Ezkerrak kontra-botereak ezarri ditu Frantzian

2008-03-18  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Jean-Michel Galant (EHBai)

Errepublikako presidente Nicolas Sarkozy izan dugu hastapenetik gure azterketen ikuspuntuan. Presidentziarako hauteskundeak izan ez arren, Nicolas Sarkozy galtzaile izan da herri eta kantonamenduetako bozetan. Eskuinak hainbat plaza galdu ditu ezkerraren mesedetan. (gehiago…)

Hamabi arrakala mundua amesteko

2008-03-02  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Txuma Murugarren, Marjinalia (Gaztelupeko Hotsak)

“Murukoa da mutil hori” entzuten nuen txikitan. Hots, Murugarren herrikoa. Nafarroan, gaztelaniaz. Txuma Murugarren musikariaren izena lehen aldikoz entzun nuenean ele horiekin oroitu nintzen. Nafarra izango ote da? Errenteriarra zela jakin nuen gero, nahiz ordurako Bizkaian egokitua zela sumatu. Gure geografiaren gorabeherak eta kontutxoak.

Sasoi Ilunak taldearen garaiak ez nituen ezagutu, nireak ere sasoi ilunak izaki nonbait. Murugarrenen ahots urratuak gure geografian gaindi autoz nindoala kausitu ninduen lehen aldikoz. Soraluzeko Gaztelupeko Xarra eta Ubane giltzarien hotsak ezagutzen nituen ordurako, ez ordea Gaztelupeko ahots arrakalatua.

Txuma Murugarren, aita gogoan, Marjinalia galtzarbean heldu zitzaigun iazko hondarrean. Aita opera zalea zela entzun nion irratitik, gure geografian gaindi nindoala beste behin ere.

Bilbo Hiria irratiaren hamargarren urtearen karietara mahai berean eseri ginen Murugarren eta biok. Ez ginen elkarren ondoan suertatu, ez berbarik elkarraldatu. Orain berriz, Biok sobera kantuak arrakalatzen dit bihotza: “Zenbat jende bizi zarete nire inguruan eta ez zaituztet sumatzen (…) Arrotzak gara”, burrunbatzen dit bere ahots sarkorrak.

Astetik astera, asteko politikariaren peskizan noala, Baiona, Iruñea, Gasteiz, Donostia edota Bilbora noala, entzun ohi dut Mururugarrenen Marjinalia. Burdinazko hodeien ostean hegazkinek arrakalatzen duten zerua irudikatzen dut autoan: “Hilurren den zeruak ezin die izarrei eutsi eta izerdi tantak erortzen zaizkio” dantzut murugarrenez. Eta politikarien azken esanak entzun eta bildu ondoren, bere ahots arrakalatuak “besoetan lur bat odolusten ari zaigula” esaten ote didan susmoak aztoratzen nau.

Goizean goiz, Ridi pagliaccio kantuarekin abiatu ohi naiz Mururekin, farandularen mundura. Gure orografia malkartsuko hamabi arrakalak dira Marjinaliako kantuak. Itsasoaren kulunka eta zeruaren zilarra barneratzen ditut Txuma Murugarrenen aire ozenen bitartez.

Gure lurraldeetako muinoen gaindi Gaua helduko da entzunez heldu ohi zait egunaren amaia. Bihar mundu aratz paregabea zoragarria sortuko dela amestuz. Marjinalian. Murugarrenen.

Ahuleziatik eta zuhurtasunetik sortzen da askatasuna

2008-01-20  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Eneko Bidegain-en Erakunde politiko armatu baten historia liburua

Iparretarrak. Erakunde politiko armatu baten historia. Eneko Bidegain. (Gatuzain, 2007).

“Ipar Euskal Herriaren askatasunaren alde nahiz Hegoaldearekiko emantzipazio politikoaren alde borrokatu zuten militanteen agerbide interesgarria irudi zaigu liburua” idatzi dut berriki Argian, liburuaren egilearekin izan elkarrizketaren harian. Lehen pertsonaren pluralean orduan, singularrean orain, Iparretarrak (IK) fenomeno soziopolitikoak iradokitako hainbat aburu nire baitatik erauzte aldera.

