Aitziber Aranberri: “Ez gara iristen, jende gutxi gaude zaharren egoitzetako egoiliarrak artatzeko, eta Aldundiari ez zaio axola?”

2019-04-30  //  Feminismoa  //  Iruzkinik ez

Apirilaren 29an Donostiako Kaxilda liburu-dendan Emakumeak greban mahai-ingurua antolatu zuten ELAk eta ARGIAk elkarlanean. Hiru hizlari hauek aritu ziren gela bete jenderen aurrean, bakoitza borroka bana kontatzen: Onintza Irureta ARGIAko kazetaria eta Berdea da more berria liburuaren egilea; Aitziber Aranberri Gipuzkoako zaharren egoitzetako langilea eta Nekane Zabala Hernaniko polizi-etxearen garbitzailea.

Onintza Iruretak eman zion hasiera solasaldiari, Bizkaiko zaharren egoitzetako greba arrakastatsuaz argitaratu berri duen liburuari tiraka. Jarraian, Aitziber Aranberri eta Irureta elkarrizketan aritu ziren, kazetariak galderak pausatu eta Gipuzkoako zaharren egoitzetako gerokultoreak erantzun:

[Onintza Irureta] Aitziber Aranberrik Donostiako Ategorrietako Villa Sacramento egoitzan egiten du lan, eguneko zentroan. DomusVi enpresa multinazionalak kudeatzen du egoitza. Duela dozena bat urte hasi zen sektore honetan lanean. Lanpostu finkoa lortu eta segituan afiliatu zen ELAn. Duela lau urtez geroztik ordezkari sindikala da. Martxoak 8an Bulebarreko ekitaldian hitza hartu zuen eta bere hitzartze kementsua buruan izango dugu askok.

Iazko irailean hasi zineten greban, Gipuzkoako zaharren egoitzetako garbitzaile, gerokultore eta erizainak. Zer moduz zaudete?

[Aitziber Aranberri] Indartsu, baina gorabeherekin. Eskatzen duguna ez da astakeria bat, eta seguru gaude lortuko dugula, bukaeraraino jotzeko prest. Nekatuta? bai.

2017tik zuen lan hitzarmena geldirik dago. Zein dira zuen eskakizunak?

Enpresa hitzarmena eta lurraldekoa biak batera sinatzea, sinadura bikoitza izatea. Eta 2017a eta 2018a ere sartzea hitzarmen berrian.

Lanaldi osoak eta kontratu mugagabeak eskatzen ditugu, horrek ekarriko baitu sektorea egonkortzea.

Plantila %10-15 igotzea zerbitzuaren kalitatea hobetzeko eta prekaritatea bukatzea. Ebentualen kontratuak oso prekarioak dira, rotazio ikaragarria dute…

Soldata igoera eskatzen dugu: lau urtetan IPCa eta %8a. Horrekin soldata arrakala murriztu nahi dugu, ze formaziorik gabeko gizon azpikontratatuek baino %30 gutxiago kobratzen dugu, urtean 6.000-7.000 euro.

Jaiegun eta igandetako plusak igotzea eskatzen dugu, ze urtean 365 egiten da lan sektore honetan. 20 minutuko atsedenaldia daukagu egunero, eta horietatik 10 minutu ordaintzen dizkigute baina beste 10 minutu ez, alegia, 7 ordu sartzen ditugu lantokian baina 6 ordu eta 50 minutu ordaintzen dizkigute.

Lan baldintzak patronalarekin negoziatu behar dituzue baina Gipuzkoako Aldundiak badu bere ardura. Zer jarrera du?

Finantzazioa Aldundiaren esku dago. Aldundiak esan zuen: zuek adostu lehenik patronalarekin, eta guk finantzazioa jarriko dugu. Patronalarekin aurreakordio batera iritsi ginen, baina Aldundiak atzera bota zuen, ez zuen finantzaketarik jarri. Nonbait, uste baino garestiago atera zaio Aldundiari patronalarekin lortutako aurreakordioa. Aldundiak ez zuen onartu, eta ELAren proposamen unilaterala zela esan zuen publikoki. Eta hor dago, harremana izoztua.

Zaharren egoitzak beste modu batez kudeatu behar lirateke? Pribatizazioak zuen prekaritatea dakar…

Zerbitzu publikoa eskaintzen dugu baina enpresa pribatuak kudeatzen ari dira, eta enpresak diru etekina bilatzen du. Gure sentsazioa da Diputazioak ez duela inongo jarraipenik egiten, nola eramaten den kudeaketa. Greba egunetan bai, axola zaiena egoiliarren ongizatea da, baina greban ez gaudenean zer? ez gara iristen, jende gutxi gaude denak ongi artatzeko, eta orduan Aldundiari ez zaio batere axola? Maite Peñak esan zuen Batzar Nagusietan “egoiliarren ongizatea zaindu nahi dugu greban”, bai greban eta urte osoan ere bai! Gero eta dependentzia altuagoko egoiliarrak etortzen dira: bizi itxaropena gero eta handiagoa da, etxean ahalik gehien egoten dira, eta beraz, zaharren egoitzara datozenek gero eta dependentzia handiagoa dute. Langile kopuru berarekin lan gehiago egin behar dugu egoera horretan.

Bizkaian Babestu elkartea sortu zen, grebalariak babesteko, lehen aldiz. Aurreko grebetan zaharrak abandonatzea leporatzen zitzaien grebalariei. Badirudi Bizkaikoan aldaketa sumatu dutela. Zuek nolako harremana duzue egoiliar eta senideekin?

Egoiliarrek ulertzen dute, ze egunerokoan ikusten dute bizitzen duguna. Senideekin aurreko grebetan sentsazio inkomodoa izan dugu, eta aldiz, oraingo grebetan hasi dira egoitza ezberdinetakoak elkar ezagutzen, harremanetan jarri dira eta babesa eskaintzen ari zaizkigu, hurrengo asteetan guri babesa adieraziz prentsaurrekoa emateko asmoa dute, Aldundia interpelatuz.

Gizartearen aldetik zer jarrera sumatu dituzue?

Zaintza lana beti emakumeek egin izan dugu, isilpean, errekonozitu gabe, egin beharrekoa zen… uste dut gizarteak hori oso barneratua duela eta ez duela ikusten zer lan egiten dugun. Orain profesionalizatu denean, prekarizatuta dago, gaizki ordainduta, eta oraindik ere onartu gabe dago gizartean. Bizkaian lortu zen zaharren egoitzetako lana ikusgarri izatea, hemen ez hainbeste. Ea lortzen dugun.

Zuentzat eredu izan da Bizkaiko greba?

Bai, ikaragarrizko oihartzuna izan zuen, gu ere joan izan ginen manifestazioetara, ikusten zen zenbat jende mugitzen zuten, kamiseta berdeak ezagun egin ziren…

Zuen lanaren okerrena zer da?

Lan fisikoa eta psikologiko oso gogorra da. Obrako langileak bezain nekatuta ateratzen gara. Psikologikoki ere bai, pertsonekin ari gara lanean, bakoitzak bere beharrak ditu… eta pertsonal falta badago, gure hitz erabiliena da “itxaron pixka bat, orain ezin dut”. Ez gara iristen denera. Denbora markatuta dugu zeharo. Orain dena ajustatzen dute.

