Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Mundu guztiak erabiltzen du Youtube. Nik dakidanez, pertsona batzuk ezin dira bizi bera gabe. Erabili nahi ez dugunok ere, gauza batengatik edo beste batengatik, astean behin, gutxienez Googlen plataforma horretan bukatzen dugu. Dela politikariren baten esku-hartzea ikusi nahi dugulako, dela zerbait egiteko manual bat jarraitu nahi dugulako, dela gure talde gogokoenaren azken bideoklipa iritsi zaigulako. Input asko.

Baina, gutxienez, Youtubek gugan duen eraginaz jabetu beharko genuke.

Gauza jakina da, gizarte-sare digitalak erabiltzen ez dituzten askorentzat ere bai, sare horietako ahalegin handienetako bat haiekin gero eta denbora gehiago egotea lortzea dela. Youtube ez da salbuespena. Ziur nago askotan galdu egin zarela bideoen alboko barran, Youtubeko algoritmoak aulkiari itsatsita egon gaitezen proposatzen digun eduki zerrenda amaierarik gabeko horretan. Niri sarri gertatu zait.

Eta zerrenda hori osatzen duen algoritmoan dago gakoa. Oso ezaguna da Trump efektua, edo Youtubek eragin handia izan zuela Brasilen eskuineko igoeran eta herritarren erradikalizazioan. Sare sozialek herrialdeen egoera politikoan duten eraginaren bi adibide baino ez dira, agian ezagunenak. Psikologoetan dirutza inbertitzea, eraginkorra ei da haientzat. Zenbat eta gorroto gehiago sustatu gugan, orduan eta denbora gehiago egongo ei gara haiekin.

Okasinte hutsak garelako akaso?

Vox efektua ere aipatu nezake, baina ez dakit bide horretan Youtubek eragin handia izango ote zuen. Twitterrek eta Facebookek bai, argi dago.

Azterlan batzuek, esaten ari naizena ez ezik, aipatu besterik egin ez dudan honen sakontasuna ikertzen hastea ere bermatzen dute. Baliteke Youtubek sinetsarazi nahi izatea bere algoritmoaren programazioak ez duela sustatzen edukiaren erradikalizazioa, baina gero eta pertsona gutxiagok sinesten dugu.

Atzo bertan, Mozilla Foundation-ek plugin berri bat aurkeztu zuen Firefox-entzat, Youtube Regrets Reporter. Mozillari horrelako bideoen berri eman ahal izateko. Konspirazioak, erradikalizazioa, gorrotoaren sustapena… plugin horren bidez berauek salatzera gonbidatzen gaituzte. Youtubeko algoritmo erradikalizatzailearen programazioan ikertzeko, frogak biltzeko eta eragina izateko itxaropen hutsarekin.

Nik instalatu dut dagoeneko.

Onartuko didazue Covid-19aren inguruan txapa pixka bat ematen jarraitzea. Establezimendu batzuek “gerra koronabirusari aurre egiteko” lemapean hartu duten neurri konkretu bati buruz. Izan ere, konfinamendua hasi genuenean, ez ziren gutxi izan, gerra-terminoa birus baten aurka erabiltzea asmo txarrez egina zela ohartarazi ziguten ekintzaileak. “Gerran eta maitasunean denak balio du” esaten ei dute, ezta? Jakina, ezetz. Ez kasu batean ez bestean.

Joan den asteko artikuluan, aurreratu nizuen bezala, establezimendu batzuk kamera termikoak ezartzen ari dira koronabirusari gerra partikularra irabazteko. El corte Inglés zen haietako bat eta, antza denez, ez da bakarra izango. Artikuluaren azken paragrafoan, AEPDk gaiari buruzko iritzia eman zezakeela aipatu nuen. Dagoeneko emana zuela ohartu gabe. Baina utz dezagun hori aurreragorako.

