Nere pepe Maittea

Atalak: bAst

Nere pepe Maittea

[WhatsApp, 1761]

Asko zor diogu J.M. Satrustegi zenari, lan asko egin baitzuen. Esaterako “Euskal testu zaharrak” liburua, 1987. urtean argitaratua.

Liburu horretatik hartu ditugu gutun hauek, WhatsApp-ik ez zegoen garaikoak.

 

 

DONOSTIA (1761)

 

Bi gazte maiteminduren amodiozko gutunak zor dizkiogu 1761eko auzi batean erabilitako paper bildumari. Jose Manuel Zaldua, donostiar gazteak, pazko bihara-mun batez ezagutu zuen Maria Josefa Agirre, Altzokoa, eta bat-batean sortu zen bien arteko adiskidantza. Hiri harresien ondoko pasealekua aipu dute gutunetan.

Mutilaren familiak ez zuen begi onez ikusten adiskidantza hori eta aitzaki askoren bidez eragotzi nahi izan zuen ezkontza. Besteak beste, odol garbia eta familia bien arteko maila desberdina aipatzen dira donostiarren kezka nagusitzat.

Neskatoari ez zitzaion asko gosta pundu hori argitzea. Bere aita-amak jato-rriz goizuetarrak ziren, familia onetakoak eta karguetan zeudenen senideak.

Epaiak baieztu egin zuen gazteen eskubidea anderegaiari arrazoia emanez, baina mutila desagertu egin zen. Ameriketara joan ote zen zioten batzuek, eta Frantzian izkutaturik zegokeen beste batzuren ustez. Horrela amaitu zen, ezkontza-rik gabe, asmo politen egoera liluragarria.

Orohar zazpi gutun  dira;  neskarenak bi eta  mutilarenak beste bostak.

 

 

 

Nere pepe Maittea zuc nai vadesu, eguina dago ]auza, ]ustiya zu uirme, egotearequin, sure ychean eta nic eguingo det emen vear dan ]ustiya Santer-moco, braiIeaquin egingo det apaisuc eta ynor qansatu gave ]astu gustiya,

 

Neronec eguingo det, Saude quidado gaue ni uchi vaninduzuque uesela triste zeriyo zeronec, daquizu sure, echeco, geniyoa eta zaude, naizun besela echean, banon beguirosu sure, yzean, birme, saude neronec gustura eguingo det. Su, bazera mutila zure ychean, uirme zaudena Bigaldu bear dirazu papera zure esqus eguina uirmachen, desula birmesa Justiyarequin pepe Sergatic Uestela ere Braileac ezan dirate espenza ecarcheco Uear dela esconcheco papera ecarico digutela ynorc estaquiyela espenza suregan dagoela uirme egotea echaitesela yzutu aMadreac or’e1a aMenazatuagatic estizute echetic aterachea besteric eguingo zu non egon yzango da demostraciyoric aundiyena eguingo dizute echetic aterachea esta importa orregatic zu non egon yzango da. Jangoicoari graziyac nere Contra zure aMadrea paratu vadute Muriyetan, Necoac estute nichas zer esan nic oraindic esnais, zure coñataren aMandrea ybilzen chan besela ybili pepe eta zu mutilla, vasera orain, portatuco zera zure ychean eta papera eguitean nai uadesu eta nai espadesu ere estizut uchico. Jaur gero niyere Comonicatu nais norvaitequin vanon vadarichat echerala mudatuco aMadreac orela esanagatic Jisona izango: zerala. Zenec estimachen zaituen, sure querida Maria Jossepha, antonia de Aguirre ge. Os. Ms. alios coma deseo Us. Sn. Sn. por de Pallata. Josseph Manuel antonio Zaldua y murguia agur ondo uizi ecuci yartean Jaicoac nai uadu atos al uadesu laster onara. Josseph Juaquin estatorenean bagalchasquizu erespuestac Madalenequin Mandazayarequin zin falta.