Pertsonala gutxitu egin zen, eta lan gehiago jarri zizkiguten. Egun gimnasia ere egin behar dugu, arropa banatu behar dugu geletan (lehen garbitzaileek egiten zuten), jaten eman behar diegu (dependentzia altuaren ondorioa da).

12 urtetan hirugarren enpresa ezagutu dut, saldu egiten gaituzte, eta aldaketa bakoitzean murrizketak datoz.

Azaldu zer diren “dobleteak”.

Lankarga gehien goizean izaten dugu, egoiliarrak jaiki, garbitu eta gosaria ematean eta gauean dator beste lankarga, oheratzeko unean. Ebentualak diren batzuek egiten dute 8:00-10:30etara lan eta gero 15:0etatik 22:00etara egun berean, eta lan karga handienak diren bi momentuak dira.

Onintza Irureta: “Ahalduntze feminista pertsonal eta kolektiboa izan zen Bizkaiko zaharren egoitzetako greban”

2019-04-30  //  Feminismoa  //  Iruzkinik ez

Apirilaren 29an Donostiako Kaxilda liburu-dendan Emakumeak greban mahai-ingurua antolatu zuten ELAk eta ARGIAk elkarlanean. Hiru hizlari hauek aritu ziren gela bete jenderen aurrean, bakoitza borroka bana kontatzen: Onintza Irureta ARGIAko kazetaria eta Berdea da more berria liburuaren egilea; Aitziber Aranberri Gipuzkoako zaharren egoitzetako langilea eta Nekane Zabala Hernaniko polizi-etxearen garbitzailea.

Onintza Iruretak eman zion hasiera solasaldiari, Bizkaiko zaharren egoitzetako greba arrakastatsuaz argitaratu berri duen liburuari tiraka.

Hemen Iruretaren ostean Aitziber Aranberrik egin zuen hitzartzea, eta Nekane Zabalak emandako azalpenak.

[Onintza Irureta] “2017an bukatu zen Bizkaiko zaharren egoitzetako langileek 378 egunez egin zuten greba. Langile borroka eta borroka feministaren eredu izan zen. ELA sindikatuak gidatu zuen greba eta liburuan bildu nahi zuenez esperientzia, eta elkarlanean atera dugu ELAk eta ARGIAk.

2016ko martxoan hasi zen greba. Ez zituzten egun guztiak segidan egin, 2 urte eskas iraun zuen borrokak. Grebalariak ‘gerokultoreak’ ziren, eta zer diren gerokultoreak? bada zaharren zaintzaz eta osasunaz arduratzen diren langileak dira. Esanguratsua da hitz hori hain ezezaguna izatea eta beti ‘zaintzaile’ deitzea, lanaren prestigio faltaren erakusle da.

Era askotako mobilizazioak egin zituzten: Arriagan egindako kanpaldia izan zen nagusia, eta nahi zutenek beren babesa han eman zieten, jende ezagun eta ezezagunek. Borroka kalean ikusgarri egin zuten, eta lortu zuten beren borroka ezagutzera ematea”.

Soldata nahi, ez osagarri bat

“2003an 600 euro irabazten zituzten. 2003-2005 epealdiko hitzarmenari esker, bukaerarako 900 euroko soldatara iritsi ziren.

2016an bosgarren hitzarmena negoziatzen ari ziren. Lana duintzeko garaia zela zioten. Soldata gutxienez 1.200 eurokoa izatea eskatzen zuten, igandeko plusak 32 eurotik 54ra pasatzea… Jokoz kanpo geratu zen patronala 1.200 euroko eskaerarekin. Hala zioten langileek: ‘Patronalak lortu du emakume izaera ematea borrokari, ze emakume gisa tratatzen gaituzte, ez langile bezala. Negoziazio mahaietan ari direnei ez zaie burutik pasa emakumeek independentzia ekonomikoa izateko moduko soldata eskatuko dutenik’.

Ez ahaztu ze sektoretaz ari garen: ez da kasualitatea zaintza lana oinarri duen sektore ia osoa emakumeek osatzea. ‘Badirudi etxean egiten dugunaren luzapena dela, ADNean bagenu bezala. Ordaindu bai, baina gaizki’ diote langileek liburuan. Egoitzak kudeatzen dituzten patronalen buruan ez daude soldata duinak. ‘Beti egiten dutena egiteagatik ordaindu egingo zaie, gizonen soldataren osagarri’, horrelakoak entzun dituzte langileok maiz.

Zaintza erdigunean jartzeko aldarria egin dute emakume hauek eta lortu dute kalera ateratzea aldarri hau. Ez zuten lortu Foru Aldundiarekin harremanetan jartzerik, haren ustez gatazka langile eta enpresen artekoa zelako”.

Langileak ongi zaindu, zaharrak ongi zainduta egoteko

“Gerokultoreen egoera hobetzeko eskatzeaz gain, ozen aldarrikatu zuten zaharrak ez zeudela ongi zainduta. Langile gehiago eskatu zituzten, ongi zaindutako zaintzaileak = ongi zaindutako egoiliarrak ideiarekin. Lotura hori oso ondo ulertu zuten egoiliarren senideek, eta greba garaian Babestu izeneko plataforma sortu zuten, grebalariak babesteko”.

Ahalduntze pertsonal eta kolektiboa

“Ahalduntze feministaren lekuko izan gara greba honetan, ahalduntze pertsonal eta kolektiboa. Batzuk eskarmentu handiko emakumeak ziren, lan gatazka eta borroka feministetan zaildutakoak. Beste batzuk ez. Baziren gazteak, lanean hasi berriak, lan kontzientziarik ez zutenak, ezta feministarik ere. Baziren helduak, agian bazekitenak ze egoeratan zeuden, baina burua altxatzeko indarrik ez zutenak, beldurra zutenak lana galtzeko… beti menpeko jarrera hartu izan zutenak.

Greba honetan beldurra alde batera utzi zuten, eta nahiz eta galtzeko asko izan, isilik egoteak ez ziela ezertarako balio jabetu ziren. Ausardiaz gain kontzientzia hartu zuen. Jabetu ziren beren egoitzako arazo berak zituztela inguruko egoitzetan, eta arazoak ez datozela zerutik, gizarte eredu oso baten emaitza direla. Ikasketa prozesu trinkoa izan zen.

Ahalduntze kolektiboa ere izan zen: bakoitza bere egoitzako arazoez kezkatzetik Bizkaia osoko egoeraz jabetzera pasa ziren. Ordezkarien sare handia osatu zuten, eta ordezkari sindikal emakumeek hartu zuten lidergoa, bai negoziazio mahaietan, bai ordezkarien batzarretan… baina beti ez da horrela izan: 80ko hamarkadan, sektore horri tiratzeko esperientziadun gizonak ziren lidergoan ordezkarien artean. Greba honetan apustua egin zen emakumeen lidergoaren alde. Horregatik, sutan jartzen dira emakumeok ‘sindikatuaren txontxongilo’ izan direla entzuten dutenean”.

“Zortzi emakume kementsu”

“Zortzi emakume grebalarik hitz egiten dute liburuan, beraien erraietatik ezagutuko dugu haien egunerokoa, zuzendaritzekin dituzten harremanak, lan neketsu fisikoa eta psikologikoa, haien lanaren balore eskasa, lankideekin dituzten harremanak, etxetik dakartenaz, grebaz… zortzi emakume oso kementsu iruditu zitzaizkidan, inork zapaltzen uzteko prest ez daudenak, eta egindakoaz harro daudenak”.