Munduko Osasun Erakundeak tenperatura-eskaner hauen buruzko iritzia eman du. Ez bakarrik kamera termikoen inguruan, baita zenbaitek egin nahi dizkiguten tenperatura-neurketei buruz ere; adibidez, autobus-geltoki batzuetan. Lehenik eta behin, esaten digu kamera horiek sukarra duten pertsonak bakarrik detekta ditzaketela, sukarra oraindik garatu ez dutenak (infektatutako pertsonek 2 eta 10 egun bitarte behar dituzte sukarra izateko), jakina, ezin dira detektatu. Oso interesgarria iruditzen zait asintomatikoen gaia koronabirusaren detekzioan. Hain zuzen, irakurri dut koronabirus frogetan positibo ematen duten 4tik 3 asintomatikoak direla. Portzentajerik moderatuenek %43 asintomatikoak direla adierazten dute. Oso interesgarria iruditzen zait establezimenduak kamera-termikoz betetzea detekzioaren eskusarekin, kasurik onenean 10 kasutik 4 detekta ditzagun. Kasurik okerrenean… egin kalkulua.

Lehen esan dudan bezala, sukarra bera ez da COVID-19 edo gaixotasun jakin baten adierazle. Gaixotasun askoren sintoma da, eta ez bakarrik gaixotasun infekziosoena. Oso beharrezkoa iruditzen zait espezifikazio hori egitea, are gehiago kontuan hartzen badugu kamera termikoen neurriek ez dutela bermatzen sintomarik gabeko edo sintomatologia arineko pertsona kutsakorrik ez pasatzea. Hala ere, tenperatura-neurketan positiboa ematen dutenak kriminalizatzea bermatzen duela uste dut. Eta, era berean, guztion kontrako kontrol sozialeko aparteko neurriak hartu ahal izatea bermatzen dute, nire ustez datuetan oinarrituta inolako justifikaziorik ez dutenak.

Nahiz eta aditu askok, nik irakurri ditudanak askok behintzat, uste duten neurketa horiek erabilgarriak izan daitezkeela, dendetako jabeek sintoma hori interpretatzeko gaitasunik ez izatea garrafala izan daiteke, eta pribatutasunerako eskubidean ahultasun asko eragin ditzake (besteak beste).

Gorputzaren tenperatura eta balizko sukar sintoma osasun datu bat da, eta ezin da arinkeriarekin tratatu. DBEOn, aurreko artikuluan esan bezala, informazio mota horrek babes berezia du.

Eta puntu honetara iritsita, AGPDren gaira itzuliko naiz; izan ere, erakunde horren arabera, tenperatura hartzea “eragin bereziki bizia” du eragindako pribatutasun-eskubideei dagokienez. Eta dagoeneko, nork baloratuko du “eragin bereziki bizia”? Ba norberak hausnartu beharko duela ematen du. Baina balorazioan kontuan hartu beharko zenukete datu hori ez dela bakarrik osasun datu bat, baizik eta datu horretatik abiatuta pertsona batek gaixotasun bat duela edo ez duela ondorioztatuko dela. Horrek, dendetako jabeek sintoma hori interpretatzeko gaitasun ezarekin batera, panorama jakin baten aurrean uzten gaitu. Nire ustez, Streanger Things-ekoa baino beldurgarriagoa.

Eta bai, onartzen dut, egia da gorputzeko tenperatura beste balioren batekin lotzen ez bada, ez duela nire nortasuna adierazten. Baina, hasteko, nire pertsona estigmatizatzen du.

