Soegoile

Atalak: bAst, Juan Luis Aizpuru Beristain

Soegoile

Contemplateur: soegile, begistazale, soegoile.

Contemplatif: begiesle

Contemplation: begieste, soegoite, espiritüzko ikuste, gogozka

Contempler: begietsi, soegon, gogozkatü

Junes Cazenave-ren hiztegia

 

 

Egin ala egon?

Zer da hobea, egitea ala egotea?

Lana eta langile izatea ondo ikusia eta goretsia izan da euskal usarioan. Eta da. Egon, bai, baina egin ondoren. Atseden hartzeko. Eta berriro ekiteko. Berriro egiteko. Egonean egote hori, pixka batean bai, baina, erne, lo hartu gabe.

Lana beharrezkoa dela ezin uka, baina zein du neurria?

Ogia egin, ohea egin, … ongi!

Errepideak egin, etxeak egin, trenbideak egin, obra handiak egin, bai, baina zenbat? Noiz arte? Noraino? Bukaerarik gabe? Ez aldian ez aldean?

Noiz utz egiteari, eta noiz egon?

Eta egonean zenbat denbora egon?

Gaur egun EGIN & egon da gizartearen martxa. Ez ote hobe egin & EGON? Edo egin&egon?

Bizirik gaudela sinesteko, derrigorrezkoa al da egitea?

Gogoan dugu Artzeren “Gizona, lana eta makina” hura.

“Lana lana lana lana lana lana…makina eta lana, lana, lana;……… eta gizona?”

Non geratzen da gizakia?

Ez al dukegu hobe, soegoitea edo begiestea?

Mendi bat zulatu gabe ezin al dugu utzi?

Ur bat zikindu gabe…

 

Ikasi & ikasi

Txikitatik ikasten gabiltza, ikasten eta ikasten, gero eta gehiago jakiteko. Gogora ditzagun Miranderen hitzak. “Zergatik ikasi? ahanztekoz gero, ikasiak oro. Zergatik ikasi?” Mirande, Jon (​1976).

So egin & so egon

Contempler (nola erran hiztegia)

= regarder,  kontenplatu – so egon – beha egon – begietsi

 

SO EGOTE. (orotariko euskal hiztegia)
Zuri so egoite txit atsegiñez. ‘Con la dulzura de tu felicísima contemplación’ . Or Aitork 346.

 

SO ON EGIN. “Sourire, so hun egin” Gèze. (orotariko euskal hiztegia)

 

SO EGIN (BN, S; SP, VocBN, Dv, H; sogin R-uzt, S; Ht VocGr 415, Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv (S), H; zo egin VocS 144). Ref.: A (soegin, sogin); Lh; Lrq (sogin). Mirar; considerar. (Con complemento en dativo o alativo). “So egitea, regarder” SP. “1.º mirar; 2.º (S), considerar” A, que cita a Inchauspe. “Soik, regarde (toi, homme)” Lrq. “Soizie, regardez (pl.)” Ib. “Soizu, regardez (sing.)” Ib. “Son, regarde (toi femme)” Ib. Leiçarraga (Decl ã 7v) da so egitia como equivalente suletino de behatzea. Cf. Ax 17 (V 8): “Zeren anhitz moldez eta diferentki mintzatzen baitira euskal herrian. […] Batak erraiten du behatzea , eta bertzeak so egitea“. Cf. SO BAT EGIN.

 

Egin & izan

Jaioberri bati eskatzen zaio gauzak egitea? Hil-hurren dagoen bati? Ohean datzan gaixoari? Urtebetetzea duenari? Adiskide dugunari?…

 

 

Hari musikala eta apokalipsia

[Isabel Coixet-en idatzia] Lagun batek gomendatua.

Asmakizun zoragarri asko daude, bizitza hobetzen digutenak: hor dira tipulak malkorik gabe zuritzeko betaurrekoak, Thermomix-a, arnasketa kontrolatzen laguntzen diguten app-ak (biziki gomendatzen dizuet RespiRelax), eranskailua duten atrapapelusillak. Baina beste batzuk ezarri dira, zertarako diren jakin gabe guk, horien saltzaileak aberastea ez bada. Orain hamarkada batzuetatik hona inguruan ditugun horroreen artean, bada bat bereziki nahasten nauena: hari musikala. Hotel, mediku-kontsulta, ile-apaindegi, taberna, txiringito, denda, jatetxe eta are banketxeek ere ematen digute, guk eskatu gabe.

Graziarik gabeko oinarri latazko ahosdunak, isiltasuna edo elkarrizketak inbaditzen dituztenak, euren “txunda-txunda” patetikoa inposatzeko eta garunean guri kaka gehiago sartzeko, berez dakargunaz gain. Orain bertan, hotel-areto batean ari naiz hau idazten, saiatuz “I want you back now” ozen errepikatzen ari den abesbatza saihesten. Mantra jasanezina da, gotele-murruen aurka doana areto hutsean, ez baitago inor, isilean jasaten duen bat salbu: neu. Ez dut inongo aldetik ikusten soinu-inposizio hau egiteko beharrik. Haren aurka egiten dut behin eta berriro, baina neure buruan sartzeko modu maltzurra dauka. Beharbada, gaur bereziki makaldua dago neure kontzentrazio-gaitasuna. Zergatik ezin dut gogo-aldendu musika (nolabait esateko) zaporegabe, koloregabe, gizatasunik gabeko honetatik? Zergatik? Lerro pare bat idazten dut, eta gero ezabatzen, konturatzen bainaiz leloa transkribatzen ari naizela behin eta berriro, Jack Torrance The shining filmean bezala.

Nahigabetzen hasi naiz, eta borrokatzen, parera heldu gabe baina, “Iwantyoubacknowbaby” inpernuko kantinela honekin. Altxa eta banoa harrera-lekura. Eskatu dut, ia arrenka, bolumena jaits dezatela. Arrakastarik ez. Erraten didate dena “haiek” kontrolatzen dutela eta ezin dutela ezer egin. Baina nortzuk dira haiek? Galdetu dut. Non daude? Zein izaki arimagabek erabakitzen ditu aurpegirik gabeko abesbatza honen tonua eta bolumena, “I want you back now” alarau egiten duena zortzi minutuko bukleetan, inortxok ere ez entzuteko? Nork du nahiago kantinela jasanezin hau, isiltasuna edo norberaren arnasa baino? Zergatik sinetsarazi diete hainbeste leku eta jaberi burrunba hori bezeroen bizitza hobetzeko dela? Teoria batzuk darabilzkit gogoan, zein baino zein apokaliptikoagoa. Orain, txertatu guztioi ustez sartu dizkiguten txip horietaz hainbeste hitz egiten denean, bururatzen zait ez dagoela buru-kontrola egiteko modu hoberik, hari musikal hau baino, zeina hedatzen den etengabe erupzioan dagoen sumendi baten laba bezala. Eta laba bero hori, boys band tronatu baten imitatzaile baten imitatzaile itxurakoa, garunean sartzen doakizu astiro baina nahitaez, eta ezin izango da atzera egin. Eta benetako zerbait entzuten dugunean, robot-grabazio estudioan sortu gabeko zerbait, egiazkoa, arima eta ahots sentibera eta afinatu batek sortua, orduan, beharbada, ez dugu preziatzen jakingo.