Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Askotan, dependentzia teknologikoaz hitz egiten dugunean, zerbitzariak, sistema eragileak, aplikazioak… irudikatzen ditugu. Baina, gehiago jaitsi beharko genuke teoriara (arkitektura eta politika), praktikara joan aurretik (hardwarea edo softwarea).

Gaur-gaurkoz, bistakoa da herrialde aberats gutxi direla teknologia adarbakarraren jabeak. Euren negozioak hedatzeko sortu zituzten talaietatik, etorkizuna asmatzeko modu desberdinak garatu dituzte, beti ere, helburu argi batekin: adarbakarraren jabetza mantendu. Eta besteen dependentzia bermatu.

Dependentzia teknologikoa ezinbestekoa da garapen teknologiko kapitalistarako. Eta mundu global eta kapitalista batean diharduten herrialde garatuen domeinu, desberdintasun eta asimetrien multzo gisa ulertu behar dugu dependentzia teknologikoa.

Beraz, garapen teknologikoa puru gisa ikusteari utzi behar diogu. Neutrala eta soilik teknologikoa. Boterearen elementu estrategikoa delako. Ezkutuko konkistatzailea. Gizateria osoa mendean har dezakeena. Herrialdeei zuzenean men egiteko edo etorkizunean erabili beharreko abantaila estrategiko eta politikoak aurkitzeko lan egiten duen konkistatzailea. Biztanleria teknologia jakin batzuen mende egoterakoan, barne egitura ekonomikoak moldatzera bideratu daitekeelako. Adibidez, industria arakatu eta geldiarazi dezakezu. AEBei eta Txinari begiratu besterik ez dago. Android eta Huawei.

Zorionez, egoera hau irauli egin daiteke. Lehenik eta behin, gaiari buruzko eztabaida behar dugu, inplikatutako eragile guztiek parte har dezaten. Enpresen dependentzia ekonomiko, politiko eta teknologikorik sortzen ez diguten elementuak babestea behar dugu. Mendekotasun egoerarekin amaitu nahi badugu, Latinoamerikak, Asiak eta Afrikak bidearen hasiera zein izan daitekeen erakusten duten egiturei erreparatu beharko diegu. Eta, batez ere, gure sistemako sektore kritikoen autonomia teknologikoa, gutxienez, politikoki bermatu behar dugu. Gaur baino, atzo.

Gauza bat proposatu nahi dizut, gailu elektroniko bat erabiltzen duzun hurrengo aldian, saiatu galdera hau erantzuten: Zein da gailu horrek sortzen duen mendekotasun teknologikoaren katea?

Azter ezazu norbanako zein kolektibo gisa.

Ez dakit kapitalismo berdeari ongi etorri egin ziona zehazki nor izan zen. Baina badakit zein asmakizunarekin egin zuen egoerak okerrera: erabiltzen dituzten kapsulak birziklatu ere nekez egin daitezkeen kafe-ontzi horiekin. Seguru nago hori izan zela gure etxeetan sartu genuen lehenetarikoa. Aipatu bezala kapsulak ez ziren oso birziklagarriak eta ondorioz eztabaida sutsua eman zen enpresaren kontra sare sozialetan. Aluminioa eta plastikoa. Eta barruan kafe hondar organikoak.

Beraien inbertsioa kolokan ikusi eta konpostagarriak ei ziren materialekin egin zuten kapsula. Eurek sortutako arazoa, eurek konponduz. Eta denak harro. Nolanahi ere, begi bistakoa da kapsulen merkatuak hazten jarraitzen duen heinean, alternatiba jasangarriagoak eskaintzeko presioa ez dela izan litekeen bezain handia.

Kapsulen ondoren, milaka asmakizun berri iritsi ziren. Eta arazo ekologiko bat sortu ondoren, kapitalismo berdea deritzon osasun larrialdia eragin zuten. Aipatzekoa da ez dela ingurumen-kezka bat buruan dutena, baizik eta gehiago saldu ahal izatea eta gero eta kirats handiagoa duen berniz ekologiko bainu bat hartzea.

Eta lasterketa horrekin bat egiten duten azkenak mugikorrak dira.

Mugikorrak kargagailurik gabe saldu zituen lehen enpresa estatubatuarra izan zen, bigarrena txinatarra. Nik dakidanez, bietako inork ez zuen erabaki produktu berriaren prezioa jaistea, osagai bat gutxiago zuelako. Mugikorra, mugikorraren eta kargagailuaren prezio berean. Lehengo egunean lagun batek esan zidan Europar Batasunaren gidalerroak norabide horretan joango zirela, etxean kargagailu ugari ditugulako eta ez dagoelako gehiago eduki beharrik. Eta ideia logikoa da. Kapitalismo basati batek eutsiko ez balio.