Horri guztiari gehitzen badiogu establezimenduak ezartzen ari diren kamara asko grabazioak gordetzeko aukera ematen dutela… Inork ezin dit esan datu horiek nire nortasuna ez dutela adieraziko. Hala ere, AEPDk argudiatzen du datu horiek Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Legearen 22.1 artikuluaren arabera hartzea, legez justifika daitezkeela. Baina, era berean, aipatu du datuak osasun langileek, mutuek edo laneko arriskuei aurrea hartzeko zerbitzuek soilik erabili ahal izan behar dituztela, baina ez enpresak berak. Eta benetan uste dugu hori horrela izango dela? Deabrua naizenez, pentsatuko dut enpresako pertsona bat egongo dela nire gorputz-tenperaturaren arabera establezimenduan sar naitekeen ala ez erabakitzen.

Pribatutasuna urratu dezakeen kontrol orok beharrezkoa, proportzionala eta mugatua izan behar du. Iruditzen zait horrelako neurri batek ez dituela demokrazia batek ezinbesteko izan beharko lituzkeen balore hauek errespetatzen.

Bukatu nahi nuke aipatzen kamera horiek hackeatzeko modu sinpleak bururatzen zaizkidala. Buelta gehiegi eman gabe bururatzen zait, adibidez, maskarilak erabil daitezkeela (nahiz eta badiren horiek antzematen dituzten adimen artifizialak), betaurrekoak, bizarra, aurpegia urez freskatu establezimendura sartu aurretik… gure pribatutasuna babesteko neurri gisa, zer egingo dugu?

Ez dakit zenbat denbora gelditzen den Covid-19-aren kontrako neurrien kontra, neure burua intsumiso deklaratzeko. Baina aspaldi gainditu zen onargarria deritzodan muga.

Teknokrazia zoragarria geratzen ari zaizue.

Ziur nago ez dizuedala ezer berririk kontatuko, baldin eta esango banizue gure pribatutasun digitalaren bizi kalitateak ez dituela esperientzia atseginak biziko deskofinamenduari luzatuko zaizkion hurrengo hilabeteetan.

Blogeko azken bi artikuluetan, berrogeialdia bukatu osteko teknologien inguruan nire iritzia ematen saiatu naiz. Izan ere, pentsaera orokortuaren kontra, uste dut teknologia ez dela jainko boteretsua, guztia ahal duena. Herri honek osatzen duen eskumatik eta ezkerretik, kasu honetan, horrela saldu nahi diguten arren. Ironia-maila handiagoarekin edo txikiagoarekin argudiatu dizuet, nire ustez, Covid-19 osteko gizarte-kontrolerako mugikor aplikazioak teknokraziarako sarbidea baino gehiago direla uste dudala. Eta horrelako aplikazioak justifikatzen omen dituzten eskemetako bat desmuntatzen saiatu naiz. Asmatze-maila handiagoarekin edo txikiagoarekin.

Hau guzti hau konspirazioaren teorien lurrei milimetro bakarra inbaditu gabe egin nuen. Beraz gorde dezatela tanketak. Gustatuko litzaidake bi gauza argi eta garbi geratzea: lehena, ez naizela terraplanista. Bigarrena, ez nagoela Covid-19ko bigarren olatua teknologikoki kontrolatzearen aurka. Oraindik argi geratu ez bada: nire kritika “teknologia teknologiagatik eta teknologiarentzat” esaldiari kontra egiteko da.

Uste baino nahiko okerrago idatzi behar dut.

Tira, gaur albiste harrigarri batekin esnatu naiz. El corte Inglés-ek kamara termografikoak erabili nahi omen ditu bere dendetan sartzen diren bezeroek Covid-19-az kutsatuta ez egotea kontrolatzeko.

Enpresa arduradunek jakin beharko lukete, beren erabakiak gizatasunez ulertzeko moduko logika orori ihes egiteko hiru arrazoi daudela.

Lehenik eta behin, sukarra ez duten asintomatikoen ehunekoa –ez beste ezein sintomarik, hortik asintomatikoaren kontzeptua– altua izatea. Bigarrena, gorputz baten sukarra edo tenperatura altua ez dela berez gaixorik egotearen ondorioa, eta are gutxiago Covid-19 izatearena. Hirugarrena, bukatzen joatearren, kamera horiek erabiliko dituzten datuak pribatutasun-maila altukoak direla. Datu mediko guztiak bezala eta DBEOk babesten dituen beste datu askoren antzera.

