Garraioa

Atalak: bAst

Garraioa

Bi kamion marraztu horiei para nahi nizkien hitz edo solas batzuk, garraiolarien lana aitortzeko eta onesteko. Hala, hasi nauzue “garraio” hitzaren xerka eta topatu dut honako testu hau. “Gathua eta bi garraioak”. Eta geratu naiz estonatua, zer arraio erran nahi ote du? Hiztegian begiratuta eta galdetuta jakin dut, “garraio” hitzak “txolarre” esan nahi duela, etxetxori, artatxori horietako. Oh, beti ikasten! Leonce Goietxe-ren Fableak edo Alegiak liburukoa da testua, 1852. urtekoa.

 

 

 

GATHUA ETA BI GARRAIOAK

 

Gathu bat adiñez berdiñ

Garraio gazte batekiñ,

Haren hurbillean zuten aloyitu,

Zuenaz gerostik sehaska kitatu:

Kaiola otharretik net hurbill zagoen,

Biek bethitikan laratz bera zuten.

Xoria zitzaion hari kaik bethi

Tentan gathu maltsoari:

Hark mokoa yoko hortan,

Hunek pattak zarabilzkan:

Baiña halere etzioen,

Batere miñik egiten;

Haiñitz zioen barkhatzen.

Are bazukeien eskrupula handi

Ematea punttak bere palotari.

Xoriak, burxoroago,

Moko-kolpe zemon asko

Maistroa nola zen persona prudenta

Eskusatzen zion dosteta inprudenta:

Adiskide artean etzaio iñoiz ere

Kolera itsuari behar eman bide.

Nola biek elkhar haur danik baitzuten

Den ongiena ezagutzen,

Bezauzkan bakhean ohitza luzeak:

Ziñetara iñoiz ez zoazen dostetak.

Noiz eta ere egun batez,

Ondikoz hala beharrez,

Hauzo hurbilleko garraiotarik bat

Yin baitzitzaioten bisita egiterat.

Eta egiñ ere bai fite

Pierrot gaixtginaren,

Eta manun zuhurraren

Dostetako lagun trebe.

Bi xoriek liskar hor altxatzen dute:

Manun ere ez dago nutre.

Arrotz hunen zer freskura!

Diotza, ethortzea horla

Pierroten laidatzera!

Hauzoko xoria zaiku beraz yinen,

Eta gure du yanen!

Ez hargatik hori, gathu guzien den!

Eta sarthurik guduan,

Arrotza iretsten du bertan.

Mafua! derra ihiztariak,

Sekula ez nuen erranen

Garraio grosier hoien

Gostua hain ona zuela yakiak!

Pentsamendu hori egitearekin

Bertzea iretsten du plazer handirekiñ.

Zer moral athera fabletto huntarik?

Fableak ez duke xede hori baizik:

Eta deus eztu balio

Baldiñ deus ez badarraio.

 

Bada guri hunek irakatsten dauku

Gormantari zeren eztela fidatu:

Bere zintzurraren esklaboa denak,

Iretsten tuela laster ontasunak,

Bereak eta bertzenak,

Bai bere haurrenak ere,

Baita andrearenak ere,

Ahal badu niholere;

Damak ere yaunarenak

Beite izan den gizenenak,

Giltza non ez daukan yaunak:

Halere eztu zeren fidatu sobera,

Non ez luken eman giltzapean bera.

Horla da askotan gerthatzen,

Urus bizi zaitekena,

Yaiuo ohe goxoan zena,

Lastoan baita akabatzen.

 

Leonce Goietxe,1852

Iturria: Fableac edo aleguiac Lafontenetaric berechiz hartuac, Leonce Goyhetche (faksimilea). Hordago, 1978

Parisko garraioa, ez dakik prantsesez!