Zergetan bildu barik, murrizketa arlo sozialean dator

Atalak: Ekonomia

(ARGIAko 2194. zkian argitaratua)

Krisi ekonomikotik ateratzen ari omen gara apurka, hala entzuten da gero eta gehiago zenbait aditu eta agintariren ahotan. Finantza mundua zaintza intentsiboko unitatetik ateratzen ari ei da eta hondoratzea mundu horrek eragin bazuen, berpiztea ere hortik etorriko da.

Sinesmena hori da, edo hala saltzen da bederen. Oparotasunean, dirua inbertsio produktibora baino, irabazi itzelak eskuratzera bideratu zutenek, orain, krisi garaian, ekonomi ehuna sendotzera bideratuko dute. Halakoak saldu nahian ari dira agintariak gailurrez gailur, baina finantza mundua sakonki aldatzeko neurriei heldu barik.

Argi da ez dagoela gehiegi fidatzerik iragartze oparo horiekin. Urteko datuei begira, adibidez, Confebaskek, inoizko ekonomia galera handiena aurreikusten du EAEn (-2,8) eta enplegu galera 40.000 lagunekoa. Udalek ere piztu dute argi gorria aurtengorako aurreikusitako zenbaki gorriekin eta diputazioen laguntza eskatu dute. Diputazioek, ordea, gero eta diru gutxiago biltzen dute. 2008an 2007an baino 938 milioi gutxiago bildu zituzten EAEn eta aurtengorako ere 2008an baino gutxiago biltzea aurreikusita dago: Gipuzkoak jadanik onartu du %24 gutxiago biltzen ari dela.

Testuinguru horretan, aurrekontu murrizketa iragarpenak hasi dira jada eta Jaurlaritzak %6koa iragarri zuen joan den astean. Lasai ordea, funtsezkoenean ez baita gastu murrizketarik izango, hori da iragarri zaiguna. Ezin jakin, aldiz, funtsezkoena zer den. Ezaguna da, aldiz, halakoetan gastu sozialak sufritzen duela.

EAE-ko ekonomia gailurrean onartutakoak indarrean jarrita zer gertatuko den asmatu ezinik, bai aurrera liteke diru gehiago bildu barik nekez egin ahal izango zaiola aurre egoerari eraginkortasunez, hau da, gastu soziala murriztu barik eta ekonomia produktiboa behar bezala lagunduz.

Dirua biltzeko bi modu daude, zorpetu eta zergetan bildu. Zor publikoa erabiliko dela iragartzen ari dira agintariak, baina zergetan ez dago argi zer gertatuko den. Gipuzkoako Diputazioak iragarri du goi mailako errenten zergak handitzeko asmoa duela, ikusi beharko da zenbat eta ea beste erakundeek bide bereko neurriak hartzen dituzten. Oro har, dena den, ez dago zerga bilketatik diru kopuru askoz handiagoak biltzeko esperantza gehiegi.

Azken urteetan, adibidez, Sozietateen gaineko Zerga murriztu egin da Hegoaldeko lurraldeetan, noiz eta irabazi handiko garaietan. Ez da samur ulertzekoa, baina funtsean argudiatu izan da irabaziak inbertsiora bideratu behar zirela hobeto lehiatzeko. Orain, halako irabazi handirik ez dagoenean, berdintsu argudiatzen da: jaitsi zergak, horrela ekonomian inbertitzeko erabili ahal izango da. Espainian ematen ari den elkarrizketa sozialean, patronalak eskatu du jada gizarte segurantzako kotizazioen beherakada, eta orain ematen ez bada, etorkizunean horretarako epea jartzeko konpromisoa eskuratu nahi du egungo negoziaziotik.

Beste adibide bat Ondarearen gaineko Zerga da. Gipuzkoan ezik, Hegoaldeko beste hiru lurraldetan ezabatu egin zen iaz. Gaitza da pentsatzea orain arte presio fiskalean atzera egin bada, orain krisi gorrian bide horri sendotasunez helduko zaionik. Iruzur fiskala bera da horren adibide argienetakoa. Agintariek beraiek onartzen dute hori dela diru bilketaren egungo zulo handienetakoa, baina ez da neurri eraginkorrik ikusten gaitz honi behar bezala aurre egiteko. Europar Batasuneko presio fiskalean zerrendaren azken lerroetan dira EAE eta Nafarroa, Irlanda eta Greziarekin batera, hori ere biziki adierazgarria da. Danimarka, Suedia eta Belgika dira lehenak.

Erakundeetatik barreiatuta, “Ogasuna guztiok gara” eta halako leloak entzuten dira udaberri garaian, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga bideratzen denean, baina emaitzak ikusita, nago makillaje kontua dela gehiago, zerga politika sendoaren beharraz jabetzeko ahalegina baino. Beharbada Baleren Bakaikoa EHUko katedratikoak eta ELAko Mikel Novalek arrazoi dute esaten dutenean –datorren astean kaleratuko den Larrunen– agintariei ez zaiela komeni herritarrak zerga politikaz gehiegi jakitea. Novalek dioen bezala, “zergekin gertatzen dena azaltzen diozunean, jendea haserretu egiten da”.