Museo bat Santiago Zubian!?

2010-05-31  //  (D)kulturgintza, Azpiegiturak, Historia  //  Iruzkinik ez

Santiagoko Aduana zaharra

Erromatarrek hiriko Azken portu erakini zutenean, apenas zubirik egongo zen Bidasoaren gainean. Egun sei iraganbide daude Irundik Biriatura bitarte. Hala zenbatu ditut nik bederen. Santiago Zubia da entzutetsuena, naski –San Jakes Zubia ere deitua–. (gehiago…)

Fútbol es fútbol

2010-05-17  //  (C)politika, (D)kulturgintza, Kirola  //  Iruzkinik ez

“Fútbol es –mucho– fútbol”

“Fútbol es fútbol” Vujadin Boškov serbiarren esaldia da. Besteak beste, Real Madridekin Espainiako futbol liga irabazi zuen entrenatzaile ohia.

“Baloia batzuetan sartzen dela eta bestetan ez” aditzera eman nahi zuen “Fútbol es fútbol” delakoarekin. (gehiago…)

Gipuzkoa eta gu

2010-05-11  //  (C)politika, (D)kulturgintza, Euskara, Kirola  //  Iruzkinik ez

Gipuzkoa, Euskal Herriaren gotorlekua

“Gipuzkoa euskararekin bat” izango da Realaren elastikoaren leloa hurrengo denboraldian. Gipuzkoako Foru Aldundiarekin akordioa lortu du Donostiako klubak, eta 1,2 milioi euro jasoko ditu.

Letra gutxitan joan da albistea, ia oharkabean. Ni berriz zur eta lur utzi nau. Lelo batek 1,2 euro jasoko du.
Euskararekin bat, euskaraz ordea?
Euskararekin bat, euskaraz ordea –Aperribai presidente jauna, erran dezagun bidenabar–?
“Bai euskarari”tik “Euskaraz bai”ra igarotzeko garaia ote?
Azken urte honetan tokiko agerkariak kolokan daude, euskarazko herri aldizkariak, alegia.

Lelo batek baina 1,2 euro balio du. Zenbat balio du herri agerkari batek?
Lelo batek baina 1,2 euro jasoko du. Zenbat jasoko dute euskarazko herri aldizkariek?
Bego horretan!
Gipuzkoa Euskal Herriko lurralde gotorlekua begitandu zait, euskal kontzientzia dudanetik. Bistan denez, gainerako euskal lurraldeek baino aiseago du gotorleku izatea. Itsasoak, Arabak, Bizkaiak, Lapurdik eta Nafarroak babestuta dago –Zuberoa baino babestuagoa, erran dezagun bidenabar–.
Euskal Herria Gipuzkoa balitz, Euskal Herria independentea begitantzen zait euskal kontzientzia dudanetik.
Euskal Herri independentean baina El Diario Vasco litzateke agerkari irakurriena.

Raul Zelik eta Gu*

2010-05-05  //  (B)literatura, (C)politika, Nazioartea  //  Iruzkinik ez

Raul Zeliken Lagun armatua (Txalaparta)

Interes handiz irakurri dut Raul Zelik idazle alemaniarrarekin gurean egindako elkarrizketa. Galdera eta erantzun guztiek merezi dute berebiziko arreta.

Hona nire arreta areagotu duten galdera-erantzun hauetako pasarte batzuk:

1. – Lagun armatua nobelaren egileak Bernardo Atxaga elkarrizketatu zuen Alemaniako bi egunkarientzat –berauek eskatuta–, baina testuak ez zizkioten argitaratu, euskal idazlea Espainiaren jarrerarekin kritikoegia delako.
Diot: Espainiako demokraziak ezin ditu ezta atxikimendu librekoen jarrerak eraman, hara. Entornoa zabala da gero, eta honen aurkako jazarkundea Alemaniaraino iritsi da.

2. – Raul Zelikek diskurtso identitarioak hizpide hauxe dio: ezkerreko euskal abertzaletasunak ez du orain dela 100 urteko gizartea defenditzen.
Diot: Duela 100 urteko jendartea ez du defendatzen ezta eskuineko abertzaletasunak. Inpresioa daukat –Zeliki irakurrita– duela 50 urte sortu edo abiatu zen abertzaletasun berria, ez dela ezkerreko delako balore aurrerakoietan biziki aurreratua.

3.– Gorka Bereziartua kazetariak honela galdetu dio: Lagun armatuak harrera hobea izan zuen Alemaniako hedabide kontserbadoreetan, nolabait aurrerakoi direnekin konparatuta. Nola ulertzen da hori?
Erantzuna (komeni da osoa irakurtzea): Prentsa kontserbadorean harrera hobea izatea kasualitatea izan liteke.
Diot: Izan liteke. Nago ez dela kasualitatea, ordea. Nire aburu honek azalpen luzea behar luke, bistan da. Edonola ere, azalpena aurreko pasartearekin (2.) lotu nuke hasteko.

