Hasiera »
Mikel Asurmendiren bloga - Katebegia
Mikel Asurmendi
1958an jaioa. Zumarragarra eta urretxuarra, nahiz batzuentzat ezinezko bitasuna izan. Politika esparrutik literatura eremura doan jendarteko gaiak jorratzen ditut normalean, Hendaia munduaren epizentroa izaki.
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
- Tresna | Oharrak & Hondarrak(e)k “Gure munduan kokatutakoa eta eskuak zikintzen dituen literatura nahiago dut” bidalketan
- IMANOL(e)k Oscar sariak: zalditik astora! bidalketan
- Josemari(e)k (Espainiako) Iparraldera itzuli da Inui: 40 urte eta gero hau! bidalketan
- Maria-Jose Azurmendi Ayerbe(e)k Gaitzeko saioa bidalketan
- Jonmikel(e)k (H)ernio maitatzeko hogei irudi eta etsipen gabeko testu bat bidalketan
Artxiboak
- 2020(e)ko apirila
- 2020(e)ko martxoa
- 2020(e)ko otsaila
- 2020(e)ko urtarrila
- 2019(e)ko abendua
- 2019(e)ko urria
- 2019(e)ko iraila
- 2019(e)ko abuztua
- 2019(e)ko uztaila
- 2019(e)ko ekaina
- 2019(e)ko maiatza
- 2019(e)ko apirila
- 2019(e)ko martxoa
- 2019(e)ko otsaila
- 2019(e)ko urtarrila
- 2018(e)ko abendua
- 2018(e)ko azaroa
- 2018(e)ko urria
- 2018(e)ko iraila
- 2018(e)ko abuztua
- 2018(e)ko uztaila
- 2018(e)ko ekaina
- 2018(e)ko maiatza
- 2018(e)ko apirila
- 2018(e)ko martxoa
- 2018(e)ko otsaila
- 2018(e)ko urtarrila
- 2017(e)ko abendua
- 2017(e)ko azaroa
- 2017(e)ko urria
- 2017(e)ko iraila
- 2017(e)ko abuztua
- 2017(e)ko ekaina
- 2017(e)ko maiatza
- 2017(e)ko apirila
- 2017(e)ko martxoa
- 2017(e)ko otsaila
- 2017(e)ko urtarrila
- 2016(e)ko abendua
- 2016(e)ko azaroa
- 2016(e)ko urria
- 2016(e)ko iraila
- 2016(e)ko abuztua
- 2016(e)ko uztaila
- 2016(e)ko ekaina
- 2016(e)ko maiatza
- 2016(e)ko apirila
- 2016(e)ko martxoa
- 2016(e)ko otsaila
- 2016(e)ko urtarrila
- 2015(e)ko abendua
- 2015(e)ko azaroa
- 2015(e)ko urria
- 2015(e)ko iraila
- 2015(e)ko abuztua
- 2015(e)ko uztaila
- 2015(e)ko ekaina
- 2015(e)ko maiatza
- 2015(e)ko apirila
- 2015(e)ko martxoa
- 2015(e)ko otsaila
- 2015(e)ko urtarrila
- 2014(e)ko abendua
- 2014(e)ko azaroa
- 2014(e)ko urria
- 2014(e)ko iraila
- 2014(e)ko abuztua
- 2014(e)ko uztaila
- 2014(e)ko ekaina
- 2014(e)ko maiatza
- 2014(e)ko apirila
- 2014(e)ko martxoa
- 2014(e)ko otsaila
- 2014(e)ko urtarrila
- 2013(e)ko abendua
- 2013(e)ko azaroa
- 2013(e)ko urria
- 2013(e)ko iraila
- 2013(e)ko abuztua
- 2013(e)ko uztaila
- 2013(e)ko ekaina
- 2013(e)ko maiatza
- 2013(e)ko apirila
- 2013(e)ko martxoa
- 2013(e)ko otsaila
- 2013(e)ko urtarrila
- 2012(e)ko abendua
- 2012(e)ko azaroa
- 2012(e)ko urria
- 2012(e)ko iraila
- 2012(e)ko abuztua
- 2012(e)ko uztaila
- 2012(e)ko ekaina
- 2012(e)ko maiatza
- 2012(e)ko apirila
- 2012(e)ko martxoa
- 2012(e)ko otsaila
- 2012(e)ko urtarrila
- 2011(e)ko abendua
