Maitasun kapitala: hobe dugu hemen (ez) uztea

Atalak: bAst, Juan Luis Aizpuru Beristain

Emakume ahaldundua eta kontzientziatua izan arren, liburuko protagonista bere bikotekideak abandonatzen duenean pott eginda geratzen da, eta galdera sortzen da orduan: zer da maitasuna gure bizitzetan? Nola konfiguratu gaituzte, beste alor guztietan pertsona independenteak izan arren, harreman sentimentaletan hain menpeko eta zaurgarri izateko?

 Bere maitalea izandako Martinen hiletan dago Olga. Bertan gogoratzen du berarekin bizi izandako pasio sutsua, gizonak duela urtebete utzi zuen arte. Oroitzapenetan murgilduta, Martinekiko bere mendekotasun emozionalaz ohartzen da, eta horrek agerian uzten dio, bere burua emakume aske eta ahaldundutzat bazuen ere, maitasunarekin beti izan duen kontraesana.

Aldi berean, tesi bat zuzentzen dabil Olga irakaslea, emakumeei maitasuna euren bizitzako erdigunea izaten erakutsi zaien moduan sakontzen duena, horretarako Artearen eta Literaturaren historiako zenbait lanetan oinarrituz.

Pertsonaiek bizitako esperientziak eta bateko nahiz besteko artistek piztutako gogoetak tartekatuz, nobela anbiziotsu bat osatu du Karmele Jaiok, arin irakurtzen dena baina arrasto sakona uzten duena, nor bere buruari begira hausnarketara bultzatuz.

Karmele Jaio idazlea                                                                      Argazkilaria: Jon Hernaiz (destino)

Liburuaren hasiera :

Ezohiko hileta da. Hildako bakarra dago, baina alargun asko: zure emaztea, lehen ilarako bankuan eserita; eta atzerago, leku hori guri dagokigula pentsatzen ari garen zenbait emakume.

Ez naiz ni eliza honetan alargun bat baino gehiago garela sentitzen ari den bakarra, ziur, baina gutxik pentsatuko dute bi baino gehiago ere izan gaitezkeela. Nik ere ez dut buruan halakorik izan gaur eliza honetan sartu arte, baina, hara, emakume batzuek negarrari eusteko duten modua ikusi dudanean, batzuen oinaze aurpegiak sumatzean, izpiritu santuak argituta bezala, garden ikusi dut bat-batean dena: zure sekretuak, zure iraganeko eta duela gutxira arteko abenturak… Zure amodioen eta desiren curriculum vitae bete-betea. Garbi ikusi dut zer ezkutatzen zuen gure harremanaren azken hatsean izan zenuen jarrerak. Bat-bateko desagertze haiek ulertu ditut, mugikorrera etengabe begiratzeko modu urduri hura, eta, batez ere, duela urtebete nigandik urruntzeko erabili zenituen izotzezko hitz haiek: Hobe dugu hemen uztea.

17. or.

Eta ezin bazaitut burutik kendu, zer egin behar dut?

Esaldi batzuek dena azkartzen dute. Zehaztasun guztiarekin gogoratzen dut Martinen lehen mezu hura jaso nuenean zein lekutan nengoen, baita soinean nuena ere. Usaina ere gogoan dut. Unibertsitateko nire bulegoko leihotik sartzen zen eguzkiak bete-betean jotzen ninduen eskuineko izterrean, eta berotutako bakeroen usain gozoa adi nezakeen, arropa lisatu berriak askatzen duenaren antzekoa.

23. or.

Zeure burua zergatik hil duzun azaltzeko aukera izango bazenu, segur aski familia-enpresan izan dituzun arazoez hitz egingo zenidake, gainez egin dizutela; zure anaiarekin batera aitaren enpresa heredatzeak, etekinak ekarri ordez, erantzukizun-karga bat suposatu zuela, zuen harremana zikindu eta zure autoestimua txikitu zizuna. Aurretik jarriko zenituzke zure finantza-arazo guztiak, krisiak areagotu zituenak, eta ez zenuke egia esango: mundu honetatik jada ezer interesgarririk espero ez zenuelako egin duzula zeure buruaz beste. Baina, batez ere, bakarrik geratu zarelako; bat-batean zure bakardadearen sakontasunaz ohartu zarelako. Bakardadea, zingira bat bezain sakona, nahiz eta jendez inguratuta igaro eguna.

31. or.

Txolarreari tripak atera.

Laia gazteak proposatu zidanean maitasunari buruzko doktore-tesia egin nahi zuela, hasieratik azaldu behar izan nion maitasuna ez dela hain erraza disekzionatzen hegazti bat edo intsektu bat bezala, oso irristakorra dela maitasuna haren azalean bisturi bat sartu ahal izateko. Baina bere proposamena ahulegi nengoen une batean iritsi zitzaidan eta ezin izan nuen konbentzitu bere proiektuaren ezintasunaz.

43. or.

Martinek nigandik urruntzea erabaki zuenean, une batez pentsatu nuen Rubenekin bueltatzea, berriro saiatzea, baina laster konturatu nintzen beranduegi zela. Hogei urtez izandako harremana lasaia izan zen, umerik gabekoa eta eztabaida gutxikoa; ama ez izateko erabakiari tinko eutsi nionean izan genituen eztabaidak kenduta, baketsua izan zen. Gure sexua ere ordenatua; ordenatuegia agian, gure bizitza bezala. Konturatzen hasia nintzen beti egon dela bere mundua alde batean eta nirea bestean, erakartzen diren bi burbuila izan garela, marruskatu direnak baina ez direnak iritsi espazio bakar batean lehertzera. Espazio bakartiak ziren gureak, isolatuak, nahiz eta elkarrekin bizi: ni unibertsitateko azterketak zuzentzen, bera institutuko Matematika klaseak prestatzen. Irakaslea eta maisua bi mundutan, azkenerako irakasle-gela baten antza hartu zuen etxe batean, kafe egin berriaren usainaren ordez fotokopia usaina isurtzen ari zena.

57. or.

“Zer nahiago zenuke? Gehiago maitatu eta gehiago sufritu, ala gutxiago maitatu eta gutxiago sufritu? Uste dut, azken finean, hori dela benetako kontu bakarra… Gutako gehienok kontatzeko istorio bakarra dugu… axola duen bakarra, kontatzea merezi duen bakarra. Hau da nirea”.

Argazkilaria: Juan Luis Aizpuru Beristain 2023