Lehen “neskame”, orain “interna”

2019-03-27  //  Feminismoa, Hizkuntza  //  Iruzkinik ez

Jon Abril Olaetxeak zuzendutako “Neskatoak” dokumentalaren kartela.

Desiatzen nago gaur (martxoaren 27) arratsaldean Soraya García (zaharren egoitzetako langilea), Arantza Arrien (baserritarra), Elena Vasconez (hoteletako garbitzailea) eta Silvia Haayde Rugamas Rivas (etxeko langilea) entzuteko. Non eta Kafe Antzokian, Bilboko euskaltzaleen topaleku nagusietakoan. “Zaintzako langileen borrokak” mahai-inguruan lau hizlarietatik bakarrak egingo du euskaraz, asmatuko duzu nork, irakurle. Sektore prekarizatuenak diren hauen errealitatearen islada da. Ematen du zer pentsatu, klaseen eskilaran norberak duen posizioaz, euskara planen xede taldeez, harrera planez, lan baldintzez, bertako hizkuntza zapaldua ezagutzera emateko eta besteen enpatia lortzeko gaitasunaz…

Gai horiek buruan bueltaka aurpegia gorritu antzera izango nuela, amona Anttonirekin gogoratu naiz. Urnietako baserrian jaiotakoaz, eta nola beti kontatu zigun Urnietako medikuaren etxera joan zela neskame neska-kozkorretan. Gerra etorri zenean itzuli zela jaiotetxera, eta gerra bukatutakoan Donostiara joan zela, “Banko gipuzkoanoko zuzendariaren etxera” neskame. Etxe hartako eguneroko lan zerrenda errepasatzen zuen, zenbat neskame ziren etxe hartan, egunari zein ordutan ekiten zioten eta noiz oheratzen ziren… umore eta amorru punttu batez deskribatzen zituen garai hartako aberaskiloen itxurakeriek neskameei ekartzen zizkien gainkargak: txandaka meriendatzen zutela baten eta bestearen etxean, eta egun horretan harizko trapuekin garbitu behar izaten zirela kopak, zilarreriari distira atera, egunerokoak ez ziren mokaduak prestatu (“pate orduan ezagutu nuen. Ogi bigunetan txerriki hotza ere bai, sandwich tipoko horiek…”)… eta etxera etorritako gonbidatuek jasotzen ari ziren zerbitzuari punta ateratzea izaten zutela denbora-pasa.

Herri honetan noiz ez dira egon klaseak? gure aitona-amonen belaunalditan, baserriko alabak ziren 11-13 urterekin “neskame” joaten zirenak. Naturaltasunez kontatzen zuten, baina nekea eta estuasunak argi adieraziz. Ez dut irudipenik gure gizartea lotsatu denik hainbeste belaunalditan esklabutza horri eutsi diolako. Garai hartan baserriko alabek egiten zuten: umiliatuak ziren euskara hitz egiten bazuten, barre egiten zieten baserritar kutsurik bazuten. Gaur migranteek egiten dituzte Euskal Herrian lehen baserritarrek egiten zituzten zaintza lan prekarizatuenak. Izan estatu barruko bigarren belaunaldiko migranteak, izan munduko gainerako txokoetatik etorritakoak. Batez ere latinamerikarrak dira. Jatorrizko hizkuntza galdu zutenak eta gazteleraz mintzo direnak. Azal koloreagatik, jatorriagatik estigmatizatuak.

Bakoitzak gure aurrekoetan izan ditugun neskameek ere lotzen gaituzte egun zaintza lan hauetan ari diren emakumeokin. Hortik aurrera, dena da korapilo, eta denok gaude inplikatuta. Neskame izan ziren haiek edo haien seme-alabek, “interna” bat dute orain etxean bera zaintzeko? Neskame joandakoan euskara alboratu behar, eta etxean zaintzaile bat hartutakoan ere, euskara alboratu? …

Kontraesanetan ito aurretik, arnasa ematen digu etorkizun hurbilerako nahi duguna amesteak, eta hori lortzeko bakoitzak egin beharreko aldaketak pentsatzeak eta indarrak batzeak: lan duina izan dadila zaintza, neskametza abolitu behingoz, eta baliabideak jarrita euskaldundu dezagun lan mundu osoa. Euskara izan dadila berriz langile guztion hizkuntza, ez soilik funtzionarioena.

Ahotsak proiektuak 800 neskameen testigantzak ditu jasoak. Merezi du ikusteak. Hemen bat, Ahotsak-etik hartua, adibiderako. Pilar Tolosa Amondarain da mintzo dena:

“Berdea da more berria” liburuaren aurkezpena

2019-02-21  //  Feminismoa  //  Iruzkinik ez

Liburuaren egilea eta liburuko protagonistak. Argazkia: Amaia Lekunberri.

Liburu aurkezpen oso berezia izan zen otsailaren 20koa. Bilboko Bira gunea bete-betea, emakume helduak nagusi. Bizkaiko Zaharren Egoitzetako langile borroka aurrera eraman zutenak ziren, eta haiek bizitako greba kontatzen duen liburuak zer dioen jakingo zuten, lehen aldiz. Gailutxoa belarrian, aldibereko itzulpenaren bidez adi-adi zeuden, beren bizipenak, haietako askoren hitzak (20 emakume inguru elkarrizketatu ditu Onintza Iruretak liburua osatzeko), zer eta nola kontatu diren entzuten. Liburu hau kalean dagoenetik, langile borrokaren epikan emakumeek dagokien lekua gertuxeago dute.

LIBURUA EROSTEKO: 14 EUROAN ARGIAREN AZOKAN.

Irantzu Varelaren hitzartzea. Argazkia: Amaia Lekunberri.

Irantzu Varela: “Iritsi da justizia egiteko ordua, eta onartzekoa langile borroka emakumez betea dagoela, eta borroka feminista langilez betea dagoela”.

Irantzu Varela kazetari eta feministak liburuaren hitzaurrean bezain argi kokatu zuen Zaharren Egoitzetako greba, garbo eta umore handiz: Greban sartu zinetenean lan baldintzak hobetzeko, hasieratik iruditu zitzaidan greba feminista. Historian greba feminista asko egon dira, baina ez dira horrela deitu izan.

Borrokak behar du bere epika, eta langile borrokaren epikan emakume gutxi egon dira. Koadroetan eta iruditegian agertzen gara umea besoan, edo “gure gizonen” alde borrokan, haien ondoan. Langile borrokak beti onartu du emakume langileak badirela (kontserberak…) baina emakume langileez arduratu da gizonen ondoan lan egin dugunean, soldatapeko lanean aritu garenean. Baina fabrikara lanera zihoazen gizon horiei biziraupena bermatzen aritu gara emakumeak (plural maiestatikoan ari naiz, noski): gosaria prestatu diegu, askaria fianbreran eraman, umeak zaindu…

Bizitza osoa daramagu humanitatearentzako ezinbestekoa den lan bakarra egiten: biziraupena bermatzea. Kapitalismoak, ezin izan zuenean emakumeen lan-indarra gehiago doan esplotatu, ordaintzen hasi zen, beti egin dugun lana egiteagatik, zaintzeagatik. Lan hau gutxiago ordaindu ziguten beste edozein lan baino, eta kate-lanean bezala antolatu gaituzte, maitasunez egin dugun zaintza lana egiteko. Nik klase kontzientzia eta kontzientzia feminista batera eskuratu nituen: nire etxean gizonentzat lan gutxi zegoen eta gaizki ordaindua, baina emakumeek lan pila egiten zuten eta diru ordainik gabe.