- 2011(e)ko azaroa
- 2011(e)ko urria
- 2011(e)ko iraila
- 2011(e)ko abuztua
- 2011(e)ko uztaila
- 2011(e)ko ekaina
- 2011(e)ko maiatza
- 2011(e)ko apirila
- 2011(e)ko martxoa
- 2011(e)ko otsaila
- 2011(e)ko urtarrila
- 2010(e)ko abendua
- 2010(e)ko azaroa
- 2010(e)ko urria
- 2010(e)ko iraila
- 2010(e)ko abuztua
- 2010(e)ko uztaila
- 2010(e)ko ekaina
- 2010(e)ko maiatza
- 2010(e)ko apirila
- 2010(e)ko martxoa
- 2010(e)ko otsaila
- 2010(e)ko urtarrila
- 2009(e)ko abendua
- 2009(e)ko azaroa
- 2009(e)ko urria
- 2009(e)ko iraila
- 2009(e)ko abuztua
- 2009(e)ko uztaila
- 2009(e)ko ekaina
- 2009(e)ko maiatza
- 2009(e)ko martxoa
- 2009(e)ko otsaila
- 2009(e)ko urtarrila
- 2008(e)ko abendua
- 2008(e)ko azaroa
- 2008(e)ko iraila
- 2008(e)ko uztaila
- 2008(e)ko ekaina
- 2008(e)ko apirila
- 2008(e)ko martxoa
- 2008(e)ko urtarrila
- 2007(e)ko abendua
- 2007(e)ko azaroa
- 2007(e)ko iraila
- 2007(e)ko uztaila
- 2007(e)ko ekaina
- 2007(e)ko maiatza
- 2007(e)ko apirila
Kategoriak
- (A)iruzkin literarioak
- (B)literatura
- (C)politika
- (D)kulturgintza
- (E)gizartea
- (H)endaika
- Antzerkia
- Artea
- Azpiegiturak
- Bertsolaritza
- Dantza
- Ekonomia
- Energia
- Erlijioa
- Euskara
- Hedabideak
- Hezkuntza
- Historia
- Hizkuntzak
- Jaiak
- Kirola
- Musika
- Natura
- Nazioartea
- Osasuna
- Politika saioak
- Sailkatugabeak
- Zientzia eta teknologia
- Zinema
Itsasoaren alaba koherentea
2009-03-15 // Sailkatugabeak // Iruzkinik ez
Josu Martinezen Itsasoaren alaba dokumentalaren afixa
Itsasoaren alaba dokumentala
Zuzendaria: Josu Martinez.
Haize Goikoetxea Ugarte: Itsasoaren alaba.
Haize Goikoetxea Ugarte dugu itsasoaren alaba. Metafora ederra, herri honetako egungo historia irudikatzeko. Ederra bezain gogorra. Bitasunak osatzen du pertsonon izaera. Mikelek eta Izaskunek Haize gorpuztu zuten. Hodei eta Haize. Amak eta aitak. Aita eta itsasoa sinonimoak izaki kasuon.
Dokumentala ikusitakoan adierazgarria -eta argigarria- egin zait Haizeren aitaren (Mikel Goikoetxea, Txapela) jatorria hurbilagotik ezagutzea: aitxittaren eta amamaren familien arteko konponezinak gerra ostean. Mikelen gurasoek, anaiak eta arrebak txikitan pairatu zuten eskasia. Euskal familia bateko seme-alabak erdaraz hezitzea eta bizitzea…
Itsasoaren alaba ausarta da. Ausarta familiaren iragan gogorra ezagutzeko pausoa eman duelako. Gogortasun horretan gogorkeria hurbilagotik ezagutu nahi izan duelako, familiak jasandako gogorkeria hala nola aitak hautatutako gogorkeriaren bidea ezagutzeko adorea izan duelako.
Itsasoaren alabaren aitak ahularen indarkeriaren alde egin zuen. Hitzaren eta ekintzaren sinbiosia estaltzen ei zuen Txapelaren buruak. Ezagutu zutenen hitzetan, Mikel koherentziaren eredua zen, pertsona koherente.
