Pasa den astean bete zituen Euskaltzaindiak
90 urte (bejondeizuela). Eta pasa den astean ere amaitu nuen
Euskaltzaindiko lehen lehendakariari buruzko biografia (edo). Jurgi
Kintanak idatzi du (zure bloga berrituta noizko?). “Intelektuala nazioa eraikitzen. R. M. Azkueren pentsaera eta obra”.
Resurreccion Maria Azkueren
beste ikuspegi bat eman dit liburuak. Orain arte, Azkue beti tradizio
biltzaile gisa irudikatu dut, ipuinak, herri hizkerak, kondairak,
kantak, … biltzen zituena. Baina ez, ez da hori bakarrik, euskara
modernizatzeko ahalegin betean aritu zen Azkue. Eta ez bakarrik corpus
plangintzan, estatus plangintzan ere eragiten saiatu zen, gogotik
saiatu ere (nahiz eta ez izan berak esperotako emaitzak).
Horrez
gain, euskararen historia sozialerako beste ekarpentxo bat da liburua.
Zehazki, euskalgintzaren historiari ekarpen itzela egiten dio. Ondo
dokumentatuta, mitoak apurtzen, hizkera erraz eta atsegina, …
irakurtzen gozatu dudan liburua izan da.
Horixe gomendioa, XX. mendeko euskalgintza zer izan zen ulertzeko ezinbestekoa baita. Liburuaren laburpena.
Oraingo honetan hizkuntza ohiturak
aldatzeko gomendioen bigarren atala dator. Aurrekoan euskaraz berbetan
hasi nahi zutenei begira zen artikulua. Oraingo gomendio hauek EHUko atezainei begirakoak
dira. “Atezainok euskaraz” liburutik hartuak daude. Baina gomendioak
begiratuta, administrazioan lan egiten duten askori begirakoak izan
daitezke. Baita enpresetako harrera guneetan edo bezeroari arreta
emateko guneetan lan egiten dutenentzat ere. Betoz ba gomendiook:
1. TRABA, ZAILTASUNA: Ez dakit euskaraz badakien
Ez
dakit informazio eske hurbildu zaidanak euskaraz badakien. Ez dakit
lankide berriak euskaraz badakien, ezetz uste dut. Badaezpada
gaztelaniaz egingo diet.
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT: Hurbiltzen zaizkigunetatik askok dakite euskaraz. Ez dakite guk badakigun, ordea, eta gaztelaniaz hitz egiten digute badaezpada.
GOMENDIOA: Lehen
hitza euskaraz egingo diot hurbiltzen den edonori. Euskaraz baldin
badaki, euskaraz egingo dit eta ez baldin badaki, gaztelaniaz egingo
dugu, biok dakigu eta.
2. TRABA, ZAILTASUNA: Harreman-sarea eta segurtasuna falta dut
Euskara
ikasten eta lantzen denbora asko pasa dut, ahalegin handia egin dut. Ez
dut norekin hitz egin, eta herdoiltzen ari zait. Ez dut erabiltzen.
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT: Harrera
oso leku ona da herdoila kentzeko. Kanpotik datorrenarekiko harremanean
ez da asko hitz egin behar, ez da sakondu behar, ez da diskurtso
konplexurik antolatu behar. Lankideen artean ere izango da euskaldunen
bat.
GOMENDIOA: Harrerak ematen digun aukera
aprobetxatu. Lehenengo egunetan arraro samarra iruditzen da, baina gero
ez hainbeste. Asko errepikatzen diren gaietarako esaldiak eta hiztegia
prestatu eta landu, segurtasuna ematen baitu horrek. Garrantzitsua da
gustuko formulak bilatzea eta eroso sentitzea.
3. TRABA, ZAILTASUNA: Aurreiritziak
Zer
pentsatuko ote dute nitaz euskaraz hitz egiten badut? Jendeak euskara
lotzen du Hizkuntza Eskakizunekin, politikarekin, tentela/argia
izatearekin, modernoa/zaharkitua izatearekin, lana lortze/ez
lortzearekin… auskalo zenbat gauzarekin!
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT: Aurreiritziak
asko dira eta denok dauzkagu. Besteak zer pentsatuko ote duen inoiz ez
dugu jakingo. Denekin asmatzea ere ezinezkoa da.
GOMENDIOA: Baloratu
ikasten pasa duzun denbora eta egindako ahalegina. Hor ere aurkitu
izango dituzu zailtasunak eta hala ere aurrera egin duzu. Zure lana
gutxienez bi hizkuntzatan egiteko gai zara, eta hori ez da egun batean
lortzen. Orain ere berdin, zailtasuna zein den ikusi, irtenbideak jarri
eta aurrera egin. 4. TRABA, ZAILTASUNA: Euskalkiak eta estandarra
Nire
euskalkia ez du inork ulertuko, askotan entzun izan dut oso itxia hitz
egiten dudala. Nik euskaltegian ikasi nuen. Euskara batua bakarrik
dakit, eta batzuk esaten didate oso artifiziala dela. Hemen etortzen
diren euskaldun askok bere herriko edo eskualdeko hizkera erabiltzen
dute eta ez diet ulertzen. Orduan, berehala gaztelaniara pasatzen gara.