Iparretarrak erakundea, bere hasieran, Iparraldeko etarrek -etakideek- osatu zuten funtsean. Euskaraz bizi eta idazten dugunok “etarra” izenondoa baztertu dugu eta “etakidea” hobetsi. Espainiako Lengua Españolaren hiztegian aldiz, “etarra” adjektiboak “Perteneciente a la banda terrorista vasca E.T.A.” dio. Espainiarrek -ar edo -tar euskal atzizkia bere egin dute. Mespretxatzeko edota gutxiesteko erabilia betiere. Historiaren paradoxa.

ETAk EAJ aitatzat nola, hor nonbait izan zuen IK-k ETA. Jeltzaleek -ar atzizkia nola, hala erabili zuten berau ere etazaleek. Historiaren bilakabidean aitatasunak badu bere munta inondik ere. Historia, politikoa izanagatik edo horregatik beragatik, pertsonok osatzen dugu inola ere.

Aita izan da nagusia gure epikan -eta hierarkia edipikoan-, Ama berriz Euskal Herria. Ama Euskal Herria bere egin nahian, aita ezin akabatuz dihardute oraindik ere askatasunaren semeek -eta alabek-; vascos y vascas alegia. Herri honen askatasunaren xerka, askatzaileek aita akabatu beharrez, emantzipatu beharrez, Ama akabatuko duten beldurrak inarrosten nau ni neroni.
Freudiano edo freudiar soberaxko jalgitzen ari zait idazkia. Aitor dut. Alta bada, Ama Euskal Herriaren aldeko eta IK erakundearen aldeko puja berde bat erantsi nahi nioke gure -Ama- arbolari. Aita eta boterea bikote gisa hartuta, Iparretarrak erakundea aitonen -edo aitoren- seme izanagatik, aitonak zein aitak berezko zuten ahalmenik edo botererik gabe jaio zen.

Baliteke, gure iparreko espresio soziopolitikoaren ahalmen mugatuak Ama Euskal Herriaren askatasunaren aldeko borroka armatuaren bidean Iparretarrak gelditzera behartu izana. Baliteke halaber, botere mugatuak borrokatzeko gaitasuna murriztu eta maitatzeko beste modu batzuk xerkatzera bideratu izana. Hots, Ama maitatzeko hainbat molde dagoela ulertu eta onartu izana.
Anartean, Hegoaldeko aitonek eta aitek -eta semeek- ez dute ulertu ez onartu ere, ez dela posible boteretsu izatea eta maite izatea aldi berean, maitatua akabatu gabe. Eta aitona berekoia delako Ama hiltzen ari dela uste duen aitak, aita altruistaren jokabidea hartu izanagatik, Amaren askatasunaren alde egiten duela sinetsita bizi izanagatik, nahiko adina badu semearen jokabide eta zori ahula onartzeko.

Azkenik, aitona, aita nahiz semearentzat hiruna aburu: “Egoismoan oinarritutako ‘askatasun’ estasiak pertsona akabatzen du. Zorionik gabeko askatasunak esklabo egiten gaitu. Ahuleziatik eta zuhurtasunetik sortzen da indarra, askatasuna eta zoriona, aldian-aldian”.

Balekoa (Elikatzen dugun sistemaz gogoetatzeko modukoa)

2007-12-09  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Leones por Corderos-en afixa

Filma: Leones por corderos (Lions for lambs). AEB, 2007. Zuzendaria: Robert Redford

Film bat ikusi orduko, jeneralki, zer edo zer irakurri duzu berari buruz. Irakurri nuen kritikak iparamerikar sistema politikoa eta zuzendaria “azaleko demokrata”-tzat jo zituen. Film honekiko azaleko inpresioak dituzu nire hauek.