Estatu espainiarrak datuak babesteko agentzia bat du, eta inoiz ez dut oso ondo jakin zertarako balio duen. Agian, indarrean dagoen legeria hori erabiltzen hasi beharko luke, El Corte Inglési, egin nahi duena, legez kanpokoa ez bada (eta hori posible egingo luketen aldagai asko aurreikus daitezke), gutxienez morala ez dela esateko.

Eta kamera horiek loditu egiten dutela.

Hasi aurretik: barkatu ironia. Ohikoa dudana baino askoz sinpleagoa baita.

Aurreko astean esan nizuen bezala, Covid-19aren inguruan zero baino hitz-kopuru txikiagoa idaztea zen nire helburua. Errespetu gutxi izan behar dut nire buruarekiko, hemen baitoa zomorroa kontrolatzeko aplikazioei buruzko bigarren iritzi artikulua. Bi. Bi astetan.

Eskema honekin -eta beste zenbaitekin-, gau eta egun kontrolatzen gaituen aplikazio baten beharra justifikatu nahi da. Baita gu jarraitzearekin pozik ez, eta hirugarrengoei gure mugimenduen berri eman nahi diona. Metatuak ala ez. Badirudi Google eta Apple prestatzen ari diren APIa maiatzean jarriko dela martxan. Eta ez zara harengandik libratuko, ez bada, dirudienez, Google Services ez darabilzulako.

Onartuko didazu eskema hori komentatzea (eskema horretan bakarrik zentratuko naiz).

Irudi horrek pentsatzera ematen didanaren azalpen laburra nahi baduzu, bi esaldi hauek irakur ditzakezu. Zu konbentzitzeko nahikoa balitz, ez dizut artikulu hau irakurtzera derrigortuko. Bestela, segi.

Egia da grafikoak soilik esplotatzen gaituzten soldatak lortzeko egin behar ditugun mugimenduak aipatzen dituela. Zerbaitengatik aukeratu dut. Zertarako hitz egingo dugu kalean pixka bat aireztatzeaz eta, segundo batzuez bada ere, zomorroaz kezkatzeari uzteko eguzkia hartzera irteteaz? Produktibitatea beti!

Amen.

A subjektua da pelikula horretan Covid-19 gaixotasuna hartuko duena, eta grafiko horren arabera, lan egitera joateko betebeharra duelako hartuko du -ez dut uste inor doanik lanera sinpleki gustuko duelako-. A subjektua B, C, D, E, F, G, H eta I subjektuekin egongo edo gurutzatuko da lehen egunean. Pentsatuko dut ez dela gai izan beste subjektuekiko 2 metroko segurtasun-distantzia mantentzeko. Izan ere, ulertzen dut A subjektuak segurtasun distantzia hori jartzeko behar diren neurriak eskura izango balitu, ez litzatekeela, zera hori gustuko duelako, kutsatuko. Trenean, C eta D kutsatu ahal izan ditu, bere bluetooth-aren (adibidez) eta gainerako subjektuen bluetooth-aren arteko distantziak hala adierazten duelako. Gauza bera gertatzen da E, F, G, H eta I-rekin, baina lanpostuan. Eta B-rekin etxean.

Bigarren egunean, A-k sukarra du eta test bat egin diote -duela gutxi Osakidetzako langileentzat egiten ez zituzten horietakoa-, eta, zoritxarrez, positiboa ematen dio. Antza, A-k sintoma horien berri ematen du aplikazioan. Suposatu nahi dut eragiketa hori eskuz egiten duela aplikazioan bertan. Pentsatu nahi dudalako zentzugabekeria dela aplikazioak bere historia medikorako sarbidea izatea. Eta eskuz egindako ohar horri esker, B, C, D, E, F eta G-k 14 eguneko berrogeialdi politaz goza dezakete. Etxean baina lanean. Gogoratu mantra: produzitzeko adinean daude.