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT: Beste
hizkuntzetan ere badaude eskualdeetako eta herrialdeetako hizkerak.
Gaztelaniaz edo frantsesez ere gertatzen da beste nonbaitekoari ongi ez
ulertzea, baina ez gara horregatik beste hizkuntza batera pasatzen,
ingelesera-edo.
GOMENDIOA: Poliki hitz egin, mantsoago
esateko eskatu, ulertu ez duzun hitz horrek zer esan nahi duen
galdetu… Gozatu lekuetako hizkeren aberastasuna eta jolastu
desberdintasunak ematen dituen aukerekin.
HAUSNARTU
– II Euskal Soziolinguistika Sarien. Deialdia
Soziolinguistika Klusterrak HAUSNARTU Euskal Soziolinguistika Sarien
II. edizioaren deialdia egin du.
Sarituko dira euskal soziolinguistika teorikoaren eta metodologikoaren
inguruko lanak, eta beste ezagutza-esparruetatik ere (zuzenbide, soziologia,
ekonomia, psikologia, historia, geografia, gizarte psikologia, antropologia…)
euskal soziolinguistikaren eremura egokitutako lanak.
Hiru sari banatuko dira, 1.000 €, 700 € eta 500 €koak.
Lanak bidaltzeko epea 2009ko azaroaren 15a izango da.
Bikoteen artean hizkuntza ohituren aldaketa. Ikerketa
lana burutu du soziolinguistika klusterrak
Proiektu honetan, beren harremaneko eguneroko hizkuntza gaztelaniatik
euskarara aldatu duten bikoteen kasuak ikertu dira. EAEn aldaketa hori
eman duten bikoteen ibildideak aztertu dira, aldaketa-prozesu horien klabeak
ezagutu eta orokortu nahian. Modu horretan, gainera, hizkuntza-ohitura
aldatzearen fenomenoari buruzko ezagutza bat ere eskuratu nahi izan da.
Proiektu honen ideia Buruntzaldeko transmisioa indartzeko programaren
baitan sortu zen, eta ikerketan eskuratu den informazioa, besteak beste,
Familia bidezko transmisioa indartzeko egitasmoetan erabil daiteke.
Eusko Ikaskuntzaren XVII. Kongresuan Soziolinguistika
Klusterraren parte hartzea
Kongresuak Gizarte aurrerapen iraunkorrerako berrikuntza du gai nagusitzat,
eta Gasteizen burutuko da 2009ko azaroaren 18, 19 eta 20an.
Kongresu horren baitan SL Klusterrak bi saio antolatu ditu Maria-Jose
Azurmendiren eta Pablo Suberbiolaren ardurapean. Bi saiook Hizkuntza ekologia
eta hizkuntzen garapen iraunkorra gaien inguruan izango dira. Saioak azaroaren
19an izango dira.
BAT aldizkariaren 71. zenbakia Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegiren
omenez kaleratu du Soziolinguistika Klusterrak.
Aldizkariaren sarreran urtetan lankide izan direnen hitzetan: “Laurogei
urte betetzear dituela eta, urteurren horrek aukera eman digu aspaldian
eskaini nahi genion omenalditxoa egiteko. Badakigu ale bakarrak nekez
estaltzen ahal duela Joxe Luisen itzala. Halaz guztiz, motz geratuko garela
jakinda ere, BAT aldizkariko ale hau eskaini nahi izan diogu. […]
Esan dezakegu konpromisozko lankidetza zintzoa eskaini digula: zenbaitetan
egoera zailek nahigabetuta, baina beti ilusioz gainezka. Landare arantzadunak
ingurumarian eta txilarrak loretan, horrela ezagutu dugu txilardegia.
Eskerrik asko, bihotzez, Txillardegi.”
Aldizkariak bildutako lanak:
Eskaintza. Olatz Altuna, Maria-Jose Azurmendi, Iñaki Martinez
de Luna
Euskararen erabilera aztertzeko oinarri zientifikoak. Xabier
Isasi
Txillardegi glotopolitikan. Imanol Esnaola
Euskal Herria eta Euskara. Pilartxo Etxeberria
Hizkuntza eta nortasuna Txillardegiren lanean: ondaretik praktikara.