Pelikularen aurrean nauzu jadanik. Hiru leku ezberdinetan garatzen dira berau osatzen duten istorioak, hirurek lotura daukate alabaina: irakasle baten (Robert Redford) bulegoa, senatari errepublikar baten (Tom Cruise) bulegoa eta Afganistango mendi tontor elurtsua. Dozena erdi bat dira protagonistak. Gerra sekuentzia eskas batzuk tarteko, bitarteko gutxirekin egindako filma duzu. Muntaketa xumea da. Pertsonaien arteko elkarrizketak dira filmaren oinarri eta berme. Gaia AEBen eta Ekialde Ertaineko (Afganistan, Irak…) herrialde arabiarren arteko gerra(k). Istorioak harrapatu nau. Gustatu zait zinematografiari dagokionez. Balekoa dut. Alejandro Gonzalez Iñarrituren Babel filma gogoratu zait: “Robert Redfordek, zuzendari eta gidoilari bera izaki, ez du Iñarrituk bezala Guillermo Arriaga gidoilariarekin gorabeherarik izango”, pentsu dut. “Botere gorabeherak, hots”.

Robert Redfordez beste, Tom Cruise senatariak nahiz Meryl Streep kazetariak ederki jokatzen dituzte beren rolak. Istorioa osatzen duten narrazioak ondo uztartuta daude. Konturatu orduko filma amaitu da, ia ohartu gabe irentsi dut istorioa. Bikain! Hollywooden dohaina, alajaina. Zer besterik eskatu film bati? Beno, bai. Filmak bizitzari eta garenari buruz gogoetatzeko parada ematea. Esate baterako.

Istorioari buruzko nire ikuspuntu ideologikoa nahi duzu honekin bukatzeko, noski. Hona: senatari errepublikarra senatari demokrata izan daiteke, baita Europako senatari sozialista edo popularra ere. Senatari errepublikarren aurrean dagoen kazetaria berriz, gutako edozein kazetari. Dihardugun hedabidearen botereak ezberdintzen gaitu, naski. Baina denok gara boterearen transmisio gailu, baita boterean -aldian-aldian- dagoenaren aurka ari garenok ere Aldez edo moldez denok elikatzen dugun demokraziaren -boterearen- araberako egituretan ari gara-eta. Filmeko -unibertsitateko- irakasle idealistaren rolean Europako edozein irakasle izan daiteke, Euskal Herriarentzat demokrazia aldarrikatzen duen ezkerreko edozein irakasle barne.

Amaitzeko, irakasle idealistak ikasle herritar lehoiak nahi ditu bildotsen beharrean. Nik bizi dudan demokrazia hollywoodar honetan, lehoiak otsoak dira eta bildotsak berriz mordo. Zernahi.

Ezagutzak arduratsuagoak eginen gaituen esperantzan

2007-11-04  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Angel Amigo: El año de todos los demonios. Dokumentala. (Zurriola Group Entertaiment).

Ernesto Che Guevara hil zuten urtemugaren -40. urteurrena- bezperan ikusi nuen ETAko buruzagi Eduardo Moreno Bergaretxe Pertur-i buruzko dokumentala. Zinema-aretoaren sarbidean (Donostiako Bretxan) Cheren aipu hau irakurri nuen: “El conocimiento nos hace responsables” (“Ezagutzak arduratsu egiten gaitu”).

Premisa horrekin harrapatu ninduten filmearen irudiek. Chek bezala Pertur-ek ere ezagutzarako grina zuela gogoratu nuen. Ez dut bat ez bestea ezagutu noski, dakidana haietaz irakurria dakit. Pertur-en kasuan, herrikide izan nuen aldetik, baita hari buruz kontatu didatena ere.

Pertur-en heriotzari -desagertzeari- buruzko bi hipotesi zabaldu dira. Lehenaren arabera kide zen erakundeko kideek desagerrarazia izan zatekeen. Bigarrena, Angel Amigok El año de todos los demonios filmean agertu den hipotesia da: Italiako neofaxistek hila, Espainiako eskuin muturrarekin edota talde parapolizialekin elkarlanean.

Pertur borrokakidearen -nire borrokalari izaera edo kategoria aitortzea erabaki dut- desagertzea lehen hipotesiaren zantzuetan “onartua” nuen nik. Zenbait konbikzio nuen. Ziur egotea besterik da, jakina. Frogarik ez den bitartean, usteak ustel. Film honek ez dit bestela pentsatzeko uste sendoagorik eman, ordea.