Eskema horretan pertsona bat falta da. Baliteke bat baino gehiagoren falta egotea ere. Aztertu dezagun X jauna. A lanera segurtasun-neurriak bete gabe joatera behartzeko legislatu duen subjektua. Legegilea. Legegile horrek, ezin baditu A-k eta gainerako subjektu guztiek behar dituzten segurtasun neurriak bermatu, A-k ez luke lanera joan behar.

A beldur da eta larunbat gauetan ere ez da dantzatzera irteten.

Beharbada, bi metroko distantzian egongo da irtenbidea. Ez aplikazioan. Eta, agian, hori nahikoa izango da, alfabeto guztia etengabe monitorizatu behar ez izateko. A-tik Z-ra. Baina egia da, baita ere, bi metroko segurtasunak ez diela balio ekonomikorik ematen alfabetoko datuak ustiatuko dituzten enpresei (ez baituzue pentsatuko aplikazio hauek sortu eta kudeatu administrazio publikoak egingo duenik, ezta? JA!).

Edo X-en lagunak diren epaile eta poliziei.

Onartzen dut nire argudioak akats bat duela: B subjektuarteko distantzia. Izan ere, etxean zaila izango da bi metroko tartea gordetzea. 30 metrotan, balkoirik gabe, bizi dira A eta B. Are zailagoa, A-ren eta B-ren artean larrutan egin nahi badute. Baina okerrenean ere, eskema horretan bi kutsatu posible daude. A eta B. Ez zortzi. Era berean, espero dut grafikoa proposatu duen horrek onartzea A trenera jaisten denean baranda ukitzen badu eta ordu batzuen buruan J-k baranda beretik eskua pasatzen badu, ezer gutxirako balio diola J-ri kontaktuen arakatze-aplikazioa.

Tira, nik argi daukat: ahal dela bi metroko segurtasun distantzia jartzea eta nork bere burua masturbatzea. Eta proposatzen dudan protokolo honek, lanera joatea bideratuko luke, beharrezkoak diren segurtasun baliabideak baleude.

Ez horregatik.

Jainkoa hil egin da
…
Nola adiskidetu gaitezke, hiltzaile guztien artean hiltzaileenak? Munduan izan den santuena eta boteretsuena gure ganibeten azpian geratu da: nork garbituko du odol hori? Zer urak garbituko gaitu? Zer erritu sakratu asmatu beharko genuke? Ez al da gertaera horren handitasuna guretzat handiegia?

Nietzsche

Ez nuen SARS-CoV-2 birusaz edo Covid-19 gaixotasunaz idazteko asmorik eta azkenean, zeharka bada ere… Egin dut.

Asko dira gaiari buruz hitz egin duten komunikabideak edo gai horri (baita teknologikoari ere), akaso, nik baino askoz ekarpen handiagoa egin diezaioketen adituak. Hala ere, esaldi sinple honek, “Oraingoz, kontsentsu bat baino ez dago: kontaktuen arakatze-aplikazioak dira irtenbidea”, hain da bortitza, hain da arrunta eta hain da gezurra, ezen idatziz aurka egitea erabaki dudala. Eta saiatuko naiz pandemiari buruz gehiegi ez hitz egiten.

Berrogeialdia bukatu ostean, Covid-19 gaixotasun-gorakadaren irtenbidea, besteak beste, kontaktuen arakatze-aplikazio baten eskutik datorrela pentsatzen dute askok. Eta onartuko diet ondorio bera lor daitekeela, ikuspuntu desberdin eta erabat distanteetatik abiatuta ere. Adibidez, badago uste duenik kontaktuen arakatze-aplikazio horrek EZ duela erabiltzaileen pribatutasuna errespetatu behar. Beste zenbaiten usteak, ordea, BAIETZ, aplikazioak erabiltzaileen pribatutasuna errespetatu behar duela. Batzuek, zein besteek, ondorio beharko lukeen zera horretatik abiatzen dira: kontaktuen arakatze-aplikazio bat behar dugula.