Zuen greba hasieratik izan zen feminista: lan baldintza hobeak eskatzen ari zineten, eta greba horretarako erabili du beti langile klaseak, eta horrez gain hobeto zaintzea ere eskatzen zenuten. Aurre egin zenioten bileretan barrabilei eusten zieten gizonkote horiei, eta aurrera eraman duzue klase borrokan ezinbestekoa dena: dena galtzeko prest egon zaretela batzuek dena gal ez zezaten. Inoiz ez dugu gugatik bakarrik borroka egiten, denon onurarako baizik.

Badakizue oparitu zenidaten kamiseta berdea nirekin dudala, eta niretzat esan nahi du borroka berean gaudela doan zaintzen dutenak, diru gutxiegiren truke lan egiten dutenak, eta borroka berean gaudela ulertzen dugun feministak.

Onintza Irureta “Berdea da more berria” liburuaren egilea. Argazkia: Amaia Lekunberri.

Onintza Irureta: “Zortzi emakume kementsu ezagutu ditut, inork zapaltzen uzteko prest ez daudenak, eta egindakoaz damu ez direnak”.

Jarraian liburuaren egile Onintza Irureta ARGIAko kazetariak, apal-apal azaldu zituen liburuaren ezaugarriak, eta tarterik handiena liburuan elkarrizketatutako zortzi emakumeei ahotsa emateari eskaini zion, deigarriak egin zitzaizkion liburuko elkarrizketa zatiak irakurriz (horiek denak eta gehiago liburuan daude irakurgai). Hara Iruretak Berdea da more berria liburuaz esandakoak: “Zergatik liburua? ELAko Bilboko egoitzara joan izan nintzenean, argi adierazi zidaten: ‘azken greba ikaragarri honi buruz idaztea nahi genuke, eta era berean halako leherketara nola iritsi garen. Jakin dezala mundu guztiak nola ailegatu garen hona’. Galdera horiek daude liburuan: Nola egin ditzakete hainbeste langilek 378 egun greba? nola irauten da? Nola lortu dute langileen ahalduntze indibidual eta kolektiboa? Zergatik lortu du gatazka honek modu hain egokian gizarteratzea? gatazka honek emakume aurpegia duela transmititzea? Nola lortu dute zaintza erdigunean jartzea?

Grebaz bai, baina beste gauza askotaz ere hitz egin didate, ni ere harritu naute. Gai horiek denak jasota daude liburuan: lantokietako egunerokotasuna, zuzendaritzekin dituzten harremanak, lanaren gogortasuna, lanari ematen zaion balio eskasa, lankideekin dituzten harremanak… perfil anitzekoak dira elkarrizketatutakoak: batzuk gazteagoak besteak baino, batzuk langile borroka eta borroka feministetan zailduagoak eta besteak hasberriagoak…

Maribi Ardanzaren hitzartzea. Argazkia: Amaia Lekunberri.

Maribi Ardantza: “Gakoa izan zen gatazka kalera ateratzea, debate publikora eramatea erresidentzietako errealitatea”

Maribi Ardantza Zornotzako zahar egoitzako langilea da eta Iruretaren galderei erantzunez egin zuen hitzartzea:

Irureta: Greba hastear zela hautatu zintuzten ordezkari sindikal. Hasiera gogorra!

MARIBI ARDANTZA: Greba 2016ko martxoan hasi zen, eta ni orduan ELAko militantea nintzen. Baina apirilean ordezkari jarri nintzen. Niretzat dena berria zen: langileen zerbitzu minimoak antolatzea, asanbladatan erabakiak hartzea… Pilak jarri eta asko ikasi behar izan dut, eta aurrera egin. Baina inoiz ez naiz bakarrik sentitu: laguntza handia izan dut beti, lankide delegatuen aldetik, militanteen aldetik eta ELA sindikatutik.

Irureta: Ez zenuen esperoko hain greba luzea…

MARIBI ARDANTZA: 378 egun iraun zituen grebak, eta hori guztira 21 hilabetetan. Oso gogorra izan zen. Niretzat gure borrokak batasuna eta elkartasuna izan du oinarri. Ordezkari moduan, zailena izan zen ulertaraztea grebarekin lortzen direla helburuak. Antolakuntza eta borrokarekin gauzak lortzea posible dela. Bagenekien gure indarra kalean zegoela, eta gakoa izan zen gatazka kalera ateratzea, debate publikora eramatea erresidentzietan zegoen errealitatea. Oso garrantzitsua izan da Babestu-ren [egoitzetan dauden zaharren familien elkartea] eta Pentsionisten laguntza eta mugimendu feministaren babesa. Gutxika irabazi genuen borrokarekiko sinpatia, eta jendearen berotasuna jasotzen hasi ginen.

Irureta: Greba batek irauten du irauten duena, baina zuek egunerokoan bizi duzue egoitzetan dituzuen baldintzak. Grebaren pisua eta aldi berean egoitzetan egoera oso konplikatuak zenituzten.

MARIBI ARDANTZA: Gure erresidentzian lan gutxi zegoen, baina lan hori betetzeko langile gutxi beti, greba aurretik, greban zehar eta ondoren ere bai. Langile gehiago behar dira kalitatezko zerbitzua emateko. Enpresak presio handia egin digu, are gehiago greba garaian, eta etengabe zapaltzen zigun greba eskubidea. Greba garaian lanean ere estuago hartzen gintuztenez, lankide batzuek ez zuten ongi ikusten greba egitea, eta horrek konfrontazio handia ekarri zuen langileen artean. Grebalariok oso harro gaude lortu dugunagatik.

Argazkia: Amaia Lekunberri.

Aurkezpenaren amaieran publikotik ere ekarpen ederrak entzun ahal izan ziren. Babestu elkarteko senide batek zera azpimarratu zuen: “Langileekin batera ahaldundu gara, badakigulako langile hauek zein lan garrantzitsua egiten duten, diruz ordaindu ezin dena, eta haiek ongi egotea beharrezkoa da zaharren egoitzetako gure familiarrak ongi egoteko”. Publikotik egindako beste hitzartzeetan argi geratu zen borrokan jarraitzeko prestutasuna eta beharra dagoela, ratioen gaian batez ere. Eta Gipuzkoan greba hastear diren Zaharren Egoitzetako langileekiko elkartasunez izan ziren azken mezu eta oihuak.

Bertsoikasgela: Umeekin bertsoa gozatzeko webgunea

2018-11-06  //  Bertsolaritza, Hezkuntza, Kultura  //  Iruzkinik ez

Agian etxean kontatuko du, eskolan bertsolaritza lantzen dutela. Izan daiteke ikastetxeko irakasle bertsozaleren baten bidez, edo Bertsozale Elkarteak Lehen Hezkuntzako 5. eta 6. mailetan ematen dituen klaseetan: 2017-2018 ikasturtean 507 ikastetxetan aritu dira 50 irakasle, 26.300 ikaslerekin bertsoa lantzen.

