Margo ariketen gara(i)pena & Idurreren zoriona

Atalak: bAst, Juan Luis Aizpuru Beristain

 

astiro                                      hiztegi batua

adb. Behar adina asti hartuz. Ik. geldiro. Astiro hitz eginez. Arazoaren alde guztiak astiro aztertu ondoren. Astiroago egin.

astiro-astiro adb. astiro-ren indargarria. Ik. poliki-poliki; mantso-mantso. Honela, denborak, astiro-astiro, gauza guztiak bistara ateratzen ditu eta arrazoiak argitan ipintzen. Astiro-astiro aurreratzen dira.

  

bizileku                                           hiztegi batua

1 iz. Norbait bizi den lekua edo etxea. Ik. bizitoki; egoitza. Kanaan-en bizilekua hartu zuten. Hiri hura bizilekutzat hartu zuen. Ezkontzak, biziera ez ezik, bizilekua ere aldarazi zion. Lurra beren bizileku bakartzat dutenak. Gesen-en beren bizilekuak egin eta bizi izan ziren. Mundu urduri eta aldakor horretan aurkitu behar dugu bizilekua, biziko bagara. Hilobiak bizilekuen aldamenean eraikitzen zituzten. Jana, edana, bizilekua, soldata.

2 iz. Irud. Bergarako irakastegia jaso zuten, jakite berriaren bizileku izan zedin.

 

 

Ez badugu onartzen energia gutxiagorekin bizi behar dugula, are gehiago suntsituko ditugu beharrezko ditugun ekosistemak.

[…]

Garapenaren mitoa ideologema kaltegarrienetako bat da, behar ditugun aldaketa sakonak egiteko muga handi bat. Zentzu horretan, garapenaren erabat aurkakoak izan beharko genuke.

[…]

Uste dut hiru eremutan errotu behar dugula. Lehenik, oso zaila da hain etorkizun gogorrari aurre egitea; ezin gara bakarrik gelditu arazo hauei erantzuteko garaian, erraz etsi baitezakegu. Bigarrenik, mendeetan barrena sortu ditugun baliabide kulturalak erabili: poesia, arteak, filosofia, pentsamendua, zientzia… Azkenik, espiritualitatea ere kontuan hartu behar dugu gogoetarako, laikoa bada ere; zentzu horretan, egotik edo ni-tik aldendu, eta gainerako izakiekin dugun loturaz jabetzeko.

 

 

Jorge Riechmann (idazle ekologista)

Berria

 

 

garapen iraunkor                       hiztegi batua

Hurrengo belaunaldien beharrak asetzeko aukerak arriskuan jarri gabe, uneko belaunaldien beharrak asetzen dituen garapen ekonomiko eta soziala. Ik. garapen jasangarri.

 

hazi¹, haz, hazten                                    hiztegi batua

1 du ad. Haur edo animalia jaioberriak elikatu eta zaindu; haurra elikatu, zaindu eta hezi heldutasunera iritsi arte. Umea hazten ari den emakumeak ez du barau egin behar. Hazi zaitut neure ugatz garbiaz. Haurrak ongi hazi eta hezi. Bere izebak hazi zuen. Haz gaitzala eta eman diezagula behar dugun mantenua. Baserrian hazitako mutila. Sendi abertzalea hazi duten gurasoak. Erdaraz hazi zutelako. Gaizki hazitako umea. Umeak zerurako haz ditzaten. || Esr. zah.: Haurrak hazi, nekeak hasi. Otsoa haz nezan [=hazi nuen], berak jan nenzan [=jan ninduen].

2 du ad. Irud. Landuko duk lurra eta lurrak haziko hau. Egia da artoak mutil morroskoak hazten dituela. Peru jatorra, Basarteko Unibertsitatean ikasia, mendiak hazi eta basoak hezia.

3 du ad. Animaliak elikatu eta zaindu, bereziki bizibidez edo helburu jakin batekin. Behiak hazten ditu. Artalez hazitako oiloa. Txerri bat hartu zuen hazteko, urte guztiko koipetarako. Orduan, nagusiaren artaldearen aldean, zenbait ardi hazi zituen.

4 du ad. (Landareez mintzatuz). Lur ondo landuan hazitako artoa. Mota askotako barazkiak hazten ditu bere baratzean.

5 da ad. Izaki bizidun bat ezarian-ezarian handituz joan. Hazten eta handitzen garenean, gure bizia txikitzen eta laburtzen da. Arin hazten den landarea. Asko hazi da zure haurra. Hamar zentimetro hazi. Haziko dira berriak. Garunak behar bezala hazi ez zitzaizkidalako. || Bizarra hazten utzi du.

