Bultzada Hernani eta Oiartzuni

Atalak: Gizartea, Osasuna

(ARGIAko 2221. zenbakian argitaratua)

Usurbilgo herritarek bultzada ederra eman diote zaborren birziklapenari joan den asteburuko erreferendumean atez ateko bilketa sistemari emandako baietzarekin. 4.915 herritarreko erroldaren %70,23ko partehartzearekin, %55,82 atez atekoaren alde agertu zen, eta %42,64 zabor organikoa biltzeko bosgarren edukiontziaren alde.

Eta herritarrek bi arrazo nagusirengatik eman diote baietza atez atekoari: bat, Zubietako erraustegi proiektua gainean dutelako; bi, atez ateko bilketa sistema eraginkorra delako eta zaborraren %82ko birziklatzea lortu duelako Usurbilen.

Baiezko honek bultzada emango die Hernani –maiatzaren 9an dira hastekotan– eta Oiartzungo atez atekoari eta areagotu egingo du beste eskualde batzuetan egiten ari diren azterketak, berbarako Debagoienan. Eta, aldi berean, birpentsarazi beharko luke erraustegi proiektua edo, gutxienez, berau indarrean jartzeko eguna atzerarazi, Usurbilgo udalak eskatu duen moduan. Eztabaida bizi-bizi dago Hernanin eta Oiartzunen, eta neurri apalagoan Gipuzkoa osoan. Udal eta foru hauteskundeetarako urtebete pasatxo geratzen denean, argi dago zaborren gaia izango dela debaterako gai garrantzitsuenetakoa.

Eztabaidak badu arriskurik, batez ere ikusita orain arte atez atekoaren aitzindari ANVk gidatutako hiru udal direla, eta sistema honen aurkakoek izan dezaketelako eztabaida euskal gatazkaren mamuarekin kutsatzeko tentaldirik. Hori da saihestu beharko litzatekeena.

Zaborraren arazoa eta debatea, funtsean, mundu mailakoa da eta, jasangarritasunaren kontzientzia areagotzen den neurrian, zaborrarena ere pizten da. Italiarrak dira aitzindari atez ateko bilketan eta han 1.800 herritik gora ari dira molde horretan, besteak beste 140.000 biztanle dituen Salerno. Katalunian ere jadanik dozenaka ari dira molde honetan (mundu mailako atez atekoari buruzko informazio gehiago Argiaren 2.216 zenbakian).

Oso korapilatsua da gaia, zalantza barik, eztabaida pausatua eta zibikoa behar duena, ondoren erabakirik egokienak hartu ahal izateko. Mugarik gabeko ekonomi garapenaren ereduak, zaborrarena saihestezineko arazotzat aurkeztu ohi digu. Eta horren baitan, badirudi zaborra ez dela norbanakoen arazo, administrazioarena baizik: herritarrok zaborra sortu eta administrazioak kudeatu, hau desagerraraztea magia kontua bailitzan, gure begien bistatik kenduz (biltegietan edo erraustuz) arazorik ez balego moduan. Zelanbait, ba dirudi etxetik zabor poltsa ateratzean, hor bukatu dela gutako bakoitzaren arazoa.

Eta ekologiak hamarkadatan egindako lanaren bultzadaz, mundu finitoaren irudia zalantzan jartzen zaigunean, zaborraren arazoa indar handiz azaleratzen zaigu, besteak beste, ez delako industriak edo nekazaritzak bakarrik sortzen duen zerbait, gure etxeetan ere sortzen dugulako.

Atez atekoa ez da zaborraren konponbidea, irtenbiderako bide bat baizik. Konponbidea jasangarritasun ereduarekin lotua dago, eta egungo garapen ereduaren eraldaketarekin. Bestela zaborrarenak ez du konponbiderik, mundu finito honek konponbiderik izango ez duen moduan. Bai, gaia oso orokorrera eramatea da, baina abiapuntua hor da, “zero zabor” filosofia, maila guztietan ahalik eta zabor gutxiena sortzea eta birziklapena eta berrerabilpena gure kultura eta produkzio moldeetan txertatzea; azken finean zaborra ere gure arazo eginez, eta ez administrazioarena bakarrik.

Helburu handi horietarantz ez da   bide bakarrik, jakina, baina ezta saihesbiderik ere –zientzia adibidez–. Herritarren aldaketarekiko erresistentzia begi bistakoa da arazo honetan eta normala. Kezkagarriena ordea, oposizio zorrotzena erakunde handienetatik etortzea da eta hor aldaketarekiko erresistentziaz gain, interes ekonomikoak ere egon daitezke, 400 milioi euroko edozelako proiektuk hemen eta Jamaikan interesak eta loturak sortzen dituelako. Bestela ezin da ulertu, esate batera, hedabide eta politikari hainbaten interesa atez atekoa herri handietan bideraezina dela erakusteko. Frogarako aukera behintzat izan beharko litzateke, batez ere munduko beste hiri handi batzuetan posible denean.

Su-etenak bultzada oso handia emango lioke Altsasuko Adierazpenaren bideari. Esaten da su-etenak jadanik ez duela inongo baliorik, baina ez da egia. ETAk bat egiten badu ezker abertzale historikoak hartutako bidearekin su-etena da horren ondorio logikoena, atentatua egin eta ondoren Batasunak berau gaitzestea baino eraginkorragoa.