Sed quia sua: hizkuntzaren gorringotik

Atalak: bAst

Sed quia sua: hizkuntzaren gorringotik

Saiatzen gara hemen ezinezko ezkontza bat egiten jakitun zuhurraren eta profeta zoroaren artean: ezkonkizuna bertsolari (ez bectsolari) etorridun batek zuzenduko luke.

JAKINTZA AKADEMIKO garestiaren ez osoki alde eta ñañojakintza euskaljator merkezurrekoaren aski kontra ari gara gogotik: gure euskal gogo zahar eta jatorretik. Munduari begira baino gehiago, hizkuntzak berak zer dioskun aditzera jarri gara.

Iritzi eta pentsamendu propioa (etsimenduz) bazterrera utzirik, euskal gogo zaharraren berrasmatze/berreraikitze bat egikaritzen da hemen, bi (edo hiru) aldaketa haunditan azaldurik. Osagarri gisa, hitz mordoska batetik abiaturik, mundura begira jartzen gara pixkaren bat, hura euskal hitzetatik argitu beharrez, baina “mundu-ikuskeran” galdu gabe eta etimokerian gehitxo amildu gabe.

 HIZKUNTZA HONEK ZER DIOEN ANTZEMATEKO SAIOA

Hizkuntzari bere horretan aditzen zaio esateko daukana, hura uste/ideia potolo zihatuz egindako hitzespil (hitzezko harrespil gurtzekoa) bihurtu gabe. Aldi berean, ordea, harrespil zahar gurearen mintzoa entzuteko lekua izan daiteke hau.

Iñaki Segurola

Azpeitian jaioa 1962an, eta, hori aski ez dela, bertako biztanlea. Euskal Filologia ikasia (ama euskararen maitasuna irabazi beharrez). Hizkuntzari aditzera jarria: Orotariko Euskal Hiztegia, eta, geroago, Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa. Beste liburu batzuk: Gaur ere ez du hiltzeko eguraldirik egingo (2005), Nere gorringotik (2008), Arrazoia ez dago edukitzerik (2012).

PASARTE HAUTATUAK

 

14. or.

Nemo patriam quia magna est amat, sed quia sua.

[Inork ez du bere aberria maite handi delakotz, baizik-eta berea delakotz]

Seneka. Sed quia sua: baizik-eta berea delakotz. Edozein xoriri eder bere… kantua. (“Nehork ez du bere zera maite haundia delakotz, baizik-eta berea delakotz.”) Xalbador, guka, sed quia nostra: “horiek hola ni euskarari nago bihotzez eta gogoz,/ez ederraren gatik bakarrik, bainan gurea delakotz”.

15. or.

(E-estilo bixi-arina nekezturik)

Honek e-estilo horretan idatzia emango luke ondoena, baina motz gelditzen naiz ni; hau da: luzeegi, astunegi, egituratuegi. Desegituratzeko ahalegina eginda ere, akademikoegi, hil-astunegi. (Gizabanako desegituratua izan naiteke, ez da hain zaila, baina gogo desegituratu bat beste koska batean dago.) Ezin dut, ezin dugu: bixi-arinetik hil-astunera amildu gara. Eskolak hondatu gaitu.

19.or.

E-gogoak maite du olgetan-benetan jardutea. (Ez dut esan nahi “adar-jotzea” edo “ziri-sartzea”, zeren horiek umore motz ia turistiko baten heinean ageri baitzaizkit). Olgetan-benetan. Olgeta hutsak nekatu egiten du eta beneta hutsak nazkatu egiten du. Benetakoegiak sinetsia izatea eskatzen du, dena egiatzat hartzea, eta lortzen duena da askok ezertan ez aintzakotzat hartzea, askonahiak, agerikoegiak, sortzen duen atzerakadagatik; olgetakoegiak ez du eskatzen dena egiatzat hartzea, eta lortzen duena da askok dena gezurtzat hartzea, arraileriak dakarren irria eraman ezinez. Olgeta-benetakoak lortzen duena da entzuna izatea, olgetan edo benetan ari den asmatu ezinak hartaraturik eta “agian egiaren bat ariko duk botatzen pailazo hori”. Eta garrantzizkoagoa: ez dago beneta hutsean deus zulatzerik, harrapatzerik, argitzerik; jardun zapalegia da, koskarik gabea. Orduan zer?: oraintxe benetan eta oraintxe olgetan? Ez: olgetan-benetan, ezin bereizizko moduan. Zein baita arte goren-gorena. Gogozko errazkeria guztien kontrakoa. Azkue (1925ean), idazle batzuez ari dela: “olgetan-benetan ta ezarian-baiarian on andia egin lekioe erriari”. Bai jauna!

