Moderata Fonte

Atalak: bAst

Moderata Fonte

[Venezia, 1555 – 1592]

«Bihotz aske bat dago ene bularraren baitan, ez naiz inoren zerbitzari, ez naiz neure buruaren aurkako,  modutasun eta kortesiaz elikatzen naiz, bertuteak goratzen nau, eta kastitateak apaintzen.  […] Edertasuna, gaztaroa, atseginak eta ponpoxak  ez dira deus niretzat; pentsamendu puruentzat,  garaikurra naiz nire borondatez eta ez kasualitatez”.

1555ean Venezian jaioa, Moderata Fonte Italiako XVI. mendeko emakume ahotsik originalenetako bat da. Bere lanik ospetsuena, Il merito delle donne. Ove chiaramente si scuopre quanto siano elle degne e pi￮ perfette de gli huomini, hil ondoren argitaratu zen 1600. urtean.

 

Moderata Fonte, Modesta Pozzo de Zorzi –ren ezizena baita, besteak beste, Tredici canti del Floridoro (1581) olerki epikoaren eta La Passione di Christo (1582) eta La Resurrettione di Giesu Christo Nostro Signore (1592) poema erlijiosoen egilea da. Liburu horietan zehatz-mehatz deskribatzen ditu historia ebanjelikoaren emakume protagonistek, Ama Birjinak eta Maria Magdalenak Pasioan eta, bereziki, Magdalenak Berpizkundean izandako erreakzio emozionalak. Il merito delle donne ezezaguna izan zen, 1988an Adriana Chemello italiar ikasleak berriro argitaratu zuen arte. Honek liburuaren aurretik saiakera argigarri bat egin zuen, Moderata Fonteri buruzko ondorengo ikerketetarako funtsezkoa.

Il merito delle donne lanak elkarrizketa baten itxura hartzen du, non egileak emakumeenganako jarrera maskulino negatibo jakin batzuen aurrean dagoen ezinegona antzezten duen. Eta, keinu berarekin, bere pentsamenduaren soslai preziatu bat transmititzen du, zalantzarik gabe aldi hartako tonu misoginoan, emakumeen balioari buruzko eztabaidan inplikatutako pentsamendu bat. Christine de Pizan-ek XV. mendearen hasieran hasitako Querelle des femmes izeneko eztabaida da. Azpimarratzekoa da, hala ere, Moderata Fontek kerellarekin duen lotura onartzeari utzi gabe, bere obraren interesak eztabaida hori gainditzen duela. Il merito, bereziki, emakumeen askatasuna aldarrikatzen saiatzen da, haien ekintzengatik eta dohainengatik merezia. Historiari eta gaur egungoei begiratze arretatsu -eta kritiko- batek baieztatuko luke, bere ustez, erreklamazioaren egokitasuna.

 

Emakumeen meritua, Moderata Fontek idatzia bi egunetan. Non argi eta garbi agertzen den zein duin diren, eta gizonak baino perfektuago.

 

Modesta Pozzok bere Il merito delle donne [emakumeen meritua] lanaren bidez, bere jakitate zientifikoa zabaldu zuen, garaiko gizarte maila altuko emakumeen artean. Lorategi batean kokatzen ditu zazpi pertsonaia andrazko, eta horiek hausnartu eta eztabaidatu egiten dute gai zientifikoei buruz, filosofia sokratikoaren bidez, eta metodo horri jarraiki, natur zientziei buruzko ideia berriak aurkitu nahi dituzte. Horrela, garaiko teoria zientifikoen jakitun eta  gizonezkoek bezala zientziara begiak zabal, emakumeek askoz azkarrago egin ahal izango dute aurrera, beren eskarmentu baliosa eta jakinduria preziatua ekarriz.

Dell merito delle donne

“Emakumeen meritua” lanak ez du gaurkotasunik galdu.

[Floridororen hamahiru kantu]

Floridoro lana italiar emakume batek idatzitako lehen zalduntza-olerkia da, eta kutsu feminista indartsua sartzen du genero hipermaskulino batean. Ohiko ezaugarriez zipriztindua -baso ilunak, jauregi liluragarriak, uharte sorginduak, sorgin seduzitzaileak- Floridoro, garai bateko bi zaldun handienen istorioa da: Floridoro ederra, dena maitasunerako arriskatzen duena, eta Risamante ederra, atsekabetan dauden emakumeei laguntzen diena, bere herentziaren bila diharduen bitartean. Oro har, Moderata Fonte idazleak emakumeen gaitasuna defendatzen du sendo, tradizioz gizonezkoek menderatutako arloetan balorea izateko. Eta emakumeen heziketarik ezari buruz egiten dituen kritika irekiek, gizon ez fidagarrien mende egon behar duten emakumezko pertsonaia batzuen egoera larrian dute oihartzuna.

 

 

Tredici canti del Floridoro

Dall’incipit del libro:

Scegli d’ornati, e ben composti accenti
Il più bel fior, leggiadra Musa, e canta
Li spogliati trofei, gli incendi spenti
Dal tempo, ond’ancor Marte e Amor si vanta.
Di’ le battaglie rie, le fiamme ardenti,
Ch’uscir da l’arme, e dalla face santa
Allor, che ‘l fero Dio gli altari avea,
E Ciprigna adorata era per Dea.

Canta l’inclite imprese, e i dolci affetti
De’ cavallieri, e de le donne illustri,
Fa’ che di quelle man, di questi petti
Viva il pregio, e la gioia eterni lustri;
E agguaglia lo stil con quei concetti,
Ch’escon de’ pensier miei vaghi e industri,
Mentre al raggio purissimo, e divino
D’un’alma coppia il rude ingegno affino.

Fra tanto ella, che luce e scorta sia
Della nobil da noi fatica presa,
Favorirà per così lunga via
Quel bel desir di c’ho la mente accesa;
Altrimenti quest’opera saria
Oscura troppo, e mal guidata impresa,
Né sperarei, senza il suo lume grato,
Di pervenirne al fin sì desiato.

FRANCESCO Serenissimo, splendore
Del fortunato Imperio di Toscana.
Voi, che quel sete, senza il cui favore
Ogni fatica mia reputo vana;
Degnisi il vostro generoso core,
Per l’alma sua virtù via più ch’umana
Talor rivolger del mio basso ingegno
Gli incolti versi, che cantando vegno.

 

Tutte le regioni italiane spiegate in 27 minuti (con sottiotitoli)