Jacqueline Urla
Txilar sorta bat. Joxe Manuel Odriozola
Gizon begi-goritu. Paulo Agirrebaltzategi
II. ATALA. Txillardegiri eskainitako lanak
Txillardegirekin elkarlanean. Erramun Baxok
Euskararen egoera Ipar Euskal Herrian. Erramun Baxok
Txillardegiren omenez. Ainhoa Beola
Txillardegiren omenez. Feli Etxeberria, Iñaki Pikabea,
Beronika Azpillaga
Gazte unibertsitarioen bizipenak hizkuntza ikaskuntzan. Feli
Etxeberria
Hiztunen generoaren eta adinaren pertzepzioaz. Iñaki
Gaminde
Euskararen transmisioa familia bidez indartzeko tailer pilotua Buruntzaldean.
Xabier Elortza, Alex Mungia, Nekane Goikoetxea, Iñaki Pikabea
Hizkuntza aldaketa bikoteen harremanean: ikuspegi teorikoa eta ikerketaren
ondorioak. Pello Jauregi, Pablo Suberbiola
EKIMENAK
ETA KANPAINAK
HIZNET Hizkuntza Plangintza Graduondokoan izena emateko epea zabalik
[HIZNET]
HIZNET Eusko Ikaskuntzaren ASMOZ fundazioak antolatzen duen ikastaroa
da, Euskal Herriko Unibertsitatearen berezko titulua, eta Hizkuntza Politikarako
Sailburuordetzaren bermea duena.
Ikastaroa 2009ko azaroaren 2an hasiko da eta uztailaren 30a bitarteko
iraupena izango du. Hartzaileak egun euskara teknikari lanetan diharduten
edo egunen batean zeregin horietan aritzeko asmoa duten guztiak dira,
egun agertzen diren premia eta erronka berrien aurrean duten gaitasuna
eta jakituria eguneratzeko aukera izan dezaten. Herri administrazioan,
hezkuntza sisteman eta antzeko lan-arlotan, hizkuntza normalkuntza erantzukizun
publikoa dutenak, euren eginkizunak aurrera eramateko oinarri sendoagotik
abia daitezen ere ikastaroaren hartzaileak izan daiteke. Izen-emateko
epea urriak 6a artean izango da.
Batzuetan biderik laburrena da onena lelopean
abian jarri du AEKk aurtengo matrikulazio kanpaina. Bere eskaintzaren
artean dago maila guztietako eskola hartzeko aukeraz gain, titulu homologatuak
prestatzeko aukera; administrazioko langileei bereziki zuzenduak, autoikaskuntza
bitartez burutu daitezkeenak, on-line ikastaroak eta baita ikasitakoa
praktikara eramateko programak ere.
HABEk ere, ikastaro berriari ekin dio. Donostian, irailaren 8an emandako
prentsaurrekoan izan ziren Ramon Etxezarreta, Hizkuntza Politikarako sailburuordea,
Eugenio Mujika, HABEren zuzendari nagusia, Josu Esnaola, udal euskaltegien
ordezkaria eta Juan Carlos Murillo, euskaltegi pribatu homologatuen ordezkaria.
KONTSEILUAK Lankidetza Hitzarmena sinatu du hogei
udal baino gehiagorekin
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak lankidetza hitzarmena sinatu
du hainbat udalekin. Donostiako Miramar jauregian egindako ekitaldian
bildutako udaletako ordezkariekin, hizkuntza-politika hobetzea helburua
duen hitzarmena sinatu du Kontseiluak. Oraingoz hitzarmen horretan Kontseiluarekin
parte hartu duten udalak honakoak dira: Antzuola, Aretxabaleta, Arrasate,
Bergara, Berriozar, Deba, Elorrio, Eskoriatza, Hernani, Igorre, Legazpi,
Leitza, Lezo, Markina-Xemein, Muskiz, Ordizia, Pasaia, Segura, Uharte,
Urretxu, Villabona, Zumaia.
Euskararen ofizialtasuna aldarrikatzeko ekimena
Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak
Mobilizazio-deia egin dute bi erakundeek, urriaren 24an Baionan, “Hizkuntza-politika
ausarta garatzeko euskarari lege-geriza. Euskara hizkuntza ofiziala”
leloarekin. Bilbon egindako prentsaurrekoan adierazi dute, deialdia euskaltzale
guztiei zuzenduta dagoela, behar-beharrezko baita guztien engaiamendua.
Manifestazioa, arratsaldeko bostetan izango da.
Euskaltzaindiak eta Nafarroako Gobernuak
hitzarmena berritu dute
Irailaren 22an sinatu zuten Euskaltzaindiaren izenean Andres Urrutiak
eta Nafarroako Gobernuarenean Carlos Pérez-Nievas Hezkuntza kontseilariak.
Akordioaren arabera 2009ko eginkizun nagusiak honakoak izango dira: Euskararen
Herri Hizkeren Atlasa egiteko Nafarroako 4 herritako grabazioak euskarritan
paratu eta ematea, Koldo Zuazoren Sakanako euskara. Burundako hizkera
argitalpenaren prestaketa, Euskal Corpus Onomastikoa: Nafarroari dagozkion
lanei jarraipena ematea, Terminologia juridiko-administratiboari buruzko
jardunaldia eta Nafarroako euskalkien egoerari buruzko azterketa egitea,
besteak beste.