Hurkoa hiltzea -edo erailtzea, berdin dio- eta koherente izatea ba al da? Pertsonen hiltzaile eta askatzaile izan al daiteke aldi berean? Galderak dira. Eta galderek bizi beharreko erantzunak eskatzen dituzte.
Gure herriari ezbeharra pairatzea “egokitu” zaio, baita izateko beharrak alboko herriei ezbeharra pairaraztea “egokitu” ere. Baina behar eta ezbehar horietan ezin dugu pertsona ahaztu, pertsonok osatzen baititugu herriak.
Pertsona eta koherentea bitasun funtsezkoa zait, izan ahal izateko. Itsasoaren alabak hartutako bidea koherentea iruditu zait herri honentzako koherentzia bilatze bidean. Bejondeizula Haize!
Aire hari eme duzu
2009-02-08 // Sailkatugabeak // Iruzkinik ez
Hari biru. Maddi Oihenart. Elkar, 2007.
Musikariak: Juantxo Zeberio (Pianoa),
Txema Garcés (Kontrabaxua), Pello Ramirez (Txeloa).
Hari biru diskoa ez duzu berri-berria. Bere kantu bildumak denbora gainditu dizu, alta. Denbora joan -eta entzun- ahalean doinuok ondu egiten dituzu. Entzun eta ikusiren duzu, ikusiren eta sentituren dituzu.
Sentituren duzu Maddi Oihenart-en ahots sendo eta sotila. Bere ahotsaren eta musikarien doinuekin batera ikusiren dituzu “egüna argitzen” eta egunaren hondarra “gaüaren ondoan” pausatzen.
Iturri tradizionaletatik edanen duzu, eta edanen duzu halaber iturri berrietatik. Bere (a)hotsa iturri zaharretatik heldu den ur berrituarena baituzu.
Hastapenean arraroa edo bitxia kausitu dezakezu, emaria berria baita. Bere zaporeak ez dizu beharbada aho sabaia gozatuko ez burmuina kilikatuko kuxian. Ez etsi. Segi entzuten eta ikusiren dituzu “osto berdeak higitzen” eta “gaüak gaüari gogozka egiten”.
Maddik ederki xaramelaratutako kantuen letra batzuk herrikoiak dituzu, bereak bestetzuk. Badira bestalde, Itxaro Borda, Karlos Linazasoro eta Etxahun Topetenak. Ederrak guztiak.
Juantxo Zeberio, Txema Garcés eta Pello Ramirez musikariek -ez dira bakarrak- Maddiren ahotsa jazz airetan doitu dute xarmantki. Musikari apartak dituzu! Edonork bere etxerako nahiko lituzkeen musikariak, alajinkoa.
Etxeak Hari biru du izena, Xiberun duzu. Maddi Ohienart da nagusia. Aire zaharren eta doinu berrien jostuna duzu: (H)ari biru duzu, ari biru duzu… Bisita ezazu.
Soberaxko eleak dituzu eneak. Lankide baten hitzei esker berreskuratu berri dizut apalategian ahantzia nuen obra bikain hau.
Ez kexa, ez duzu berant. Oihenarten emari bitxi hau denboran gaindi ari duzu, aise. Aire hari eme duzu.
Euskal Herriko Laborantza Ganbara auzia irabaztera “kondenatua”
2009-01-29 // Ekonomia // Iruzkinik ez
EHLGren egoitza (Ainize Monjelos)
Gaur, eguerdiko 13:30ean Baionan auzipetuko dute Euskal Herriko Laborantza Ganbara (EHLG). Auziaren nondik norakoez luze eta zabal idatzi eta mintzatu da hedabideetan. Euskal Herri osoko hautetsien eta kultur nahiz gizarte eragileen atxikimendu ugari jaso ditu Ganbarak: besteak beste, Frantziako ministro ohi batek eta goi mailako kargudunek bat egin dute EHLGrekin. Milaka dira auzia gaitzetsi dutenak, kanpoko nahiz bertako herritarrak. (gehiago…)
Gizartearen kohesioa helburu
2008-12-20 // (C)politika // Iruzkinik ez
Donostiako Anoetan, mahai-ingurua
Demagun taldeak, bakea eta elkarbizitza sustatzeko ekimenak proposamen berri bat eskaini zuen atzo, abenduaren 19an, Donostiako Ernest Llluch Kultur Etxean. (gehiago…)
Fundamentalismoak eta gezurrak bizi gaituzte
2008-11-30 // Sailkatugabeak // Iruzkinik ez
Body of lies. Zuzendaria: Ridley Scott. Aktoreak: Leonardo DiCaprio, Russell Crowe, Mark Strong, G. Farahani, Oscar Isaac. AEB. 128 minutu.
