Konpostagailuko Erresistentzia Taldea

Atalak: orokorra

Lurraldea, hondakinen kudeaketa mota eta agintarien erabakien arabera, materia organiko batzuk konpostagarriak dira eta besteak ez.Tolosaldean adibidez guztia da konpostagarria, Bizkaian soilik sukaldatu gabeko hondakin begetalak, orain bost urte debekatua zegoen haragi-arrain eta zitrikoak konpostagailura botatzea, orain ez… guzti honengatik ez da harritzekoa konpostatzaileek dudak izatea.

Printzipioz, hondakin organiko guztia da konpostagarria, baina hondakin organiko mota batzuk denbora gehiago behar dute konpostatzen… eta denbora hau urteak izan daitezke. Gainera, ezberdinatasun handia dago, etxeko konpostagailu txiki batean konpostatu edo konpostatze gune erraldoi batean egitea. Konpostatze gune handi batean konpostatzen diren material asko, ez dira batere erraz konpostatzen etxeko konpostagailu txikian.

Gure etxeko konpostagailuetan ikusi dudanez sei hondakin organiko dira konpostatzea asko kostatzen zaienak, guztiak talde batean sartu ditut eta “Konpostagailuko Erresistentzia Taldea (KET)” deitu diot talde honi, hona hemen bertako partaideak.

Talde honen gidari, ugaztun eta hegaztien hezurrak dira (txekor, txerri, oilasko…). Hondakin hauek urte betean ere ez dira konpostatzen, beraz, konpostean agertu egingo dira, hori bai, haragi eta gantzik gabe, garbi garbiak. Arrain hezurrak nahiko erraz konpostatzen dira, arrain handien baraileko hezur edo bizkarrezurreko ornoren bat salbu. Adibidez, zapo edo rape baten baraileko hezurrak eta ornoak topatu izan ditut zenbait konpostagailutan. 

Hondakin organikoak konpostatu gabe

Bigarrenik, oliba, koko, melokotoi eta bestelako fruten hezurrak edo haziak daude, hondakin begetal oso gogorrak dira eta konpostean agertu egiten dira, beraz, ez dut sinisten, soilik begetal hutsez egindako konpostan, ez dela konpostatu gabeko hondakinik ateratzen eta planteatzen den bezain “garbia” den.

K.E.T-ko hirugarren partaideak, itsaski edo mariskoen oskolak dira. Nahiz eta Tolosaldeko konpostagailuetan ez diren oso ohikoak, Urola Kostako auzokonpostagailuetan ugari ikusten dira.

Laugarren partaidea, arrautza azala da. Konpostan asko agertzen da,hala ere, beste partaideek ez bezala, arrautza azalek badute errmedioa: txikituta bota konpostagailura. Modu honetara, konposta ateratzen denean, arrautza zati txikiz josita egongo da eta ez du inongo arazorik ematen, konpostaren zati bat gehiago bezala bait doa.

Hurrengo partadaidea, kortxoa da. Materia organikoa da, baina zuhaitzen azala denez, liginina ugari ditu eta gu bizi garen artean behintzak, ez da konpostatuko.

Seigarren eta azken E.K.T-ko partaidea, papera da. Gidaliburuek eta konpostajean adituak diren pertsonek, “zikindutako eta birziklatu ezin daitekeen papera” konpostatu ahal dela dioten arren… ez-aditu honek ikusi duenez, zenbait paperek denbora asko behar dute konpostatzen. Kapa bateko sukaldeko paper soila nahiko erraz konpostatzen da, konpostagailu barruan busti egiten baita eta mehea denez, desagertu egiten da. Baina kontuz zapi baten itxura duten sukaldeko paper moñoñoekin! Paper hauek oso lodiak dira, mahaia apaintzeko balio dute eta oso erresistentak dira. Nahiz eta zatikatuta bota, konpostan zati txiki eta txuri txurietan (oso ikuskorrak) agertzen dira. Beraz ez dut gomendatzen sukaldeko paper mota hau botatzea. Argi elkarteetan mahaierako erabiltzen den paperarekin, ez bota konpostagailura, nahiz eta paper mehea izan, asko sortzen da eta ez da konpostatzen, aurkitu alternatibak, badaude eta!

Poltsa konpostagarriak konpostagailu batean

Bukatzeko, nahiz eta K.E.T.-ko partaide zuzena ez izan, kide independiente bat bezala sailkatu ditut: poltsa konpostagarriak. Poltsa hauek, zenbait zereal eta paoaten fekularekin egiten dira, beraz begetala da, ez plastikoa. Atez ate organikoa biltzen duten  zenbait herritan edo bostgarren edukiontzia dagoenetan, organikoarekin batera botatzen dira. Baina modu honetara biltzen den organiko hau, konpostaje gune batera doa eta birrindu egiten da behin eta berriz, honen ondorioz poltsa konpostagarriak konpostatu egiten dira. Gure etxeko konpostagailuan ez dugu birrintzeko aukerarik, eta konpostatze gune batean poltsa hauek onartzen diren arren, ezinezkoa da gure etxeko konpostagailu txikiak konpostatzea.

Eta orain galdera ezerosoa: zer egin dezakegu K.E.T-ko partaide hauekin?

Material hauek behin konpostagailutik igaro ostean, inolako material organikorik gabe geratzen dira, garbi garbiak, beraz, ez dut astakeria ikusten, konposta bahetu eta hondakin ez konpostatu hauek errefusara botatzea. Azken finean ez dira bolumen handiegiak eta ez dute ez lixibiaturik ixurtzen ingurunera, inerteak dira. Baina hau, ez-aditu baten iritzi soila da.