Gailu elektronikoen kargari dagokionez, lehenik eta behin nabarmendu behar da azken urteetako berrikuntzaren zati handi bat baterietan zentratu dela. Karga azkarra, karga magnetikoa, haririk gabeko karga… Erosten ditugun mugikorren karga-abiadurak gero eta handiagoak dira. Nire aurreko mugikorrak 18W-ra kargatzen bazuen oraingoak 33W-ra egiten du. Ez daukat 33 W-eko kargagailurik, mugikorrarekin zetorrena ez bada. Aurrekoa erabiliko banu, ez nuke erabiliko ordaindu dudan karga azkarra. Eta zer gertatuko litzateke? Ba, funtsean, mugikorrarekin ez datorren kargadorea erosiko nukeela. Marketinak saldu, nik ordaindu eta enpresak lapurtu didan hori berreskuratzeko asmoz. Berriz ordainduz. Noski.

Hala ere, enpresak berdetzat joko luke bere burua.

Enpresa ustez berde horiek ingurumenaz benetan kezkatuko balira, mugikor modularrak egitea daukatela bururatzen zait. Horrela, mugikorreko kamera apurtzen badut, ez dut beste guztia erabiltzeari utzi behar. Kameraren modulua erosten dut, aldatu egiten dut eta gailua normal erabiltzen jarraitzen dut berri-berriak dauden gainerako osagai guztiekin. Ez da ingeniaria izan behar antzemateko horrela erabat erabilgarriak diren osagai informatiko gutxiago baztertzeko moduan egongo ginatekeela. Baina tira, ideia hau ez da nirea. Berria ere ez da oso berria.

Era eta bide berean, eskertzekoa litzateke zaharkitze programatuaren teknikak erabiltzeari utziko baliote.

Baina ez. Kargadorea kendu. Proposatzen ditudan biak beraien negozio ereduaren kontra egiten dutelako. Denak berdin jarrai dezan.

Ez dut uste gaur idatzi nahi dudan honek aurre-azalpenik behar duenik, baina despistaturen bat egongo balitz, hauxe da jakin behar duena; azken asteotan Whatsapp, Facebook Inc. enpresaren aplikazioak, bere pribatutasun arauak aldatu dituela-eta, zenbait arau berri onartu behar izan dituzte aplikazio hau erabiltzen duten erabiltzaileek.

Horrek kriston eskandalua eragin du. Sare sozialetan ez ezik, kalean ere. Itxosopeteko eztabaidak sortuz eta mezularitza aplikazio libreetara enegarren exodoa erakarriz.

Aurrekoan sarean.eus irratsaiorako elkarrizketa labur bat egin zidaten Whatsapp ordezkatzeko eskuragarri ditugun aplikazioen inguruan. Egunotan honen inguruan behin eta berriz berba egin dugunez, irrati elkarrizketa horretarako prestatu nituen apunteak erdi ondo borobildu eta blog honetara ekartzea pentsatu dut. Eta hauxe duzue emaitza.

Eta bai, noski daudela Whatsapp bezalako mezularitza sistemak ordezkatzeko moduko aplikazioak, eta ez dira gutxi. Ba al zenekien Whatsapp-en oinarria XMPP izeneko komunikazio-protokolo libre bat dela? Ba hasteko, hogei urte baino gehiago duen protokolo hau erabili zenezake. Horretarako XMPP eskaintzen duen zerbitzari bat behar izango dugu, adibidez Suchat.org edo Disroot eta sarea erabiltzeko bezero bat. Adibidez, Conversations Android-en edo Gajim ordenagailuan. Hori izan liteke, Whatsapp ordezkatzeko erabili genezakeen lehen aukera. Baina badaude beste batzuk. Bigarren adibide gisa, Matrix protokoloa aipatuko dut. Aurrekoaren gauza bera: zerbitzua erabiltzeko zerbitzari bat aukeratu beharko dugu, adibidez matrix.org eta izena eman. Ostean, zerbitzua erabili ahal izateko aplikazioak beharko ditugu, Element.io izan daiteke, bai Android-en zein ordenagailuan.

