Ikimilikiliklik!

2009-11-22  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Zai Zoi Bele dokumentalaren DVDaren azala

Zai Zoi Bele. Zuzendaria: Eriz Zapirain.
Orio Produkzioak (Euskal Herria, 2009).

Baga: Zai Zoi Bele Orio Produkzioak-en dokumental sorta duzu. Eriz Zapirain-en gidaritzapean eta Amets Arzallus kazetariaren mintzoetan apailatua. Sei egunetako bidaiaren bidez, Ez dok amairu talde abangoardistak 1965tetik 1972ra esperimentatutako hainbat arteren espresioa eskaintzen dute sei dokumentalek.

Biga: Egileek lau urtez lan fina eta delikatua harildu ondoren, ETBk eskainiko du abendu honetan. Ez dok amairu, artisten hitzak eta musikak elikatutako espresio kulturalaz gain, hil-hurrena sentitu zuen herri honen fenomeno soziala izan zen.

Higa: Herriak hil-hurrena sumaturik, hiltzoria iragartzen zuen Txalaparta –edota Belatxa kantua, esaterako– bilatu zuten gazte erne haiek: Artze anaiak, Laboa, Lertxundi, Lete, Lekuona, Iriondo, Irigarai eta enparauak lurpean zegoen euskal nortasuna hauspotzen saiatu ziren.

Laga: Euskal kontzientzia klandestinitatean eta sotoetan biltzen zen. Gitarraz euskaraz kantatzea ofentsa eta laidoa zen, alta. Abertzale elizkoi zaharrek ez zituzten askatzaile berriak maite. Mixel Labeguerie-ren doinuek gazte haiek inarrosi zituen ordea. Gazteek hil-hurren zegoen arima, oihu bilakatu zuten: “Gu gira Euskadiko gazteri berria”. Iturriotz tabernatik Aurrera tabernara bitarte, sotoak laga eta Bellas Artes, Kursaal, Victoria Eugenia edota Gaiarren agertzera ausartu ziren.

Boga: Euskal kantagintzak estetika berria behar zuen eta hura jakintsuen magaletan bilatu zuten. R. M. Azkuek gure mitologian aurkitutako hitzez eta Jorge Oteizaren “bedeinkapena”z, euskalduntasunak pairatzen zuen malefizioa uxatu zuten: “Erlijioak salbatu ezean, arteak salbatuko gaitu” pentsatu bide zuten Ez dok amairukoek.

Sega: Ohi denez, malefizioen eta malofizioen ondorioz, gazte haiei ere sorginen ibilerak asmatu zizkieten. Ez dok amairukoek Akelarrea berpiztu omen zuten Larraitzen. Harrezkero, zaharrak berri herri zaharreko gaztedi berriarentzat!

Zai Zoi Bele: Gainerakoa ezagutzen duzue: Baga, biga, higa, laga, boga, sega, Zai, zoi, bele, harma, tiro, pun!
Xirristi-mirristi gerrena plat,
Olio zopa Kikili salda,
Urrup edan edo klik …
ikimilikiliklik…

Filipe Bidarten aldartea

2009-11-16  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Libro sentitzen naiz, ez dut batere presiorik sentitzen, baina baditut errespetatu beharreko baldintza batzuk. Hausten baditut hamabost urteko zigor finkoa arriskatzen dut. Nire buruarekin lehiatzen naiz debekua ez hausteko.

(gehiago…)

Aldaketa gauzatu garaian garaia aldatu da

2009-11-02  //  (D)kulturgintza, Historia  //  Iruzkinik ez

Urretxuko Euskal Jaia. 50 urte

Urolako GIDAko lagunek (ZUM edizioak) Urretxuko Euskal Jaiaren 50. urteurrenaren ospakizunari buruzko iritzi artikulu bat eskatu didate.

(gehiago…)

Konstatazio bat, Espainiako Narratiba Sari Nazionala hizpide

2009-10-19  //  (B)literatura  //  4 iruzkin

Herriaren normalizazioa letren bidez

Hiru dira Espainiako Narratiba Sari Nazionala eskuratu duten euskal idazleak: Atxaga, Elorriaga eta Uribe, hurrenez hurren. Hiru sarien inguruan “bizitakoa” ezagutu dut, gutxi-asko, eta horiek hartuko ditut hizpide. (gehiago…)

Okupazioa Hendaian

2009-10-05  //  (E)gizartea  //  Iruzkinik ez

Gaztetxerako etxe okupatua

Urtarrila zen. Hendaia bero galdatan. Turistak “burrustan”. Hilabeteko berria hondartza aldean zabaldu zen. Berriak herri turistikoa inarrosi zuen. Ez zen ohikoa. Okupazio Hendaian. Ondarraitzetik bi minutura, etxe bat baino jauregi bat okupatu zuten Bazen Garaia gazte mugimenduko kideek

Hedabideek bazuten zer kontatua, egunkariek bazuten udaldiko albiste agorrean zerekin bete. Esaterako, Hendaiako auzapez Jean-Baptiste Salaberri-ri Gaztetxeaz eta etxe okupatuaz galdetu zioten egunkarietan.
– “Gaztetxearen aferan ez dut inoren alde egin nahi” esan zuen alkateak.

