Komunikazioa eta boterea

2011-11-17  //  Hedabideak  //  Iruzkinik ez

Manuel Castellsen liburua. Alianza Editorial

Iragan uda aurretik, Mikel Garcia lankideak Ziberaktibismoa izeneko erreportajea landu zuen gurean. Komunikazioan aditua eta irakasle Manuel Castells-en Comunicación y poder liburua –besteak beste– eskuetan zerabilela ikusteak iraganera eraman ninduen, duela hogei urtera.

Leioako Unibertsitatean lizentziatu berria nintzen –fakultatea zapaldu gabe, dena erratera– eta nire lehen artikuluetako bat plazaratu nuen, jaio berria zen Euskaldunon Egunkarian. Artikulua, egiari zor  –ikasi eta landu nituen gaiak–, pentsalariei maileguz harturiko ideiez osatu nuen, bistan da. Artikuluak Irudiaren indarra zeraman lerroburu.

Udaren osteko Argiaren lehen zenbakian, Hedabideak vs. Komunikabideak izeneko artikulua plazaratu nuen. Mikel Garcia lankideak mailegatutako Manuel Castells-en liburua “astindu” ondoren. Irudiaren indarra delakoari Castellsek iradokitakoa gehitu nion.

Ez nuen barneratu nuen guztia hustu, eta gaur “Hauteskundeak erabakitzen dituzten egoerak, boto emaileen egoera mentalak dira” titularra daraman artikulu larria sarera ekarri dugu.

Ez da samurra, egia erran. Bego, pazientzia edota gustu dituenak irakurriko du.

Hogei urte joan dira, eta besterik ez bada, balio dezaten hitz hauek kazetaria izaten lagundu zidaten Leioako irakasle haiek eskertzeko. Guztiak eta buruan buru Josu Amezaga, tutore izan nuena. Gaur egun Argiako kolaboratzailea. Baita, haietako askoren izenean, Jexuxmari Zalakain irakaslea ere. Oker ez banaiz –ez naiz ziur, hara– 19/98 auzia kari kondenatua espetxean dagoena. Hau malura –nire behintzat gertatzen zait-eta– hainbat herritar preso edo libre dauden ez jakitea ere, bada zoritxarra.

Balio dezaten berba hauek irakasle haiek eskertzeko, baita aro berri baten hasiera desiratzeko. Eta baten batek Jexuxmari Zalakain-en egoera argituko balit, bada 1.000 ezker!

Miren Aldaz Agirre

2011-11-14  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Miren Aldaz Agirre Iruñean

Miren Aldaz Agirre iruindarrarekin osatutako artikulua izan dugu Argiako web gunean iragan asteburuan. Oinezko herritarren ordezkari, herri xumearen pentsamenduaren aldarri.

Egunotan, Lao Tse-ren Tao Te King liburuarekin gogoratu naiz, herria hizpide duela gogoratu ere.

Liburuaren III. eta XVII. pasarteak aldatu ditut txoko honetara.

Bi testu hauekin batera, nire eskerrik zintzoenak helarazi nahi dizkiot Mireni, eskaini zidan solasaldi eta egun zoragarriarengatik.

Muxu bat!

III

Ez adimena ez gaitasuna goretsi
herria lehiatu ez dadin.
Ez estimatu eskuratzen nekeza dena
herria lapur bihur ez dadin.

Ez gutiziagarria agertu
bere bihotza ez dadin erauzi.

Jakintsuak
bihotza hustuz,
sabela asetuz,
handinahia mendratuz,
hezurrak sendotuz
gobernatzen du.

Horrela,
jakintzarik eta irrikarik izatetik
aldenarazten du herria,
maltzurrenek beren garaipena
ez dezaten bila.

Ez-obratzen diharduenak
oro gobernatzen du.

XVII

Gobernari handia oharkabean paseatzen da herrian barrena.
Hau, herriak maitatua eta goretsia denak ordezkatua da.
Ondoren, beldurra eragiten duenak gobernatzen du.
Eta azkenik, mespretxatuak.

Konfiantza osoa ez badago,
mesfidantza erdiesten da.

Gobernari handiak ez-egitea praktikatzen du
eta horrela, obra amaituaren ostean arrakasta dator.

Orduan, herriak uste du bere legearen arabera bizitzea badagoela.

Miren Aldaz Agirre (Yolanda Barcinaren ezkerrera bigarrena da, Uxue Barkosen
aurrean) iragan legealdiko Iruñeko Udalbatzaren agurra egunean hiriaren gobernariekin.

Des-zibilizatzen

2011-11-11  //  Natura  //  Iruzkinik ez

Eguzkia Jaizkibel aldean ostentzen

Ondarraitzera jaitsi naiz ilunabarrean, herriko hondartzara; 18:00ak irian. Jai eguna da Bidasoaz goi alde honetan, baita Frantzia osoan ere noski, Armistice de 1918 kari.
I. Mundu Gerra gogoan.

Zenbat jende ohartu da Bidasoaz bestaldean, gure Iparraldean “jai” eguna dela? Espainiako Gorteetarako hauteskundeak tarteko izanda, inor gutxi. Usaian baino are gutxiago.

Hendaiako Itsas Bulebarra obretan dago, berritzen ari dira. Kasinoz harago aldea ilunpean dago azkenaldion. Karibekoaren antza hartu diot gauari –tira, behin baino ez naiz Kariben egon–. Ilargi beteta dago.

Bulebarrean jende andana dabil promenan. Jendearen mintzoan frantsesa gailentzen da gaztelaniaren aldean, honen aldean eta euskararen kaltean. Familia giroa somatzen da. Haurrak harat-honat kurri dabiltza.

Artean, itsasertzean iragan asteburuko erauntsiek eta ekaitzek ekarritako enborrak, tramankuluak, sorta guztietako utzikinak edota haien hondarrak hondarretan kausitu ditut.

Marea gora dator. Ur ertzera haurrek eta gazteek egindako hainbat kabana edota txabola ikusi ditut, batzuek indioen itxurazkoak dira. Enbor, adar eta aihen ugari dago tankerako gordelekuak egiteko.

Nahiz eta jasandako desmasiak eta hondamendiak handiak izan, ikaragarriak, malgré tout, eztigarria zait naturak oraindik ere jendeok des-zibilizatzeko indarra duela sentitzea.

Gurasoek seme-alabak bulebarrera deitu dituzte.

Bi neska gazte uretan sartu berri dira.

Sargori zegoen.

Sargori dago.

Tonben gainean gaua amiltzen

Abertzaleen arteko akordioaz

2011-10-27  //  (C)politika  //  Iruzkin bat

Aizkorri mendizerra, ezkerretik eskuinera: Aizkorri, Iraule, Aitxuri eta Aketegi

Iragan osteguna zen, “ETAren amaiera”. “Hitz egin eta konpondu” izenburuak daramatzan 2.296 zenbakiaren azala lantzen ari ginen Erredakzioan.

Ohi bezala, gai nagusiak eta azalean –edo portada– joan zitezkeen gaiak hizpide genituen.

Bake Konferentziaren ondoko ETAren agiria zetorren susmoa mahai gainean “zebilen”.
Artean, “Euskal subiranotasunaren aukerak” izenburuko Larrun aldizkaria ARGIAren portadaren aukeren artean zegoen.

Francisco Letamendia eta Juan Jose Alvarez (3. orrialdean) solaskideen argazki oinean honela idatzi genuen: “Bake konferentziaren oihartzunak entzuten zirela itxi genuen Larrun”.

Portadarako titularra, besteren artean, hauxe atera genuen: “Abertzaleen arteko akordioaz”.
Ostegunean iluntzean susmoa gauzatu zen.

Aipatu azala eta erreportaje berezia osatu genituen asteburuan.

Astebete iragan delarik, han-hemenka ibili ondoren –igandean Gipuzkoako gailurra (Aizkorri mendizerra) zapaltzeaz beste–, normaltasunera itzuli izanaren susmoa hautematen dut.

Hautematea beti da norberaren sentsazioa, noski. Neronek, handi-handika, “Iragan eta gero hurbilari soako sorta” idazkiaren perspektibatik, hona hauteman ditudanak:

1. Lizarra-Garaziko Akordioa ezagutu zenean egundoko poza eta zirrara senti nituen nire inguruan –harrez geroztik ere egundainokoa–.
2. Anoetako Adierazpena eta Loiolako elkarrizketak gauzatu ziren garaian, poza bai, baina zirrara… Zirrara ez hainbeste. Poz neurritsua.
3. Aieteko Adierazpenaren eta ETAren “ETAk behin betiko amaitu du borroka armatua” dioen agiria ezagutzean, berriz, poza bai… baina poz unatua.

“Abertzaleen arteko akordio beharra” leloa gorde dut.
Iraganak iragan, geroak erranen!

Iragan eta gero hurbilari soako sorta

2011-10-22  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Iragana-oraina-geroa

“ETAk behin betiko amaitu du borroka armatua” irakurri genuen urriaren 20an. ETA erakundeak berak horrela erabakita. Berrogeitamar urte luzeko fenomeno sozio-politiko armatuaren ostean, herri honen iragan eta gero hurbilari hainbat begirada bota diot.