Eremu
mistoa zabaltzea onartu du Nafarroako Parlamentuak
Nafarroako Parlamentuak eremu mistoa zabaldu eta euskararen legea aldatzeko
proposamena onartu du, PSNk, Nafarroa Baik eta Nafarroako Ezker Batuen
aldeko botoekin. UPNk ezezkoa. eta CDN abstenitu egin zen. CDN-ren abstentzioak
eragin zuzena izan du Nafarroako Gobernuan.
2008tik ari da ospatzen Euskaltzaindia bere 90. urteurrena. 2008ko urrian
Iruñean egin zen XVI. Nazioarteko Biltzarrarekin hasiera eman zion
Akademiak bere ospakizunari eta ordutik hona beste hiru ekitaldi egin
ditu Euskaltzaindiak: Gasteizen -Arabako Foru Aldundian-, Ipar Euskal
Herrian -Hazparneko Elgar Kultura Etxean-, eta Bilbon -Akademiaren egoitzan-.
Bilbokoaren ostean, datorren urrian egingo du Euskaltzaindiak urteurreneko
azken ospakizuna, Donostian, bi egunetan: urriaren 8an emanaldi artistiko
bat egingo da, Kursaalen, eta urriaren 9an ekitaldi instituzional bat
burutuko, Gipuzkoako Foru Aldundian. Akademia hor elkartuko da agintari
publiko eta gizartearen eta euskalgintzaren ordezkariekin.
195 Entitate berrik eskuratu dute bai euskarari
ziurtagiria krisi garaian
[BAI Euskarari Ziurtagiri Elkartea]
“Krisi garaian euskaran inbertituz” izenburupean prentsaurrekoa
egin du Ziurtagiriaren Elkarteak Koldo Mitxelena Kulturunean. Rober Gutiérrez
Ziurtagiriaren Elkarteako zuzendariak Bai Euskarari Ziurtagiriak azken
urtean izan dituen lorpenen berri eman ostean, krisi garaian euskaran
inbertitzeko argudioak azaldu ditu. Gutiérrezekin batera agertu
dira Kiroljokoa enpresako marketing teknikari Imanol Amiano eta Arlan
enpresako zuzendari Igor Landaluze. Bi enpresek Bai Euskarari Ziurtagiria
daukate, eta euskarak nahiz Ziurtagiriak haien eguneroko jardunean nola
eragiten duten azaldu dute.
Nazio Batuen Erakundeko Umeen Eskubideen Batzordeak
gomendio berriak egin dizkio Frantziari hizkuntz eskubideen karietara
[KAZETA Info]
Dagoeneko Nazio Batuen Erakundeko hiru instantzia ezberdinetatik “oharpenak”
jaso ditu Frantziako Gobernuak. Espreski, aditu independenteak eginiko
txostenak eta eskubide sozial eta ekonomikotaz arduratzen den batzordeak
gomendioak egin zizkioten Estatu frantziarrari hizkuntz eskubideak aitortzen
ez dituelako. Hexagonoan gutxiengoak ez direla argudiatu du Frantziak,
umeek bere ama hizkuntzan hazteko duten eskubidea onartzen duen araua
errefusatu duelarik. Jarrera hori ikusita, NBEko Umeen Eskubideen Batzordeak
aholku berriak eman dizkio Estatu frantziarrari.
Urriaren 4an ospatuko da Kilometroak, Hirekin mundura lelopean. Aurten
Donostiako Zurriola ikastolak antolatu du jaialdia, eta ekitaldiz beteriko
sei guneko zirkuitua prestatu dute. Horien artean, Mikel Laboari Txoriak
txori abesti ezaguna kantatuz eskainiko dioten omenaldia. Bildutako dirua
Zurriola Ikastolaren eta Barandiaran Lizeoaren hezkuntza eskaintza zabaltzeko
erabiliko da.
1985. urtean Lope de Larrea ikastolak antolatu zuen Araba Euskaraz.
25 urte geroago Aguraingo Lautada Ikastolak hartuko du lekukoa. Lautada
Ikastola berria da, Arabako Ikastolen Federazioan sartu berri da. Mariaren
Bihotza ikastetxea kudeatzen zuten mojek ardura utzi eta gero, gurasoek
kooperatiba bihurtzea erabaki zuten. Hil honetan hasi dute lehenengo ikasturtea
eta datorren urteko ekainaren 20rako, Gogo biziz lelopean, Araba Euskaraz
antolatuko dute.