Nire ustez aukera bi hauek izango lirateke, onenak. Zergatik? Bada, esan dudanagatik: zerbitzaria aukeratu daitekeelako. Zerbitzu deszentralizatu eta federatuen alde egin beharko genuke, burujabetza teknologikoaren mesedetan, ahal dugun guztietan. E-posta helbide bat sortzen dugun bakoitzean gure zerbitzaria aukeratzen dugun modu berean jokatuz. Nork bere gustukoa duen zerbitzari baten izan ditzan bere datuak. Nik adibidez, sindominio.net erabiltzen dut, amiga gisa, bai Matrix, zein XMPP-rako.

Gaur egun, zerbitzu deszentralizatuen alde egitea oso erraza bada ere, egongo da “horrenbeste” lan hartu nahi ez duenik, eta horrentzat Signal bezalako proiektuak erakargarriak izango dira.

Telegram ez da aukera onena. Ez baita erabat software librea.

Whatsapp gabe (kalitatezko bizitza soziala bermatuz) bizi daiteke. Ni eta beste asko, gara horren erakusle.

Baimentzen badidazue zalantzatiaren plantak egingo ditut, epailea pozte aldera: Trumpistak, entzun klik, klak, kluk… zuek ere faxistak zarete?

Jebediah Springfielden inguruan sarean bolo-bolo egondako albistea komentatu nahi nuen blog honetan. Azken finean, nork esan zuen albiste baten iraungitze-data 24 edo 48 ordutakoa dela?

2019ko ekainean “Software antifak fedibertso antifa” izeneko blog bidalketa bat idatzi nuen, bertan eskuin muturreko Gab proiektuaren inguruan niri iritzia emanez. Ez nuen ezer berririk aipatzen ordea: fedibertsoko proiektu desberdinek bizkarra eman ziotela, besterik ez. Lehen momentutik eman ere.

Afera asko laburbilduko dut ez daukadalako gehiegi luzatzeko asmorik, zer gertatu zen 2019 horretan? Ba besteak beste, aldez aurretik espero zitekeena, eduki misogino, homofobo, faxista eta orotar eskuin muturreko ideiak zabaltzeko bozgorailu bilakatu zela Gab. Seguruenik, bilakatu baino, helburu horrekin sortu zela esatea askoz zuzenagoa litzateke.

Orduz geroztik zabor faxista horren jarioa etengabekoa izan da. Eta inork ez du sekula ezer esan. Ez behintzat Googlek, Facebookek edo Twitterrek. Hau da, zuetako batzuek orain dela astebete ezagutu duzuen horiekin borrokan daramagu mastodonte-hazleok orain dela urtebete baino gehiago. Eta gauzak nolakoak diren kamaradak, jakin ez dakit zenbat aldiz blokeatu dioten Trumpi bere Twitter kontua. Azkenean zertarako? 48 orduen buruan berriz jo ta fuego ekiteko? Gure erabakia irmoa izan zen.

Trumpek ez dauka konturik Gab-en, azalekoegia litzateke. Bere jarraitzaileei uzten die esparru hori. Laissez faire, laissez passer. Faxistak interneten. Poliziak Kapitolioan. Beraien kabuz irten ziren Jebediahtarrak, gogoratzen? Zu, antifa hori, ostiatuta irtengo zinateke. Atxilotuta kasurik onenean.

Google, Facebook edo Twitter soka berekoak dira. Laissez faire, laissez passer. Adam Smitharrak hauek ere.

Harira Dabid. Gab, Mastodon sare sozialeko iturburu-kodea erabiliz sortu zen, izan ere Mastodon software librea zen (eta da) eta horretaz baliatu ziren plataforma terrorista osatzeko. Honela dio software librearen lehen askatasunak: helburua edozein dela ere exekutatu ahal izatea.

Baina software librearen alde borrokatzen garenok eta fedibertsoa osatzen dugunok ez gara inozoak eta zorionez antifaxistak gara. Gutako askok. Agian gehienak. Gurean bai, sare sozial handietan hartu ez zuten erabakia hartu genuen. Txikitasunetik, lehen momentutik bagenekielako Gab-ekin zetorrena ez zela gauerdiko eztula. Eta blokeatu egin genituen. Erabat. Zokoratu. Baztertu. Marjinatu. Eta noski, publikoki salatu. Zilegitasun osoz egin genuen. Gurean ez ditugulako jarrera faxistarik nahi. Faxismoa sustengatu nahi duenak, egin dezala Twitterren. Edo zuzenean Gab-en.

