Zoriona

Atalak: by lazzaretto Sailkatu gabea

Zoriona

Hiztegi Batuak bi adiera dakartza zorion hitzarentzat.

zorion

1 iz. Poz eta atsegin beteko egoera. Dirua ez da zoriona, baina haren atzetik gabiltza gehienok. Pozak, ordea, behartsuaren zorionak bezala, ez du luzaroan irauten. Nahi baduzu izan dezazun lur honetako zoriona, hauta ezazu, bai, neska prestu bat. Ez zuen, beraz, izan martiri hiltzeko zoriona. Tormesko itsumutilaren bizitza eta zorion-zorigaitzak. Bilatzen du bere zoriona aurkitzen ez den tokian, eta ez du ateratzen nekea eta nahigabea besterik. Zu zara ene zorionaren iturria. Ez dio maitasunak ernatu zion zorion nahiari ukorik egingo. Zorion osoan bizi naiz. Betiko zoriona iristeko. Zer zoriona!

2 iz. pl. Norbaiti, zorioneko zerbait gertatu zaionean, esaten zaizkion gizalegezko edo onginahizko hitzak. Horretan saiatu diren guztiek zorion beroak merezi dituzte. Har bitzate gure zorionik beroenak. Zorionak eman zizkidan.

Klasikoen gordailutik bi testu aukeratu ditugu, zoriona mintzagai dutenak. Bata Julene Azpeitiarena, eta bestea Lauaxetarena. Eta bertze bi ere bai, Etxepare Landerretxe, eta Arrese Beitia-renak.

 

Amandriaren altzoan
Julene Azpeitia
1961

Zorion osoa

 

Gizon aberats bat, lorategi aundi eder baten erdian zegoan jauregi batean bizi zan. Aberatsa zan, baña ez zoriontsua, eta pentsatu zuan zorion osoa zuan gizonik ete zegoan mundu onetan.

Eta bere lorategiko burnizko ate ederrean idatzi auxe ipiñi zuan: «Benetan zoriontsua dala uste duan pertzoneari emango zaizkio lorategi ta jauregi au».

Beriala etorri zan gizon gazte bat eta esan zion —Jauregi ta lorategia nereak dira, ez dago bada mundu guztian ni baño gizon zoriontsuagorik.

Aberatsak erantsun zion: —Ain zoriontsua zerala diozu? Ez dezu beraz ezeren nairik, ezeren bear izanik?

—Ez, nik ez det ezeren paltarik, ez iñoren gauzen inbidiarik. Ni zoriontsua naiz, Jauregi au neretzat da.

Eta aberatsak esan zion: —Ez dezula ezeren nairik, ez dezula ezeren paltarik, eta zertan zatoz bada nere jauregiaren eske?

Mundu onetan ez dago zorion osorik. Zorion osoa Zeruan.

 