Lizarra-Garaziko Akordioa

Lehen begiradak duela hamabi urte izan zen Lizarra-Garaziko garaira narama. Lizarra-Garaziko prozesua Ipar Irlandako esperientzian funtsatu zen. Alabaina, Ipar Irlandan ez bezala, gurean prozesua ez zen egonkortzera eta han bezala gauzatzera iritsi. Ipar Irlandako gatazka irlandar errepublikarren eta unionisten arteko espresioa da, baita bi estatuen arazoa ere: Irlandako Errepublika eta Erresuma Batuarena.

Lizarra-Garaziko garaiko esperientziak itxaropena ekarri zuen gizartera. Euskal abertzaletasunaren bi kultura politiko nagusien hurrantze moduko bat eman zen. Halaber, gizarteko hainbat mugimendu sozial eta sindikalen arteko harremanak areagotu eta landu ziren.

Helburu politikoak epe laburrean lortzeko prozesu baino gatazka konpontzeko metodoa landu zen. Izan ere, euskal alderdi konstituzionalistak –PP eta PSOE– ez zeuden akordioan. Estatuko beste nazio eta herrialdeen hala nola IUren (gurean EBrena) atxikimendua zeukan.

Gaurtik begiraturik, konstatazio bat: ezker abertzalearen baitan zegoen barne egoera ez zen –gaur egun bezala– umotua. Ez gaur egun bezala, ezta gerora ere Loiolako elkarrizketetan izan zena. Anoetako Adierazpenaren ondoren zabaldu zen bi erraileko metodoa edo prozesua. Errail batetik, gatazkaren ondorioez ETA eta Gobernua mintzatuko dira, eta bestetik, alderdi eta eragile politikoak, baita gizartea ere.

Gaur egun, ETAk borroka armatua bukatu duela esatean, aurreko bi prozesuetan ETAk zeukan nagusitasuna apaldu da. Hau da, orduko ildo armatuaren nagusitasuna ildo politikoak azpiratua izan da orain, nolabait.

Hamarkada luze honetan, bestalde, edo aldi berean, hiru prozesuak lotzen dituen hari eramailea badago: ETAren aldetiko eraso armatu geroz eta indiskriminatuagoak: zinegotzien eta hautetsien aurkakoak, besteak beste. Aldi berean, Espainiako nahiz Frantziako estatuen aldetiko euskal nazionaren zapalketari, zapaltze selektiboa gehitu zen, Europako demokrazien markoan. Hau da, Estatuak etsaiarekiko aiherkundea are izugarriagoa gogortu zuen bere legediaren erabilpen hutsalaren bitartez: espetxe eta zigor legealdi ankerrak ezarri ditu.

Estatuaren biolentziaren monopolio izanik, Espainiako Estatuak espainol gizartearen atxikimendua erantsi dio biolentzia sinboliko horri.

Euskal nazioaren aldarrikapenaren –Estatutik bereizteko– alde jalgitzen den edozein ekimenaren demonizazioa. Horretarako “Dena ETA da” delakoaren tesia ondo baino hobeto landu baitu. ETAren entornoaren tesia. Tesi horren ondorioak lehenik eta batez ere, ezker abertzalekoen gainean erori ziren. Egun, oraindik ere, Arnaldo Otegiren eta bere inguruko kideen gainean ezarria dena. Baina ez bakarrik. Iragan hurbilean, adibidez, Juan Jose Ibarretxe lehendakariarengana, baita Euskal Legebiltzarreko Mahaiaren kideengana iritsi zen jazarpena, besteak beste. Orobat, gizarteko sektore eta pertsonengana iritsi zen. Euskaldunon Egunkariaren aurkako jazarpena gogoan.

Atal honekin amaitzeko: Lizarra-Garaziko prozesuak bi joera abertzale nagusien arteko moldatze ezina azaleratu zuen. ETAk bukatutzat eman zuen zabaldutako prozesua, errua EAJri –EAri barne. Ondo da hau ere gogoratzea – leporatuz ETAk, ordea, ez zuen kontuan hartu, haren jarrerak ezker abertzalearen oinarrietan zabaldu zuen egon ezina.

Anoetako Adierazpena: Loiolako elkarrizketak

Ezker abertzalearen Anoetako adierazpenaren ostean heldu ziren Loiolako elkarrizketak, ezker abertzalearen eta PSOEren arteko negoziazio saio luzeen ondoren heldu ere. Loiolako biltzea azken unean gertatu zen, ezintasunaren ondorioz, eta EAJren azken uneko parte-hartzearekin. Loiolakoa Lizarrako prozesuaren aldean ezberdina izan zen: elkarrizketa prozesua alderdi abertzaleen eta –Espainiako Gobernuan zegoen– PSOEren artean izan zen.