 

Adierazpen askatasunik ez (sprachkritik)

 

Salgai naukagu. Asko gustatzen hatzaizue. Gero-eta gehiago hurbiltzen ari natzaigu eta elkarrekin egoten erakusten ari gatzaizkit. Pixka-pixkat maite hauzue eta, era berean, maite zaituztek. Hondamendira garamatzat. Marrubi mordo bat ekarri nizkigun. Oheraino eraman gaitzadala. Erruki zakizkiate.

Zergatik ez didagu uzten nahi dudana esaten?

 

Gaur ere ez du hiltzeko eguraldirik egingo

Iñaki Segurola

 

Ikerlan honi zergatik lotu nintzaion azaltzean, bihotzari edo dena delako errai horiei doazkienak nituzke aipagai. Euskaldun “terminal”en lurralde batean sortu izanak badu zerikusirik hortan; izan ere, Axular ttipi batzuk izan gabe, bagenekien, gure auzunean, Lapatzako hamar baserrietan eta sei etxetarik hirutan euskaldun jenderik bazela: gurean gurasoak, bestetan aiton-amonak, izeko-osabak. Denboraz ohartu nintzen orduko euskara bastart hura, erdalkeriez josia, abantzu verborik gabea, lagun askorena zela, euskara galduz eta ahantziz zihoan jendearena.

 

(…)

Lan honetan azken bi mendeetako euskaldungoaren higatze, gutitze eta galtzearen prozesua ikertzen da. Bi lerrotan, letratu eta ez-letratuen baitan.

 

14.or. (aitzakisolasa)

Euskaldungoa erroizturik

Jose Maria Larrea Muxika

(in memoriam)

 

Errango nizuke inork ezin duela zu izan zuk baino hobeki. Gure bizitzaren erranahia gehiago dagoela egiten dugunaren menpe, gure bizitzaren zirkunstantzien menpe baino…. Konfiantza izan dezatela prozesuetan, ulertu ez arren… Bat batean, egun batean guztia ordenatzen da… Sinets dezatela euren buruagan. Ez dezatela menpetasunik izan ezerekiko eta inorekiko. Haiek direla euren bizitzaren jabeak, eta hala jokatu behar dutela, euren bizitzaren jabe izanik. Zoriona ez dagoela “maite zaitut” entzutearen pean,  ez-zoriona ez dela, zu maitatzeari uzten diotelako. Bikote bat hausten denean eta zailtasunak gainditu behar direnean, aitzi egin behar zaie, aurkakotasunari aurre egin behar zaio. Eta errango nieke altxa dezatela asfaltoa, azpian loreak daudela.

 

Raquel Perera

Psikologoa

 

ZORIONA

Idurre Eskisabel (Goseak janak, 2019)

  

Merkataritza zentroan

gertatu zait errebelazioa

kosmetika bio, organiko eta ez-kutsatzailean

espezializatutako saltoki

berri eta zen-ean

begi ondoko zimurrak lisatzeko seruma

edo kokospeko okelak irmotzeko ukendua

zein lehenetsi

erabaki ezinik nabilela,

orduantxe ailegatu zait memea,

whatsappez,

eta argi ikusi dut Argia:

Zoriona

(eskuin zein ezkerreko politikarien

agindu programatikoa,

aberrigintzaren zutabe berria)

ez dute gaztetasunak eta edertasunak ematen

ezta diruz eros daitezkeen

gainerako zirtzilkeriek ere

Zoriona

ez baitu ezerk ematen

Zoriona

nigan baitago

Zoriona

neu bainaiz

ni

ni neu

 

Bentrilokuoaren panpinak

bezain arin errezitatu ditut

meme mandamentuak:

Zoriona da

daukadanaren gainetik ni naizen hau preziatzea

Zoriona da

trukean ezer jasotzeko asmorik gabe asko ematea

Zoriona da

unean unea bizitzea gerokoaz kezkatu gabe

Zoriona da

beldurrak, nahiak eta itxaropenak eranztea

 

Arima berriturik

abiatu naiz mundura,

aingurak itzulikatuta,

biluzik:

ez dut hartu ez begietarako serumik

ez kokosperako ukendurik

titiak teinkatzeko olioa bakarrik

—baina hori must bat da—

 

Errebelazioa lankideen

whatsapp taldera berbidali dut,

kuadrillakora,

eskolako amenera,

sindikatukora

 

eta Lucianari,

konketa ertza hobeto garbitzeko

mezuarekin batera

 

Zoriona

opa diet

 —————