Hizkuntza gutxituak administrazioan: “Geroaren
oinarriak orainean finkatzen” jardunaldiak
[Argia.com]
Hizkuntza gutxituak administrazio publikoetan: Geroaren oinarriak orainean
finkatzen jardunaldiak urriaren 28an eta 29an egingo dira Gasteizko Villa
Suso Jauregian, Eusko Legebiltzarrak antolatuta. Beste herrialde batzuetan
hizkuntza gutxituak administrazio publikoetan nola erabiltzen diren ezagutzeko,
nazioarteko adituak etorriko dira. Baina jardunaldi hauetan bertako esperientziak
entzuteko aukera ere izango da. Izena emateko epea eta bideak uda ondoren
argituko dira, baina egitaraua jada prest dago.
LINGUAMON erakundeak eta Hizkuntza Aniztasunaren
Aldeko Munduko Sareak nazioarteko sinposioa ospatu dute
LINGUAMON erakundeak eta Hizkuntza Aniztasunaren aldeko Munduko Sareak
(Xarxa Mundial per la Diversitat Lingüística) Nazioarteko
Sinposioa ospatu dute, Bartzelonan, iragan irailaren 29 eta 30ean. Bere
helburua hirukoitza izan da: ziberespazioan hizkuntza guztien presentziaren
garrantziaz gizarte sentiberatasuna lantzea, interneten hizkuntzen presentzia
neurtzen dituzten tresnak ezagutzea eta hizkuntzalari eta teknologia berrietako
adituen arteko elkargunea sortzea izan da.
Orain dela 5 urte Garan argitaratu zen artikulu batekin
egin dut topo gaur. Iruñerriko egoerari buruz ari da hizketan, baina
berak ere aitortzen du Euskal Herri osorako baliagarria dela berak
esandakoa. Artikulua oso mamitsua da eta askotan gure artean dagoen
tabu bati buruzkoa da: egin nahi ez duten euskaldunak egon badaude.
Ñabardura asko egin behar zaizkio baieztapen potolo honi, baina sinple
eta zuzena da, eta askotan horiek ere balio dute.
Hona artikulua:
LOS HABLANTES DE EUSKERA QUE DECIDIERON NO SERLO
Por J. S. Sesma
PRIMAVERA de 2001, un instituto de Secundaria de modelo D en la
zona mixta. Un grupo de bachillerato solicita a su profesora unos
minutos para debatir y votar una huelga contra el Decreto Foral de
Diciembre de 2000 que en su opinión (y en la mía) pretende restringir
el uso del euskara en las Administraciones públicas de Navarra; los
argumentos manejados por la asamblea de alumnos son, como es esperable,
que el citado Decreto limita sus derechos a vivir en euskara. Ante el
asombro de la profesora, los alumnos (escolarizados desde los tres años
en modelo D y habituales en cualquier movilización a favor del euskara)
desarrollan su asamblea ¡en castellano! Cuando la profesora les
pregunta al respecto, ningún alumno se sonroja o insinúa algún atisbo
de autocrítica; da la impresión de que ni siquiera son conscientes de
la contradicción. Cuando se les pide que expliquen por qué no sólo en
la asamblea sino en ningún momento de su jornada escolar hablan la
lengua en la que dicen querer vivir, no se produce lo que en la jerga
docente de hoy llamamos disonancia cognitiva, esto es, no sufren ningún
cruce de cables ante su evidente incoherencia; se irritan ante la
pregunta y sostienen que la responsabilidad no es suya, sino siempre es
de algo externo: la Historia, el sistema, el Gobierno español, la
globalización o el duque de Alba.
Y lo terrible de esta anécdota (y la tesis de este artículo) es que
no es una anécdota, no es un hecho aislado sino la situación general.
Hay dos excepciones pero la afirmación fuerte es que la inmensa mayoría
de los escolarizados y ex escolarizados en euskara en Navarra (que no
proceden de un entorno familiar euskaldun) ni hablan, ni al parecer
tienen ninguna intención de hablar euskara fuera de la tarea escolar y
el trato con el profesorado. Como decía, hay dos importantes
excepciones: los euskaldunes de familia y una minoría de escolarizados
y ex escolarizados que militante y coherentemente han integrado el
euskara en su vida. El problema del grupo de transmisión familiar no es
que sea más o menos pequeño, el problema es que no puede crecer más
allá del crecimiento demográfico. El otro grupo, importante por su
actividad pero muy minoritario, lo constituyen los escolarizados que
han decidido integrar el euskara en su vida; a menudo están ligados a
actividades en euskara; a veces estas actividades son profesionales
(traductores, profesores) pero otras veces no lo son (campañas pro
euskara, militancia política o sindical). Su postura es absolutamente
coherente e impecable. Su número es, como decía, escaso.
PORQUE el problema es la zona mixta, esos ya miles (¡!) de
escolarizados y ex escolarizados que acaban el bachillerato, que acuden
puntualmente a la Korrika y al Oinez, que se indignan periódicamente
con UPN y que están dispuestos a muchos esfuerzos por el euskara…
excepto hablarlo (o leerlo); que quieren que todo el mundo hable
euskara, excepto al parecer ellos mismos. Y voy a reformular aquí la
tesis de este artículo pero de un modo que estoy seguro va a resultar
mucho más polémico: el verdadero problema de la (no) utilización del
euskara en Navarra es que la mayoría de los euskaldunizados han
decidido no hablarlo. Y lo han decidido pero sin aceptar que lo hayan
decidido; porque aceptar que no quieren hablar euskara sí que les
produciría disonancia cognitiva, y también disonancia emocional y
vértigo vital.
¿Quiero decir con todo esto que la actuación de la Administración
navarra es irrelevante? No es así. Está claro para mí que UPN pone las
trabas que puede al uso del euskara en el ámbito público; imagino que
su sueño sería derogar una Ley del Vascuence a la que siempre se opuso
y hacer desaparecer los modelos D que han sido el verdadero motor de la
euskaldunización; en definitiva Miguel Sanz hace lo que puede, el
hombre, para reducir el uso del euskara y por ejemplo promulga el
Decreto de Diciembre de 2000. Pero digamos la verdad: aunque este
Decreto restringe el uso del euskara en las Administraciones, no es
ésta la causa por la que los euskaldunes de la Zona Mixta no hablan
euskara.
Por supuesto que no hablan o leen euskara porque les es más cómodo
hacerlo en castellano. Por supuesto que aquí está el quid del asunto.
Por supuesto que los euskaldunizados se encuentran en una situación de
diglosia que les viene dada por la historia; pero entonces deberían
formularlo de otra manera: “dado que por razones históricas,
culturales, de presión del medio, etcétera nos es más cómodo hablar en
castellano, hemos decidido hablar en castellano incluso en los ámbitos
en los que podemos hablar euskara” (hay además un evidente círculo
vicioso en el que no hay que insistir: puesto que no lo hablan, lo
hablan mal y todavía les resulta más incómodo hacerlo; entonces, no lo
hablan…). Y ésta es la afirmación fuerte que nadie, ni ellos -los
actores- ni los que sacan conclusiones y lecturas políticas o
lingüísticas de la encuesta del Gobierno vasco sobre el uso del euskara
entre 1991-2001 se atreven a hacer. La encuesta confirma (me remito a
la versión de Berria, 26 de septiembre) lo que cualquiera que trabaje
en la enseñanza en euskara sabe hace tiempo: incluso en la CAV y por
supuesto en Navarra hay un aumento del uso público del euskara
(enseñanza, Administraciones) y una reducción (porcentual) del uso
privado; esta reducción en el uso cotidiano se debe al aumento
porcentual de euskaldunberris. Es decir, lo que ya intuitivamente
sabíamos: los euskaldunzaharras siguen hablando y la mayoría de los
escolarizados en euskara procedentes de hogares castellanoparlantes han
decidido (o deciden cada día) no hablar euskara. Pero como este hecho
es difícil de digerir, o bien se niega (quiero hablar aunque no
hablo¡!), o bien se buscan causas no principales (el insuficiente apoyo
administrativo), o causas fantasiosas (el euskara escolar es
excesivamente gramatical). No me lo invento, lo leí en Berria hace un
par de meses (cualquiera que enseñe en modelos D de la zona mixta puede
dar cuenta del excesivo gramaticalismo del euskara de los alumnos).
Y a nadie, repito, a nadie le he oído pronunciar mi tesis, a saber,
que la mayoría de euskaldunizados en Navarra -hoy por hoy- no quieren
hablar euskara; y me temo que no lo he oído porque no es políticamente
correcto decirlo en ambientes euskaltzales. Para mí es muy comprensible
que los euskaldunizados no quieran hablar euskara, puesto que hacer
tuya de verdad una lengua que no es la primera en un ambiente
castellanoparlante es un esfuerzo muy grande. Es comprensible y es
respetable como opción personal; lo que no es comprensible y mucho
menos respetable es mantener la ficción de que se quiere (y se exige)
vivir en euskara cuando todos los días se decide no hacerlo. Si
preguntaran a los euskaltzales las causas de la escasa utilización del
euskara en Navarra en los últimos 20 años apuntarían al Gobierno, a los
medios de comunicación o al genocidio lingüístico; jamás a la propia
responsabilidad de los que han aprendido y no ejercen.
Artikulu honekin sorta bat hasi gura dut. Han-hemenka badaude sakabanatuta hizkuntza ohiturak aldatzeko hainbat gomendio eta aholku, eta apurka blog honetara ekarri nahiko ditut.
Lehenik eta behin, euskaraz mintzatzen hasteko gomendio batzuk ekarriko ditut hona. AEK-k landutako ataza baten parte dira aipatutako aholkuak. Aholku hauek batez ere euskara ikasten hasi eta erabiltzeko jauzia eman nahi dutenei begirakoak dira. Hala ere, horietako batzuek beste askori ere on egingo liekete.
1. Ez lotsatu akatsak egiten dituzulako, funtsezkoak baitira ikasteko prozesuan. Lasai egon, beti daude gauza bera esateko modu bat baino gehiago. Izan ausarta eta hasi hizketan!