Hauei zuzenduta dago webgunea. Eta etxeko helduenek ere gozatzeko moduko bertso pila aurkituko dugu bertan, hainbat formatotan: bideoak dira gehienak, badira propio musikatutako bertso sortak, irakurgai dauden bertsoak, norberak bertsoak egiteko bidea errazten duten ariketa-jolasak… Bertsozale Elkarteak etengabe elikatzen du webgunea, asko, Hitzetik Hortzera telebista programarako grabatzen diren saioekin, baina galbahe lana eginda: umeek ulertzeko modukoak dira bertan aurkituko ditugun bertsoak.

Hauxe aurkituko dugu, atalez atal

Bertso munduko albisteak. Motz eta ulergarri idatzita, umeentzako egokituta.

“Ikasleen txokoa” atalean daude bertsoa gozatzeko edukiak: “baliabideak” atalean, norberak bertsoak egiteko ereduak eta pistak. “Bertso sortak” atalean, nahi beste bertso jarri, musikaz lagunduta, eta zer gai lantzen duen labur azalduta aurkezpenean. “Bat-batekoak” atalean, plazan kantatutako bertsoak (umeentzat ulergarri direnen hautaketa). “Gure bertsoa” atalean, ikasgelan egin duten bertsoak daude entzungai.

Bertsozaletasunarekin gozatzeko webgune oso erabilgarria da, eta bada mugikorraren bidez kotxe bidaiak bertsoak entzuteko baliatzen duenik ere. Egungo baliabideekin umeekin kultura gozamenez eta helduekin partekatuz landu daitekeenaren adibide on bat.

Ana Muñoz: “Alencop kooperatibarekin lortu dugu bi urtean 27 pertsonaren egoera erregularizatzea”

2018-10-24  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Ana Muñoz hizketan. Bere ondoan, ezkerretik hasita: Oier Gonzalez, Pape Niang eta Ane Iturbe.

Urriaren 18an Migrazioa eta ekonomia sozial solidario eraldatzailea mahai-inguruan parte hartu zuen Ana Muñozek. Hernanin egin zen hitzaldi hau, Iturolak antolatuta. Muñozek Kataluniako Coopolis proiektua aurkeztu zuen: “Politikoki atzerritar legea abolitu behar dugu, ez aldatu. Aldi berean, gaur egun legearen zirrikituak aurkitu behar ditugu, atzerritarrak modu pertsonalean eta sozialean garatzeako, eta ekonomia soziala horretarako bidea da. Coopolis 2016an sortu zen, eta bere jarduera dira kooperatibak sortzea eta sendotzea, formatzea… Can Batlló-n dago kokatua (erreportaje honetan argi azaldua). Atzerritartasun legearen sentsibilizazioa egiten dugu, nahi dugulako kooperatibek beren lantaldeetan jatorri anitzeko jendea txertatzea. Eta saiatzen gara migratzaileen erregularizazio masiboa ahalbidetzen duten proiektuak martxan jartzen”.

“Tokiko administrazioen kolaborazioarekin jende askoren egoera erregularizatzea lortu dugu”

“Legeak dio inork ezin duela Espainiako Estatuan egoera irregularrean egon, baina gero 3 urtez egoera hau jasan duenari saria ematen zaio erregularizazioa emanaz, erabat kontraesankorra da. Alencop proiektua da Espainiako Estatuan sortu den lehena, lanaren bidez atzerritarren egoera erregularizatzeko. Helburua da Saharaz beherako komunitatearen beharrei modu integralean erantzutea. Poblenou auzoan fabrikak okupatzen ari dira, eta bertan bizitzeko antolatu zen komunitate migrantea. Bartzelonako alkate Ada Colaurekin elkartu ginen, eta hitzeman zien bizitzeko okupatu zuten eraikina uzten bazuten, paperak izango zitutela. Migranteak etxetik atera ziren, baina paperik gabe jarraitu zuten. Zein zen kontua? Errotze txostena aurkeztu behar dela paperak lortzeko, eta Bartzelonako udalak gomendatu egiten zuen baina erabaki Generalitateak, eta Generalitateak atzera botatzen zuen udalaren gomendio bakoitza.

Egoera honen aurrean, kooperatibaren bidez irtenbidea bilatu zen: Kooperatiba honen bidez nola beren egoera erregularizatu landu zen. Txatarra biltzen du kooperatibak eta berrerabilpena ere lantzen du, ekonomia zirkularraren norabidean. Lortu dugu tokiko administrazioak zerbait gehiago egitea, “hau ez da nire arazoa” esatetik harago. Udalak diru bat jarri zuen proiektu honetan: diru hori dagoeneko gastatzen ari zen asistentzialismoan, eta diru hori autogestiora birbideratzeko eskatu genuen, migranteak beraiek izan daitezen beren bizitzaren protagonistak.  Elkarte bat osatu genuen, honek egin zuen Bartzelonako udalarekin konbenioa, eta parte hartzen zuten pertsona denak ziren erabiltzaileak; izan ere, helburua zen poliziaren aurrean beti babestea proiektuan parte hartzen duten pertsonak. Hori da errealitatea, polizialki oso matxakatuta daude modu irregularrean dauden pertsonak”.

“Bi urtean 27 pertsonen egoera erregularizatu da enpresa bakarrean”

Muñozek salatu zuen administrazioan opakutasun handia dagoela atzerritarren kasuan eta horregatik adostu zutela hasieratik Kataluniako administrazioarekin migranteen egoera erregularizatzeko kooperatibako prozedurak eta baldintzak: “Berez kontraesan hutsa da, legea badago, baldintzak ezagunak izan beharko luketelako. Baina opakutasun handia dagoenez, badira prozedura batzuk administrazioko langileek ezarri dituztenak, ez daudenak inongo legedietan idatzita. horregatik egin genuen bilera, zehazki zer eskatuko zuten eta formula zein izango zen adosteko”. Administrazioko langileek erabaki zuten nahiago zutela kooperatibako langileek “regimen autonomoan” lan egitea. Hori “gola” izan zela esan du Muñozek: “Regimen autonomoan izateak ekarri zuen aldi berean erregularizazio asko aurkeztu genitzakeela. Bi urtean 27 pertsonen egoera erregularizatu da enpresa bakarrean”.

“Migratzaileek modu babestuan lan egitea da helburua, lan egin eta aldi berean ezkutatzea denentzat baita konplikatua”

“Talde teknikoa martxan jarri zen, eta lehen urterako 15 langile hautatu zituzten, eta bigarren urterako beste 15. Lehen urteko 15 langileetatik 3 egoera irregularrean zeuden, eta beste 12ak erregulatzeko bidean dagoeneko. Kapital soziala elkarteak jarri zuen. Kooperatiba sortu eta hasieratik trabak izan genituen, hiru pertsona irregular ikusi zituztenean errekerimendua jarri zigutelako. Hauslea den edozein proiektuk dakar administratiboki zailtasun handiak izatea. Langileak ziren pertsona hauen espedienteak aurkeztu genituenean Atzerriko Ministerioan, udalarekin genuen hitzarmena ere aurkeztu genuen, adieraziz horren bidez pertsona hauek badutela babesa bi urtez lana bermatua izateko. Elkartean badago aukera boluntario modura parte hartzeko, eta hau propio zabaldu dugun aukera da, egoera erregularizatzea lortzerik ez dutenak ez daitezen kanpo geratu.

