Iruña-Veleia-Zugarramurdi

Atalak: Iruña-Veleia

    Duela 408 urte autofede batean sei zugarramurdiar epaitu, kondenatu eta sutzarrean erail zituzten sorgintza leporatuz. Sinesmenetan, iritzietan eta torturetan bakarrik oinarritu ziren. Ez zuten batere frogarik aurkeztu: ez zuten aurkitu deabrurik ez jandako haurren hezurrik ez pertsona hegalaririk ezta ekaitz izugarriak eragiten zituen lapikorik ere.

        Eta 408 urte geroago (jakizu noiz!), Iruña-Veleiako hiru arkeologo, haien artean Eliseo Gil, aztarnategiko zuzendari ohia, epaituko dituzte idazkun arkeologiko batzuk faltsutzea leporatuz. Teorietan, iritzietan eta gutxi batzuen txostenetako aieruetan bakarrik oinarritzen dira; ez dute batere frogarik aurkezten.

       Frogarik ez dagoenean aieruak erabiltzen dira. “El Correok” 2018-01-11n, gertatuko den epaiketaren albistea ematean, instrukzio-epailearen maiatzeko autoaren gaia ateratzen zuen: “Auzipetuek fede txarrean jokatu zuten [esaldi bitxi hau kazetariak erantsi du]. LURMENgo langileek materialen garbiketaren ostean aurkitzeko moduan jartzen ziren piezak. Horregatik [grafitoak] ez ziren ‘in situ’ aurkitu, hau da, landa-lanetan”. Hau ez da egia. Aspaldidanik lurperatutako aurkikuntza arkeologiko bat zarakarrez eta lurraren lohiaz estalirik agertzea ohikoa dela adierazi beharko ziekeen irakurleei, eta horregatik kontuz garbitzen direla, eta zarakarrak ezkututa ote dauden idazkiak edo marrazkiak orduan ikusgai ohi direla.

        Benetako 408 froga bakarrik daude, aurkikuntzako 408 piezak. Baina iritziak, teoriak eta aieruak nahiago dituzte; ez dute nahi pieza gutxi batzuei mundu mailako laborategi entzutetsu batzuetan zientzia-azterketa (merkea eta azkarra) egiterik, idazkunak noiz grabatu ziren ebazteko. Biribila izango litzateke behar bezalako emaitza, Eliseo Gilek hasiera-hasieratik eskatu duenez. Harrigarriena da Arabako Foru Aldundiak bere salaketa egiaztatuko lukeen froga lortzerik nahi ez izatea. Grafitoen data jakiteak izutzen bide du. Historia, txostenak eta agiriak www.veleia.fontaneda.net web-gunean daude.

       Salaketa kendu eta kontua zientzia-eztabaidan jar dezala Aldundiari eskatzeko, Gasteizen ostegunero arratsaldeko 8etan Aldundiaren aurrean elkarretaratzea egiten da eta arabar guztiok zarete gonbidatuta.

2018, Eliseo Gilen birgaikuntzaren urtea. Bada garaia!