2. Irratia, telebista eta bideoak ahozko hizkuntza lantzeko material aberatsa da, baita azentu eta euskalkiak entzuteko aukera ere. Erraz aurkituko dituzu interesatzen zaizkizun gaiak. Hizlarien
ondoren esaldiak errepika ditzakezu, ahozko trebetasuna lantzeko; batez ere, intonazioa eta erritmoa. Anima zaitez!
3. Egin ezazu zeu bezalako hasiberrientzako “hiztegi txikia”. Ikas itzazu esaldi adeitsuren batzuk; agurrak, galdera-hitzak eta honelako adierazpideak: barkatu, baina ez dakit ongi euskaraz;
pixka bat mantsoago hitz egingo al zenuke; errepikatuko didazu azkenengoa mesedez? Jendea asko poztu ohi da bere hizkuntza interesatzen zaigula ohartzen denean.
4. Ikas itzazu elkarrizketari jarraitzen diozula eta entzuten ari zarela adierazteko esapide batzuk; esate baterako: oso ongi; a ze pena; horixe bai interesgarria; bai/ez; ulertzen dut; benetan?… Hizkuntza entzuten jarraitzeko aukera ematen dizu horrek, ikasiz zoazen heinean. Horrelako esaldiak irratia entzutean, edo telebista eta bideoak ikustean entzun daitezke.
5. Medikuarenera, okindegira edo bankura joan behar baduzu, entseatu ezazu aurrez egoera, rol jolasak eginez . Praktikatu telefonoz lagun batekin hitz eginez. Ikasteko materialetan gisa horretako elkarrizketetarako ereduak egon ohi dira. Entseatu zer eskatu behar duzun eta nola.
6. Ohar zaitez nola hitz egiten duten euskaldunek euskaraz, aurrez aurre daudenean edo telebistan edo filmetan, eta arretaz ikusi nola jokatzen duten elkarrekin (esaten dutena, keinuak, ahotsa,…). Entzun eta begiratu arretaz nola adierazten dituen jendeak bere sentipenak (haserrea, maitasuna, atsegina,… eta saiatu ikusi duzuna kopiatzen!
Aspaldi idatzi nuen Klusterrak egindako ikerketa baten harira. Ba, oraingoan Argiakoek ere gai berari heldu diote eta hizkuntza aldatu duten bi bikoteri elkarrizketa egin diete.
«Zestoan beharrean Murillon biziko bagina euskaraz egingo al genuke?»
Nagore Olazabalek (1978) eta Alfonso Ayesak (1976) umetatik
ezagutzen dute elkar. Olazabal udaratan joaten zen Nafarroako Murillo
el Fruto herrira. 700 biztanleko herria Tafallatik hegoekialdera dago,
ez zaio asko falta Aragoikin muga egiteko.
Murillo el Frutokoa da Ayesa. Lanean hasi eta pare bat urtera
euskara ikasten hasi zen, 20 bat urterekin. Eusko Jaurlaritzak
argitaratutako Bakarka metodoa erabili zuen. Bakarkako lana
zuen, bai; herrian inork ez daki euskaraz eta ETB1 ez da ikusten.
Autoan eta etxean Euskadi Irratia entzuten zuen.
Bakarka metodoarekin gora eta behera zebilen, baina
udaratan Olazabalekin gaztelaniaz hitz egiten segitzen zuen. Hirugarren
ikasturtea egiten ari zela hasi zen Olazabalekin. Harremanak
gaztelaniaz jarraitzen zuen hala ere, baina Olazabal zestoarra izan.
Hau da, %80ak baino gehiagok euskaraz dakien Gipuzkoako herrikoa.
Harako bisitak hasi ziren eta Ayesak dioen moduan, Kutsidazu bidea Ixabel
deskubritu zuen neska-lagunaren baserriko familiarekin. Murilloarrak ez
zien ulertzen, hika egiten zutelako, azkar eta hitzak janez… “Nagorek
asko laguntzen zidan egoera horietan”.
Zestoa ezagutu zuen, euskara poliki-poliki ikasten ari zen… baina
noiz hasi ziren elkarren artean euskaraz hitz egiten? Ayesak:
“Elkarrekin hasi eta gero”. Olazabalek: “Nik esango nuke Zestoara
bizitzera etorri zinenean [duela hiru urte] hasi ginela euskaraz”.
“Baina telefonoz egunero hitz egiten genuen. Orduan euskaraz egingo
genuen ba”. “Telefonoz euskaraz? Aurrez aurre bai, baina telefonoz ez,
zailagoa da”.