Bestalde, hainbat irizpide jalgiarazi zizkidan filmak:espainiarrentzat egina dago. Nire aburuz, ikuspegi kultural batetik, filma espainiarra da. Eta ondorioz, juzku hau egin nuen: herri honek arazo politikoa dauka Espainiarekin -eta Frantziarekin- baina kultur arazo itzela ere bai bere buruarekin. Ezagutza arazo itzela. Ez da berria.

Irudien artean, pankarta batean “Azkatasuna eta Anmistia” (sic) irakurri nuen. Garai bateko herri honen ezagutza maila erakutsi zidan: eskasa, apala. Herriarekiko errespetu guztiarekin diot. Filmean elkarrizketatuek zenbait gogoeta jalgiarazi zizkidaten. Biren esanak ditut bereziki gogoan: Angel Ugarte jeneralarenak –Francoren jenerala; letra beltza nirea da- eta Alain Etcheto frantses komisarioarenak (Baionakoa). Ugartek honela esan zuen: “Yo soy vasco. Ejerzo de vasco” (“Euskal herritarra naiz. Euskal herritar modura dihardut”). Etchetok berriz: “Yo soy vasco, pero no sabiniano” (“Euskaldunan naiz, baina ez sabindarra”)- gutxi gorabehera, buruz ari naiz-eta-.

Ugarte faxista -letra beltza nire da- eta vasco, euskaldunak akabatzeko vasco, bistan da. Etchetok, berriz, ETAko hainbait buruzagi ezagutu ditu -ezagutza sendo daukat, frogarik ez; berriz ere- eta ETAren 40 urteren ostean, euskalduntasun sabindarra baino ez du ezagutu.

Asimilazio hitzak inarrosi ninduen -beste behin ere-. Ainhoa Soraluze mezzo-sopranoaren ahotsak lagundu zidan filma barneratzen. Kredituetan baina Soraluzek Ahinoa (sic) izena zuen. Cheren aipuarekin gogoratu nintzen. Kalean jada, Pertur musikaria gogoratu nuen. Bi abesti euskaldunen letrak berritu nituen: “Gainerakotan gaude bertzen negurrian; espainol eginak gira joan den aspaldian!”. “Euskalduna naiz eta ez nago harro!”. Agian, egunen batean, ezagutzak arduratsuagoak eginen gaitu.

Julio Villarri, oinezko bidaiari eta nabigatzaile bakarti horri

2007-09-23  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Julio Villar
¡Eh, petrel! eta Viaje a pie.
(Editorial Juventud).

Dirudienez, ez naiz kaleratu berri diren liburuen eta musikaren gomendio zale. Iraganaren nostalgiak harrapatuta bizi naiz, nonbait. Ene bizitzan atzera egin dut berriz ere. Gaztarora heldu aurretiko gure mito -lurtar- batekin topo egin dut udaldian. Egia esatera, eskuarki, nahiak eta gogoak badu zerikusia topatze horretan. Duela hogeita hamabost urte gure abenturaren grinan eta desioan Julio Villar Gurrutxaga agertu ohi zen: Mistral bela-ontzian munduaren bira egin zuen abentura zalea, patuak nabigatzaile bihurtu zuen mendizalea. Esaterako, Marlon Brandok berak karelez kanpoko motorra oparitu ziola kontatzen genion elkarri. Hura bai mutila, Julio!

Lankide baten arrastoan iritsi berri naiz Julio ezagutzera. Mendi eta mundu txango gidari segitzen baitu Pirinioetan edota penintsulan gaindi. Lurra du etxe beti ere, itsasoa eta lehorra bat bera izaki berarentzat. Julio ezagutu dut, oinez ezagutu ere. Eta gaztetan mirestu genuen ¡Eh, petrel! liburua berrirakurri dut, baita ezezaguna nuen Viaje a pie ere.

“Mar, estrellas. Estrellas, mar. Mar y sol. Sol y estrellas. Estrellas y julio. Julio y mar y sol. Es mucho lo que tengo. (…) Ese soy yo, el que navega. El que quiere saber” idatzi zuen Ozeano Pazifikoan, 25 urte zituela. Harrezkero -Julioren beraren hitzetan- itsasoko bere bakarraldiek lurra deskubritzera eraman zuten.