II

 

pepe estesu, pensatu uear, zuc, yngainatu, vear, nazun nescacha modua, naizala sue, nere gandic, asiyendac ditusu geyago estesu besteric Cartau eguiten dizut, onean eta gaichean obligachen, naisan, besela aita frailearequin bigalchera Carta au eta orain ecusico det, ser gastigatuco, desun baldin, nai uadesu onean ybili nerequin eta nere aita Jaunarequin gastigazasu eguin desala seroni bacina, besela Justiya sergatie dago, zure rrezuleciyoaren begira bere bereala Plan Plonara juateco sue Jastigatu senidan bigaramunean escribituco, zeniyola, niri eta aita Jaunari eta orain encargachen zaitut esin escribitu badiyosu, bigalchazu sinale bat, naizuna edocen gauca fraile onequin eta bereala Juango da, nere aita Plan Plonara eta esconduco gera ynorc estaquiyela isilic, orduan botaco ditugu empenoac aMandreari eta aita Jaunari zuri echean oroidua emanagatic aMandreac echera mudatuco Juiciyoric batere badesu.

 

zure aManrreac, omendiyo amauost urte ditusula oraindic esconcheco bada niq ere, estitut, emezorchi urte besteric banon badarichat pepe echerala mudatu pencachen degu estesula, lecuric escribicheo, letraric batere banon oro, bata, fraile onequin⁵⁰ yches isilic gastigachea naizun escondu edo es estirazazula pena geyago eman eman dirazun banon egun obetacoac dira bastante, estet, beste penaric munduac ]aquindu duela eta mudachen, bacera ere orenchengatic estisut uchico estago remeriyoric.

 

oraingo, aldiyan ]angoicoari graciyac ]astigatu nisun yru bider nichala persona pobrea solamente aita yralgoaren alaua gaur era biar ucatuco bacendu ere nere cartac bici dira esaten deran eguiya edo esaten dera gesura ]oisean bost orduetaco moralan garichen chinaneco Cariñoa badaucasu echera mudatuco eta mudachen bacera era ora bat ysingo desu nerequin orayngo bueltan bigar egun erdiya luceena gaquingo det mudatu ceran edo esen. Sure respuesta ecuci artean pepe Maria ]ossepha antonia de Aguirre, ]osseph Manuel antonio Zaldua y murguia Por de Plata. Sn. Sn. Aguirre y Zaldua.

 

III

 

Nere bioceco prenda eder maite maitea, nere biozaren consola garria, nere eder gozo maitea, Maria ]ossepha Antonia herecevitu det cure carta, bada bacuec ibilcen dirade Aberaz billa besteac pobre billa, eta besteac cu bezalaco eder guizen galantac (certaco dira aberazac flacac, aieri cenarac estiiote gustoric arcen) bañan zu bezalacoac estira re diruz pagacen, cergatic cenarrai guzto obea emanten zaien, bada zuquere niri ala echean emango dirazu . igandean esta posible San Franciscura ateracea orduan intentancen degu ernanira ]uatea, eta bacarric banis bizitatuco cinuquet bañan esta posi-ble.

es beldurric iduqui ni erbitan nabillela elbarrituco nazala cuidado oriec laga eguin bear dira. Zure buruadi ondocho eguin nere biozeco prenda maitea, es penza gero, ni muratuco nazala nie det iz bat vra il bai bañan faltatu es, orain aDs. nere biozeco prenda maitea, nere guizen maitte maite maitea nic chit egon nai nuque zurequin egon zurea pepe. nere  biozaren  conzolagarria  nere  uzapetaundia, ]ossepha.

IV

Nere Biozaren erdico prenda eder maitea, azo ezan posible bacarric egotea es bada deseoaren faltan, bañan ygandean egongo gera bioc, azo zu arritu ciñan ni icuzi ninducunea bada uste cabececo jornara egin nuen, ygande juan danean egun guapoa pasatu nuan, esta posible giago escribicea

vrren artea nere biozeco prenda eder maite maite maitea, aDios nere bioza-ren erdico egusquia. Zurea pepe, nere biozeco prenda maitea Jossepha.

v

 