Irailaren 11ko atentatuek mundua aldatu zuten. XX. mendeko erdialdean jaiotakoek irudimenean eraiki genuen “2000. urtea” ez da fikzioa jada. Teknologiek fantastikoa bezain lazgarria bihurtu dute mundua. Zinema gertakari nahiz baliabide berriez hornitzen da.
Body of lies filmaren funtsa Mendebalde aurreratutako eta Ekialde Ertaineko zibilizazioen talka da. Lurtarrok -AEBetakoak, noski- aspaldi iritsi ginen ilargira. Ez genituen alferrik sateliteak eta bideokamerak espazioan eskegi, mundua kontrolatzeko.
Gerraren testuingurua eta geopolitika aldatu dira arras. Gerraren oinarria zimendatzen dugun jendartea XXI. mendeko kultura fantastiko sofistikatuaz “elikatzen” garen bitartean, Erdi Aroko sinestetatik “edaten” segitzen dute beste aldeko osteek. Zibilizazioen arteko aldeak eta tupustarriak izugarriak dira.
Historia luzea mundutarrona. Milaka gerrari ekin diegu. Gerra protagonistak eta jokamoldeak berak dira haatik. Espioiak eta gezurrak behar ditu gerrak. Espioia eta gezurtia hitz sinonimoak dira gerratean.
Ridley Scott-en filmeko protagonistek osatzen dituzten sareak gezurrez bilbatzen dira. Gezurrak iraupen laburra du ordea. Gezurrean bilbatutako sarea osatu orduko desegiten da. Alabaina, gerrak iraunen badu sarea berrosatzen segitu beharra dago.
Aretotik atera eta Barack Obamarekin gogoratu nintzen, baita demokraziaren fundamentalista George Bush gezurtiarekin ere: “AEBetako presidente berriak zaila du gero gezurrean eraikitako gerra-amarauna desmuntatzea”. Fundamentalismoak bizi gaituela pentsatu nuen. Pentsa, Mayor Orejak -jo dezagun hemen bera dela Bush- ETAk sekula santan gezurrik esaten ez duela sinetsarazi digunerako!
40 urteren ondoren ‘Badok 13’
2008-11-05 // (D)kulturgintza // Iruzkinik ez
Badok 13 liburua
Donostiako Miramar Jauregian aurkeztu zen atzo Josemari Velez de Mendizabalen Badok 13 liburua, Euskonews aldizkari elektronikoaren 10. urteurrena ospatzeko argitaratua. Aretoa jendez mukuru zegoela, liburuaren egilearekin batera, Javier Elzo, Begoña Amunarriz eta Xabier Retegi mintzatu ziren. (gehiago…)
Garai historikoak zinemaren antologiara eramanda
2008-09-21 // (D)kulturgintza // Iruzkinik ez
Che Guevararen filmaren protagonista Benicio del Toro
Che El Argentino. Zuzendaria: Steven Soderbergh
Zineman sartzean Cheri maileguz hartu nion azken esaldia neraman buruan: “Ezagutzak arduratsuagoak egiten gaitu”. Biografia irakurri nuen karteldegian. Uste nuen, filma, Che bera bezala, Bolivian amaituko zela. Filma Fidel Castro Habanan garaile sartzean amaitzen da ordea.