“Cuando me preguntan que dónde vivo, no sé qué contestar (…). Por eso casi siempre contesto lo mismo: ‘En Tarragona’. Y así, nadie me mira mal. Cuando me preguntan en qué trabajo…: ‘Marinero. Marinero de la mar'”. Oinez segitzen du Juliok, oinutsik eta banderarik gabe. “Dena garbi ikusi dut, baina baita iluna ere. Ez dezadan ahaztu!” gaztigatzen dio bere buruari: “El hombre libre es hermoso, de él es la vida. La libertad, ni se quita ni se concede (…). A veces intuyo lo que busco… Entonces soy libre”, diosku halaber.

Berrogei urte joan dira Julioren lehen berria izan nuenetik. 65 urte beteko du aurki. “No tengas prisa, Julio. No empieces a correr, que se acabará el camino y no sabrás que hacer”. Hitz hauek ez dira nireak, berak bere buruari idatziak baizik. Alabaina, joan berri den udaldian, Pirinioetan gindoazela, Posets-Maladetako mendikatean, hori bera esateko beharra izan nuen behin baino gehiagotan.

Zerua hain du etxekoa -izarrak alegia- ezen, zerbait aldatuko balitz segidan ohartuko zen Julio. Nik berriz, gaztetan galdu nuen izar bat hauteman dudala sentitu dut. Julioren hitzak paregabeak dira, bidea erakusten dutelako, norberaren bidea, noski. Buda txiki bat antzeman ote dut Juliorengan, agian.

Rogelio Botanzen peskizan edota iraganeko oskorriaren menturan

2007-07-27  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Rogelio Botanz legapiarraren Tiempo diskoa

Rogelio Botanz: Tiempo, Rogelio Botanz canta a Alfonso Sastre eta Vuelos (Gaztelupeko Hotsak)

Literaturaren bidea apur bat urratu dugunok musika izan ohi dugu bidaide. Bidaide eta gogaide. Literatura eta musika elkarren ondoan doazen arte espresioak begitantzen zaizkit. 1970ko hamarkadan nerabe ginenok zorte handia izan genuela pentsu dut, garai hartako musika hagitz esanguratsua izan zela, baita berau profitatzeko berealdiko aukera ere izan genuela. Nire belaunaldikoen artean –nirean modu nabarmenean behintzat– literatura tokitan zegoen gure mundutik, baita gure imajinariotik ere. Musika, zentzu eta neurri batean, mundu hurbila nahiz urruna ulertzen lagundu zigun arte espresio bakarra izan zela ausartzen naiz esatera gaur egun.

1975. urte aldea zen. Kanpoko musikariak etortzen hasi ziren gurera. Besteak beste, Rory Gallagher edota Genesis taldea entzun genituen Donostian –Anoetako kontzertuetan patata-tortillaren usaina zein zahatoak zebiltzan airean, eta Zurriolako zerumugan oskorria irudikatzen genuen–. Talde haien letren arrastorik ez genuen usaintzen, noski. Zorionez, Ez dok Amairu fenomenoaren loraldia bizirik zegoen artean: Laboa, Lete, Lertxundi edota Artzeren –eta beste batzuen– musikak eta letrek lagundu ziguten mundua ezagutzen –munduratzen, hitz batez– edota gure kultura amiñi bat janzten bederen. Oso bizirik ditut orduko pasadizoak, kanpoko eta bertako musiken arteko sinbiosia zegoen nolabait. Euskara oroitzen dut kontzertuetara joaten zirenen ahotan, euskal kulturaren munduarekin eta euskararekin konprometitutako pertsonak begitantzen zaizkit gaur egun.