Okupazioa izan aitzin, Herriko Etxeak etxeko jabearekin

-Idiazabalgoa; Gipuzkoa- gorabeherak izana zituen. Jabeak bederatzi bizitoki apailatzeko eskaera egin zuen eta udaletxeak baimena ukatu zion.

Interneten ere zabaldu zen berria. Irungo okupek horrela hartu zuten berria:

Okupazio Hendaian (09/07/19)

Atzo goizetik Hendaiak badu gaztetxea. Eguerdiko 12ak aldera etxe huts bat okupatu zen eta asanblada bat egin zen. Lakaxitako asanbladako zenbait kide bertan egon ginen geure babesa eta elkartasuna emanez.
Zorterik onena opa diegu geure bizilagunei, eta etorkizunean elkarlan oparoa espero dugu.

Bi hilabete luze joan dira harrezkero. Udazkeneko arratseko azken eguzki printzez gozatuz noa Ondarraitzetik. Gaztetxearekin gogoratu, eta etxerako bidean etxe okupatutik bertatik pasa naiz. Bi hilabete lehenago egin nuen legez, gazteen ekimenaren gaineko jakin minak ziztaturik.

Iluna da jada. Okupazioa izan zenean etxeak hartu zuen itxurak eta begi-bistan dudanak ez dute antzik. Etxeko fatxada biluzik dago. ez dago pankartarik ez esloganik. Alde egin ote?

Etxera iritsi eta okupazioaren ingurumarian ibili zen semeari galdera:

–  Zer gertatu da etxe okupatuan? Ez dago inor!

–  Nik ez dakit ezer. Ni hasieran baino ez nintzen handik azaldu!

–  Ez dakizu ezer? Lagunek ere ez?

– Ez.

Biharamunean han-hemenka galdetu dut. Inork gutxi daki ezer. Ez naiz ere Bazen Garaia osatzen duten gazte aitzindariengana hurbildu. Ezagunek esan didaten bakarra hauxe:
–  Gazteak ez dira euren artean ondo moldatu. Bi proiektu edo ideia diferenteak omen dituzte. Batzuek Gaztetxea egin nahi dute, eta bestetzuek etxebizitza bezala erabili.
Egunak joan dira. Hondartza aldean promenan noa berriz ere, paseoan. Paseoan eta pasioz. Udazkeneko eguzkiaren errainuak gero eta indargeagoak heldu zaizkit. Non geratu dira iraganeko pasioak ordea? Eta pentsaketan hasi naiz, eta hainbat galdera egin diot nire buruari. Etxea okupatu zutenean bertara egin nuen bisitan bizitakoak birgogoratu ditut. Jakin minak ziztaturik, zenbait gazte kitzikatu bainituen. Haien gomutan egin ditudan gogoetak pilatu zaizkit kaskoan. Luze joko luke horiek gaur eta hemen azaltzea. Hurrengo batean azalduko ditut agian (*).

Artean, etxera bidean noa paseoan eta oinez, iraganeko pasioen akorduan. Gazte gutxi ikusten dut paseoan eta pasioz. Beraien pasioaren motorra da.  Nork bere motorra dauka. Artean, autorik ezean, denek dute motorra Hendaian. Nork bere etxea du. Gurasoena esan nahi dut. Zer iraultza eta okupazio gero!?

Etxera iritsi naiz eta semeari galdetu diot berriz ere.
–  Zer berri etxe okupatuaz? Zer Gaztetxe berriaz?
–  Nik zer dakit!
– Ze, udazkenaren ondoren negua dator, ezta? Hotza sentitzen  al da okupazioan?

– Jode aita. Ez zara aldatzen gero!

(*) Hurrengo batean segida.

Udazkena, larrazkena eta udagoiena…

2009-09-21  //  (C)politika  //  Iruzkinik ez

Udazkena, larrazkena eta udagoiena

Ezin izan dut egundo politika bizi izan, politikari profesionalen zeregin soila bailitzan. Ezin dut politikaz jardun, politikagintzan nagusitu den politikakeriaren terminoetan. Politika posiblearen artea omen da, baina ni politikakeriaren arterako herritar ezindua sentitu naiz betidanik.

Kazetari gisa berriz, eguneroko kazetaritza politikoa lantzen dutenen kazetarien aldean, motza sentitzen naiz. Ez naiz trebea politikako hitzen artean –bi zentzutan uler bedi–. Hartara, nire imajinazio eskasaz estali ohi dut, eguneroko politikari buruzko analisia egiteko nire ezina. Hots, nire literatura merke eta apurra baliatu ohi dut zeregin horretarako. (gehiago…)