36. orrialdea

Begiratzen diot zintzoki munduari eta aitorpentxo bat egiten

Baina munduari ere opa behar diogu, aitortu behar zaio bere zera. Dena ez digu hizkuntzak esaten; munduari ere aditu behar zaio. (Zeri buruz den: la désignation.) Eta dena ez dago munduan: hizkuntzan ere asko dago. (Zer esan nahi duen: la signification.)

Hizkuntza munduan dago eta ez dago.

Mundua hizkuntzan dago eta ez dago.

(Hau ulertzea oso da garrantzizkoa aurrera baino lehen. Edo hobeki: nekez uler litekeela edo baldarki ulertu ohi dela sentitzea da garrantzizkoa. Esana eta izana sasitzen dira, eta nahasten.)

114. or.

Puri-purian dago hitzen polizia, hitzaintza. Gaur gehienbat feminismo (k)irtenarena. Trixtea da oso. Esangaiaz atzendu eta hitz-gauza bakunari begira itsutu/argiegitu.

156. or.

Gauzak (gaiak) garbi: gizona “dena” lortzeko dago: emakumea “denera-eta-ez-denera” zabaldua dago. Emakumea gehiago da (zabalean bederen), vaina gizonak askoz gehiago dela dirudi. Patriarkatuaren sarrera eta gailentzea sentipentsa eta deskribasma liteke e-gogoa baitango bigarren aldaketa haunditik, honelatsu: DeD-mundu berdinzale (edo, hobeki, ‘neurtu gabeko’ edo ‘ez neurgarri’) batetik, D-mundu artesitu bezain neurtu/denfinitu batera.

160. or.

Uste dut –hustekabean uste dut- e-gogoa baitango DeD >D aldaketa/aldatzen gaitzak baduela leku eder bat euskarak dioskunaren argia baliatzeko lantegi edo aferan. Argi horren izpi batzuk gelditu zaizkigu zain. Ez dago azken finik: direnak eta ez direnak ezin esanak dira. Ez dago jainkorik/ekuaziorik/dakeriarik direnak eta ez direnak batean harrapatuko dituenik. Izpi horiek lits moduan aitatzea dagokigu.

• “Dena zekik gizajo horrek!”, esan ohi zuen sarritxo aitaz enak. Orain garbiago aditzen dut. Den hutsa dakienak guztia (DeD) dakiela uste izatea. Gizajoa! (Eta ez gaixoa edo gajoa, zeren “dena dakiena” gizona izaten baita, ia salbuespenik gabe, edo eme oso gizondua.)

Dena dakitenei eman zaizkien erantzunen artean, gutxi izango dira Lazkao Txikiren honako hau bezain onak edo egokiak: “guk bion artean dena zekiagu: hik dena dakik, baina ez dakik tontoa haizela, eta nik hori bazekiat”. Eskolak hondatu gabeko e-estilo bixi-arinetik. (Jainko ahaljakinguztidun bati edozein aingeru erorik muturrera botatzeko moduko esaldia da, besteak beste.)

162. or.

“Dena zeukan eta bere buruaz beste egin du.” Psikiatriak ez dio usainik hartu. Jendeak bai: dena zeukan eta dena falta zuen”. Sasiletradu batek gehitu du: “dentasun esentzialaren hustasun esistentziala”.

255. or.

Adimena da jatorra eta umila izatea, zeren aditzen den gauza/gaiari utzi behar baitzaio bere bidea egin dezan gure bihotzetaraino, batere eragozpenik jarri gabe, hura -gauza/gaia- bortxatu gabe, moldatu gabe, bihurritu gabe geure ideia eta epaietan kabitzera. Bortxatze/moldatze/bihurritze horrek galarazten du aditzea, adimena, ulermena, eta dena. Hor jaiotzen da tontoa. Tonto garbia eta, bereziki, tonto axkar/pixkorra: mundu gor/gogorrarekin gozo uztartzen den gizaki gorra, burugogorra eta deusi bihotzeraino sartzen uzten ez dion bihozgogorra. Gizartean gora iristeko tonto axkarra izan beharra dago.