4.– Lagun armatua nobelaren protagonistetako bat hizpide –hau da, Zubieta, Mikel Antzaren trasuntua– hauxe dio Zelikek: “Mikel Antza ez zen oso ezker abertzaleko militantea”.
Diot: Harritu nau adierazpenak. “Sarri-ren pertsonarekiko sentitzen zuen errespetuagatik eman zuen pausoa Antzak” gehitzen du.

Harritu nau, diot. Harritu eta burnitu ere bai. Izan ere, bigarrena lagun armatua izatera iritsi zelako, baita erakundeko buruzagia izatera ere. Eta lehena, berriz, lagun izoztua bilakatu zelako.

* “Euskal Herria ez da existitzen izatez, proiektu horretan parte hartzen duten pertsonek osatzen dute” dio Raul Zelikek.
Pertsona horiek Gu* gara, alegia.

Martxoaren 8an

2010-05-03  //  (E)gizartea, Ekonomia, Nazioartea  //  Iruzkinik ez

Esaera berria: “Martxotik maiatzera bitarte, apirila bipila!

Martxoaren 8tik maiatzaren 1era bitarte apirila bipila

_Martxoaren 8an

Udaberria heldu zaigu irakurle lagun hori. Eki-iparraldeko bizilagunek udaberriari primadera deritzote, baita bedatsa ere.
Kanta  dezagun beraz: “Bedatsean bazterrak berdatzen hasi dire…”.

Izenburuan erreparatu ote duzu jada irakurle!? Martxoaren 8ra egin dut atzera. Datorren ele andana emakumearen egun seinalatuan izan nuen ele-melea duzu. Ez ezazue hartu gaizki ele-mele adierazpidea, ez da gutxiesgarria. Kontakizuna, bizitako testuinguruan ulertzea nahi dut-eta.

Azken Portu Kiroldegian nintzen. Bat-batean emakumeak hizpide zituen morroi batekin topo egin nuen. Inguruan bazeuden ere beste pertsona, lagun edota morroi batzuk.

Morroiaren ardaila deigarria zen. Bedatsako usainak opatu izaten digun sexu grinak jota zegoen laguna. Jota, bai horixe!

Neuronak dantzan zebilzkion, eta antza –morroiak kontatzen zuenarengatik– ez zeukan neuronak norekin partekatzerik. Konpartitzeko zuen emakumeak –berak zioenez– bizkarra emana baitzion oraindik orain, baita traizionatu ere. Ez dituela jada emakumeak ulertzen, zioen.

Ez zait inoren ahotatik entzundako irainak, laidoak eta destainak aipatzea gustatzen. Are gutxiago pertsona hori ezagutzen ez badut. Ez ditut beraz halakoxeak iruditu zitzaizkidan pertsona horren espresioak hitzez hitz hona aldatuko. Gera gaitezen “bedatsean bazterrak berdatzen hasi dire” espresioak iradokitzen ahal dizkigun irudiekin eta gogoetekin, goxo-goxo geratu ere.

Ez naiz emakumearen defentsan jalgitzeko asmorik ere. Kontziente bainaiz emakumearekiko harremanetan gizonok ditugun gabeziez. Emakumeak berak ere gabeziak dituela kontzientea naizelarik. Garena garela ere, Martxoaren 8a ez da pertsonok ditugun gabeziak azpimarratzeko efemeridea, pertsonoi dagozkigun eskubideok aldarrikatzeko eguna baizik. Eta, esan gabe doa, emakumezkoen eskubideak aise murritzagoak dira gizonezkoenak baino.

Harira: morroi haien artean nintzen eta pentsamenduak traizionatu ninduen: “Zer nahi duzu esatea. Emakumearen iraultza garaia da gurea. Gustatu ez edo, horixe dugu lehenengo mundua deitzen dugun honetan dagoen iraultza bakarra”, esan nuen.

Morroiak harritu samar begiratu zidan, noski. Harrituta baino, nahastuta begiratu zidan: “Nor da sasi-ilustratu hau?” pentsatu bide zuen. Alabaina, pentsa, geunden morroien artean ni nintzen marcianoa, ez bera. Tira, zena zela, denetariko eleak, irriak eta imintzioak konpartitu genituen gizonok.

Egun hura kari, neronek neure neuronen artean jarraitzen dut gogoetan: “Tira, iraultzak pertsonon urraketak artatu eta eskubide aukerak orekatzeko izan dira historian… Alabaina”.

Hala ote baina!? Beti ageri da baina madarikatua”.

Oharra: Eleak iruten izeneko artikulua, apirileko Iruneron argitaratua.

Irla izan, zebra izanda

2010-04-19  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Anariren Irla izan (Bidehuts, 2009)

José Luis Padrónek gaztigatu zidan Bakardadea izan artikulua irakurtzean. Idazlearen ttakun hotsek nire baitakoa herren nuela oroitarazi zidan. Anarirengana bide egin behar nuela gogorarazi zidan. Musikaria nigana etorri gabe, bideak eta denborak bat egiten duten unea ediren behar nuela, Anari deskubritu behar nuela hots. Ezaguna nuen musikaria. Behinola, lana dela medio, entzuna ere, bere ahotsa telefonoz entzuna diot. Ez dut behin ere izan parez pare, ez kontzertuan entzun ere. Plazaratu zenerako musikan barrena nire bidaia-bizkar-zorroa mukuru beteta neukan. Musikarekiko irrikaren zakuan beti dugu lekuño bat, ordea.