• Azalpenak eta beste

Lauaxeta

1932

Zori ona   Gauza gitxigaz poztuten garala, edonok daki. Esku bat apurtuten yakunian geurekiko diñogu: eskerrak bijak ixan eztiranian. Baña esku bijak apurtuten yakuzanian, onexegaz poztuten gara: Iztarrak apurtu bayatazan oraingo txartuago nengoke. Eta iztarrak apurtu dauzana, buruba apurtu eztaula-ta, poztuten da. Ludi onetan zorijontsu eztana, bere erruz ezta! Edozegaz alattu gentikez. Baserrijan jayotako emakume gaste bategandik adibide au ondoen ikasi neban. Bere ameak errekadu batzuk egitten bidaldu eban. Baña errekadu batzuk egittera zuazanian, bestaldekuak be, beste batzuk agindduko dautzuz. — Urira zuaz? Mesedez ekarriko daustazu makallo bat? — Zeregin andirik eztaukat eta makallo ori ekarriko dautzut. — Ara, ba, farol bat, argontzi bat biar neuke. — Norenian erosiko dautzut? — Martolaneko dendea non dan eztakixu? Antxe erosi egixu, neure adizkide onak diralako. Geure neskatil gastia juan zan urira ta poztu zan ango gauza ederrak ikusi ebazanian. Salokijak zelako ederrak ziran…! Jakin gura eban jakin uri osuaren barri, bai?, eta txaidez-txaide, gora-bera iru ordu igaro euzan. Etxeko errekadubak eta bestaldekuarenak egin ostian bultziratu zan. Saretxu bat bultzijetan ixaten da. Zetarako dan? Aterkiñak edo dakarzan gauzatxubak antxe iminteko. Sare orrettan maleta andijak ezin jarri zeinkez, andijak zerbait ordaindu biar dabelako. Geure neskatilla gastiak sarian imiñi euzan. Baña laguna onduan eukittiak dakargun zoritxarra. Txitxi-putxu izketan etorzan bidian. Etziran konturatu eurek jatsi biar eben geltokija atzian itxi ebela. Olako baten leyotik kanpora begiratu ebenian,urrun bere urruntxu zirala konturatu tiran. Arein larrijak! Saretxuban ziran gauzak artu eskubetan eta geure baserriko neskeak bultzittik salto egin eban. Abijada andijak bultzijak eroyan eta ikeragarrizko mallatuba artu eban. Ori ikusi ebenak zarataka asi tiran eta bultzi ori geratu tan. Jatsi tiran gustijak eta arin-arinka neskia eguan tokira juan ziran. — Arrasa-barik datza! — Il ete-da! Olakoxe itzak esaten ebezan. Gixon batzuk jaso eban eta neskea bururatu zanian bere ondora adi-adi jarri zan. — Zegattik ori egin dozu? —batak ittanduten eutson. — Burutik zagoz edo? —bestiak. Ezer jazo ete-yakon, aztertu-ostian esku bat apurtuta eukola igarri eben. — Ara, eskuba apurtu dozu. — Orain lanak zelan egingo dozuz? Eta buruba apurtu bazeban. Il bazintzae! An ziran atsuak batez-bere agiraka egitten eutsen. Euren alabea bazan, be zarata andijaguak ezeutsezan egingo. — Alabatxu, zoratu egin yatzu, zoratu? Trenetan ardura andija euki biar ixaten da. Zeure ameak baleki egin dozuna, egin! Ango zarateak ixilddu ziranian, neskato gastiak erantzun eutsen: — Zegattik olako diadarrak eta txilijuak? — Zegattik diñozu, zegattik, mamala orrek? Zeugattik, zeulako gangarrakattik. — Gauza andirik etxat jazo-ta… — Ez, geyago jazo etxatzunian! — Neu beintzat pozik nago, bestaldeko Bernardaren farola apurtu eztanian. Axe farola apurtu bayatan tamal andijena artuko neban. An ziranak ezeben ulertu neskiaren izketea. Baña zentzunez oldoztuten badogu, errasoi sakona esan ebalakuan gengokez. Bestaldekuaren farola apurtutia txarragua ixango yakon, bere azurrak apurtutia baño. Atsegin ona zer zan baekijan zori ona zein zan bere bai!

 

 

Mendekoste gereziak
Jean Etxepare Landerretxe
1962, 1991

Zoriona

 

Gau ilunari

zerua izarretan da.

Itzalpetan gaindi

eskuz-esku dabiltzan

maiteari

xoriño bat bada

bihotzetik bihotzera

kantari.

 

Xoragarri

bihotzaren eleak

maiteari.

Ez du goxoagorik

bizi guziak

ametsetan baizik.

 

Munduko solas ederrenak

maiten bihotzetan dagotzi

betidanik

ehortzirik

maiteak maiteari erranak.

 

Maitek bakarrik dakite

gordatzen

gizon samurren begietarik

ixil-ixila

zoriona.

 

Itsasoa kexu

ta zerua ilun

maiteak uros izanen dira

beti

maiten bihotzetan baita

zoriona.

 

 

Asti-orduetako bertsozko lanak
Felipe Arrese Beitia
1902

Zorioneko afaria

 

                Nere adiskide Ramon Artola gazteari amalaudun bat

 

Doatsua dan Juan Iñazio bart illuntzean

Sorotik sollik kantuz zijoan etxeratzen,

Non illargiak egiten zion lagun bidean,

Erori gabe joan zedin ta baita zuzen;

Bere andrea zebillelarik ezkaratzean,

Atsegingarria zitzaien jana gertu jartzen,

Poz pozik bere seme alaba bien artean,

Irurak laster aita zutela itxedoten.

 

Noiz sentitzen dan eldua zala norbait etxera

Aitaren eztul bakantxoa zan atarian,

«Aita, aita da» otsez umeak irtenda atera,

Farrez irurak sartu ziraden sukaldian,

Talo ta esnez beste gaberik ezer gañera,

Juanak prest zeukan zorioneko afaria an.

 

—————

 

Egin itzazue, bada, zorioneko afariak!

Talo ta esnez, edo arrautza ta giharrez.