi onez ikusi omen dute proposamena, eta sinatu ere bai. Camblong-en errana gogoratu zait: “Beste hautagaitzek ez dute programan idatzi duten ezta %40 beteko”.

Jean-Rene Etchegaray zentrista (UDI) auzapez berria izan liteke. Batera plataformako kidea da. Euskal Herriko Laborantza Ganbarako abokatua

4/ Ezin ezaugarri horiek Iparralde osora estrapolatu, bistan da. Baiona, Itsasu, Anhauze edo Mendikota ez dira berdinak, ezta Maule eta Donibane Garazi ere. Baina, Baionako bozetan abertzaleen urtetako lanaren zenbait nahi “bete” litezke. Hots, UMPk sostengatzen duen Jean-Rene Etchegaray zentrista  (UDI) auzapez berria izan liteke. Batera plataformako kidea da. Euskal Herriko Laborantza Ganbarako abokatua.

Omen, PSko Henri Etcheto aurretik atera da inkestetan, Etchegaray-ri baino %10 gehiago eman diote. Alabaina, Etchetok ez du gehiengoa lortuko, ezta urrik ere. Bigarren itzulian jokatuko da “partida”. Abertzaleek bozen %10 kopuru historikoa gaindi lezakete hiriburuan. Berriz diot, enkas ere: politika posiblearen artea da, eta boterearen erakarpen erotikoa, itsua.

Bizpahiru kontu, finitzeko.

– Bat: Herri bozak joan herri bozak jin, eta gehiago espero dugu Iparraldeko hautagaitza abertzaleengandik. Iparralde idatzi dut, ez alferrik, ezaugarriak ezaugarri, Euskal Herrikoa baita. Hegoaldean EH Bildu gauzatzen ari den bezala, EH Bai ari da Iparraldean. Egunen batean gobernatzeko, bidean bide ari oraindik ere.

– Bi: Abstentzioa, herri bozak izateko, ez ohikoa izanen da. Boterean nor dagoen ikusita, zein bozemaile klaseren abstentzioa izanen da? Hots, nor baliatuko da abstentzioaz?

– Hiru edo..!: Politika, berez, paradigma da, eta “gure” iparraldekoa ezagutzeko, Iparraldea ezagutu behar da.

Nola bizi hala kanta

2014-03-07  //  Musika  //  Iruzkinik ez

Pier Paul Berzaitz, Erramun Martikorena, Magali Zubillaga eta Estitxu Pinatxo kantura emanak. Argazkiak: Dani Blanco.

Angelu zoko arrotza da euskaraz bizi garenontzat. Joxean Arbelaitz kultur eragile oiartzuarrarentzat baina, Euskal Herrian ez dago zoko baztergarririk. Angeluko Quintaou auditorium paregabea mukuru bete zuten Egunsentiaren kantak kontzertuaren emaileek. Gure Ipar eta Hego aldeak batzen dituzten musikariak dira, badira haratagotik jinak hala ere: Oriol Flores katalana eta Alan Griffin irlandarra, kasu. Honezkero, biak ontsa Euskal Herriratuak.

Kontzertua bi musikari zailduen gainean funtsatzen da. Pier Paul Berzaitz muskildiarraren eta Joxan Goikoetxea hernaniarraren arimen  uztartze kolektiboa da, eta euren inguruan bildu musikariak eta kantariak emanaldia maila duinera igotzen dute. Alta, Egunsentiaren kantak ez da musikari horien emanaldia soilik. Errepertorioa euskal kanta eta letra egile ospetsuen agerraldia da.