Ordurako, Irlandako gatazka konpontzeko erabili zuten metodoa errotu samar zegoen. Anoetako eta Stormonteko adierazpenak antzekoak dira: estatuek eta talde armatuak gatazkaren ondorioak konpondu behar zituzten/dituzte –memoria, berradiskidetzea, presoen eta biktimen arazoa– eta politikariek arazo politikoa.

Elkarrizketa prozesua abiatua zegoen, baina estatuen aldetiko errepresio eta zapalketak jarraitu zuen. Estatuaren tresneria judizialak ez zuen geratzerik izan: “Dena da ETA”, zioen. Ildo armatuaren nagusitasuna ildo politikoaren gainean zegoela berretsi zuten Estatuetako botere judizialek, indar politiko konstituzionalistek, baita modu batez, EAJk berak ere bai.

Ezker abertzalean Zutik Euskal Herria adierazpenaren ondoren, Gernikako Akordioa heldu zen. Aurreko bi prozesuen ondorengo aldaketa garrantzitsua izan da. Ezker abertzaleak aurreko prozesuen ondorioak aztertu ondoren, ildo politikoak dinamika eta aldaketa garbiak proposatu ditu. Zentzu horretan, estatuen aldetiko errepresioa alferrikakoa izan da. Hau da, Arnaldo Otegiren inguruan jardun duen taldeak adimenez jokatu du –espetxean bukatu arren– eta horrek prozesua bideratzea ekarri du. Ekimenak ezker abertzalearen zatiketa saihestu du, areago, bidea zabaldu eta harago joan da, ezker abertzale berria gauzatzeko aukera bideratu du, indar anitzak Gernikako Akordioan bilduz.

Estatuak prozesua, berriz ere, porrotera bidean sartu nahi izan du. Berriz ere prozesu traumatikoa bilakatzea. Estatuaren probokazio estrategiak (nazioaren zapalkuntza) indarrean segitu baitu. Hots, lema honi jarraitu dio estatuak: “Zatiketa lortzen badugu, mugimendua erabat ahulduko dugu. Terrorismo itsua probokatu behar dugu, ildo armatua eta ildo politikoaren arteko inolako harremanik izan ez dadin. Desastrea”. Estatuak ez du hori lortu, ordea. Edo oraingoz, behintzat.

Aieten abiatutako prozesuaren metodologiaren gakoa

Aurreko prozesuetan ez bezala, oraingoan akatsak uxatzen dituen metodoa landu da. Bake prozesuaren arrakasta ekar dezakeen metodologia, hau da, prozesu honetan ezker abertzaleak hartu du iniziatiba, aldebakartasuna delakoaren bidez, aurreko prozesuetan ez bezala, bilateraltasunetik erantzun beharrean.

Arnaldo Otegiren inguruko taldeak bide horretan segituz gero, Estatua mugitzera behartuko duela sinetsi du. Izan ere, Estatuak ezker abertzalearen ildo politikoa bere probokazioan sartzea bilatu du. “Dena ETA da” delakoaren teoriak ondorio nabaria izan du ezker abertzalean. Ezker abertzalea (Batasuna) sistemaren mekanismoak erabiltzera behartu ditu, esaterako: espetxe sistemaren aurkako helegitea jartzera, Auzitegi Konstituzionalaren babes bila jotzera. Ezker abertzalearen ildo politikoa sistemaren mekanikan sartu da, ezker abertzalearen oinarriak bide hori onartu du nolabait. Aldi berean, ETAren jardueraren jarraipenak proiektu politikoari iraganean ekarri dizkion kalteaz jabetuta, bide hori hobetsi du, neurri batean bederen.

Ezker abertzale oinarri zabalenak pentsatzen du ETAren garaia pasa zela. Estatuarekiko lehian, ETAren derrota militarra asumitu bide du azken bi prozesuen ondoren. Horrek ezker abertzalearen –tradizionalaren– diskurtsoa askatu du. Bere diskurtsoak legitimitate irabazi du. Estatuek (espainolak eta frantsesak) hori ikusirik, prozesu berria gauzatzeari ekiteko prest daude itxura batez. Legitimitate moduko bat eman nahi diote prozesuari, baita ezker abertzalearen ildo politikoari ere. Edo estatuek legitimitate politiko hori ikusten dutela pentsatu behar dugu, bederen.

Bake prozesuetan beti izan da bitartekaritza talde bat: Ipar Irlandan edota Hego Afrikan, kasu. Donostian bildutako politikariek Europako azken gatazka armatua bezala jo dute Euskal Herrikoa. Euskal Herria Europari begira jarri dute. Bake Konferentziak ETAri eta gobernuei elkarrizketa bideratzeko deia egin ondoren, ETAk berehala erantzun du. Desarmea lehenik, eta ondoren, gatazka politiko dira bi hitzetan landu beharreko gaiak.