Atzerritar legearen barruan eraikitako proiektua da, modua bilatu dugu erregularizatzeko, nahiz eta ez den 30 langileko kooperatiba sortzea eta mantentzea. Aukera bat ireki du, gainerako herrialdeentzako ere baliagarri izan daitekeela uste dugu. Migrantzaileek modu babestuan lan egin ahal izan dezaten, lan egin eta aldi berean ezkutatzea denentzat baita konplikatua”.

Mahai-inguruko beste hitzartzeak:

• Ane Iturbe abokatua: “Egoera irregularrean dauden pertsonak dira, inola ere ez ilegalak”
• Pape Niang: “Hainbeste urteren ostean hemen atzerritar izaten jarraitzen dugu, eta gure jatorrizko herrialdean ere dagoeneko atzerritar gara”

Mahai-inguruaz gain, Ttakunaren Koloreak egun osoko egitaraua antolatu zuen Iturolak urriaren 20an. Hemen kronika.

Pape Niang: “Hainbeste urteren ostean hemen atzerritar izaten jarraitzen dugu, eta gure jatorrizko herrialdean ere dagoeneko atzerritar gara”

2018-10-23  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Ezkerretik eskuinera, mahai-inguruan parte hartu zuten Oier Gonzalez, Pape Niang, Ane Iturbe eta Ana Muñoz.

Pape Niang ezaguna egingo zaio ARGIAko irakurleari, Mbolo kooperatibako kidea da eta “Inor ez da ilegala” aldarria kamiseten bidez hedatzen dihardute. Berak emandako hitzalditik ideia hauek jaso ditugu:

“Mbolo Senegalgo migranteen elkartea da eta zortzi urte daramatzagu Bilbon migranteen eskubideen alde borrokatzen eta salatzen. Zenbat jende ordezkatzen dugun ere ez dakigu, guk geuk ez dakigu zenbat lagun ari diren kaleko salmentan, senegaldarrok batez ere egiten dugun lana kale salmenta baita. Geldialdia izan zuen elkarteak, urteetan lan egiten zuen jendeak ez zuelako emaitzik ikusten eta utzi egiten zuelako. Duela hiruzpalau urte berrekin genion. Familiatzat dugu gure burua Mbolon, elkarri laguntzen diogu.

Etorri berriei lehendik etorriek laguntzen diete integratzen, altxatzen. Baina oso zaila da. Kale salmentan ari bagara, gure egoeran dagoen beste bati bidea zabaltzea oso zaila da. Batez ere etorkin beltzok arazo handiak izaten ari gara”.

“Hemen gehiago sufritzen dugu gure jatorrizko herrialdean baino”

“Nola etorri gara hona? Gehienak pateraz, eta aurretik karreteraz, Mauritaniara, Marokora eta Libiara. Gerran bezala egiten dugu bidaia, ez dakigu berriz familia ikusiko dugun. Afrikan gutako bakoitzak gure familia genuen, batzuk umeak ere bai, bakoitzak bere formazioa, ikasketak, batzuk lana eta batzuk negozioa… bakoitzak bere esperientzia dakar. Batzuen kasuan, familiak duen guztia eman die hona etorri daitezen, espektatiba handia dute familia hauek, eta espero dute agian aberastuta itzuliko direla. Eta kide hauek hemen gehiago sufritzen ari dira bere jatorrizko herrialdean baino. Hemen gaudenean, gure familia zain dago zer egiten dugun Europan”.

“Beltza, basatia, bururik gabea… horrela tratatzen gaituzte”

“Ez dugu gure burua baloratzen. Beltza, basatia, bururik gabea, salbajea… horrela tratatzen digute. Koloreari gehiago begiratzen dio hemengo jendeak gure gaitasunei eta gure esperientziari baino. Hemen ez dute hori ikusten, beltz bat ikusten dute. Gizakiak gara, ez animaliak. Alokairuan pisua lortzea oso zaila zaigu, deitu eta galdetzen digutenean nongoak garen, ‘Senegalgoa’ erantzun orduko eskegitzen digute telefonoa, edo pisua dagoeneko alokatuta dagoela esaten digute. Pertsonak gertu sentitzea inportantea da guretzat, norbaitek “zer moduz zaude?” esatea, maitatua izatea. Baina beltz gisa ikusten gaituzte, eta kito”.

“Gure helburua da kooperatibarekin hiru pertsona kaleko salmentatik ateratzea eta besteei bidea irekitzea”

“Mbolon pentsatzen ari gara nola egin alternatiba bilatzeko, gizartean integratzeko. Garbiketa kooperatiba martxan jarri nahian ari gara. Konplexua da, arlo administratiboa oso zaila da eta oso babes gutxi dugu. Baina saiakera egin nahi dugu, parte hartu nahi dugu, ekarpena egin, ez zain egon. Gure helburua da hiru pertsona kaleko salmentatik ateratzea kooperatibara, eta bidea irekitzea besteei, ikus dezaten lortu daitekeela kale salmentatik ateratzea, eta besteek urrats horiek jarraitu ahal izatea. Nahiz jakin oso zaila dagoela. Inmigranteok lan egin nahi dugu, ez lo eta jan soilik, lanera etorri gara. Baina nola lan egin? Legeek ez digute baimentzen. Lehen erresidentzia txartela zuten Mboloko kide askok, orain kideen %80k ez du hori”.

“Etorri garenoi ez zaigu gustatzen laguntza jasotzea”

“Hona datorrena jende balientea da. Nola iritsi garen entzutea besterik ez dago: oihana zeharkatu dugu eta poliziak apuntatu gaitu fusilaz, dena kendu digu eta bidea jarraitzen utzi digu; ondoren itsasoa zeharkatu dugu eta itor gintezkeela sentitu dugu… etorri garenoi ez zaigu gustatzen laguntza jasotzea, gustatzen zaigu lan egitea. Laguntza jasotzea ez da tratu duina. Eta lanera joateko, denak bezala 6:00etan jaikitzeko, lehenik legala izan behar da, baldintzak izan behar dira lanera joan ahal izateko. Bilbon bizi den pertsonak trena hartu behar badu beste herri batera joateko, badaki tren geltokian poliziarekin egingo duela topo.

Eta non ematen digute lana? Nekazaritzan, ordua 5 euro ordaintzen diguten lekuan, inork nahi ez duen horretan. Edo sukaldetan, inork ikusten ez gaituen lekuan. Ardo bat dastatzen dugun hurrengoan, gogoratu ardu hori egiteko landan lanean ari direnekin. Zenbat ordu egin behar ditu lan migrante horrek egunean 50 euro irabazteko? Hamar, egunero”.

“Gizarte honek ez gaitu integratzen, munduko inongo herritan”

“Hainbeste urte hemen pasa ditugunean, hemen atzerritar izaten jarraitzen dugu, eta herrira itzultzen bagara eta ez dugu gure herria ezagutzen, han ere atzerritar bihurtu gara. Bizi garen gizarteak ez gaitu integratzen, inongo herritan”.

