Naziometroa, emantzipazio estrategiaren neurri?

Atalak: estatugintza, feminismoa, partaidetza

[Aitziber Zugarramurdi, Helena Xurio, Igor Biribai eta Iñaki Idigoras]

Munduan preziatua den wolframioa Bergarako laboratorioan aurkitu zuten Elhuyar Etxenike anaiek, 1783an. Metalik indartsuena da wolframioa, fusio, haustura eta korrosioari erresistentziarik handiena diena. Metafora aproposa, Telesforo Monzon abertzale bergararra zenaren etxean, bere ondarea kudeatzen duen fundazioak TM eLab deritzon ‘Euskal Herrigintza Laborategia’ eratzeko, helburu zehatzarekin: euskal estatua berreskuratzeko estrategiak lantzea.

Laborategietan instrumentuak behar dituzte ikerlariek, non diren neurtzeko; terrenoa ezagutzeko. TM eLab-en instrumentu propioa garatu dute independentzia nahiaren neurketak egiteko. Naziometroa du izena, eta EHU-ko ‘Parte Hartuz’ ikerlari taldearekin egindakoa da. Batzorde zientifiko batek egiten du inkestaren analisia, eta Naziometroaren zehaztasun zientifikoa bermatzea du xede. Jakina baita neurketak berak, baldintzatu egiten dituela emaitzak. Ikerlarien eskarmentu, intuizio eta interpretazio eta proiekzio gaitasunen araberakoa izango da esperimentuaren emaitza.

Goazen inkestaren planteamendura: Euskal Estatua, berreskuratzekotan, ‘autodeterminazio erreferendum’ baten bidez egingo dugula iradokitzen digu. Batzorde zientifikoak ez du beste biderik proiektatu. Emaitzen titularra, honokoa: ‘Autodeterminazio erreferendum adostu eta ofizial baten kontestuan nagusi dira Euskal Estatuaren alde agertzen direnak (%42)’. Paris eta Madrilen baimena izateari deritzote ‘adostu eta ofizial’. Zientifikook zilegizko autoritatetzat dituzte Paris eta Madril, zer eta independentzia kausarako! Laborategiak kutsatua dirudi.

Datuetan badira bi esanguratsu, laborategia bakarrik ez, gizartea bera ere kutsatuta gaudela adierazten dutenak. Kolonizatuak, alegia. Lehena da, erreferenduma ‘adostua eta ofiziala’ ez denean, independentziaren alde jende gutxiago gaudela. Sumisioa bistarazten du: norbere desirak eta beharrak asetzeko, inoren baimen beharra. Mendekuaren beldurra ere bai, agian. Ez daukagu berdinen arteko erlazio bat. Botere harremana asimetrikoa da, eta menpeko, gu. Ezer berririk ez: egoera ez da demokratikoa, biolentoa baizik. Kuartelekin gogorarazten digute.

Bigarrena %37aren datu ezkutua da. Horrenbesteko proportzioan daude Euskal Herrian, etorkizun politikoa erabakitzeko eskubidearen alde EZ direnak: hamarretik lau, ia. Irudikatzen duzu, laborategiko probetatxoan euskal lurretan bizi garen denok sartu, eta likido gris honen neurria nolakoa den?

Nola, 18 urtetik gorako milioi bat pertsona, eskubide baten alde EZ, XXI. mendeko Euskal Herrian? Milioi bat! Zein maila kultural eta politiko daukate? Zein maila gizatiar, eskubide baten alde ez egoteko? Zein ideologia? Bistan da, kimika desberdinekoak direla, eta beren funtzioa betetzen dutela gure askapenaren kausan: inhibidoreak dira.

