Iruña-Veleia eta Altamira

Atalak: Iruña-Veleia

      Bi aurkikuntzek historia gogorra izan dute iruzurtzat jo zirelako.

ALTAMIRA:
—1880an labar-pinturak agertu ziren, eta aurkitzaileak historiaurreko jatorria eman zien. Hala ere, jakintsu batzuek faltsutzat hartu zituzten.
—Hasieratik gogor gaitzetsi zituzten akademiko gehienek. Adibidez, 1886an Eugenio de Lemusek, Errege Kalkografiako Burua eta Elisabet Katolikoaren Dominaduna bera, hauxe adierazi zuen:

“Horrelako pinturek ez dute Harri aroko izaerarik ez arkaikorik ez asiriarrik ez feniziarrik, eskola berriko hala-holako ikasle batek emango lukeen itxura bakarrik”.
Horrelaxe arbuiatzen zituen egileak, faltsutzea egin zuten hala-holako ikasletzat hartuz.

—1902an, aurkitzailea hil eta 14 urte geroago, benetakotzat onartu ziren azkenik, eta 1985ean Altamira Munduko Ondarea hautu zuen Unescok.

IRUÑA-VELEIA:
—2005ean grafito batzuk agertu ziren, eta talde arkeologikoak III mendearen inguruan kokatu zituen. Baina 2008an jakintsu batzuek faltsutzat hartu zituzten. Gainera, 2009an Arabako Foru Aldundiak epaitegira eraman zuen arazoa eta hortxe jarraitzen du, 9 urte epaiketaren zain.
—Hasieratik gogor gaitzetsi zituen akademiko, politiko eta hedabide askok. Kasurako, 2008an Joseba Lakarra Euskal Filologi Doktoreak hauxe baieztatzen zuen:
“Sinesgarriagoa izango litzateke, beraz, esaldi horiek III [mendeko] ergatibobako euskaldun batzuek grabatu ez zituztela, baizik eta eskolan gai hori ematean oso adi ez zeuden XX mendearen amaierako edo XXIaren hasierako sasieuskaldunberri edo euskaldunberrigai batzuek”.
Horrelaxe ere arbuiatzen zituen egileak, hala moduzko ikasle faltsutzailetzat hartuz, nahiz eta gaurkoz aizunak diren inork ere ezin dakikeen, beharrezko azterketarik egin ez delako.
—Oraingo epai-egoerak 9 urte gehiago ez irautea itxaron behar da, Iruña-Veleiak hobaria du eta: iritziak edo teoriak gorabehera, grafitoak zein garaitan grabatu ziren jakiteko gaur egun zientziak nahikoa baliabide duela.

      Baina bitartean Eliseo Gilen ohorea, lanbide-ospea, ekonomia eta askatasuna arriskuan daude, nahiz eta, frogarik gabe aurkakoa egiaztatzen ez badute, errugabea den.

      Justiziaren edo euskararen edo historiaren edo kulturaren edo zientzaren alde bazaude, eta beraz grafitoak aztertzearen bidezko eskaerari lagundu nahi badiozu, Gasteizen ostegunero arratsaldeko 8etan Aldundiaren jauregi aurrean egiten den elkarretaratzera gonbidatuta zaude, uste duzuna uste duzula.