1980 eta 90 hamarkadetan galdu nuen musikarekiko hartu-eman bizia, nolabait. 2000ko hamarkadan berriz, Rogelio Botanz musikari legazpiarrarekin topo egin nuen. Rogelio Tenerifen bizi da duela hogeita hamar bat urte. Soldadutzak eraman zuen Kanariar Uharteetara. Argiarako elkarrizketatu nuen Tiempo diskoaren aitzakian: “Nomada izatea ez da inongoa ez izatea” adierazi zidan Rogeliok. Musikak, musika entzuteak eta musikarekin bizitzeak merezi zuela gogorazi zidan. Rogeliok musika egiteko, ulertzeko eta bizitzeko duen moldeak guztiz bete ninduen, bere musikak eta letrek gatibatuta naukate. Tiempo diskoaren ondoren Rogelio Botanz canta a Alfonso Sastre kaleratu zuen. Ez ninduen indiferente utzi, ez horixe. Sastre idazlearen –eta etxeko poetaren– bizipenak ezagutu ahal izan ditut, baita orain gutxi zendu den Eva Forestekiko jakin-mina piztu ere, nomadak izaki ere bi hauek. Botanzen azken diskoak Vuelos izena du. 1970ko hamarkadan, nerabe izaki, musikari kuttunen biniloa kaleratu orduko gure tokatan zegoen jirabiraka. Denbora ez da alferrik pasa, amigo. Atx! Vuelos entzun gabe daukat. Uda honetan eskuratuko dut. Musikak merezi duela pentsatzen baduzu, Rogelio Botanz duzu gomendio.

Maleta berriak, ezinezko maletak

2007-07-07  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Juanjo Olsagarreren Ezinezko maletak liburuaren azala

Riomundo nobela: Jon Maia. (Txalaparta)

Sabor a mi kanta: Alvaro Carrillo (Mexiko)

Halabeharrak, zoriak eta aiurriak ekarri ninduten kazetaritzara, baita, handi-handika, politika eta literatura jorratzera ere. Riomundo nobela eskuetara heldu orduko ezaguna nuen nobelaren istorioaren historia. Protagonista –Jesukristo esaten zioten hura, Tente guretzat- ezagutu nuen. Abertzaleek, komunista izateagatik, mespretxuz begiratzen zioten hura. Abila zen alabaina. Ormaiztegiko Zubipen, kantaldi mitiko -sarrerak ehun pezeta balio zuen- bateko pasadizoaz akordatzen naiz: kanpoaldea autoz gainezka, aparkatzeko lekurik ez. Tente -eta koadrilakoak- ailegatu orduko munipek isun mordoa jarria zuten. Tentek isun haietako bat hartu eta bere autoan paratu zuen. Listo! esan zuen. Bizkorra zen, bizkorra zenez.

Riomundoren egilearen aita ere ezagutu nuen. Leopoldo izenez gogoratzen dut. Baliteke memoriak huts egitea. Nik baino hobeto ene anaia Nikok ezagutu zuen. Leopoldo ez zen pertsona arrunta, diferentea zela esango nuke. Berarekiko azken akorduak amak ekarri zizkidan Riomundoren egilea nor zen aipatu nionean: “Horren aita1977ko Askatasunaren Ibilaldian [mitikoa] ederki portatu zen aitarekin eta biokin, Arazurin. Polizia zaldiz oldartu zen jendearen kontra eta borda batera lagundu zigun”.

Literatura eta politika: ene patuaren adierazle. Hauteskundeen garaia itzuli da gurera beste behin ere. 2005eko Eusko Legebiltzarrerako kanpaina heldu zait gogora: Edorta Jimenez idazleak Jon Maia Aralar alderdiaren mitin batean bertsotan aritu zela idatzi zuen Berriako kronikan. Jon Abril idatzi beharrean Jon Maia idatzi zuen, nonbait. Hurrengo egunean, Riomundoren egilearen zuzenketa zekarren Berriak: “Ni Aralarrera perretxikoetara baino ez naiz joaten”. Buruz ari naiz. Hori dut akorduan baina, baita gogoa goibeldu zitzaidala ere. Nire jitearen seinale, gure patuaren desaire.

Heldu dira berriz ere hauteskundeak: gure udal eta foru aldundietako eserlekuen ordezkarien emaile, geure sukarraren iragarle, geure historia berriaren ezintasun adierazle, geure historiaren istorio berrien eragile.