Anari eta Pettiren CDa zen apalategian neukan bakarra. Anari eta Habiak CDetako piezaren bat edo beste uhinetatik neureganatuak nituen. Neureganatuak baino, doi-doi jasoak. Dendara egin nuen bide. Xabi agurtu nuen. Zine eta musika obretara hurbiltzen laguntzen nau Xabik. Hurbildu eta zerbitzatu. Anariren diskografia begiratu genuen, bere obra, hots. Hura lotsa! “Artisten lanei gor egiten –erosteari gor– segitzen ote dugu/dut?” pentsatu nuen. Artisten obrak eraikin lan arruntak bailiran agertzen ote dira nire bidean?

Anariren obran atzekoz aurrera sartzea erabaki nuen: Irla izan eta Zebra bizkarreratu nituen. Haren azken obraren ertzaz ertz ibili naiz harrezkero. Haren icebergaren tontorrean nabil orain. Besoa eskaini dit eta eskua hartu diot. Haren doinuen zirimolan mozkortu naiz, ez nau ito alabaina. Arraina bihurtu nau bere aireen zirimolak. Bideak eta denborak bat egin duten unean, itolarrian nagoela, irla bat eskaini dit: “…behin lo nengoela, begiak ireki zizkidan eta itsaso lehor bat ikusi zidan, eta begietan arrain bat idoro zuen”. Zeini jaten eman, hura hazi. Hasperen luzez, denbora geldituz, beti sentitu dut edonon naizela. Anariren amildegiaren ertzean nabil, haren galderak atzetik bultzaka ditudala. Bere irlan zebra bihurtu nau. Irlan aingura bota dut: “…oroimena da urperatzen nauen beruna, ametsa gorantz naraman zama astuna, aingura hegoduna”. Bere irlan sustraiak bota dituen naufragoa naiz. Desertuan. (H)egoak eta Txori beltzak agurtzen dituen zebra naiz ni ere. Ateak ireki eta Harresiak bota nahi dituen zebra. Hara, zebra ezezik, zozoa naiz.

Testu(aren) (h)onetarako ostutako hitzak bereak zirela oraintsu arte ezagutu gabe nintzen-eta. Zebra zozoa naiz.

Zebra (Metak, 2005)

Aberri Eguna kari (bariazioak)

2010-04-05  //  (E)gizartea  //  Iruzkinik ez

Aberri Eguna kari

Aberri       Eguna     kari
Aberi           Eguna        kari
Alferrik       Eguna       kari
Amerri        Eguna       kari
Atzerri        Eguna       kari
Azeri            Eguna       kari
A ze herri   Eguna       kari!

Aberri       Eguna    kari
Aberri         Egina        kari
Aberri  DesEgina        kari
Aberri         Asuna       kari
Aberri         Astuna     kari
Aberri         Isuna        kari
Aberri         Iluna         kari!

Aberri     Eguna    kari
Aberri       Eguna       hari
Aberri       Eguna       harri
Aberri       Eguna       larri
Aberri     Eguna         larHi
Aberri     Eguna         ari
Aberri     Eguna         ai!

19 bariazio edo aldaera zenbatu ditut. Hamaika biderketa edo konbinazio egin daitezke. Luze joko luke ariketak. Aspergarria izan liteke. Bat aukeratu dut aldaera horietatik guztietatik:

A ze herri astuna ari!

P. S. : Utzikinak

Aberri        Izuna        kari
Ilberri        Leuna       barri
Hilerri       Biziduna   sarri

Haizea dator iparraldetik

2010-03-22  //  (C)politika, Ekonomia  //  Iruzkinik ez

Txelui Morenorekin elkarrizketa (aurrerapena)

2010-03-18  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Txelui Moreno

Datorren asteko zenbakian, Ezker Abertzaleko kide Txelui Morenorekin egindako elkarrizketa argitaratuko dugu. Elkarrizketa ETAk Paris inguruetan jendarme bat hil aurretik egin genuen. Dena den, ondoren, Ezker Abertzaleak Dammarie-Les-Lys herrian gertatutakoari buruzko balorazioarekin bat egin duela adierazi digu.

(gehiago…)

Sozialisten hegiak (Carlos Chivite)

2010-03-08  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Ega ibaiko hegiak Lizarran

Loiolako hegiak aurkeztuko du Imanol Murua Uria kazetariak asteazken honetan. Egileari esker, ofizioko kide honek liburua irakurtzeko egokiera izan du dagoeneko. Datorrena, liburuko pasarte baten harian, neronek ofizioan bizitako pasadizoa da. (gehiago…)