Maaza Mengiste idazlearen ”Itzaleko erregea”

Atalak: bAst

Eleberri sendo honetan, Maaza Mengiste-k, 1935ean hasi zen italiar inbasio faxistaren aurreko erresistentzia-gerran parte hartu zuten bere jaioterriko -Etiopiako- emakumeen bizitza ia ezabatuak aztertzen ditu. Itzaleko erregea liburuko pertsonaien bidez, Mengiste-k agerian jartzen dizkigu orbain sakonak uzten dituen nonahiko indarkeriaren ondorio larriak.

 

Mussoliniren erregimenak, nazien sarraski-planaren konplizeak, ez du eragozpenik okupazio-gerran etiopiarren aurka antzeko indarkeria erabiltzeko. Baina badira beste indarkeria batzuk ere, historia honetako protagonista diren emakumeenak, gizarte patriarkal baten biktimak, non neskatoak behartuta ezkontzen dituzten, ezkontzaren barruan sexu-indarkeria normalizatuta dagoen eta morrontza inolako galderarik gabe onartzen den. Hirutek Ettoreri esaten dio: “Entzun itzazu hildakoak gero eta ozenago: entzunak izan behar dugu. Gogoan izan behar gaituzte. Ezagunak izan behar dugu .» Eta horrekin memoriaren uholdea sortzen da.

 

Oharra: liburuak bi aragazki bakarrik dakartza. Geuk batzuk erantsi dizkiogu idatzi honi, garai hura ezagutzeko lagungarri direlakoan.

 

 

Maaza Mengiste (Addis Abeba, 1971) idazle etiopiar-estatubatuarra da. Bere eleberrien artean Beneath the Lion ‘s Gaze -Lehoiaren begiradapean- (2010) eta The Shadow King -Itzaleko Erregea- (2019) daude.

 

ITZALEKO ERREGEA

35. or.

Galdu dena ez dago gehiago, ene neskatoa, galdu denak lekua uzten du bertze gauza batentzat.

45. or.

Inork ez du gerra ezagutzen, bizi duen arte.

47. or.

Haile Selasie bere bulegoan dago, isiltasunean.

 

54. or.

Fusil hori Etiopiarena da.

85. or.

Menen enperatriza: “Badugu konfiantza, nonahikoak direla ere, emakumeek badutela gogoa, munduan bakea eta maitasuna egon dadin”.

89. or.

Emakumeak amharieraz erran zion: Innateinna abbate motewal. Ene ama eta ene aita hil egin dira. Memot. Hiltzea.

96. or.

Baina 1935eko urriaren 3a da eta egun amaigabe horretako goizeko bortzetan, Emilio de Bono sartu zen Etiopian, Gash ibaia zeharkatuz.

 

 

123. or.

Emakumeok prest egon behar dugu. Egun batean benetako balak eta armak izanen ditugu.

176. or.

Haiek erranen dute ez zela gertatu. Haien hegazkinek ez zutela hegan egin Kidane-ren batailoiaren gainetik eta ez zietela bota ziape-gasa borrokalariei, errekei eta lurrari.

179. or.

Navarra! Navarra! Mugi, har! Postariak gutunzal bat jaurtitzen dio, haren abizena, Navarra, Navarra, taldean dabilen artean.

188

Teferi Mekonnen trenera igo da, herrialdetik irteteko.

 

Bigarren liburua (Erresistentzia)

198.or.

Bihur zaitez soldadu, hartarako jaio baitzinen. Zutik, Hirut.

212. or.

Ettore Navarra-k itzarri berri den baten aurpegia du. Hatsa sakon hartzen du, behatzen du presoa, eta amharieraz dio eta ondoren italieraz: Nola duzu izena? Simih man new? Come ti chiami?

238. or.

Gizona behin eta berriro saiatzen da, neskaren barnera sartzen, baina beranduegi da.

274. or.

Mussolini.ren inbasioa gertatu zenetik egunero, Jemberek bere galarik onenak jantzi ditu eta irten du ferenj aitzinamendua geratzera.

 

Hirugarren liburua (Itzulerak)

292. or.

Argazkia: Mutil gazte bat, sorbalda hezurtsuak dituena eta buru handia, dardarka eguzki-galdatan.

Argazkia: Emakume gazte batek bere bularraren aurka besarkatzen du gizon adintsu bat.

299. or.

Baina zuk, seme maite, ez dakizu neure benetako izena ere. Nire lehen emazteak, Anya-k, nahiko zukeen nik erratea. Neure bigarren andrea, zure ama, Gabriella, gai da ene zuhurtasuna konprenitzeko. Badaki zenbat daukan bere baitan hitz batek.

321. or.

Hirut! Hemendik, hemendik! Kontuz!

326. or.

Koroa: Kanta itzazue, alabok, emakume bat eta milaka emakume, haizearen pare korri egin baitzuten, herrialde bat pizti pozointsuetatik babesteko.

334. or.

Haile Selassiek poltsa lurrean uzten du, irteten du gelatik, zeharkatzen du korridorea eta eskailerak jaisten ditu, nora doan jakin gabe.

 

340. or.

Kartzelan gaude. Atxilo hartu gaituzte. Ez dakit non dauden bertzeak.

370. or.

Izena: Ettore Navarra. Jaioterria: Venezia, Italia. Jaioteguna: 1913ko uztailaren 20a. Aitaren izena: leonardo Navarra. Amaren izena: Gabriella Rachele Bassi Navarra. Aitaren jaioterria: Ezezaguna. Aitaren jaioteguna: Ezezaguna. Amaren aldetiko amatxiren izena: Rachele Bassi. Amaren aldetiko aitatxiren izena: Mauro Bassi. Aiaren aldetiko amatixren izena: Ezezaguna. Aitaren aldetiko aitatxiren izena: Ezezaguna. Erlijioa: Bat ere ez.

395. or.

Il mio segreto, erraten du gizonak, bere bularra seinalatuz.

Il mio segreto, erraten du emakumeak, haren bularra seinalatuz.

 

400. or.

Hiltzea. Morire. Memot. Hiltzea merezi duzu. Orduan fusila altxatzen du, heltzen dio kainoitik, eta buruan jotzen du.

406. or.

Zerk batzen ditu berebiziko indarra duten gizonak, aita?

410. or.

Ihesbide bakarra aitzina egitea da.

 

Hitzostea

424. or.

Orain bi egun, irten zuen etxetik eta pintada batzuk aurkitu zituen eraikinaren hormetan: Kanpora, ferenj! Behera inperialismoa! Kanpora Mussolini!

Interludioa: 1974

429. or.

Manifestariak bildu dira hiriko plaza eta eskola guztietan, destituzioa exijitzeko, baina Haile Selassie bere bulegoan dago gramofonoari korda ematen, Aida eta Radames leizera daramatzan azken ekitaldiaren zain.

 

 

 

Maaza Mengiste idazlea bere liburuaz:

 

Honako hauek ere idatzi ditu: