Euskal isiltasuna

Atalak: bAst

Euskal isiltasuna

[Iñigo Jaca Arrizabalaga-ren El silencio euskaldun artikuluaren euskal bertsioa]

Askok ezagutu genuen euskal jakintsu bat, Federico Krutwig, eta hark esan ohi zuen, txantxetan ari zelarik, Euskal herrian batera bizi zirela euskaldunak eta euskotartaroak. Lehenak homo sapiens-aren ondorengo ziren eta bigarrenak neanderthal-aren ondorengo.

Esaten zuena gogoratuz, bururatzen zait euskaldunak direla: izadia eta gizateria maite dutenak, ikasiak direnak, arteak lantzen eta bertuteak eta tolerantzia praktikatzen dituztenak. Printzipiotzat dauzkate egia bilatzea, elkartasunean aritzea, eta, kontzientzia-askatasuna defendatzen dute.

Euskotartaroek jainko zigortzaile bati diote beldur eta hura gurtzen dute; habitat naturala hondatzen dute obra, isurketa eta legez kanpoko zabortegiekin, ez dituzte adimena eta kultura gehiegi lantzen, maite dute porlana eta ez dute kezka handiegirik etorkizunaz, zeren haietako asko gobernuko goi-karguak hartzera baitoaz, Jainkoaren eta gorren asmoz.

Nietzschek, idaztera eseri aurretik, beti oinez ibili behar zuen isilik, kilometroak egiten zituen berak bakarrik, eta esaten zuen, hirugarren belarriarekin soinu mutua entzuteko zela, poetari poesía egitea bide ematen ziona entzuteko. Eta hala izan gaitezen jakitun gure pentsamenduez eta horiek gure izatean eragiten dituzten emozioez.

Gaur, bakarrik nindoala Santa Barbarara, Hego Euskal Herriko lau lurraldeetako mendien ikuspegiez gozatuz, telefono dei batek hautsi du isiltasuna, ostalaritzan lan egiten duen ene semeak esan dit ekainean berriro hasi ahal izango direla lanean, beti ere epaileek ez batute gerarazten Urkullu eta Jonanen dekretua. Badator esperantza batzuentzat, nahiz eta jakin, boterearen mehatxuak zapuztu dezakeela.

Gure semearen hitz hauek hausnarketara naramate. Homunkuluak bidaltzen dituen ahots horiek entzutera. Freudek zioenez homunkulua, denok daukagu barruan, eta bi ideia datozkit burura: gure euskal osasun-zerbitzuaren itxaron-zerrendak, batetik, eta, laugarren olatua eta txertaketa, bestetik.

Lehen geneuzkan itxaron-zerrendek argi erakusten zuten beti baliabide gutxiegi zegoela. Hala ere, egia errebelatuen zale biziak direnak, bateragarri egiten zituzten bilbainada honekin: Europako osasun-zerbitzurik onena geneukala, alegia. Haiekin bat egiten zuten guru euskaldun batzuek, balio handia ematen baitiote funtzionarioen osasun-zerbitzu horri; baina herritarrari interesatu behar litzaiokena da osasun-zerbitzuaren finantzazio publikoa eta profesionalek zuzenean ordaintzea pazientearen eskutik, aurrez-aurreko saio bakoitzeko. Paziente horri, ondoren, gizarte segurantzak emango dio ordaintutakoa, Iparraldean gertatzen den legez.

Euskotartaroen alarmak agerikoak dira, zeren osasun-zerbitzu hain kolapsatua ez da oharkabean pasatzen herritarren aurrean, eta haien esames edo propaganda aparatuek ezin dute sostengatu “onenak gara” legenda. Schopenhauer-ek esaten zuen, esamesen zaleak direnak, euren buruarekin egoten ez dakitenak direla, pertsona tormentatuak, gaur iritzi publikoa manipulatzen dabiltzanak.

Funtzionario-sistema publikoan dagoen itxaron-zerrenden arazoak berdintasuna urratzen du zerbitzuetarako sarbidean. Ene herriko jubilatu bat harro zegoen, bi senitarteko zeuzkalako osasun-zerbitzuan, kontsulta eta tratamenduetarako aukera erraza lortuz haien bitartez. Badira itxaron-zerrendak sei hilabete eta gehiagokoak, baina ez berarentzat.

Prebarikazioa delitua da Zigor Kodean, baina kultura euskotartaroan oso zabaldua dago, botereak egindako faboreen eta harekiko atxikimenduen parte da. Funtzionario-medikuntzako itxaron-zerrendetan pertsona bat aurreratzea, boterearen prebenda bat da eta haren ingurukoena, eta kaltea egiten dio, prebarikatu gabe zain dagoenari.

Osasun-sistema publiko bat justua eta bidezkoa izan dadin, ez du egon behar itxaron-zerrenda hain luzerik eta horrek behartzen du behar hainbat baliabide izatera, normal funtzionatzeko, ahaztu gabe tarte gehigarri bat, sor daitezkeen izurrite eta gorabeherak gertatzen direnerako.

Ostalaritzako langileekin gertatu denak narama Boticelli-ren obra piktoriko bateko irudiez gogoratzera. Boticelli-ren “Apelesen Kalumnia” da lan hori. Auzi-gela batean agertzen da epailea, Midas erregea, eta haren asto-belarrietara xuxurla egiten dute bi emakumek, aurpegi ernegatudunek: Ezjakintasuna eta Susmoa dira. Epailearen aurrean aurkitzen dira monje bat (Ezinikusia) eta emakume bat, Kalumnia, zeinak esku batekin sostengatzen duen suziria, Zurrumurrua sinbolizatzen du, sua bezala zabaltzen baita, eta bestearekin arrastan darama biktima, gizon biluzi bat.

 

Ostalaritzako langile asko ERTEn daude, Midas erregeak zer erabakiko, izan ere oasian, ukitzen duen oro urre bihurtzen baitu, eta pandemia honetan errudun bihurtu ditu haiek. Egia Biluzia, bakarrik agertzen da margolanaren beste muturrean, eta egiaz, gure gizarteko balioak krisian daude, gure herritar askoren jokabide gizarte-aurkakoa ikusirik.

Jacques Lacan psikoanalistak esaten zuen, osasuna organoen isiltasuntzat hartzen badugu, sintoma bat zaratatzat hartu behar dugula, gurpil bati biraka aritzea eragozten dion makilatzat. Eta ikusirik pandemia honetan euskal herritar askok duen jokabide arduragabea, kalte handia egin baitu pandemiak Euskal Herrian, nago makila guztiak agortu ditugula.