Geni  Guimarães-en “penaltia” eta itzulera

Atalak: by lazzaretto bAst

Geni  Guimarães-en “penaltia” eta itzulera

 

Sinopsia: O Pênalti liburuarekin Geni Guimarães idazlea literaturara itzuli da. Genik 1990ean Prêmio Jabuti saria jaso zuen  A cor da ternura  (Samurtasunaren kolorea) lanagatik. Azken liburua haurrentzako idatzitako Aquilo que a mãe não quer (1998) izan zen eta hogei urteren buruan, berriro dator irakurleengana, bi anaien gertaera bat ematera. Kamau eta Kaiodê anaiak, futbolzale amorratuak, egoera berezi batean bizi dira eta bata bertzearen aurka jartzen dira. Liburu berri honetan, Geni Guimarães-ek bere trebetasun literarioak erakusten ditu, giza harremanetan dagoen alderik sentibera eta samurrena lantzeko. Kamau eta Kaiodê-ren familiaz mintzatzean, erakusten du samurtasuna, zaintza, adiskidetasuna eta maitasuna direla pertsonaien jokabideak arautzen dituztenak, eta horrela, elkar maite eta zaintzen duten kidez osaturiko familia beltz baten erretratu ederra egiten digu.

 

Irakaslea, poeta eta fikzio-idazlea, Geni Mariano Guimarães São Manoel-SP udalerriko landagunean jaio zen, 1947ko irailaren 8an. Bortz urte zituela, gurasoekin aldatu zen beste etxalde batera, Barra Bonita-ra, São Paulo Estatuan. Idazle karrera hasi zuen, bere lehen hiru lanak argitaratuz Debate Regional-en eta Jornal da Barra-n. Ondoren, 1979an, bere lehen poema liburua kaleratu zuen, Terceiro filho. Gero, 1980ko hamarkada hasieran, Quilombhoje taldeari hurreratu zitzaion, eta literatura beltzaren inguruko eztabaidari. Gizarte-gaiei heldu zien, batik bat afro-ondorea baieztatzeari, eta hala hautagai izan zen bere hiriko vereadora (zinegotzi) izateko, 2000. urtean. Baina ez zen hautatua izan. 1981ean bi ipuin argitaratu zituen, Cadernos Negros kaiherraren 4. zenbakian, eta bigarren poesia liburua, protestak eta identitate-baieztapenak oso markatua. Hamarkadan zehar, bere presentzia handitu zuen brasildar zirkuitu literarioan. 1988an IV. Nestlé Literatura biurtekoan parte hartu zuen, Centenário da Abolição gaia zuen hartan. Urte hartan bertan, Nestlé fundazioak ipuin-bilduma argitaratu zion: Leite do peito (Amaren esnea). Hurrengo urtean, A cor da ternura eleberria argitaratu zuen, eta horrekin Jabuti eta Adolfo Aisen sariak jaso zituen.

Egilearen libururik ezagunenak autobiografikoak dira, horien artean, Leite do peito. Callaloo aldizkari amerikarrak egindako elkarrizketan, Geni Guimarães-ek dio:

Idatzi nuen, zeren ezarri nahi bainuen familia beltz baten bizipena, liburu hau autobiografikoa izanik; nik behar nuen mintzatu ene traumez, ene minez eta ene alaitasunez, hori guztia atera beharra neukan.

 

PUBLICAÇÕES/ARGITALPENAK

 

Terceiro filho. Bauru: Editora Jalovi, 1979 (poemak).

Da flor o afeto, da pedra o protesto. Barra Bonita: Ed. da Autora, 1981, 1ª e 2ª ed. (poemak).

Leite do peito. São Paulo: Fundação Nestlé de Cultura, 1988. 2 ed. 1989 (ipuinak).

A cor da ternura. São Paulo: Editora FTD, 1989. 12 ed. 1998 (ipuinak).

Balé das emoções. Barra Bonita: Ed. da Autora, 1993 (poemak).

A dona das folhas. Aparecida: Editora Santuário, 1995 (haur literatura).

O rádio de Gabriel. Aparecida: Editora Santuário, 1995 (haur literatura).

Aquilo que a mãe não quer. Barra Bonita: Ed. da Autora, 1998 (haur literatura).

Leite do peito. Ilustração e projeto gráfico de Regina Miranda, Belo Horizonte: Mazza Edições, 2001 (ipuinak, edizio begiratua eta zabaldua).

O pênalti. São Paulo: Editora Malê, 2019 (haur literatura).

 

Traduções /Itzulpenak

The color of tenderness. Tradução de Niyi Afolabi. Trenton, NJ: Africa World Press, 2013.

 

Sinopsia: Poemas do regresso poema-bildumak erakusten du nola topatu den berriz Geni Guimarães poesiarekin. Genero horretan egileak idatzitako azken lana Balé das emoções (Emozio-baleta) izan zen, 1993koa. Liburua eratzen duten hirurogeita bi poemek erakusten dute Geniren sena poetikoa gordea egon dela, agertu ez den denbora luzean.

 

Emozio-bizipenak eta munduaren ikuskerak agertzen dizkigu, narratzaile poetikoa da. Konpromisoa du bere asmo artistikoarekin: “Bertso bat argitara ematea, hain ukigarria eta hain zehatza, non bihotza bera zipriztintzen duen”.

 

 

Kulunkaulkia *

Gurutzatzen du, behatzen du eguzkia,

horditzen da -soilik zure begiek

munduan ikusten

duten edertasunarekin-.

Dena margotzen du,

izaditik atzematen dituen

hamaika koloretan.

Haren ilargiak ez du

gorabeherarik ez eklipserik.

Garbia eta ona izanik, gizakien eromena barkatzen du

planetaren sabelean.

Neskato etsia, emadazu zure

labanda-nektarra eta arnas nazazu.

Jolas egizu nirekin,

ebats nazazu lainoetatik,

eta eraman nazazu guztiz. 

*Ahizpa Cema-rentzat, ene iparrorratza baita.

 

Dia Internacional da Mulher Negra Latino-Americana e Caribenha e da Diáspora