Riomundoko mundua dut gomutan, historia beti errepikan. Orduko mesprezuak, mespretxu dira gaur egun. Maleta berriak heldu dira berriro gurera, eta ezinezko maletak -Juanjo Olasagarren nobela gogoan- dira gure pusken eramaile oraindik ere.

Alvaro Carrilloren Sabor a mi kanta entzuten ari naiz, Amaia Zubiriaren ahotsean -Chavela Vargasek abesten zuen hura-. Aralarren imajinatzen dut Amaia, kantari: “No pretendo ser tu dueño. No soy nada yo no tengo vanidad. De mi vida doy lo bueno. Soy tan pobre, que otra cosa puedo dar. Pasarán más de mil años muchos más…“. Eta gure historiarako istorio berrien letra berriak jalgi zaizkit: “Pasarán más de mil años y veras, que la vida es un engaño, de veras. La impaciencia nos delata, la inocencia nos relata, día a día una vez más…“.

Riomundoko mundua, Leopoldo edota Alvaro, istorio gazi-gozoen eragileak.

Kristoren mina daraman poeta

2007-06-24  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Patziku Perurenaren Trapuan Pupua

Trapuan Pupua (Erein) Patziku Perurena.

Urteak dira Patziku Perurenarekin hartu-emanik ez dudala. Bi bider gurutzatu naiz berarekin munduon, kazetari gisa betiere. Bestenaz, behin ere ez. Oraindik orain, akorduan izan dut Komatxo artean (Utriusque Vasconiae) liburuen aurkezpenaren karietara. Trapuan Pupua artikulu liburua eta Nicolas Ormaetxea Orixe hizpide kristorenak bota zituen, eta berauek bi liburu horietan jasota geratu dira. Ez da samurra Patziku, ezta samurra ere bere eleen eramailea –mezularia– izatea.

Patzikurekin gurutzatuz gero, ez dago sosegurik. Patzikuk Kristoren mina baitarama bere baitan. Ez dut gizona ezagutzen, alabaina, Gizona bere bakardadean liburuaren protagonista begitandu dezaket, Goizueta eta Leitza arteko larreetan lasai demonio irudikatzen dut. Alta, hirira jaisten den bakoitzean –Iruñera azken aldikoz, Alexander Tapiaren jardunaldiak kari– kristoren minak ekarri ohi ditu berarekin. Zer dela-eta?

Patzikuren aburuz “Goizuetatik Donostia ikusten da, baina Donostiatik Goizueta ez”. Hori da, bere ustez, zinezko euskaldunen abantailetako bat.

Aizak Patziku, sistema politiko berria behar diagu –sistema literarioa barne–, baina mezulariak kartzelara eramaten hasi dituk berriz ere. Sistema desorekatua bizi diagu euskaldunok eta geure minak ez ziguk soseguz bizitzen uzten.

Non hago? Goizuetako edota Leitzako zein larretan? Aditu al duk estalitako egien oihurik bortitzena? Loreek ematen ote diate bizitzeko lain?

Mendira jo huenetik “bi sosen pupua eta lauen trapua” bizi ditiagu hemen beherean. “Argia ez da ikusten” hemen, hirian alegia.
Oraino ere, gizakiok guk geuk ematen zioagu min handiena geure buruari. Jaitsi hadi menditik, baina fusible andana ekar ezak sakelan, jaisten haizen bakoitzean hainbat bonbilla –edo buru, alegia– erreta itzultzen haiz-eta!

Olatu urdinak olatu gorria irentsi du eta EH Bai itsasoan agertu da

2007-06-11  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

EHBaiko boto-papera

Allez Les Bleus! Horixe da Frantziako Estatuan azken hamarkadan gehien entzundako deiadarra. Olatu baten modura zabaldu zen uholde urdina, baita Frantziako eskuinak bere egin ere, Nicolas Sarkozyren UMPk nagusiki. Errepublikako banderak kolore gorria ere badauka. Uholde urdinak alta, gorria irentsi du, baita alderdi txikiak irentsi ere. V. Errepublikako bozketa sistemak ez ditu laguntzen ez ezkerra ez txikia dena. Alabaina, bozketa sistema aldatzea baino gehiago beharko dute beste Frantzia bat aldarrikatzen dutenek. (gehiago…)