Steven Soderbergh zuzendariak bi partetan eraiki du pelikula: txuri-beltzean eta kolorean. Bi garai eta egoera historikoak kronologikoki nabarmen bereiziz. Filmaren eraketa egokia da oso, eta Ernesto Che Guevarak Nazio Batuen Erakundean (NBE) egin zuen agerraldi historikoaren erreprodukzioa bikaina, nire gustuko. Benicio del Tororen lehen argazkia, plano hurbila, Che bera zela sinestarazi zidan. New Yorkeko eta NBEeko Cheren agerraldiak, hitzaldiak barne, antologikoak izan ziren. Soderberghek eta Del Torok une historiko hura zinemaren antologiara eraman dute. Honek guztiak ez du beste partea, kolorezkoa, gutxiesten. Alabaina, inpresio batzuk emanen ditut kontrasterako.
Del Tororen interpretazioa bikaina iruditzen zait. Gaztelania ez omen du ama hizkuntza, alta, zinez rol ttukuna jokatu du, jatorrizko hizkuntzan filmatu izanak asko hobesten du filma. Ingelesez edo beste hizkuntza batean entzutean asko galduko du, nire ustez. Cheren ideologia ondo baino hobeto adierazia da txuri-beltzeko zatian hala nola kolorezkoan. Filma oso ondo filmatuta dago, berriz diot. Historiari fidel da. Fidel Castroren rolean ari den aktorea parodiaren muga-mugan badabil ere, nire gustuko.
Alta bada, filma iraultzara eta ideologiara mugatua ote den nago. Che edo Castroren ideologiak arrazoiz kritikatu izan du indibidualismoa, hots, norbanakoaren askatasun mugagabea. Alabaina, naski, filmari, teoria marxistari legez, –nire ezjakintasunean diot–, norbanakoaren baitan –Cherenean, kasurako– gehiago arakatzea falta zaio. Gerora jakin nuen Soderberghek bigarren parte bat egina duela, Guerrilla izenekoa. Ikusiko!
Mende erdia bete duen iraultza XIX. Mendean hasi ote zen inpresioarekin utzi nuen zinema. Baina, hara, Fidel Castro, Kuba eta Iraultza mende honetakoak dira.
<!–
–>
Atlantikoko horma, bunkerren arkeologiaren arrastoan
2008-07-13 // (C)politika, Historia // Iruzkinik ez
Atlantikoko Hormaren egile Fritz Todt
Museum Cemento Rezola. Ekainaren 26tik azaroaren 2ra.
Mixel Estebanen –Regards sur La Seconde Guerre mondiale en Pays Basque liburuaren egilea–inaugurazio hitzaldiarekin zabaldu da erakusketa. Euskaldunek II. Mundu Gerran –eta Atlantikoko hormaren inguruan– bizitako pasadizoak eta nondik norakoak jaso ditu lapurtarrak.
Lapurdi aldean bizi garen askok Atlantikoko hormaren inguruak ibili ditugu engoitik. Erakusketak hormaren izari alimalea nahiz geure historia hurbila hobeto ezagutzeko parada eskaintzen digu. Hormaren berririk ez baduzu, horra hor erakusketa bisitatzeko nahiz hormaren arrastoa ezagutzeko parada, bakarka edota museoak berak eskaintzen dituen bisita gidatuek lagundurik. Anartean, gogoa pizteko eta hormaren arrastoari segitzeko hainbat datu eta akuilu.
Hormak 4.000 kilometroko itsasertza hartzen du, Lapurditik Norvegiaraino. 12.000 eraikinek osatuta dago, 600 motakoak dira, hormigoiz edo betonez, 291.000 pertsonak bortxaz eginak. Hendaiako eta Norvegiako ipar lurmuturretan eraiki ziren defentsa gune trinkoenak. Normandiako gunea (tankera hartzeko Steven Spielberg-en Saving Private Ryan filma gogora ezazu) ere hagitz sendoa izan zen, defentsarako ez ezik britainiaren aurkako erasoa ongi antolatzeko xedetan.
Bunkerrak 1942tik 1944ra bitartean altxa ziren, Adolf Hitlerren aginduz, prefosta. Joseph Goebbels, Erwin Rommel mariskala eta Fritz Todt ingeniaria jardun ziren Führer-aren alboan. Goebbels propaganda Ministro maltzurra, Rommel Basamortuko azeria eta Todt -Todt erakundearen burua- Ingeniari iaioa imajina ditzakegu Hendaiako Anton Abbadia Gazteluan ostatu hartuta: Europa osoa ez ezik mundu osoaren jaun eta jabe izatearekin amets egiten dute.
