Hiru Aminata gogoangarri: Sow Fall, Traoré, Maiga Ka

Atalak: bAst

Hiru Aminata gogoangarri: Sow Fall, Traoré, Maiga Ka

Gaur hiru idazle andrazko beltz ekarri ditugu gogora.

 

Beti mintzen nau baten baten duintasuna kaltetzen dugunean. Egun batean pasa nintzen Papa Guèye Fall pasealeku aurretik eta ikusi nuen janari asko zekartela eskaleentzat. Eta galdera bat jaio zitzaidan: “Eskale horiek janaria ukatu balute, orduan hainbeste janari ekartzen dieten horiek jabetuko lirateke behar dituztela haiek”. Eta nire eleberriak abiaburu hori izan zuen. Batez ere salatu nahi nuen eskaleekiko mezpretxua eta aldi berean gizatasunik ez horrek eragiten zuela haiek mespretxatzea. Baina gero, liburuan aurrera egin ahala, iradoki nuen nonbait antola genitzakeela. Hori 70eko hamarkadan izan zen, baina eskaletasuna aldatu egin da gaur egun.

Aminata Sow Fall

Kéba-Dabo-ren zeregina, bere ministerioan, “giza desordena gauzatzea” zen, hau da: eskaleak hiritik urrun mantentzea, gorantz zihoan turismoa kalte ez zedin.  Mour-Ndiaye liderrak berriro erran zuen: oraingoan ez dut bakar bat ere nahi kaleetan; eta hala egin zen. Baina eskaleak gizakiak dira, eta umiliazioek azpian hartuta greba egitea erabakitzen dutenean, herrialdeko gizarte bizitza guztiz jartzen da azpikoz gora. Nori zuzendu otoitzak? Nori egin arrakasta ekarriko duten opariak? Umorez, eta seriotasunez, Aminata Sow Fall-ek salatu egiten du ahaltsuen hutsegitea eta aurpegia jartzen die betiko umilei, Senegalgoei edo nonahikoei.

 

Aminata Sow Fall 1941ean jaio zen Saint-Louis-en, Senegalen. Aitzindaria izan zen letretan bere herrialdean, La grève des bàttu lanaren egilea dugu bereziki, ondoren Cheik Oumar Sissoko-k 2000. urtean zinemarako egokitu zuen lanarena. Mundu guztian itzulia izan da, arte eta letren jakitun, 2015ean jaso zuen Grand Prix de la Francophonie de l’Académie française egindako obra osoa aitortuz.

     

Laburpena :

Aminata Sow Fall idazlearen bosgarren nobelak, Patriarkaren jujubondoa izenekoak,  memoria afrikar konplexuan murgilarazten gaitu, katu baten inguruan harilkatua, aspaldiko heroien, eraikitzaileen eta gudari handien leinuak goratzen dituen abestia izanik.

Bakoitzak zer leku daukan da kontua. Baina ehuna zarrata daiteke, independentzien ondotik datorren mundu “modernoa”ren eraginez…

Pertsonaia, denbora eta kasta ugari, eta nonahi, beti, izozten edo hausten diren hitzak. Narrazioek eta elkarrizketek, grioten hitzek, emakumeen hitzek, liderren hitzek, prozesioan garamatzate patriarkaren jujubondora, berpizkundea gertatuko den lekura.

 

 

L’empire du mensonge (Gezurraren inperioa)

Senegalen, hiru familia apalek eskorta bera partekatzen dute. Espazio amankomun hau paradisu txiki bat da, han elkartzen dira janak prestatzeko, bazkaltzeko, hizketarako, kontu zaharrak esateko, elkarrekin hazteko. Ondoren datoz garaiak non miseriak astintzen dituen familia hauek oinazturak bezala, eta bakoitza aldentzen den biziraupen bila. Haien umeak, askoz berantago, berriz aurkitzen dira, eskortako Eden mirakulutsua berregiteko, esperantzaren leku eternala.
Gertaera honekin, Aminata Sow Fall idazle handiak gazteria osoari erakutsi dio jarraibidea, esperantza afrikar berria eratzeko aldeztu beharreko balioena , hain zuzen.

Afrika                                                                                                               bAst 2020

Aminata Maïga Ka idazle senegaldarra (1940-2005)

 

 

Salbazioaren bidea/ El camino de la salvación/La voie du salut (Aminata Maiga Ka)

Liburuaren mamia

Camino a la salvación eleberri laburra da, bi emakumeren gertaera kontatzen duena: Rokhaya eta Rabiatou, ama-alabena. Bi belaunaldi dira, bizitza ulertzeko bi era.

Rokhaya, emakumea da, aurre egin die protestarik gabe bizitzako itsuskeria guztiei: gizonaren umiliazioa, alabaren exijentziak, bilobaren apetak, lagunen zekenkeria eta traizioa, eta familiak irakatsi eta gizarteak inposatu zizkion tradizioak iraunarazi nahi ditu. Rabiatou, garai eta logika berrien alaba da, ikasketaduna, “metropolian” ikasi eta gero abokatu lana egiten duena; senarra aukeratu eta ez du zalantzarik ezkontzatik at harreman sexualak izateko, bere dirua edukitzeko lan egiten du eta gizartean gizonen parean egoten saiatzen da.

Lan hauek argitaratu ditu:

1985: La Voie du Salut et Le Miroir de la Vie (El Camino de la Salvación y Espejo de la Vida) Bi kontakizun labur.

1989: En votre nom et au mien (En su nombre y el mío) Nobela.

1998 : Brisures de vies (Fragmentos de vida o Vidas rotas) Ipuina. Baita ere saiakera anitz idatzi zituen Senegalgo emakumeen egoeraz eta kritika literarioak Mariama Bâ eta Aminata Sow Fall idazleen lanaz.

 

 

 

Aminata Traoré idazle maliarra

(Elkarrizketa-mujeres en red-)

G.- Zein litzateke Afrikaren eginkizuna mundu globalean?

E.- Afrika ez da txiroa eta badu bere duintasuna. Mendebaldekoek badakite afrikarrei lapurtu, egotzi eta iseka egin diezaieketela. Ez zaie deus kostatzen. Hedabide ahaltsuak dituzte, aurrera egiten ez duen Afrika gainbeherako baten irudia zabaltzeko. Eta aurrera egin lezake, eskua emango balitzaio. Sormena da gure esperantza, sormen politikoa barne. Gaurko hondamendiak ikusten ditugunean, aurrerapen teknologikoak, eta teknologiek eragindako kalteak, konturatzen gara, beste behin,  Afrikak badituela balio sozial eta kultural batzuk, mundua salba dezaketenak. Baina baldintza batekin: haiek gu zanpatzeari uztea, umiliatzeari uztea.

 

 

“Beste Afrika bat posible da, bere buruarekin adiskidetutako Afrika, eskuraturik osoki bere ahalmena,  etorkizuna pentsatzeko eta zentzua izateko, bukaera emango diona imajinarioaren bortxaketari”.

Idazlea eta saiogilea, lan hauek ditu eginak: L’étau (l’Afrique dans un monde sans frontières), 1999; Mille tisserands en quête d’avenir, 1999; Le Viol de l’Imaginaire (‘Imajinarioaren bortxaketa’), 2004; Lettre au Président des français à propos de la Côte d’ivoire et de l’Afrique en général, 2005; eta L’Afrique humiliée (‘Afrika umiliatua’), 2008. Eta bertze hainbat lankidetza.