Eta ondorioa borobiltzeko, ondorio kontzeptua zer den ulertu zuen batek -gurean ezagunegia den epaile ohiak-, uste du, gainera, datu horiek, hala badagokio, helburu polizialekin ustiatu beharko liratekeela. Baina ez naiz horretan sartuko. Fernandoren kontra argumentatzeak, dakizuen bezala, ezer gutxirako balio ei du.

Ondorioa, hiru kasuetan, okerra dela uste dut.

Argi dago azken aste hauetan protagonismo handiagoa eman diogula teknologiari. Eta logikoa da. Baina teknologiari botere gehiago emanez gero, teknologia dena ahal duen eta dena salbatzen duen Jainko moduko bat dela -edo teknokrazia madarikatu batean bizi garela- pentsatzen buka genezake. Kontzeptu bien artean, alde izugarria dago.

Eta helburua zehazki, zein da, gaixotasunaren gorakada etetea ala aplikazioa sortzea? Galdetu diet.

Baliteke gure itzala monitorizatuko duen aplikazio bat behar izatea. Berau ikusezina izan ala ez -ikusezina aplikazioa, ez itzala-. Hala ere, oraindik ez dut inor aurkitu, aplikazioa ezinbestekoa dela pentsatuz, aplikazioa gaixoen (edo hildakoen, agian garrantzitsuena dena) kopurua arintzeko baliozkoa dela konbentzitu nauenik. Eta konbentzitu ez nauten horiek, gehienetan -eta ez beti modu atseginenetan-, esan didate ni naizela haiek konbentzitu behar dituena. Bistan denez. En fin.

Komunitate bat osatzen duten norbanakoen % 60k, gutxienez, aplikazio hori erabili beharko luke eraginkorra izan dadin. Behintzat hori irakurri nuen herenegun. Nire ustez, aplikazioa erabiltzen ez duen norbanako bakarrak, zulo nabarmena sortzen du kontaktuen arakatze-aplikazioen aldeko argudiaketan. Baina tira, jarrai dezagun. Komunitate baten % 60ko erabilera bermatzea lan zaila da. 2015ean gutxienez munduko biztanleriaren % 36 muturreko pobrezian bizi zela onartzen badugu behintzat (dolar bat baino gutxiago egunero). Kasurik onenean, artikulu hau irekitzen duen esaldia alda nezake: “Oraingoz, kontsentsu bat baino ez dago: kontaktuen arakatze-aplikazioak dira gizon zuria ez desagertarazteko irtenbidea”.

Eta jasota gera dadila: zalantzan jartzen dut kontaktuen arakatze-aplikazio bat ezinbestekoa denik gizon zuria desager ez dadin. Besteak beste, muturreko pobrezia neurtzeko eskalak zalantzan jarri daitezkeelako (hau da, onartzea, muturreko pobrezia onartutakoa baino handiagoa dela, baita geurean ere) eta aplikazioak gezurrezko lasaitasun oso kaltegarria sor dezakeelako. Era berean, eta alde moralari jarraiki, aplikazio hauek gaixoaren estigmatizazioa eta gaixo ez dagoenaren kriminalizazioa suposatzen dutelakoan nago. Agian azken ideia honek, bizi gaituen gizarte ekonomizatu honetan, maila praktikoan, ez du berebiziko arazoa plantatzen. Honen inguruan hausnartu beharko genukeela esango nuke.

Esateak libre diren egunotan: “Kontsentsu bakarra dago: Jainkoa ez da hil egin … Ez al da gertaera horren handitasuna guretzat handiegia?”.