Hormaren egile Fritz Todt-en ametsak Heinkel He 111 hegazkinean amaitu ziren alta. Adolf Hitlerren aginduz izan ote zen? Erran dezagun heriotzaren kausak ez zirela argitu. Führer-aren aginduz ez zirela argitu, alegia. Horrela idatzita dago. Bunkerren arkeologian duzu arrastoa.
‘Ontza bat txokolate’ dastatzeko gogoz
2008-06-01 // Sailkatugabeak // Iruzkinik ez
Aitzol Aramaio, Un poco de chocolate (Tusitala y mundo ficción)
Sentimenduak eta iritziak nahas-mahas ditut Aitzol Aramaio zinegilearen Un poco de chocolate filmaz idaztean. Baliteke, filmaren jatorrizko lan literarioak (SPrako tranbia) utzi zizkidan arrasto nahasiek filmari buruzko sentipen antzekoak eragin izana. Egiari zor, liburuak ez ninduen liluratu -ez dut gustatu ez zitzaidala esan nahi-, haatik, ez zen izango liburuaren eskasiaz, nire eskasiaz baizik. Iritziak iritzi, gustuak gustu, betiere.
Filmaren izena ez da SPrako tranbia, ezta Kirmen Uribe idazleak filma euskaraz balitz izenda zezakeen Ontza bat txokolate ere. Kirmen Uriberi ondo ulertzera, eta egia bada, jatorrizko hizkuntzatik -poesia denean behintzat- beste hizkuntzara itzultze jardunbidean beste obra bat sortzen dela, kasuon, euskarazkoa eta gaztelaniazkoa, bi liburu dira. Eta, izan ere, SPrako tranbia literatura poetikoa da.
Aitzol Aramaiok euskarazko edo gaztelaniazko liburuan oinarritu al du filma? Edo bietan? Berbak eta itaunak. Nik ez dut erdarazko bertsioa irakurri edonola ere.
Dena dela, aitor dut, Aitzol Aramaiok nik buruan nuen istorioaren egitura lausoa (bir)eraikitzen eta argitzen lagundu dit. Demagun, Un poco de chocolate euskarazko istorioan oinarritua dela. Nik irakurri nuena istorio surrealistek ehundutako istorioa zen. Neronek oso-osorik hauteman ez nuen mundu surrealista hura, errealitatera ekarri du Aramaiok. Alegia, Unai Elorriagak eraiki zuen istorioa surrealistagoa zen Aramaiok zeluloidean eskaini diguna baino. Edo nik hauteman ahal izan dudana baino. Areago Aitzolen filmaren hezurdura Elorriagaren eleberriaren hezurdura baino aiseago barneratu dut. Beharbada, irakurle motza naizen aldetik, eta txokolatea horren gustukoa izaki, filmarekin gehiago gozatu dut liburuarekin baino.
Un poco de chocolate dastatzen hasi eta lehen sekuentziek apur bat aztoratu ninduten. Marcos pertsonaia herriko plazara iristean kameraren -Marcosen begirada- dardarizoa desegokia begitandu zitzaidan. Badakit Marcos noraezean zebilela munduan, baina hasierako mugimendu dudazkoek zinez aztoratu ninduten.
Filmaren eszenografia gustatu zait, zinez gustatu ere. Pertsonaia nagusiek sentipen desberdinak sorrarazi dizkidate alabaina. Hector Alterioren eta Julieta Serranoren interpretazioak egokiak atzeman ditut. Beren eskarmentua eta talentua neurri-neurrikoak dira Lucasen eta Mariaren larruan sartzeko. SPrako tranbia edo Un poco de chocolate asmatu zirenerako pertsonaia hauen baitan zeuden bi aktore puska hauek, ia inork berauetan sartzen lagundu edo zuzendu beharrik gabe. Nolabait esanda hau ere.
Ezin gauza bera esan Daniel Brühl (Marcos) eta Barbara Goenagaren (Roma) rolei buruz, lehenaren kasuan bereziki. Zuzendari zailduago baten eskarmentua eta gidaritza hartu dut faltan euren interpretazioetan. Bon, nire sentipenak besterik ez dira. Euskal zinema amiñi bat ezagututa Aitzolen lana oso duina iruditu zait. Ea hurrengoan Ontza bat txokolate dastatzeko parada dugun! Ummmm…
Ven y cuéntalo!