Migrazioa eta ekonomis sozial solidario eraldatzailea hitzaldian

Iturola eraldaketa soziala helburu duten esperientzia sozioekonomikoen bilgunea da eta Beterri-Buruntzaldean dihardu. Administrazio publikoekin ere elkarlanean dihardu, bazterkeria egoeran dagoen jendeari eskubideak bermatzeko. Helburu hori lortzeko antolatzen dituen ekintzen artean, jardunaldiak antolatu zituen Hernanin. Jardunaldi horietan lehen ekintza azaroaren 18an egindako hitzaldia izan zen, Migrazioa eta ekonomia sozial solidario eraldatzailea izenburupean, alor teknikoa lantzeko. Mahai-inguru horretan egindakoak dira Paperen adierazpen hauek. Beste hitzartzeetako bat Ane Iturbe abokatuak egin zuen. Hona hemen azaldu zituen ideien bilduma. Jardunaldi horien baitan, urriaren 20an Ttakunaren Koloreak egun osoko ekimena egin zen; hemen kronika.

Eneko Lazkoz txapeldun Pello Errota Sarian

2018-10-22  //  Bertsolaritza  //  Iruzkinik ez

Urriaren 20an jokatu zen Asteasuko Iturriondo ostatuan Pello Errota sariaren finala. Asteasuko Udalak eta Harituz Bertsozale Taldeak antolatu dute, Pello Errota jaio zela ehun urte betetzera doazela eta, egiten ari diren ekimenen baitan. Ehundik gora entzule izan ziren saioan eta hauek aritu ziren kantuan: Unai Gaztelumendi, Asier Azpiroz, Beñat Lizaso eta Eneko Lazkoz. Hasierako agurrean hiru gipuzkoarren kontra arituko zen nafar modura aurkeztu zuen bere burua Eneko Lazkozek, eta berak kantatu zuen txapeldunaren agurra ere (bideoa ikusgai). Beñat Lizaso geratu zen bigarren, eta biak buruz buru aritu ziren finalaren azken txanpan.

Lau bertsolariak hasierako agurra kantatzeko unean. Saioak izan zuen gatzetik eta mamitik.

Bi sari, Elizegitarren ondorengoek emanak

Bi sariak irabazi zituen Eneko Lazkozek: Pello Errota sariketako txapela, Pello Errotaren birbilobaren eskuetatik jaso zuena. Eta bertso onenaren saria, Mikaela Elizegi garaikurra, Mikaela Elizegiren besoetako bilobaren eskuetatik jaso zuena.

Pello Errota sariketako txapela jantzi berritan.

Mikaela Elizegi saria jasotzen.

Ane Iturbe abokatua: “Egoera irregularrean dauden pertsonak dira, inola ere ez ilegalak”

2018-10-19  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Iturola eraldaketa soziala helburu duten esperientzia sozioekonomikoen bilgunea da eta Beterri-Buruntzaldean dihardu. Administrazio publikoekin ere elkarlanean dihardu, bazterkeria egoeran dagoen jendeari eskubideak bermatzeko. Helburu hori lortzeko antolatzen dituen ekintzen artean, jardunaldiak antolatu ditu. Jardunaldi horietan lehen ekintza azaroaren 18an egindako hitzaldia izan zen, Migrazioa eta ekonomia sozial solidario eraldatzailea izenburupean, alor teknikoa lantzeko. Ane Iturbe abokatuak ideia hauek azaldu zituen:

Marko juridikoa azaldu zuen, zailtasunak agerian jarriz eta gainditzeko moduak aztertuz. Legeen liburu lodi gorria hartu zuen eskutan: “Lege estatalak daude, komunitarioak ere bai, baina guztia gauza bakarrera mugatzen da: pertsona migranteen erregularizaziora. Beraz, guztia bi artikulutara mugatu daiteke”. Legea bera ulertzea ez dela erraza esan zuen eta zera nabarmendu zuen: “Migranteen kasuan, oso garrantzitsua da asesore espezializatuekin kontatzea. Ibilbide horretan eurentzat bide onena dena aukeratzeko, lege horiek ongi ezagutzea garrantzitsua da, zailtasunak ezagutzea, ibilbidea errazteko”. Ikuspegi integrala izatea funtsezkoa dela esan zuen: “Arlo juridikoa eta soziala, eta pertsonala, dena kontuan hartzea. Genero perspektiba kontuan hartu behar da, eta atzerritartasun perspektiba ere bai, beren bizitzako esparru denetan duelako zerikusia: laboralki, sozialki, familiarki… zer gertatzen da paperik gabeko pertsona batek lan baldintzak urratuta baditu? defendatu ditzakegu juridikoki? ba bai, zeren paperik gabekoak dira baina eskubideak badituzte, eta horiek egikaritu eta babestu behar ditugu”.

Zer da atzerritartasuna?

Iturberen hitzetan: “Juridikoki, espainiar naziotasuna ez duen pertsona da atzerritarra. Honen inguruan badira europar legeak eta estatalak. Lege hauek ez zaizkie berdin aplikatzen atzerritar denei. Bi multzo egiten ditu legeak: pertsona komunitarioak eta ez komunitarioak. Komunitarioak dira Europar Batasuneko komunitateko naziotasuna duena.  Hauei Europar Batasuneko legeak aplikatzen zaizkie, beraiei eta beren familiei: seme-alabak, gurasoak edo ezkontide edo izatezko bikoteak hartzen ditu legeak familiatzat”. Atzerritar komunitarioentzako legeak onuragarriagoak direla esan zuen, eta egoera hauek ematen badira ere, ez direla gehiengoa zehaztu zuen. Egoera honetan daude, adibidez, izatezko bikotea edo ezkontza espainiar naziotasuna duenaren eta ez duenaren artean ematen denean.

Atzerritar ez komunitarioak legalki dituen bideetan zentratu zuen hitzaldia, hauek baitira gehiengoa: “Hauen egoera erregulatzeko lege estatala dago: Atzerritar Legea moduan ezagutzen dena, Lege Organikoa da, 4/2000 izenekoa. Urte asko pasa dira sortu zutenetik eta aldaketa beharra eskatzen dugu, baina estatuan inork ez du asmorik erakutsi. Ondoren Reglamentuak ditugu, lege organikoa gehiago zehazten dutenak, eta azkenik lege administratiboak, prozedura administratiboak zehazten dituztenak, ez prozedura legalak”.

Inor ez da ilegala

Iturbek argi aldarrikatu zuen: “Azpimarratu nahi dut pertsona irregularrez ari garela, inola ere ez pertsona ilegalez (oso ongi adierazten dute kamisetek). Betetzen ez duten baldintza administratiboa da, teknikoki egoera irregularrean dauden pertsonak dira, inondik ez ilegalak. Teknikoki ez da zuzena, eta atzetik dakarren estigmaren zama handia da. Ilegala esaten da pertsona batek penalki lege haustea egiten duenean, eta hemen ez dago horrelakorik. Egun, Espainiako Estatuan, pertsona migratzaileak egoera irregularrean egotea ez da delitua. Beraz, inondik inora ezin dugu ‘ilegal’ hitza erabili, eta zoritxarrez modifikatua izan daitekeen egoera bat da, beraz garrantzitsua da berau defendatzea”.

