Kursaalaren bueltan ahoz aho dabilen kontua da L’îlle rouge (Irla gorria) nahiko eskasa dela gainontzekoekin alderatuta. Film osoan ez dela ezer gertatzen esan dit ofiziokide batek, eta arrazoi du. Harago doa kontua, ordea. Ikuspegi kolonialista batetik kontatzen du Madagaskarren “independentzia”.
Ia bi ordu irauten dituen filmaren zatirik handiena Frantziako inperioak Madagaskarren duen base militarrean kokatzen da. Hainbat familia bizi da han, gizonak, jakina, militarrak dira, eta emakumeek ez daukate etxeko lanak egin eta haurrak zaintzeaz haragoko zereginik. Zentralitatea duen familian badago halako krisi bat senar emazteen artean, ikuspegi bat txertatu nahi du Robin Campillo zinegileak, baina ez du asmatzen eta kontua ez doa harago.
Familiako haur txikiena da protagonista eta haren begiradatik base militarrean jazotzen diren hainbat gertaera erakutsiko zaizkio ikuslegoari. Inora ez doazen aferak dira, ordea. Halako harrokeria puntua sumatzen da gizonezkoen artean, maskulinitate toxikoa dago, eta base militarraren kanpoan dauden prostitutak –“natiboak”, emakumezkoak, gazteak eta prekarioak– nahieran erabiltzen dituztela bistan da. Filmean ikusten den matxinada ekintza bakarra prostitutek egiten dute, ulertzera ematen denez, militarrek ordaintzen ez dietelako. Ekintza horrek ez du aparteko protagonismorik filmean, uste dut minutu eskas irauten duela.
Istorioak aurrera egiten duen heinean, frantsesek herrialdea utzi beharko dute. Ez da azaltzen zergatia, ez da ikusten nork agintzen dien bertatik joateko. Besterik gabe joan egingo dira –ez pentsa presaka egiten dutenik–, eta “drama” moduan irudikatzen du zuzendariak, mutiko gazteak ez duelako Madagaskar utzi nahi.
Madagaskarreko herritarren –“natibo” dei beharko genieke, filmak ikuspuntu hori jarraitzen duelako– pentsaerak ez dira aipatu ere egiten, ez bada bukaeran. Filmak kasik bi ordu irauten ditu eta azken 20-30 minutuak osorik eskaintzen zaizkie haiei, eta frantsesak ez dira gehiago azaltzen.
Une bakar batean, Madagaskarreko herritarrek egiten dute diskurtso dekolonial lauso baten erdian aipatzen da “txikizioak” eragin dituela Frantziak haien herrialdean. Manifestariak askatu dituztela iragartzen da hor. Baina ze manifestazio? Filmean ez baita ezertxo ere ikusten. Eta nabarmentzekoa den beste adierazle bat, asko esaten duena pelikulagatik: frantziarrek alde egiten dutela suposatzen denean –ez da ikusten joaten diren ala ez azkenean–, eta behin manifestariak askatu dituztenean, Madagaskarreko herritarrak poz-pozik eta kantuan etxeratzen dira. Ez dakit, bada, egun batetik bestera amaitu ote zen inperialismoa… Egia esan ez nuen espero halako diskurtso kolonialistarik, eta ez nuen espero ere Kursaaleko publikoak horrelako txalo artean hartuko zuenik pelikula.
Bigarren honen diskurtsoa gehiago gustatu zait bestearekin alderatuta, ikuspegiak gehiago duelako langile klasetik zapaltzailetik baino. Baina ekoizpen taiwandar hau bereziki mantsoa, oso mantsoa, eta tristea da. Taiwaneko hiri baten kanpoaldean, mendialdean, bizi den adineko bikote baten istorioa kontatzen du A journey in spring filmak. Etxe txiroa da, seme-alabak Txinan bizi zaizkie, ez dute apenas kontakturik haiekin, eta bakardadean eta pobrezian bizi dira, besteak beste kale bazterretako plastikozko ontziak jaso, bildu eta birziklatzeko gunera eramaten, trukean txanpon batzuk eskuratzeko. Emazteak kalean egiten du lan, janaria modu prekarioan saltzen. Senarrak, aldiz, eraikuntza sektorean egiten zuen lan iraganean, baina eroriko larri baten ondorioz errenka ibiltzen da orain.
Bakarrik geratuko da, ordea. Emaztea hil egingo da ustekabean, eta haren dolua eta mina kudeatu beharko ditu senarrak. Eta jakina, pobrezia are larriagoa jasan. Istorioa are gogorragoa bihurtuko da hemendik aurrera, eta ez du bira handiegirik emango gidoiak; soilik argumentua indartzen du. Erdizka-edo harrapatu nau filmak, ez gehiegi. Ikusteko polita da, argazkia ona du, baina motz geratzen da gidoia eta astuna egiten da, mantsoa delako oso.