2008-04-13 // Sailkatugabeak // Iruzkinik ez
Xabier Silveira, A las ocho en el Bule
(Txalaparta, 2007)
Ez ohiko liburua da niretzat. Ez ohikoa inguruko lagunen esakuneok egiten dute: “Ez irakurri! Ez du merezi! Ez galdu denbora motel…”. Jon Juaristiren El bucle melancólico liburuarekin halatsu gertatu zitzaidan, esaterako. Hura irakurri nuen, baita erreseina egin ere. Funtsean, naizena edo garena hobeto ezagutu aldera egin ere.
A las ocho en el Bule irakurtzen hasi nintzenean, Beltzaren (Emilio Lopez Adan) Euskadi 1984 liburuarekin gogoratu nintzen. Apalategitik jaitsi eta hautsa astindu nion. “Ez dira ia hogeita hamar urte alferrik pasa. Edo bai?” itaundu nion nire buruari.
Liburuaren sarrerako Proudhonen poema berrirakurri nuen: “Hona hemen gobernua; hona hemen bere justizia eta bere morala! Ai humanitatearen nortasuna: nola iraun dezakezu holako zabor tokian!”.
Liburua hostokatu eta nahi nuen orrialdera (128.) iritsi nintzen.
“A las once, Xabier Nabarro, Consejero del Interior del Gobierno Autónomo, se acerca a la barricada de Narrica (…). Se ha negado a recibir cualquier protección policial para atravesar el Boulevard….(…) Cara a la barricada se detiene, y en voz alta, serio y, acaso, un poco solemne, pide hablar con la Coordinadora…”
– Euskaraz!
(Koño, eta euskaraz ez dakien mutilak bota dio, ziplo, ongi botata, gainera. Hau da hau, ikustekoa..!)”
A las ocho en el Bule-n barrena segitu nuen. Mutilak, protagonistak, Arrats izena du. Euskaraz badaki, baita Mónicak, bere neska lagunak ere. Mónica 1984ko gobernu autonomoaren kontseilariaren alaba izan daiteke. Arratsek gidatzen duen autoak -kontseilariaren BMWa- 243 kilometro orduko abiadura hartu du eta Bidasoa gainditu…
“- Eskerrik asko Mónica, egitan, eskerrikasko…
– Lasai, Arrats, lasai, ahora a lo que estamos. Déjame en esa rotonda, en ésta no, en la siguiente. Voy al Faisán y le llamo a mi padre, que es amigo del dueño. Tú ya sabrás qué hacer en Hendaia. ¿No?
– Lasai por eso, maitia, la semana que viene tendrás noticias mías. El coche, ¿que?
– !Que se joda el viejo, que se compre otro!”
Arratsek ordu batzuk lehenago Antiboda ospatu du Mónicarekin Zarautzen: “Templado de calamar, polenta de maíz brotes vegetales, ensalada de bogavante, carpacccio de solomillo con foie fresco, huevo de caserío escalfado al vapor sobre…”.
Arratsek flipatu egin du.
Aurreko egunean, zipaio bati gorputza erre zion eta dozena bat kutxa automatiko suntsitu.
– Tira, fikzioa duk- esan didate lagunek.
A las ocho en el Bulek dezenteko txalaparta atera zuen iazko Durangoko Azokan. Uztak bere garaia du. Gurean hazilaren ostean heldu da uztaila. Edo bestela esanda: “Chez nous, diciembre es época de cosecha”.
Aizak, baina esan zerbait liburuaz-, tematu zaizkit lagunak.
Behinola, 60ko hamarkada zen ‘Argia ez da ikusten’ esan zuen poetak. Eta hartara, argia urratzen eta zabaltzen hasi zen. Urteak iragan ahala baina, Ilunbe, Infernupe edota izen iluneko txokoak eratu ziren…
– Ez da Zeru horiek nobela, ezta?
– Ez zeru haiek ez infernu hauek.
Euskal Herria imajinatibo irudimentsu adimentsuagoarekin egiten dut amets.