Eta pena bat da Gab-en inguruan berba egiteko fedibertsoa aipatu behar izatea. Baina gardentasunaren alde mesedegarria dela uste dut. Eta pena da, baita ere, software librearen lehen askatasunarekin horrelako gauzak egiteko aukera eskaintzea. Baina burujabetza teknologikoaren mesedetan ezinbestekoa da lehen askatasun hori, eta baita hurrengo denak ere. Eta askoz garrantzitsuagoa da burujabetza teknologikoa, beste inozo hauek baino.

Bihar beste faxista batzuk etorriko balira, leku berberean bukatuko lukete. Erabat zokoratuta. Marjinalidadean. Eta gure proiektu askatzaileetatik, erabat baztertuta. Tusky aplikazioak Gab txerritegia blokeatu zuenean esan zuena irakurtzea besterik ez dago, gu zertan garen jakiteko:

Ez saiatu gurekin adierazpen askatasunaren diskurtsoaren inguruan eztabaidatzen. Hau da gure adierazpena [Gab blokeatu izana], #Antifa ikuspuntua baliatuz. Eta egiten jarraituko dugu.

Neutralak ez diren teknologiak maite ditut.

Gero eta gehiago harritzen naute Twitterren ikusten ditudan joera batzuek. Eta bi arrazoirengatik harritzen naute. Lehenik eta behin, duela urte batzuk, beharbada, horietan ere parte hartuko nukeelako; bigarrenik profil teknologiko oso lehiakorreko jendea ikusten dudalako beldurra ematen duten gauzak egiten.

Ziur nago urte bukaeran zehar irudi dezente ikusi dituzuela Twitterreko profil-argazki batekin erdian eta argazkia inguratzen, sare sozialean interakzio gehien egiten dituzten lagunen argazkiekin inguratuta. Behar bada zuk ere egin duzu zeure zirkulua. Irudia egitea onartzen duzunean, ohikoa da hiru eraztun egotea zure argazkiaren inguruan, eta pentsatu nahi dut, inguruko eraztunik hazienetako argazkiak interakzio gehien egiten duzun jendea dela. Hau da, tamaina interakzioen arabera marrazten dela. Baina ez kasu handirik egin azken honi, ez baitiot jaramon handirik egin.

Sare sozialen beste txorrada bat. Beste edozein bezalakoxea. Honaino dena zuzen, ohiko.

Arazoa irudi hori sortzea onartzen duzunean hasten da. Zerbitzu bat baino gehiago dago horiek egiteko, baina ikusi ditudan irudi gehienak Twitterreko “Zure zirkulua Twitterren” izeneko aplikazio batetik datoz. Ingelesez edo gaztelaniaz, zure hizkuntza-lehentasunen arabera. Bada, aplikazio horrek, jakina, Twitterren sartzeko baimena eskatzen digu. Eta aldi berean, irakurri izan bazenu, onartuko ez zenukeen baimen-sorta erabat lotsagarria.

Uste dut guztira zortzi baimen eskatzen dituela. Nire arreta gehien deitu zutenen artean, azpimarragarrienak: zure izenean kontuak jarraitu edo jarraitzeari utzi, zure profila eta zure kontuaren konfigurazioa eguneratu edo txioak argitaratu zure izenean.

Suposatzen dut lehendabiziko baimena, zirkuluak sortzen dituen aplikazioa jarraitzeko behar dutela, argazkiak sortzen dituen kontuari jarrai diezaiozun. Bigarren baimenaren zergatia, ez zait bururatzen, baina hor dago eta argazkia sortu baduzu musu-truk onartu duzu. Azkeneko baimena, irudia egindakoan, zure izenean sortutako irudia eta testu estandar edo pertsonalizatua argitaratu ahal izateko eskatuko duela suposatzen dut. Baimenak onartu dituzuen profiletan gaiztakeria asko egin daitezkeela bururatzen zait. Adibidez, lehenengo baimenarekin Vox Vizcaya jarraitu. Bigarren baimenarekin, Vox Vizcaya-ko boto-emailea zarela idatzi zure biografian. Hirugarren baimenarekin, txio bat argitaratu, euskal legebiltzarrerako azken hauteskundeetan Vox Vizcaya-ri botoa eman diozula esanez.

Azken finean, baimen guztiak onartu dituzu. Izorratu. Faxista atseginaren itxura egin dezakezu orain. Bai, jauna.

Suposatzen dut, behin ditxosozko zirkulua zure profilean argitaratuta, aplikazio horri baimenak kentzeaz gogoratu zarela. Ez? Ba segi baimena kentzera.