Presoen zigorrak: martxoaren 15a aurretik erantzun beharko dio Espainiak EBri

Atalak: Politika

Espainiako Auzitegi Gorenak asteartean erabaki zuen Santiago Arrozpidek eta Alberto Plazaolak espetxera itzuli beharko zutela, Auzitegi Nazionaleko Lehen Aretoak iragan abenduan amaieran libre utzi ondoren.

Libre geratu ziren Lehen Areto honek ulertu zuelako Europako Batasunak 2008an espetxe zigorrei buruz onartutako zuzentaraua aintzat hartu behar zuela. Honen arabera, EBko edozein estatutan betetako espetxe zigorrak kontuan hartuko dira preso batek bete behar duen espetxe zigorrean, auziak elkarren arteko lotura dutenean. Arrozpide eta Plazaolari kontuan hartu zitzaien Frantzian betetako kartzela zigorra eta libre geratu ziren.

Auzitegi Nazionaleko Bigarren Aretoak, aldiz, Espainiako Gobernuak bideratutako 7/2014 Legean oinarrituta, kontrakoa erabaki zuen Iñaki Bilbaoren kasuan. Horren harira Auzitegi Nazionaleko fiskaltzak helegitea jarri zuen Arrozpide eta Plazaolaren askatasunaren aurka eta hori da martxoaren 10ean Auzitegi Gorenak ebatzi duena: fiskalari arrazoia eman eta bertan behera utzi zuen Lehen Aretoak bi presoak aske uzteko erabakia.

Funtsean, Auzitegi Gorenak urtarrilaren 13an Kepa Pikabearen kasua aztertzean hartutako ildoarekin bat egin du oraingo epai honek. Gorenaren ustez, Espainiak badu EBko zuzentaraua indarrean nola jarri erabakitzeko ahalmena, eta PPk horretarako ad oc onartutako 7/2014 Legea ontzat jotzen zuen.

Alberto Plazaola atxilotzera joan zen atzo Guardia Zibila Oñatira, baina ez zuen etxean aurkitu.

Abenduan indarrean sartutako PPren legearen arabera, Espainiak indarrean jarriko du zuzentaraua baina ez die eragingo 2010eko abuztuaren 15a baino lehen jarritako zigorrei. ETArekin zerikusia izateagatik Frantzian espetxe zigorra betetako 60 bat presori, beraz, ez die zuzentarauak eragiten, hauetako gehienak data hori baino lehen bete zutelako zigorra Frantzian.

Bederatzi magistratuk bat egin zuten epaiarekin, baina seik aurka, eta hauek boto partikularra egin zuten, kasu honetan ere, Parot doktrinarekin bezala, Europatik Espainiaren erabakiak atzera botako direla iritziz.

Martxoaren 15eko muga

Gorenaren erabaki hauek ikusita Europara bide judizialetik jotzea beste biderik ez zaie geratzen presoei, baina hemen ere hainbat aukera izan daitezke. Lehenik ikusi beharko da Espainiako Gobernuak zer erantzuten dion EBko Justizia Komisarioa den Vera Jourovari; honek abenduaren 15ean eskatu zizkion argibideak Espainiako Gobernuari eta martxoaren 15eko epea eman zion azal zelan zigorren zuzentaraua nola betetzen ari zen.

Jourovak, dena den, argi du nola behar duen, eta hala adierazi zion EAJko Izaskun Bilbao europarlamentarioari, honek Europako Legebiltzarrean joan den hilean zuzentaraua nola aplikatu behar zen galdetu zionean: “Zigorra betearazi behar duen Estatuko agintaritzak, beste estatu batean bete den zigorra kendu beharko dio kartzela zigor osoari, beti ere epai berari buruz ari garenean”.

Ikusi behar, beraz, Espainiako Gobernuaren erantzuna, baina denak adierazten du honek berean jarraituko duela. Geratzen den beste aukera bat da auzia Luxenburgoko Auzitegiak berak aztertzea. Hau EBko barne arazoak bideratzen dituen auzitegia da eta kasu honetan esan dezake Espainia ondo ari den betetzen zigorren zuzentaraua edo ez.

Hala balitz, epaia Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegira jota baino askoz lehenago etorriko litzateke. Espainiako epaile askoren ustez, Estrasburgora jota honek euskal presoei emango lieke arrazoia, Parot doktrina-rekin bezala, baina epai hori heldu arte lasai asko pasa litezke bospasei urte edo gehiago.

Gorenaren astearteko epaiaren ondoren, Guardia Zibila joan da Alberto Plazaola atxilotzera Oñatiko bere etxera, baina presoa ez zegoen bertan. Santiago Arrozpide, aldiz, espetxean 27 urte egin ondoren, urtarrilaren 18an atxilotu zuten berriz, 80ko hamarkadako hainbat atentatu leporatuta.

Orain arteko Espainiako jurisprudentzian oinarrituta, alabaina, ez dago Arrozpide jadanik zigortua izan den antzeko delituengatik berriz zigortzeko aukerarik, baina justiziak –Barne Ministerioaren bultzadarekin– nahiago izan du berau atxilotzea, beti ere jakinda Espainian samur zabaltzen dela ingeniaritza juridikorako tarterik.