Jarraian azaldu zuen Espainiako Estatura sartzeko modu erregularrak (legeak babestutakoak) eta besteak irregularrak daudela: “Erregularrak VISArekin sartzen dira, euren pasaportean visatua jasota. Afrika osoan eta Asian ez dago herrialde bakar bat ere visatu gabe modu erregularrean etortzerik dutenik: Ertamerikako eta Hego Amerikako herrialdeetatik soilik dago modu erregularrean visatu gabe etortzeko aukera. Azken aldian pertsona ugari etortzen ari da modu irregularrean, etorri nahi dutenei ez zaie errazten hona etortzea, visa mekanismoen bidez. Visatu gabe datoztenen sarrera moduak oso ezberdinak dira, lurretik eta itsasoz etorriak”.

Errotze txostena lortzeko lana

Visatuarekin edo gabe etorrita, iritsitakoek erabakitzen badute Espainiako Estatuan bizi nahi dutela, zer bide ematen die legeak? Iturberen hitzetan: “Visatuarekin etortzen direnek 3 hilabeteko baimena dute eta horiek bukatzean egoera irregularrean geratuko dira. Aldiz, Visatu gabe datozenak, lehen momentutik egoera irregularrean daude. Hauentzat  bide bakarra aurreikusten du legeak: “salbuespenezko egoerengatiko errotzea”. Salbuespenezko egoera hauek hiru dira, legearen arabera:

1.-Familia bidez errotzea: adibidez, haur bat izatea espainiar naziotasuna duena.  Edo “Jatorriz espainiar” izatea, adibidez, sahararren seme edo alaba izatea.

2.-Lanaren bidez errotzea: 2 urteko permanentzia eta 6 hilabeteko lan harremana frogatu behar da. Permanentzia beti frogatzen da erroldaren bitartez. Egun erroldatzeko zailtasun handiak daude. Dirurik ez baduzu gela bat alokatzeko, nola erroldatu gela horretan? erroldarik gabe, pertsona irregular bati ez zaizkio eskubideak aitortzen. 6 hilabeteko lan harremana erakutsiz gero, gutxieneko permanentzia 3 urtetik 2 urtera murriztu daiteke. Hau ere ez da erraza, adibidez, etxeetan lan egiten duten emakume askok modu irregularrean egiten dute. Beraz, lan harreman hori frogatzeko bidea judiziala da, hau da, laboralki salatu behar duzu lana ematen dizuna, ondoren paperak eskuratu ahal izateko. Ez dut inor ezagutu, lana emanez laguntzen ari zaion familiari salaketa jarri dionik.

3.-%80k bide hau erabiltzen du: hiru urteko errolda erakutsi eta lan eskaintza bat aurkeztea. Kontratu eskaintzak gutxienez urte 1ekoa izan behar du, soldatak gutxienekoa izan behar du behintzat, eta enpleatzaileak medio nahikoak izan behar ditu. Legeak aukera eskaintzen du urtebeteko bi kontratu aurkeztekoa.

Ekonomia sozial eraldatzailearen aukera

Kooperatiba sortzerakoan, edo lehendik martxan den kooperatiba batek atzerritarra den langilea kontratatzerakoan, bi modu badirela azaldu zuen: “besteren konturako langile” izatea edo “norbere konturako langile” izatea. Mezu positiboa emanaz, aukera modura azalduz, bukatu zuen hitzartzea: “Ekonomia sozial solidario eraldatzaileaz ari garenean, inportantea da gizarte anitza kontuan hartzea, eta Buruntzaldean aukera handiak daude irregulartasun egoerari aukera ezberdinak emateko. Jatorriaren arabera bereziki baztertuta geratu daitezkeen pertsonak daude gure artean, emakumeak, adin gabe ugari, pertsona nagusiak… nola erregularizatu emakume adinduaren egoera, lana exigitzen bazaigu?Kasuan kasu aztertu behar da, pertsona bakoitzarentzako egokiena zer den bakoitzak erabaki behar du”.

Amaia Agirrek emakume baserritarrei jarritako bertsoak

2018-10-17  //  Bertsolaritza, Feminismoa  //  Iruzkinik ez

Urriaren 13an Zizurkilen emakume baserritarrak omendu ziren. Zimiterioan egin zen ekitaldi horren barruan kantatu-antzeztu ziren Plazida Otañoren bertsoak (hemen bideoa). Ondoren, 4 eme taldeak dantza hunkigarria egin zuen eta azkenik, Amaia Agirreren bertso hauek biribildu zuten omenaldia. Bideoan, tamalez, ezin izan genituen guztiak hartu.

EMAKUME BASERRITARRAK

DOINUA: Bizkorra ez naiz baina badaukat.

EGILEA: Amaia Agirre.

Baserri baten bizi iraupen

sustengu zen auzolana

oinarri eta habe sendotzat

zeukaten hartu-emana

labaderora bidean noiznahi

hitzez goxatuz joana

buru gaineko xexterak ere

garraiatuz banan bana

jarrera garbi, otzana (berriz)

etorkizuna eraiki eta

deseraiki iragana

orain pekatu onargaitza da

lehen sakratua izana. (berriz)

Amak edota amonak kontu

ta kantuak xehetzean

esaera ta bertso zaharrak

behin sukaldera heltzean

ahoz ahoko jakinduria

babarrunak aletzean

hizkuntza zenbat aberasten den

hitz jokoek edertzean

sutondoan esertzean (berriz)

emakumea balore ikur

kanpoan eta etxean

jarraibidea antzua baita

transmisiorik ezean. (berriz)

Baserrietan emakumea

agindupera sortu da

sendagilea, sukaldaria

nahiz ama baten ardura

azoketako tratularia

unean behar zen hura

maiz bere bizkar zaharren zaintza

ta haurren elikadura

beti menpeko modura (berriz)

obligazio ezin da izan

garai bateko ohitura

sekula esker onik jaso ez ta

bestearen zerbitzura. (berriz)

Arrotz zaizkie leku publiko

eta esparru zabala

protagonismo ukazioa

ere ez da kasuala

hitza hartzeak eragiten du

lotsakizun kolosala

baina denborak ta arrazoiak

lekuz aldatu ditzala

mamia eta azala; (berriz)

ganbaran gorde ohi den altxorren

kutxa bat balitz bezala

ikusi ez arren bera da argi

egiten duen itzala. (berriz)

Gure esparru dira jendaurre,

plaza edota taberna

guk kudeatu ta antolatu

nahi dugu gu geu garena

erreferente premia ase

eta berrien sormena

lortu dezagun isileko lan

jasoaren onarpena

ta ez soilik aipamena (berriz)

zaindu “beti hala izan da” esaldi

fetitxeen ondamena

zer den kimatzen dena eta zer

errotik erauzten dena. (berriz)

Zeinek agindu ta erabaki

nor bai ta nor ez zerbitza

zeinek hautatu sarraila forma

ta zeinek moldatu giltza

zeinek epaitu gure gainetik,

ta antolatu bizitza

bidezidorrak estalitako

sastrakatan ez gabiltza

gurea da erdigintza (berriz)

Gora plazandre nahiz klausurako

baserriko nahiz anitza

landu dezagun norbere lurra

ta erein dezagun hitza. (berriz)