Zer da konpostajea?

Atalak: orokorra

“Zer da konpostajea?” edo Gipuzkoa sakonean galdetzen didaten bezala “Hi… ta konpostajea ta hau dena, hoi ze krixto dek? Mote! Majiña komeri bazeuzkeau basurek ta kontu hoikin!” Ez al da euskara, benetan hizkuntza polita?

Logikoa den bezala, konpostajearen ikerketa eta teknifikazioaren txoko xume honek, galdera horrekin hasi behar zion bere blog-ibilbide zirraragari honi. Zer den konpostajea azalduz eta batez ere zertarako balio digun.

Inoiz, egunero ateratzen dugun kilo bat zaborrari begiratzen badiozu, erdia baino gehiago, hondakin organikoa dela konturatuko zara: haragi eta arrain hondakinak, sukaldatutako janaria, fruta eta barazkiak, arrautzak, fruitu lehorrak, mariskoak… azken hauek nahiko urriak gurean behintzat.

Guzti hauek guretzat hondakinak dira. Zorionekoak gu, zeren zenbait lurralde eta gizartetan hondakin hauek sortzera ere ez dira iristen, ez baitago janaririk. Eta janaririk ezean, hondakin organiko gutxi!

Guretzat hondakin organikoak diren kilo guzti hauek, lurpean eta airean bizi diren xomorroentzako elikagai oso baliagarriak dira. Horegatik, hondakin organiko hauek konpostagailura botatzen ditugu eta lurpean eta airean dauden xomorro txiki eta ez hain txiki hoiek, gure hondakinak jateari ekingo diote. Bai, gure konpostagailua xomorro mordo eta interesgarriz beteko da. Etorkizunean, luze eta zabal hitzegingo dugu beraietaz blog honetan.

300 litroko konpostagailuak

Xomorroek behin gure hondakin hoiek janda eta bizidunak izanik, beste hondakin bat sortzen dute: konposta. Baina aldi berean xomorroentzat hondakina den konposta, landareentzako elikagai oso baliagarria da, beraz konposta hau landareei ematen diogu eta beraiek erabili egiten dute. Landare hauek noski, letxuga edo belarra izan daiteke. Letxuga hau berriro gure platerera doa eta belarrarekin txuleta eder bat sortuko duen behi bat elikatzen dugu. Kitto! Ziklo itxi da. Hala ere, ez pentsa txuletajaleok begetarianoak garenik.

Energetikoki eta ekonomikoki oso merkea den prozesua da, bizidunek musutruk egiten baitute. Kostu ekonomikorik handiena, hondakin organikoa konpostagailura garraiatzea da. Hemen, merkeena, etxe alboko konpostagailu txikira eramatea delarik eta garestiena, hondakin organikoa bildu eta konpostaje planta batera eramatea. Horregatik da ekonomikoki eta ekologikoki interesgarria, ahal den heinean norberaren etxe alboan konpostagailu bat izatea, baina bi moduak dira bideragarri eta baliogarriak.

Konpostajearekin beraz, gure hondakin organikoak konpostagailuetan edo konpostaje plantan geratu arazten ditugu, ez doaz zabortegira eta bertan pilatu. Jakinda gure hondakin organikoak direla gure zaborraren erdia baino gehiago, erraz ikusten da konpostajeak ekarriko lukeen zabor kopuruaren jeitsiera ikaragarria, eta hau da konpostajearen helburua.

Guzti hau, sarrera honetan oso polita eta EKO-a geratu da… baina hemen errealitateaz hitzegin nahi da, ez gara bizi pottoka larrosez eta eguzkilore urdinez betetako belardi berde eta xalo batean, tximeletekin dantzan goazela txirula batekin “Pintto Pintto” abestia jotzen dugun bitartean. Konpostajeak eta konpostagailuak, erabiltzaileari lan apur bat ematen dio. Konpostagailua ez da edukiontzi bat: bota eta kitto. Konpostajea dibertigarria da, bian lan apur bat dauka.

Konpostagailuen mantenuaz eta konpostajeak dituen lan apurretaz, urrengo asteko sarreran hitzegingo dugu, konpostajearen 3 legeetaz hitzegiten dugunean.

Bitartean… konpostazank!!!