Eta etorkizuna

Epe luzera begira

Bi premisa, bat: Espainiako Estatua ETAko jendea derrotatu bezala ekartzeko tentazioan eror daiteke. “ETAk behin betiko amaitu du borroka armatua” ebazpenaren aurrean hori gauzatzen saiatu liteke.

Bigarren premisa: euskal auzia eta Ipar Irlandakoa alderatzen baditugu diferentzia bat ageri da: Irlandan bi indarrak lehiatzen dira: errepublikarrak eta unionistak. Errepublikarren helburua Ipar Irlanda Irlandako Errepublikan integratzea da. Unionistena Erresuma Handian segitzea.

Han bi estatuak izan badaude, eratuta daude. Hemen ez.

Hemen, herri honen parte batek estatu berria sortzeko nahikaria dauka. Hemen epe ertainean ez bada planteatzen ere, helburuetako bat beste estatu bat sortzea da. Espainiako eta Frantziako estatuen ondoan Euskal Estatua. Errealistak izan gaitezen, Ipar Irlandan ez bezala, Europarentzat bi estatuen arteko konponketa zen, hemen ez dago holakorik. Hemen bi estatu nagusien arteko konponketa behar da, eta gero Euskal Estatua –nolabait esanda– sortzeko akordioa behar da. Epe luzera begira ari naiz.

Dena den, helburu horren bidean, nire aburuz, horretarako lehenik bi euskal kultura nazionalisten arteko oinarrizko akordioa beharrezkoa da. Mundu abertzalean enpatia modukoa badago, edo gatazka armatua gainditurik, orain arte izan ez den elkar ulertzeko abagunea izan behar luke –edo agian, nire desioa eta errealitatea nahasten ditut–. Halaber, nazioarteko bitartekarien taldeak Europari begira planteatu duen bidea baikortasunez ikusi da mundu abertzalean.

Dena den, nire ustez, Euskal Herria ez dago Estatu independentea lortzeko atarian, Europako ekialdean geratu den bezala. Nolanahi ere, bide eta helburu horretan, indar abertzaleek euren arteko oinarrizko akordioa bilatu beharko lukete. Ezker abertzaleak eta EAJk hori lortzeko modua landu beharko lukete. Horretarako trebezia politiko handia behar da, eta denbora. Denbora luze.

Bien bitartean, gatazka armatuak utzitako ondorioak gainditzeaz bestera, indar abertzaleek estatuko beste indar politikoekin –indar konstituzionalistekin barne– beste itun moduko bat lortzea ere lagungarria litzateke. Estatuko indar politikoekin moldatzeko bitartekoak lortu beharko dituzte indar abertzaleek. Izan ere, anartean, estatuek ez dute berehalakoan euskal nazio izaera integrala onartuko. EAEk, Nafarroak eta Ipar Euskal Herriak osatutakoa. Biolentziaren monopolioa eta sinbolikoa beren esku daukate. Estatuaren etsaiekiko opresioari eutsiko diote. Euskal nazioaren gutxiengoari betoa ezarriko dio betiere. Ezker abertzale berriak garai berri politikoan egoera hori erauzteko gauza dela erakustea du behin-behineko erronka.

Bakearen aldeko bonbazoa!

2011-10-18  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Usoa edota antzara: nola gerta edo ikusi.

Bake Konferentziaren berriak –azken uneko zabalpenak– ustekabean harrapatu ninduen, iragan ostegunean (urriaren 13an) harrapatu ere.

Laburki eta titular batean azaltzeko, Aieteko konferentziak “Bakearen aldeko bonbazoa” iragarri zuen ene inguruan.

Ingurua ARGIA da. Ulertzeko diot. Berriaren tamainako hedapenak ARGIAren beraren asteko martxa aldarazi zuen. Eta bart, ez ohiko tenorean, aldizkaria itxi genuen.

Ene ekarpena xumea izan da: iritziak bideratzea edo ekartzea erreportajera.
Ez dut gure etxeko erreportajea irakurri. Etzi edo egingo dut, paperean, edo aurki ekranean.
Atzo, sare sozialen bitartez jarraitu nuen Donostiako ekitaldia, gurearen bitartez barne. Bistan da, Aieten izandako lankideei –nahiz egon gabe lanean aritutakoei– nire eskerrik onenak.

Artean, ene buruari galdetzen diot: “Zer idatziko zenuke zuk, Aieteko ekitaldian egon izanez gero?”.
Arrapostua: “Zentzuzko deusik ez!”.
Izan ere, “zentzua –eta irudimen handia– izateaz beste, kazetari trebea izatez gain, zenbat itxaropen tona beharko zenuke zuk?”.

