Olatz Sanchez Lamikiz
Latitudeekin dantzan dabilen barakaldarra naiz, han eta hemen, Iparra eta Hegoa orratz. Hizkuntza ttipiez arituko naiz, besteak beste; ikusi eta ikasi dudana zurekin konpartituko dut. Küpaelueyu, kiñetrokin, espazio zati bat eskainiko dizut zentzurik zabalenean, dela idatzi puxka, dela lur zati, dela bitxikeria, dela begirada. Haiek geureganatu eta iraultzen ahaleginduko naiz espazio berriak sortzeko.
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
Artxiboak
- 2015(e)ko abendua
- 2015(e)ko azaroa
- 2015(e)ko maiatza
- 2015(e)ko apirila
- 2015(e)ko urtarrila
- 2014(e)ko abendua
- 2014(e)ko iraila
- 2014(e)ko abuztua
- 2014(e)ko ekaina
- 2014(e)ko maiatza
- 2014(e)ko apirila
- 2014(e)ko martxoa
- 2014(e)ko otsaila
- 2014(e)ko urtarrila
- 2013(e)ko abendua
- 2013(e)ko azaroa
- 2013(e)ko urria
Lotsaren zoologikoez.
Atalak: Historia, Hizkuntza
Normal
0
21
false
false
false
EU
X-NONE
X-NONE
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:”Taula normala”;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:””;
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:8.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:107%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:”Calibri”,”sans-serif”;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-language:EN-US;}
Mr. Maitrek Europara bidalitako familia giza zoologikoan.
Hans Mülchi zuzendariaren Calafate: zoologicos humanos izeneko dokumentala ikusgai egon da Txileko zinema areto ugaritan. Dokumentalak agerian utzi du XIX. mendearen bukaeran Txile hegoaldeko jatorrizko herriek sufritu behar izan zuten jazarpena. Zientifiko europarrak eskualde australeraino iritsi eta jatorrizko herrietako 14 kaweskar eta 10 maputxe bahitu zituzten Europara eraman eta bertan “erakusteko”. Erakusketa haiei giza-zoologikoak izena eman zaie baina kalean haien itxura erakusteaz gain, esperimentuak egiteko ere erabiltzen zituzten gizon zein emakumeak. Tratu txarrak eta bortxaketa ugari pairatu behar izan zituzten eta nekez bizi ziren hilabete batzuk baino gehiago, gaixotasunak jota hiltzen baitziren gupidagabe.
Memoriaren zirrikitu txikia ireki digu ikus-entzunezko produkzio berriak, auzo lotsa sentitzeraino. Historiografia ofizialak behin baino gehiagotan ezkutaturiko pasadizo ankerra da dokumentalaren emaitza. Barrukoak astinduko ditu maisuki, oso ondo egituratuta baitago dokumentala bera, datu zehatzak ematen ditu eta testigantza zein ikerketen emaitzez baliaturik, ondo uztartuta daude alde emozionala eta zientifikoagoa dena.
Ingalaterran, Berlinen eta Parisen izan zituzten erakusleihoak bailiran, izan ere, lotura zuzena dago selknam jatorrizko herriaren desagertzea eta zoologikoen artean- Edozein kasutan, batzuk etxera itzultzea lortu zuten baina erabat okzidentalizaturik, horrek ekar zitzakeen bigarren mailako arazo sozial eta psikologikoak neurtzeke zeudela.
Peter Mason eta Christian Báez historialariek bahiketa horiek ikertzeari ekin zioten, zoologikoen argazkiak ikusitakoan. Ikerketak ordea, Zuricheraino eraman zituen, bertan topatu baitzituzten zoologikoetan bahituriko bost lagunen hezurrak. 125 urte beranduago bost indigenen hezurdurak haien sorterrira ekartzeko prozesua abiatu zen.
Jatorrizko herriez mintzatzea tabua da sektore batzuetan. Historiak eta unean uneko gobernuek ez dute jatorrizko herrien izaera aitortzeko urrats erabakigarririk eman, eta ondorioz, haien jarrera herri baten memoria historikoaren aurkako erasotzat hartua izan ahal da. Gertatu denaz eta gertatzen ari denaz hitz egin, idatzi eta hausnartu behar da. Memoria kolektiboan txertatuak izateko eskubidea dute, berezko historia propioa duten heinean, izana eta izena eduki duten heinean, hain zuzen ere.
Baina motel doaz aitortzak eta aldarrikapenak, akaso nazio-estatu modernoak eta harroputzak bestelako lehentasunak dituelako: harena ez den mundu bati begira dago Txile, iraganeko pasadizo historiko lotsagarriak asistentzialismoz eta berba merkeez jantzi dituzte, historiatik istorioak eraiki dituzte.
Txilera iritsi dira. Hezur puxkak eta hautsa. Txileko bandera haien hilkutxetan; koloretako argazkiak eta propaganda antzua“justizia” ez-izenez. Hizkuntza arrotzean mintzo zatzaizkie, gaztelania unibertsalean, Latinamerikako azentu jostariaz.
Bidaia ez da amaitu, etxeraino oraindik kilometro batzuk falta dira; eguraldia hotzagoa da bertan, usainak bestelakoak, munduan amaitzen den lur muturretik hurbilago. Etxean dira jada. Istorio ez deus bilakatu zituzten baina azkenean, historia izatea lortu dute. Bazen ordua.