Izan ere, nortzuk dira eskubideen alde historikoki azaldu ez direnak? Inperialistak, kapitalistak,  matxistak, faxistak… posesibo egozentristak, denak: ‘NI naiz jaun eta -besteen- JABE’ pentsatzen dutenak. Boterekeriatik ikusita, (besteen) eskubideak arriskutsu dira: besteen bizkarren gainean eraikitako norbere status quoa auzitan ipintzen baitute. Nola utziko dio honelako (subjektu) batek bere status quoaren inguruan ‘azpiko’ (objektu) batek erabakitzen? Horrelako aukerarik buruan sartu ere ez zaio egiten (besteen) ‘jabe’ dela sinisten duenari. Bada, askotxo dira, probintzitan zatikatutako Euskal Herriaren puskak BERE direnaren ideia daukatenak. Frantziar eta espainiar ikuspuntu edo ideologiatik, bistan da. Guk erreakzionatzea ekidin nahi duten inhibidore kimikoak, kolonoak dira ideologikoki.

Ba ote dauka zentzurik horrelako espezimenek, BEREn jabetzako objektutzat gauzkatenek, gure erabaki batean -beraiekiko independentziarenean, hain justu- parte hartzeak? Inkestaren planteamentua eta analisia egin dutenendako bai, antza. Eskarmentu gutxikoa ote da batzorde zientifikoa independentzia gaietan? Inkontzienteki kolonizatua, hauek ere, besteok bezala? Zientzialariak ere ez baitaude birusetik salbu.

Bada hori, tratu txarrak jasotzen dituen emakumearen gizonarekiko independentzia erabakia, lehenik beronekin adostu behar duela nola egin, hau baita bere eta ofizialtasunaren jabe. Eta balizko erabakiaren norabidea arriskutsua ez gertatzeko -gizonari, bistan da-, gizonak berak ere erabakian parte hartuko duela (kolonoen bidez): biek bozkatuko dutela emakumearen independentzia. Eta emakumeak, irabazteko, bi bozkaren %51 beharko dituela: harrapazan! Botere harreman asimetriko bat, zilegi ez den menperakuntza bat, demokraziaren sinbolo bihurtu den bozketa baten -parte-hartzaile, bai- bidez zurituz. Estrategia, bada. Zeinena, baina?

Gurea ez. Hobe luke emakume horrek, menperakuntzaz ohartzen denean, ahalduntzen hastea. Gizon bortitzari bizkar eman, agian beste eragile batzuekin elkartu, bere lanketa pertsonalerako gunea eratu… giro toxikotik kanpo, autoestimu eta boterea lantzeko. Burujabe eta aske denean erabakiko du gizon harekin zein harreman izan. Emakumea gara gu. Demokraziaren ‘festa’ deiturikoetan nekez kenduko ditugu menperatzaileak gainetik. Egoera, bere jatorrian, demokratikoa ez delako, %100 gure esku ez dagoelako. ‘Gu’ kontzeptua bera distortsionatuta agertzen zaigulako, erroldatu guztiak batzen baitutu Naziometroaren errelatoan.

Ikusitakoak ikusita, Naziometroak -ala ez-, zergatik ez euskal herritar, elkarte, alderdi, sindikatu, eskola, ikastola, unibertsitate, erakunde, komunikabide eta abarren kolonizazio maila ideologikoa neurtu? Zenbat berri arrotz? Hau da, zenbateraino gaude gu geu gristuta? Zenbaterainokoa da gure inhibidore rola? Beronen alderantzizkoa izango da independentziarako daukagun prestutasun psikologikoa, heldutasun maila.

Deulofeu katalan kimikariak Historiaren matematikak aztertu zituen. Bere kalkuluen arabera, hamarkada honetan irekiko zaigu urrezko aukera bat. Zortzi urte ditugu loturak askatu eta askapen prozesua osotzeko. Kimikariek gehien preziatutako elementua probetatxora isurtzen hasiak gara honez gero: katalizatzailea. Inhibidorearen kontrako rola jokatzen du honek, prozesua abiaraziz. Energia preso (potentzial) daukaten harresiak higatzen ditu, eraiste neurtu batean, energia emeki-emeki askatu eta bide naturala segi dezan, norbere zatiak fusionatuz, lotura toxikoak deseginez, eta harreman nutritiboak bilatuz. Kontzientzia da katalizatzaile. Argi emanazio bat izanen da emantzipazioa.