Irakurriko dut, eta entzungo, eta ikusiko ditut Bake Konferentziari buruzkoak: etxekoak nahiz etxetik ateko aburuak eta iragarpenak.

Anartean, asteleheneko Aieteko “bakearen aldeko bonbazoa!”ren ondoren etor litekeen “ETAren azken bonbazoa”ren aiduru gaude –edo nago.

Konferentziaren ondoriozko adierazpenaren lehen ebazpena (1. puntua) betetzea bonbazoa litzateke, eta 2. a, berriz, bonbazoaren bonbazoa.

Nago baina, neronek hautematen ez ditudan sinpatia eta enpatia behar direla horretarako. Boteretsuen –ahaltsuen– sinpatia lehenik eta gizartearen –ahulen– enpatia ondoren.

Nork bere patua bizi du: batzuek usoa nik antzara (barkatu txiste txarra).

Udare konferentzia

Donostian zerua urdina eta Madrilen urdinagoa, geroz eta PoPularragoa!
Gurean, udazkenean, bake nahiak, konferentzia udareak –udareak edo madariak–.

Madrilen berriz (Espainian) granadak (Punica granatum); gerra nahiak.
Eta… besterik hauteman nahi nuke, aixkide!

Granada (Punica granatum).

Zentzumena –sinpatia eta enpatia– lehertuko ote den esperantzan.

Independentea(k)

2011-10-14  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Uxue Barkos: NaBai eta Geroa Bai-ko kidea

Hirugarrenekoz elkarrizketatu dut Uxue Barkos politikaria.
Lehen aldiz, orain zortzi urte, diputatua hautatua izan zenean. Gaztelu Plazako Iruña kafetegiko arkupeetan egin zizkion argazkiak Dani Blancok. Modelo baten eitea gorde dut nire irudimenean.
Bigarrenez: handik lau urtera, berriz ere hautatua izan zenean, NaBaiko egoitzan jardun genuen, hauteskunde kanpainan bete-betean. Di-da batean egin genuen elkarrizketa. Bizkor, bere estiloan. Ez ditut gogoan argazkiak.

Hirugarrenez: berriki, NaBaiko egoitzan. Dani Blancok argazki bikainak egin dizkio orain ere. Tira, Daniren lana nabaria da azpimarratu gabe.

Uxue Barkosen jarrera laudatu nahi dut. Argazki sorta lekuko. Haren irudietan  ageri den bizitasuna.  Haren hitzek transmititzen duten indarra. Bere baikortasuna laudatu nahi dut. Bizi duen eritasuna dela-eta diot.

Elkarrizketaren estetikaz eta funtsaz gainera, ele ale ole sorta bat paratuko dut:

1. Pertsona batek –politikari batek– jardun dezake sistema barruan edo sistemaz kanpo. Berdin zait, zinez. Diharduen tokian bere hitzari fidel bazaio, bere ekintzak fidagarriak zaizkit. Puntu.

2. Uxue Barkosen ibilbidea amini ezagututa, koherentziaz ari den pertsona –eta politikaria– begitantzen zait. NaBaiko kide independentea zen eta izaten jarraitu nahi du.

3. NaBaiko ikurra zen, eta hala izaten segitzen du. NaBai bizirik baitago. NaBaik Gero Bai-n izaten jarraitzen duelakoan. NaBai ere Amaiurren dagoela ahantzi gabe. Alta, oraingo hauteskundeetan ez dago NaBairik.

4. Batzarre lehenik, EA gero, eta Aralar ondoren, atera dira NaBaitik. Ez da guztiz zuzena. Erran bezala, Aralarrek NaBain segitzen baitu.

5. Oraingo hauteskundeei begira, Ezker abertzalea, Alternatiba, EA eta  Aralar Amaiurren daude. Geroa Bai sortu da, eta bertan EAJ dago. Eta Zabaltzen: independenteak.

6. Geroa Bai, bai bitxia gero: Nafarroako independenteak EAJren abarora. Edo EAJ independenteen abarora.

7. Sistemaz kanpo jardun duten independentistak sistemara etortzean, ez dago EAJrekin –ezta Batzarrarekin ere– elkarrekin jardutea. Ez dago NaBai. Amaiur eta Geroa Bai daude.

8. Hau zopa sigla salda! Ele ale ole. Hau paradoxa!: independentistetan independenteenak sistemara heldu direnean (Ezker abertzalea, Batasuna… Pata negra … Barkosen eleetan ) independenteak ez daude saldoan, ez daude Amaiurren, independenteak independentista ahul edo suzedaneoekin daude. EAJrekin, hots.

9. Galdera bat bururatu zait (betiere Geroa Baiko kideak  independenteak direlakoan. Tira, niri Uxue Barkos independentea iruditzen zait. Politikan diharduen beste inor bezain independentea, baita orain arte sistemaz kanpo aritu direnak bezain).

