Claude Labat

Atalak: (D)kulturgintza

Claude Labat irakasle eta ikerlea

“Oraina da interesgarria, ez iragana, ez geroa ere”. Claude Labat irakasle eta mitologia ikerlearen maxima bat duzu. Argiako pertsonaia izan da asteon. Elkarrizketatuarekin izandako solasaldiak hamaika txatal ematen ditu –irudika dezagun publikatutako elkarrizketa jantzi baten antzera–, eta paperean moldatzean hainbat zati –eta ertz– moztu behar izaten ditugu.

Honatx, txatal puska horiekin pertsonaiari egindako beste soineko bat:

1. Iraganaz

“Eskolatze kaotikoa ukan nuenez, gogo berezia ukan nuen beste gisa batez erakusteko. Ene ibilbidean zailtasunak zituzten ikasleez –besteez baino are gehiago– interesatu naiz. Saiatu nintzen –beste lankideekin batera– urte osoa irauten zuten diziplina anitzak biltzen zituzten proiektuak lantzen.

Fisika-kimika eta arte plastikoak uztartzen saiatzen ginen, alde zientifikoak eta letrakoak –literatura bereziki– batera lantzen. Frantzian joera baita ikasgai denak zatitzeko: matematika, hizkuntzak (frantsesa, ingelesa, gaztelania, euskara…), zientziak… Dena zatika ematekoa.

Horiek biltzea, eta irakasten eta ikasten dugunari zentzu ematea izan zen gure nahia. Konparazione: Anton Abadiaren bizitza ezagutzera eman genuen –bere mendeurrena kari– Hendaiako Abadia eremuan; 14-15 urteko ikasleei ikasturte batez. Abadiak landu zituen diziplinak uztartu genituen: alde zientifikoa, literarioa, artearekikoak… Lurrari atxikiak beti ere”.

Ikaskuntzari begira kritikoa: Frantziako irakaskuntza drama da
“Ni kritikoa naiz irakaskuntzaren aitzinean, ikastea ez baita aski kulturaz jabetzeko. Frantziako irakaskuntza drama da, kultura desagertu da. Txikiei arteen historiaren irakaspena ematen zaie. Adibidez, ikasturtean margo bat ikusten erakusten zaie, baina ez egiten. Txikitatik egin behar da ordea, esperientziatik abiatu behar da. Egungo sisteman margolariak ateratzen dira, baina merkaturako, ekoizteko… Estatuaren esklaboak sortzen dira hartara”.

2. Orainaz: dozena bat zatiren ertzak

1. Lauburu Elkartea:
“Gauza asko bideratu ditu. Mitologia aztertzeaz harago joan da, habitata ikertu nahi baitu, arkitektura”.

2. Arkitektura:
“Arkitektura egungo euskal kulturaren sinboloa da. Zoritxarrez, antzinako etxaldeak imitatu ditugu eta hirian ezarri”.

3. Euskal Herriko estela diskoidala:
“Antigoalekoa ez imitatzea funtsezkoa da, eta Lauburuk hori egin du. Hots, kultura modernoa badago eta horietan funtsatu da”.

4. Etxaldea edo baserria:
“Beharrezkoa eta funtsezkoa da. Domaia da, euskal kultura bertan geratu izana”.

5. Euskal etxea hirian:
“Maleruski ez dugu hiriko berezko etxea sortu. Euskal etxea hirian sortzeko dago, hots”.

6. Euskal Herria:
“Ni bizi eta zoriontsu naizen tokia”.

7. Euskal mintzaira:
“Euskara ez mintzatzea da ene bihozmina, ez dut arazo bihurtu alabaina”.

8. Anuntxi Arana:
“Bere lana biziki maite dut, gardena delako. Ni ez naiz antropologoa, ez mitologian aditua ere, baina informazioa eskatzen diodanean errazki onartzen eta ematen dit”.

9. Thierry Truffaut:
“Antropologo. Ene Basajauna. Kuttuna. Laketgarria”.

10. Claude Dendaletche:
“Naturalista. Asko lagundu nauen laguna. Begirada zolia dauka. Bere ikuspegi honekin bat egiten dut: “Euskal Herria ez da uharte bat, artxipelagoa da”.

11. Claude Iruretagoyena:
“Laguna, benetakoa, sortzailearen alde eroa duena. Berarekin aitzina beti!”.

12. Ixtorio mixtorio sorkuntza:
“Harreman baten hastapena, Claude-rekin. Euskal tradizioa gordez eta errespetatuz, tradizio berria sortu dute. Iruretagoyena-ren ikuskizunak laketu ninduen, eta haurrak eta gazteak ere bai”.

Geroaz:

Libre parcours de la mythologie basque avant qu’elle ne soit enfermée dans un parc d’attraction (Euskal mitologiaren ibilbide librea, jolas-parke batean sartu izan aitzin). Bere azken liburuaren titulua duzu. “Luzea bezain esanguratsua da” idatzi dut bere Nortasun agiriaren laukian. Horra, azkenik, Claude Labaten azken eleak:
“Irakasle nintzela, eskola guztietan ibili nintzen Lauburu elkartearen lana azaltzeko, historiaz bereziki. Mitologiaz, aldiz, ez genuen gauza asko, zerbait idatzi behar nuela esaten zidaten lagunek, mitologia ez zela ongi dokumentatua. Nik erretretan egotean egingo nuela agindu nien, eta hitzari eutsi diot. Erretretako lehen egunetik idazteri ekin nion. Liburu hau lau urte eman dut idazten eta azkena ilustratzen”.

Claude Labati nire esker onak emanez, hauxe nire azken nahia: Euskal Herriak –bere historia eta mitologia barne– ibilbide libre egin dezala. Ez dezagun jolas-parke batean sar gaitzaten utzi. Otoi eta arren! Amen.