Nere maitea Jossepha errecevitu det cure gilcurriña chit zuen gusto ederra, zure escutic besalacoa; Libru guapoa bidaldu dirazute eta esaziozu Martinchori ceculan estuela cer esperatu: eta esayosu astelegunean es etorceco, jaiean nai duenean. Gastiatu zarazu carta aizparena ondo zegoan edo gaisqui segoan. Igandean guruze Santuaren eguna degu, eta albadesu atos Lezora, ni an izango naiz, eta bueltan det asmoa Juateco Passaiera Don Rramonengana eta iz eguingo diot, materiaren ganean ni ya zure mines iI naiz ni firme egongo naiz, nere maitea, nere biozaren consolagaria, urrengo orreda noanean eman beara dirazu Laztan bat, bestela ilco naiz beste minga-be, ni emen nago echean cartuta, cer egin estaquirala, ygande arracean zurequin amezetan ibilli ninzan banan vra alacoc bioc chit geunden gustora; ojala orain ere ala bageunde, orain aDs. nere maitea ecusi artean, baldin portaleric espagendu gavero ecusico sinuquet, emen bidaleen dicut nere bioza, zurea banon firmeagoa (bihotz bat) correoac presa du, zurea nai dezun gustia eguiteco pepe. nere biozeco egusquia nere maite maite maitea, Jossepha.

VI

 

Nere viozeco prenda eder maitea, artu det sure carta chit gusto andi batequin, ni ondo nago Jaincoadi graciac, aIde batera, bestera es nago ain ondo ere cergatic zure companian bici enacan; bada zurequin chit egon nai nuque bacar bacar bacarric, or bidaleen dicut arroza bat, obea izandu bazan gusto giagoadequin bidalduqo nizuque, gastiatu bear dirazu cer jaquindu dezun neregatic, eta penzamentu charac uci bear dira aIde batera eta zure buruadi ondocho eguin, baldin penzamentu charac buruan arcen badituzu, galduco zerare nere biozaren igusqui soragarria, orain aDs. nere maitea ecusi artean, Ygandean etorico nas, or bidalcen dicut nere bioza zurea bezain firmea (bihotz bat) orain emenchen nago echean jarita, es nora juan daquit es cer eguin daquit coco onetan cartuta egon aDs. nere maitea ygande artea, Zurea pepe. nere maitea Jossepha.

 

VII

 

Nere biozaren erdico egusqui soragarrisco Amante nerea, alegracen nas su osazuna enteroadequin hegotea, ni enago ain ondo here cure compañian cergatic enagoen, baldin cure compañian banego gizenduco nincaque ecin guiyagoan Josseph Juaquiiiec esan ciran cure mandatua; bara Antiguada Juan-giñanean, bueltan esango nisula gelditu nincan eta bueltan nescameagatic gelditu nincan esangave; bada ygandean nolabait escapatuco nas ni emendic, eta egongo gera bioc mateir orren gaiiean, bada nic dicut cariño aundi bat esin giago esan nesaqueana bada cure cariñoa eta nerea padacen bagenu pisuan equsico cenuque galcen cenduquela ygandean bien artean disponituco degu; erecibitu ditud cure obleac, eta polvora, erbi ilceco egualdi gaistoac eguiten ditu, bada chit nai nuque il zuri vracen emateagatic, egun oen batean ni ta beste lagun bat goas ernanira baserrida sagardoa probacera eta nago diruan escascho eta bidaldu bear dirazu bost pesetacocho bat cergatic ecin atrebitu nas echecoai escacera biurtuco dicut cin falta; orain aDios nere bioceco amante firmea, ecusi artean Jaincoac nai badu nere bioceco egusqui consolagarri Amante firme firme firmea, nere esperanza eta alivioa, nere prenda maite maite maitea, aDios, aDios aDios ezin despeditu nas escrivicetic nere soragarrisco egusqui maiacecoa; Zurea da nere bioza re emen bidalcen dicut (bihotza) orra nere cariñoa cembateraño allegacen dan nere aingeru maitea, zurea Pepe. nere egusqui nere biozaren consolagarria nere maite biozaren erdicoa Maria Jossepha Antonia de Aguirre.

 

Hori duzue Pepe eta Joshepa-ren arteko karta harremana. Egusquy soragarriscook, egun ona pasa!