10. Galdera, hauxe, hara: pertsona izan daiteke independentista independente izan gabe?

11. Oharra: galdera, baita sistematik at dihardutenentzat balio zait, prefosta!

Leloa zaharkitua ez ote?

2011-09-29  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Amaiur gogoan

Euskal politikagintza egundainoko ziztuan garatzen ari da, abiadura bizi-bizian. Iñaki Aldekoa elkarrizketatu dugu gurean, eta berau ARGIAn irakurri orduko, berealdiko bi gertakari edo berri ezagutu ditugu:

– EPPK-k Gernikako Akordioa sinatu izana (Iñaki Aldekoak elkarrizketan aurreratu zigun berria. Astekarian baina, titular edo scoop gisara –“Gero eta hurbilago ikusten dugu EPPKren sinadura”– argitaratzeko ez zitzaigula balio sumatu genuen, zaharkitua ARGItAratu orduko).

– Ezker abertzalearen Amaiur koalizio berriaren aurkezpena, datozen azaroko hauteskundeetarako.

Politika zalu doan arren, elkarrizketa batek badu interesa betiere, ustez, “zaharkitua” geratu den arren. Iñaki Aldekoarena hor dago, interesa daukanarentzat. Areago, paperean doanaren testu osagarriak ere badaude Interneten.

Nola nahi den ere, elkarrizketatu batek eskaintzen duen jardun osoa ez da inoiz argitara ematen, arrazoiak arrazoi.

Hona solasaldiaren hainbat pasarte edo ezaugarri (ez daude guztiak ere):

– Lehenaldia zen Iñaki Aldekoa elkarrizketatzen nuela. Publikoki baino ez nuen entzuna hizketan, eta beti gaztelaniaz. Horrek Aldekoaren profil bitxia ematen zidan  (bereziki, ESB alderdiaren garaian, Txillardegiren ondoan azaltzen zenean). Elkarrizketa euskaraz egin genuen, oso-osorik. Azken urteetan ikasi duen inpresioa jaso nuen. Inpresio gustagarria.

Iñaki Aldekoa ingeniari doktorea da. Enpresa pribatuan jardundakoa da, eta gaur egun erretretan dago. Bizkaian jaioa, baina Gipuzkoan, Nafarroan eta Araban jardun du lanean, baita Txilen ere.

– Urko Apaolaza lankideari –elkarrizketa irakurri eta zuzendu zuena– oso Aralarren aldekoa iruditu zitzaion bere jarrera. Normala, noski, Aralarreko kide baita. Niri baina, Aldekoa, elkarrizketan oso ezker abertzalearen aldekoa –zentzu orokorrean– eta Bildu zale iruditu zitzaidan. Ziur aski, elkarrizketa alde hori ez zen aski islatu –niri horrela iruditu ez zitzaidan arren–. Dena den, esaterako, elkarrizketan agertzen ez den pasarte batean, Sortu eta ezker abertzalearen (ofiziala, tradizionala…) baitan dagoen potentzialtasuna goraipatzeaz beste, berau berreskuratu beharraz mintzatu zen.

Ez zizkidan ezkutatu, adibiderako, Aralarrek iragan berrian ezker abertzale ofizialarekin izandako tirabirak, baina, Bateragune auzian auzipetutako Arnaldo Otegiren taldearen eta ETAren arteko diferentziak aipatu zituen. Europako hauteskundeetan aurkezteko hautagaitza osatzean talka egin omen zuten ETAk eta ezker abertzaleak, Nafarroako gaian bereziki.

Pasarte gehiago bazeuden, baina bego horretan, ez daitezen oraingo egoera itxaropentsuan nahasgarriak izan.

Iñaki Aldekoaren elkarrizketatik bi aipu nabarmendu nituzke, biak  titularrak:

– “Botereak erritmo politikoa kontrolatzen du auzi judizialen bidez”.
– “Ez goaz Madrilera kredentzialak hartzera eta agur Ben-Hur”.

Lerro-buru hauen mamia edota funtsa elkarrizketan dituzu.

Datorren azaroaren 20ko hauteskundeak dute geltoki politikariek. Amaiur da hautagaitza berria, ezker abertzalearen ildo politikoek –guztiek edo– sostengatua.

Niri, besterik gabe, Amaiur “herri gisa” aurkeztuko denaren lelo hori deigarri egin zait. Deigarria eta amini bat etsigarria. Leloa ez ote dago zaharkitua?

Izenak izen, antigoaleko Amaiur gogoan: “Mila urte igaro eta, ura bere bidean”.
Leloak lelo: “Politikan –gurean– hogeita hamar urte luze igaro-eta, betiko lelo bera eta zaharkitua”.

