Iruña-Veleia, egitateak ala teoriak?

Atalak: Iruña-Veleia

    Teoria guztiak, zuzenak ala okerrak diren jakiteko, agertuz doazen aurkikuntzekin neurtu behar dira. Adibidez, antzinateko jakintsuen teoria batek Lurra laua zela zioen. Eta horrelaxe pentsatzen zen XVI mendera arte. Orduan Magalhaes-Elkanoren itsas-bidaiak jakintsu haien teoria okerra zela, lurra biribila dela egiaztatu zuen. “Egitateen aurka teoriak ez dira baliagarriak”.

     Euskal Herrian jakintsu batzuen teoriak –A atzizkia artikulu mugatzailea zela zioen eta artikulu hori Europan Erdi Arora arte sortu ez zela, eta beraz euskaran ere ez. Baina Iruña-Veleian atzizki hori duten euskarazko idazkun batzuk agertu ziren, eta talde arkeologikoak III mendean kokatu zituen. Edozein jakintsuk, aurkikuntza berri honen aurrean, benetan III mendekoa zen jakiteko, idazkunen azterketa sustatuko zukeen. Aitzitik, pontifikatu egin zuten idazkunak faltsuak zirela, beren teoria hutsezina balitz bezala. Egitateen aurka hantustea baliagarri?

    Beste jakintsu batzuek “Euskalduntze berantiarra” izeneko teoria egin zuten, hau da, euskara “Baskongadetara” Erdi Arora arte iritsi ez zela. Hortaz, III mendean “ezinezko tokian” euskaraz egiten ez zela zioten. Baina kontua da euskarazko idazkunak Araban agertu zirela. Edozein jakintsuk, aurkikuntza berri honen aurrean, benetan III mendekoa zen jakiteko, idazkunen azterketa sustatuko zukeen. Alderantziz; idazkunak faltsuak zirela pontifikatu zuten, beren teoria hutsezina balitz bezala. Egitateen aurka oilarkeria baliagarri?

     Beste jakintsu batzuek ez dute gai honi buruz solas ere egin nahi, ez ikusiarena egiten dute. Egia lortu nahi gabe, idazkunak aztertzeari uko egiten diote, nagusien aurrean edo ordaintzen dienaren aurrean gaizki ez geratzeko. Egitateen aurka korporatibismoa baliagarri?

    Udal batzuk izan ezik, erakunde politikoek ere ez dute gaizki geratu nahi, eta ez dute egia jakitearren ezertxo ere egiten. Beren burua babesten hauxe argudiatuz saiatzen dira, “auzia epaitegian dagoela”, “justiziak erabaki arte itxaron behar dela”, dagoeneko ezer erabaki gabe 10 urte baino gehiago joan den arren. Eta erakundeek hauxe bakarrik egin behar lukete, idazkunen azterketak agin ditzala epaitegiari eskatu, noizkoak diren jakiteko, benetako zaharrak ala gezurrezko berriak. Epaitegia poztu egingo da 10 urte ondoren zerbait egitean. Egitateen aurka azpijokoa baliagarri?

    Baina ankerrena hauxe da, auzia behin betikoz argitzeko azterketaren irtenbidea hain erraza izanik, hiru lagunek (Eliseo Gil, egotzi arte izandako zuzendari arkeologikoa barne) ia 11 urte daramatzate lanetik kaleratuta eta 10 urte joak salatuta, urrunean ere begiztatzen ez den epaiketa baten zain. Erakunde politikoak, akademikoak, zeintifikoak, kulturalak eta judizialak bat eginda dabiltza, baina elkarren artean ere ezin dute 10 urteotan faltsutzea frogatu izan, eta luzapen lotsagarri honek salaketa kalumnia bihurtzen du. Egitateen aurka mardaila baliagarri?

   Idazkunen aztertzeko eskaera zuzenari lagundu nahi diozuenok IRUÑA-VELEIA ARGITU elkarteak egindako “IRUÑA-VELEIAKO AUZIA ARGITZEAREN ALDEKO MANIFESTUA” sina dezakezue eta Gasteizen ostegunero arratsaldeko 8etan Aldundiaren jauregi aurrean egiten den elkarretaratzera etorri.

Zuzengabekeria honen historia Iruña-Veleia webgunean daukazue.