Urretxuko Euskal Jaia: beltza zerua eta Beltzak bide bazterrean

2009-09-21  //  Historia  //  Iruzkinik ez

Urretxuko Euskal Jaia: Karrozen ibilaldia

“Frankismo beltzean jaio zen Urretxuko Euskal Jaia, 1959an, euskal sena eta nortasuna pixka bat berpiztu nahiak bultzatua…”. Horrela idatzi zuen Gotzon Aranburu kazetariak ARGIAn (2009ko abuztuaren 2a, 2.195 zbka). Gotzon Aranburu bera da Jaiaren historia (Urretxuko Euskal Jaia) jasotzen duen liburuaren egilea. Historia oparo eta zirraragarria. (gehiago…)

Txingudin aireportu luzeagoa nahi, Aeropuerto de San Sebastianen izenean

2009-09-07  //  Azpiegiturak  //  Iruzkinik ez

Hondarribiako aireportua Hendaiatik begiratuta

Txingudi badiaren inguruan ibilia naiz asteburuan. Hondarribia-Irun-Pausu-Hendaia inguratzen duen ibilbideko tokiko pano –argibide-taula– batzuk irakurri nituen aldian-aldian. (gehiago…)

Akordatzen naiz…

2009-08-25  //  (E)gizartea  //  Iruzkinik ez

Krisi garaian lanpostu xumea atxikitzen duena,
oparotasun garaian baino aise ‘aberatsa’goa da”

Joseba Sarrionandiaren 'Akordatzen' liburuaren azala

Lan oporraldia tartean Blogeko nire jarduna eten nuen. Akordatzen naiz… opor aurreko agur modukoren bat idatzi gabe utzi nuela. Funtsezko deus esateko kuraiarik gabe nengoen nonbait. Orain, lanera itzultzean, hainbat kontuez akordatzen berrasi dut nire jarduera.

Akordatzen naiz… mendeko krisi ekonomiko handienaren lehenengo oporraldia zela. Erredakzioko azken bileran, lankideok opor onak desiratu genizkion elkarri, eta gutako batek krisialdien opor ostean etorri ohi den larritasun garairako oporretan indarrak biltzea komenigarria dela esan zuen. (gehiago…)

Aurrez aurre… aitzina beti

2009-07-26  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Aurrez aurre…
Claude Iruretagoiena
Maritzuli Konpainia – Meatzaldeko Harrigorria – Aiko taldea

Aurrez aurre… dantza-ikusgarria aurtengo martxoan estreinatu zen Donibane Lohizunen. Jende andana bildu zuen, dantzaren adituak (Juan Antonio Urbeltz, Oier Araolaza… besteak beste), arituak eta zaleak. Ekitaldia arrakastatsua izan zen. Durango, Gallarta eta Luhuson aritu dira ondoren ikuskizunaren arizaleak. Gure ekialdeko eta mendebaldeko dantzari, musikari eta teknikariek muntatua duzu Aurrez aurre…; Biarritzeko Maritzuli Konpainiak, Gallartako Meatzaldeko Harrigorriak eta Aiko musika taldeak sortutako ikuskizuna da. Emanaldi gutxi eskaini izan dira orain arte. Arrazoietako bat, ez bakarra, Biarritz eta Gallartako bi konpainia aurrez aurre jarri ahal izateak eskatzen duen ahalegin handia.

Ez da ez tipia Claude Iruretagoiena koreografo lapurtarra –Jon Iruretagoiena semeak lagundurik– gauzatzen ari den lana. “Hala jinko!” erranen luke Pastoraleko edozein arizalek. Ihaute, Branletik jautziak, Paperezko iantzak eta Ando drom atalek osatzen dute oren eta erdiko ekitaldia. Ihautea Santa Luziaren eskutik heldu da, ilunpean. Maskaradako dantzek berotzen dute negu parteko aldia. Paperezko iantzak delakoek XVII. mendera eramaten gaituzte segidan, Italiako Errenazimendu garaira. Ando drom partean artikulatzen eta gauzatzen da ikuskizuna: Maritzuli eta Meatzaldeko Harrigorria konpainiak aurrez aurre jarritakoan.

Horiek guztiak Aiko taldearen doinuen erritmoan. Aipagarria da ikuskizunaren argiztapena, dantzarien jantzi nasai eta ikusgarrien distirantea. Hori lana jantzietan emana! Ez dira Iruretagoienatarrak ekile eta dantzari bakarrak (Gallartako Jesus Mediavillak ere aipamena merezi du; eta barka nazaten aipatu gabeko ekile guztiek), bere alboan ari direnek berebiziko meritua dute, zinez. Kontuan hartu, ikusgarri honen arizaleak profesionalen mailan diharduten amateurrak direla. Ontsa dakit amateurrak izatearena, hauetako hainbat hurbilekoak baititut.

Hurrengo emanaldia Hendaian izanen duzu, urria aldean. Orain arteko agerraldiak ez dira zuzeneko musikaz jokatuak izan, maleruski. Maleruski eta prefosta. Horretarako profesionalen baliabideak behar baitira. Alta, zer ez nuke nik ordainduko Aurrez aurre… Aiko taldeko Aitor Furundarena musikariaren soinuz eta ahotsez zuzenean entzuteagatik. Aurrez aurre… izeneko DVDan ari diren musikariekin bistan da. Agian, –agian, zuberotarren gisara– egunen batean gauzatuko dira aldian aldiko nahikari xumeak!