Xora eta lilura

2011-09-23  //  Zinema  //  Iruzkinik ez

Peio Cachenaut, Xora filmaren zuzendaria

Xora filmaren grabazioaz idatzi berri dut gurean.  Egun bateko kontakizun doia baino ez. Filma izanen denaren ideia bat ekarri aldera. Artikulua nabarmentzeko orduan hainbat titulu idatzi genituen:
Xora: “Sortzeko beldurrik gabe”.
Xora: “Trabatzen gaituenaz mintzo den filma”.
Xora: “Kulturaren eta bizimoldearen transmisioaz”.

Agorrilaren lehen astean iritsi nintzen Maulerat, filma ezagutzeko irrikaz. Ordurako hamazazpi egun betea zuen filmazio taldeak. Lan egitarauaren arabera, lau egun gehiago ekin… eta finitua behar zuten lana. Alta, lehen egunetako eguraldia kaskarra izan zela-eta, beste lau egunez luzatu behar izan zuten grabazioa.

Filmaren zuzendari Peio Cachenautek erran zigunez, zuberotarrez, xora elea bertigoa da, baita lilura ere. Zubereraz mintzo den fikziozko lehen filma izanen da Xora. Izanen da, izate bidean baitago. Anartean, muntaia egiten eta musika egokitze lanetan dihardu taldeak.

Artikulu batean ezin da islatu ezein gertakari eta esperientzia oso-osorik. Errealitateak mila ertz ditu, zein baino zein zorrotzagoa. Aurten, zuberotarrek –zuberotar elibatek– neguko Maskarada eta udako Pastorala jokatu bitartean, fikziozko filma burutu dute.

Zuberotar hauek, gutxi izanagatik, zoratuta daude gero!

Zuberotarrez egina da, baina filma unibertsala dela agindu digute egileek. Zuberotarrek egina dute (Hebentik elkartearen eskutik) baina jakin dute Aldudarrak Bideok (baxenafarrak) eta Baleukok (bizkaitarrak) elkarteekin auzolanean aritzen eta ihardukitzen.

Peio Cachenautek zuzentzen eta Mixel Etxekoparrek hauspotzen duen taldeko kideek auzolana lehenetsi dute. Elkartasunean aritu dira, eta halaxe segitzen dute orain ere. Ari dira ari, filmaren muntaian gogotik ari, Durangoko Azokan filmaren aurkezpen/aurrerapen gisako bat egiteko xedez. Geroago, bedatsean –Xiberoko primaderan– Xora estreinatuko duten esperantzan ari dira buru-belarri.

Ez dute espanturik egin nahi. Zuberotarrez eginagatik, ez dute zuberotar filma –ez soilik– bezala ekarria izan dadin.

Zubereraz mintzo den fikziozko lehen filma izanen da Xora. Alabaina, filmaren arimaren aburuz, Peio Cachenauten gustuz, zinema hitzaz –baita musikaz– harago doan artea da.

Zinema irudia da.

Negualdiko bortuetan sarri pausatuko den elur zuriari begira nola, udaberriko ibarretako belarren ernatzeari aiduru gaude:

Xora noiz eta nola erdituko den beha gaude, xoraz eta liluraz egon ere.

Close anderea, milesker!

2011-09-20  //  Zinema  //  Iruzkinik ez

Glenn Close: Donostia Saria. Arg: Haritz Dendategi

“Gabon, pozten nau Donostian egotea” esaldiak esnatu zintuen  atzo. Aurtengo Donostia Sariaren irabazlearen Gleen Close aktorearen ahotsa zen.

Akats linguistikoak trakestu zizun bere ahots gozagarria.

Zinemaldiaren egunkaria aurkitu duzu etxean goizean goiz, alabak bart ekarria.

Bigarren eta hirugarren orrialdeek hartzen dute Glenn Closeren sariaren berria, hiru hizkuntzatan jaso ere: gaztelaniaz, ingelesez eta euskaraz.
“Gabon, pozten nau Donostian egotea” irakurri duzu.

“Ez da bere akatsa. Berak nahi edota jakin gabe ere, egungo euskaldunon jitea ondo baino hobeto interpretatu du”, pentsatu zenuen atzo, eta pentsatu duzu gaur ere.

Sarean murgildu zara eta Arrasatera iritsi ere. Hiriburutik probintziako sakoneraino hedatu da akatsa.

“Ez da Gleen Closeren gabezia, egungo euskaldunon gabezia duzu” berretsi duzu.
Zinemaldiaren glamourretik urrun zabiltza. Beste berri batzuek betetzen dute euskaldunon gogoa. Gogoa eta itxaropena.

Euskotarron itxaropena Arnaldo Otegi lehendakaria da.

Glenn Close anderea, milesker!