 

Segurola jaunari, hau esango diogu olgetan-benetan: Liburu honen mamia ager beza hainbat herrialdetan, bereziki  Erevango unibertsitatean (Vahan Sarkisian armeniar euskaralariaren omenez) eta itzulitakoan idatz beza liburu honen laburpen bat, DBH-koek ulertzeko moduan. Denok eskertuko dugu. Xalbadorrek 11 urterekin utzi zuen eskola. (bast)

 

 

 

“THIS DAY SHOULD BE A GREAT OPPORTUNITY FOR OUR YOUTH TO UNDERSTAND THAT SPEAKING BEAUTIFUL AND LITERARY ARMENIAN IS A MODERN STYLE.” TODAY IS INTERNATIONAL MOTHER LANGUAGE DAY

It should be reminded that in 1999 UNESCO declared February 21 as Mother Language Day.

It has been officially celebrated in Armenia for the past 15 years.

Հասարակություն

«ԱՅՍ ՕՐԸ ՀՐԱՇԱԼԻ ԱՌԻԹ ՊԵՏՔ Է ԴԱՌՆԱ, ՈՐ ՄԵՐ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՍԿԱՆԱ՝ ԳՐԱԿԱՆ ՀԱՅԵՐԵՆՈՎ, ԳԵՂԵՑԻԿ ՀԱՅԵՐԵՆՈՎ ՈՒ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՅԵՐԵՆՈՎ ԽՈՍԵԼԸ ՆՈՐԱՈՃ Է». ԱՅՍՕՐ ՄԱՅՐԵՆԻ ԼԵԶՎԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՕՐՆ Է

Մայրենի լեզվի միջազգային օրն ընդունվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր համաժողովի 30-րդ նստաշրջանի որոշումով 1999 թվականի նոյեմբերին, և 2000 թվականից սկսած՝ փետրվարի 21-ը նշվում է որպես մայրենի լեզուների իրավունքների ճանաչման և գործածության աջակցման օր։ Մայրենի լեզվի միջազգային օրը 2005 թվականից նշվում է նաև Հայաստանում:

 

Liburu-aurkezpenaren bideoa (segurola-sed quia sua-erein): esteka

https://vimeo.com/486796211

 

Lazkao-txikiren bertsoa

Esan zaidazu iñaki maite

zu nondikoa zaitugu,

liburu xar hau eskribitzeko

hamaika lan hartu dezu,

zu bizkorra zera txit oso

ni berriz tontoa nauzu

zu eta  bion artean

den-dena  badakigu.

 

 

Jorge Oteizaren karta Segurolari:

¡Qué me importa lo que dice este libro! Es un libro que nace muerto, con cincuenta años de retraso.  Un libro que debió ser cincelado en piedra y no en hoja de papel inventado por los chinos. Este libro se compra en los chinos, lo regalan al comprar el quosque tándem hasta cuando noiz arte debemos aguantar estas tonterías absurdas que nacen en el solar de loiola nefasto para el país en burro parís loiola. Birakari el cerebro de Segurola tarda en pensar, sube al monte izarraitz, hi zer haiz, izazpi, que significa vete a tomar por el culo. Yo le doy una patada a Segur-ola en su culo preindoeuropeo, con todas mis fuerzas de ola-gizon que ha comido tres platos de habas y un jabalí entero ya en el desayuno birakari que me mareo con tanta verborrea de segurola seg urola el río que nace en aizkorri y desemboca en zumaya pasando por el pueblo del mueble de este ingenuo escultor de palabras sed quia sua, sua fuego que debe quemar este montón de palabras huecas con el vacío que inventé yo mismo, uts, uts, uts….giro en birakari conozco a mi país desconozco a mi país, conozco a segurola como hermano, desconozco a segurola como hermana. Andrelagun dice, por su Garbiñe, mi Itziar que descansa conmigo en la misma cruz de Alzuza. Este loco de segurola, tremendamente cuerdo, saca con sus manos a la luz algo que nunca entenderán en la alhóndiga de bilbao que yo quise reformar, para que hablase al cielo y al final fue un azkuna como segurola, un Iñaki provisional no  puede triunfar en la vida con nombres como Iñaki o paquita la chocolatera, retírate segurola a la ermita de Olatz y reflexiona sobre la pérdida de tiempo tan grande que ha supuesto la redacción de este panfleto no subversivo que nunca debió nacer, ni tan siquiera muerto, muerto, muerto en birakari. Yo ya soy un fracaso histérico e histórico, con mi quosque tándem, que nació con cincuenta años de adelanto sobre esta gran obra que es sed quia sua, hay que joderse, mi libro es el prefacio de este nuevo libro segurolense, está loco está loco de atar en corto con su cabeza cortada en plan ogro birakari birakari, mi Itziar me comprende como su andrelagun, Itziar dialoga con Garbiñe y se entienden en el lenguaje de la caliza de izarraitz, la ostia que libro más bueno ha escrito este puto segurola que me va comer la tostada en preindoeuropeo, de una patada lo voy a mandar al cromlech más lejano, qué disgusto me ha dado este cabrón, lo siento luis michelena, qué sabía yo de la lengua vasca, metido en el agujero de la playa de orio, sin saber de qué me escondía, quizá me escondía de este libro tan agudo birakari tximeletero me caguen redios este puto segurola con su cabeza rapada birakari y sus botas marteens apoyadas con descaro sobre el orotarico de Sarasola, mucha ola en nuestra costa birakari yo nací ya muerto en preindoeuropeo. Ya me he apuntado en el euskaltegi de Irún. Cabrón.

Salgo al galope en caballo de ekain y distribuyo a las casas el nuevo libro segurolense, no entiendo nada pero lo comprendo todo. En la cantera tomo piedra y esculpo un nuevo apóstol para  el friso de aranzazu, el apóstol segurola,  siempre birakari birakari, burua soil ikusten hari. Lo abandono en la cuneta, en espera del permiso oficial correspondiente. Profeta belarrimotza, me dice, este discípulo de mitchelena salmantino.

Sueno bien en vasco: “Zertarako dugu gure arteko adiskidetasun bigun hau, adoskeriara eta antzutasunera ekarri gaituena?”. Con mi nivel 3. Urratsa de euskaltegi yo digo: “Elkarri egia esan behar, ez izan beldurra/ beldurrik/beldurrez”. Ya me entendeis. Soy un viejo euskaldunberri magdaleniense. Iñaki, Iñigo, Hinniego, ene Eneco maitea, lan ona egin duzu, oso ona. Nik, con la k de ergativo, maite zaitut, maite …espera, haut, haut, en hika, haut. Out. Asko/hagitz gustatu naiz zait (jat) 97. pajinan Ura buruz eskribitu duzu gauza. Ori da eusquera bixi-arina, como tu dices, hor dago gizona poeta, bertzea  da escola-escola. Lazkao-txiki laguna ni. Zer da adosqueria ? ados queria estar contigo ? Quosque tandem? Sed quia sua. La Antxustegui que te parió!

Barka oieskeria hau (bast).

 

Hizkuntza segurolan dago eta ez dago.

Segurola hizkuntzan dago eta ez dago.

(bast)

*Ez da jakintza, batzuena ; jakinduria da, edonorena. (65. or.)

*Agur, agur, ñañojakintza euskaljatorra! (66.  or.)

*…halako moldez non esan bailiteke ezen zenbat-eta gutxiago jakin gehiago jakin daitekeela… (69. or.)

*Beraz : gaur edo axaletik, munduko (« gauza-munduko ») zerak dira AK eta, lehenago edo azpitik, munduko (« gai-munduko ») zerak ziren/dira TZEKOAK. Great transformation bat ; aldatze(n) bat gaitzekoa.  Munduko zerak AK (gauzak) izatea : itxiak, gatzatuak, jakinak, eginak ; munduko zerak TZEKOAK (gaiak) izatea : izan/esan nahi-behar-ahal batzuk ez itxi-gatzatu-jakin-eginak. (83. or.)