Cristina de Pizan: Damen Hiria

Atalak: Sailkatu gabea

Damen Hiria liburuaren pergaminozko edizio frantses baten miniatura. BnF.
Argiztatzailea Damen Hiriko Maisua bezala ezagutzen da.

 

Beren dohainengatik baino xarmengatik gehiago maite dituzten emakumeen adibideak

Onartzen badugu badirela,  gizonak seduzitzeko janzten, apaintzen eta edertzen diren emakumeak, esango dizut honek ez duela balio gizon zintzoentzat, beren dohain moralengatik nahiago dituztenentzat. Ihardesten ahal didazue bertutea baldin bada, eta ez edertasuna, gizonak erakartzen dituena, eta sedukzioa berez zerbait txarra baldin bada, orduan hobe dela emakumeak hain bertutetsuak ez izatea, baina sofisma bat litzateke. Gauza onuragarriei ez zaie inoiz uko egin behar, ergelek gaizki erabiltzen dituztela aitzakiatzat hartuta. Orain adibideekin erakutsiko dizudana da emakume asko izan zirela beren bertuteaz maitatuak. Gogoraraziko nizuke, hasteko, bizitzan zehar gizonek beren perfekzioagatik desiratu zituzten santuen kasua.
Era berean, Tarkinio, Lukreziaz maitemindu bazen, lehen esan dizudan bezala bortxatua izan zena, areago izan zen bere zintzotasunagatik eta zuhurtasunagatik edertasunagatik baino. Izan ere, Lukreziaren senarra eta beste patrizio erromatar batzuk, besteak beste, Tarkinio, bortxatu zuena, afari batean, bakoitza bere emazteaz hitz egiten hasi zen, berea bertutetsuena zela esanez. Egia jakiteko eta ados jartzeko, beren etxeak bisitatzeko eta beren emazteak zein zereginetan ari ziren jakiteko bildu ziren. Lucreciari buruz, guztien artean, modu zintzoak laudatu zituzten, oso modu sinplean jantzita aurkitu zutelako, artilea iruten eta neskameekin hizketan. Tarkinio, senarrarekin batera, liluraturik geratu zen hain xalotasun eta apaltasunagatik, eta hortik sortu zen hura laidoztatzera eramango zuen grina.

«… Berria da Damen Hiria bere emakume-erresuma berriarekin; izan ere, lehen aldia da emakume bat tradizio maskulinoaren aurka altxatzen dena genero-kontzientzia sortzeko. Damen Hiria […] lan honek emakumearen eta feminitatearen irudi bat eraikitzen du, kulturarekin, gizonekin, elkarrizketan sortutako pentsamendu baten eratzetik abiatuta, noski, ez baitzegoen besterik, adeitsua zein klerikala, baina harrigarria bada ere, desberdina. Eta desberdintasuna da hitz egiten duena, idazten duena, emakumea dela .»

Victoria Cirlot

Damen Hiriak, feminismo modernoaren aurrerapen argitzat hartzen denak, poesia, historia eta gai moralizatzaileak lantzen dituen lan bat koroatzen du. Argumentazioa harrigarria da bere modernitateagatik, bortxaketa, sexuen arteko berdintasuna, emakumeek ezagutzarako duten sarbidea, etab. bezalako gaiak jorratuz, liburu hau garai modernoen egunsentian emakumeen historiarako eta mendebaldeko pentsamendurako funtsezko lan bihurtzen baitute.

 

 

Sempronia Erromatarraz

Sempronia Erromatarra emakume liluragarria izan zen. Bere garaiko emakume guztien gorputz eta aurpegiz ederrena, are gehiago nabarmentzen zen bere adimenagatik. Ez zegoen ezer hain sotil edo konplexurik, non ezin baitzezakeen hutsik egin gabe gogoan atxiki, nahiz eta oso zaila izan. Kontakizun luzeenak ere errepika zitzakeen oroimen-gaitasuna zuen. Latina ez ezik, grekoa ere bazekien, eta bikain idazten zuen, denak txundituta.

Hitz egiteko era eta aurpegiera oso atseginak zituen. Estilo justu eta ederra zuen. Beraz, edonori irabaz ziezaiokeen hitzaldi batekin. Jendea dibertitzea nahi bazuen, alaitasuna sortarazten zuen, baina malenkonia eta negarra ere eragin zezazkeen nahierara. Nahi bazuen,  ausardia pizten zuen entzuten ari zirenengan, arriskuari aurre egin ziezaioten. Inor ez zen nekatzen hari begiratu eta entzutearen plazerraz, hain ziren gozoak eta delikatuak haren keinuak, hain zen atsegina haren gorputzaren mugimendua. Ahots melodiatsua zuen, eta lehiaketak irabazten zituen hari-instrumentu guztiak bikain joz. Egia esan, asko eta askotarikoa zen bere adimenaren etorria.

Non hitz egiten den Clelia ausartaz

“Ez zitzaion adorerik falta izan Clelia nobleari, gudu-zelaietan ilustratu ez bazen ere. Gertatu zen erromatarrek bake-hitzarmen baten berme gisa onartu zutela dontzeila noblea bahitu gisa agintzea, maila handiko beste erromatar birjina batzuekin batera. Denbora batez gatibu egon ondoren, Clelia matxinatu egin zen, Erromako hiriari desohoragarri iritzi baitzion bere emakume noble asko atzerriko errege batek edukitzea preso. Bera adorez eta buruargitasunez armatu zen, eta bere zaindarien zaintzari promesekin iseka eginez, gauez ihes egin zuen bere lagunekin. Tiber ibaiaren ertzera iritsi ziren. Han, belardi batean, Cleliak zaldi bat aurkitu zuen jaten, eta Cleliak, inoiz igo gabea baitzen, jauzi egin zuen gainera, hankalatraba. Uraren sakontasunaren beldur izan gabe, bere lagunetako bat bizkarrean hartu eta ibaia zeharkatu zuen. Besteen bila itzuli zen, bata bestearen atzetik ibiltzera, Erroman zituen gurasoei onik eta onik itzuli arte.
Erromatarrek asko estimatu zuten dontzeilaren kemena, eta bera bahitu zuen erregea ere miretsi egin zuten, eta bere ausardia dibertitu ere egin zuen. Balentria haren oroimena gordetzeko, erromatarrek estatua bat jaso zioten Cleliari, dontzeila bat zamalkatzen irudikatzen zuena, eta tenplutik hurbil, luzaro iraun zuen gain batean, jarri zuten.
Gure hiriaren oinarriak jarri ditugu. Orain barrutiko horma altuak eraiki behar ditugu.