Berzaitzek zabaldu zuen kantaldia, Zuberoko kanta tradizionalaren ekarle. Estitxu Pinatxo eta Magali Zubillagaren ahotsak izan zituen lagun segidan. Entzuleon magalera heldu ziren lehen nota eztiak, biek ala biek duoz xarmanki emanak. Mixel Labeguerieren Elur egin du kantaz epeldu zizkigun bihotzak Erramun Martikorenak. Zaldubiren Ameriketako bidean delakoarekin itsasoz harantz eraman gintuen: XVIII. mendean gertatu zen 150.000 euskaldunen exodoa oroitarazi zigun. Sei urtetan (2.000 herritar hileko) Ameriketara alde egin zuten hazkurri xerka. Martikorenaren kantaerak azkura eragin zigun. A cappella abestu zuten Berzaitzek eta biek segidan. Taldea ongi konpaktatua jada, doinu zeltek eta irlandarrek apaindu zituzten euskal kanta tradizionalak: iraganaren nostalgiaren lekukoak. Nola bizi hala kanta ospetsua berritu zuten, euskaldunon izaeraren agergarri.

Kanta guztiak ez ziren zaharrak  izan. Berzaitzek Imanol eta Xabier Leteri kanta berriak eskaini zizkien: norberak egindako kanten parekorik ez dago. Zein baino zein ederragoak. Imanol eta Xabierrekiko aierua sentitu (ge)nuen haren ahotsean. Joseba Sarrionandiaren Oroimeneko portua eta Aldaketarik aldaketa Magali eta Estitxuren ahotsetan… Bigarren kanta “marjinatu” izan ote den nago. Herriaren sufrikarioa sentitu nuen, baita kanta zokotik atera izana ere.

Bizitasuna ekarri zuen Estitxu Pinatxok segidan, jazzaren erritmora. Taula gaineko haren estiloak Tina Turner oroitarazi zidan. Irudimena libre. Guk taldeko Eki eder kanta eta Jon Sarasuaren “berba bizi-biziak”  errepikatu genituen entzuleok. Magali Zubillagaren urtebetetze kari, Zorionak kanta ere bai. Irriak eszenatokian eta barreak besaulkietan.

Ordua joana zen aspaldi, ia ohartu gabe. Musikarien aurkezpenak egin ahala, agurra sentitu genuen 800 entzuleok: “Agur goiztiarra, to eta no!”. Entzuleon nahikaria neurtzeko, naski. Ez kexa. 45 minutu gehiagoz jardun zuten: mitoak, erritoak eta ereserkiak nagusitu ziren aretoan: Ernest Alkat zenaren Aments egin dut, Leteren Xalbadorren heriotzean. Berzaitzen Baratze bat… Hilko ez diren kantek zoratu zuten entzuleria. Gogoan iltzaturik ditugu. Entzuleon adina? Batez beste, 50 urte, hor nonbait.

Goraipatu beharra dago Goikoetxea, Garces, Marin, Flores eta Griffinen finezia, nork bere instrumentuarekin duen abilezia. Egun nola bizi garen ikusirik, mende honen amaieran Berzaitzek sortutako kanten arabera bizi bagara, Sortu(ko) dira besteak!. “Eta Ameriketara joan ziren 150.000 euskaldun ele bakarrak itzuliko balira?”. Elur malutak ari zituen kanpoan eta ni gaueko ameslari nintzen.

Oriol Flores, Txema Garces, Estitxu Pinatxo, Magali Zubillaga, Erramun Martikorena, Josune Marin, Pier Paul Berzaitz, Alan Griffin eta Joxan Goikoetxea.

Musikariak eta kantariak: Pier Paul Berzaitz eta Joxan Goikoetxea (akordeoia, teklatua) zuzendariak; Erramun Martikoren, Estitxu Pinatxo, Magali Zubillaga. Oriol Flores (bateria), Josune Marin (gitarra, Txema Garces (kontrabaxua) eta Alan Griffin (txirulak eta beste) .

Kontzertua: Egunsentiaren kantak.

Non: Quintaou auditoriuma; (Angelu, Lapurdi).

Noiz: otsailaren 28an.
Iraupena: Bi oren.
Entzuleak: 800 lagun.