Olazabalek uste du oso lotuta daudela Zestoan bizitzea eta beraien
arteko harremana euskaraz izatea gaur egun. “Guk ez dugu inoiz
planteatu zein hizkuntzatan hitz egin behar dugun. Gaztelaniaz ezagutu
genuen elkar eta nik esango nuke Zestoara etorritakoan aldatu dugula
hizkuntza. Koadrila guztiz euskalduna daukat, herrian edozein tokitan
egin dezakezu euskaraz. Alfonso etorri zenean nire lagunek bazekiten
euskara ikasten ari zela eta euskaraz egiten zioten. Kalean euskaraz
egiten genuen, eta beraz, etxean ere bai. Zer gertatuko zen Zestoan
beharrean Murillo el Fruton biziko bagina? Euskaraz egingo al genuke?”.
Mutil-lagunari begira esan du: “Zure herrian ez zenuen lortuko orain
hemen lortu duzun euskara maila eta pazientziarik izango al genuen
euskara maila kaxkarragoarekin euskaraz egiteko?”. Ayesak ez dio
kontrarik egin, baina gauza bat argi du: “Nagorek esan du ez dugula
planteatu zein hizkuntzatan izan gure arteko harremana, baina ni
euskara ikasten hasi nintzen nafarra naizelako eta euskalduna izanda
euskara jakin nahi nuelako”.
Xantaia linguistikoa
Murilloarrak oso gutxitan jotzen du gaztelaniara. Ez omen dauka
sentimenduak-eta espresatzeko zailtasunik: “Nagoreri hitz egiteko
zailtasunak? Ez, berarekin da errazena, konfiantza daukat, okerrago
moldatzen naiz lanean eta urduri jartzen naizenean”. Hala al da,
Nagore? “Bai, bai, esango nuke berak nik baino gehiago eusten diola
euskarari. Zerbait konplikatua esan behar diodanean, azkar bukatzeko
batzuetan erdarara jotzen dut, baina berak ez”. Pazientzia handia dauka
Ayesak ikusita nola izaten dituzten haserrealdiak: Olazabalek lehen
kolpean esatekoak esaten ditu eta ondoren Ayesak, nola euskaraz
gaztelaniaz bezain ondo ez den moldatzen, bi aldiz pentsatzen du esan
behar duena. Hori xantaia linguistikoa dela esan diogu eta barre egin
du. Olazabalek beste xantaia linguistiko bat kontatu digu: “Batzuetan
esaten diot: ‘Esan nizun ba atzo halako eta halako!’ eta berak: ‘A, ez
nizun ulertu’”.
Ayesa ederki moldatzen da euskaraz, baina hala ere galdetu diogu
Olazabali ea zuzentzen dion: “Gramatikarik ez diot zuzentzen, nahikoa
ikasi zuen Bakarkarekin! Entonazioarekin ibiltzen da gaizki,
erdarazko entonazioa erabiltzen du euskaraz. Hori zuzentzen diot. Egia
da baita ere azkar, gutxi ahoskatuta eta hitzak janez hitz egiten
duela”. “Baina hitzak zuek ere jaten dituzue!”, “Bai, baina zuk hitz
klabeak jaten dituzu!”.
Elkarrizketa bukatzen ari garela izen-abizenak galdetu dizkiegu.
Alfonsok azkar-azkar esan dizkigu bereak, eta kazetariak: “Ayesa
Tamarín?” “Ez! Marín” eta Olazabalek: “Ikusten?”.
Bai, kazetariak ez dio ulertu. Alabaina, seinale ona da, “eta” esan beharrean “ta” erabiltzen du. Zestoartzen ari da.
«Sekula ez dugu hitzartu zein hizkuntzatan egin behar dugun»
Laudioarrak (Araba) dira biak. Natxo Urkijo (1960) Lanbide
Heziketako irakaslea da eta Bego Macias (1966) AEK-ko irakaslea eta
arduraduna. 1970eko hamarkadan, orain 17.000 biztanle inguru dituen
herrian, biztanleriaren %1ak baino ez zekien euskara. Orain,
herritarren erdiak baino gehiagok daki.
Maciasek eta Urkijok hurrenez hurren 17 eta 24 urte zituztela
ezagutu zuten elkar. Gaztelaniaz hasi zuten harremana. Urkijok ordurako
euskaraz egiten zuen, 13-14 urterekin lagun baten konpainiarekin hasi
baitzen euskara ikasten. Irakasle titulua ateratzea zuten helburu.
Euskararen munduan murgildu nahian, delineatzaile izanda, euskal
filologia ikasten hasi zen Urkijo. UEU ezagutu zuen eta
Hizkuntzalaritza Saileko arduraduna izan zen. Maciasek giro
euskaldunean zebilen Urkijo ezagutu zuen: “Txillardegi eta
horrelakoekin zuen harremana. Afariak eta bazkariak egiten zituzten eta
ni joaten nintzenean isilik egoten nintzen; dena ulertzen nuen, baina
ez nintzen hitz egitera ausartzen. Afari-bazkari haiek flaxa ziren
niretzat”.
Eta noiz hasi zineten bion artean euskaraz? Galdera zaila edo
aldrebesa bota duenaren sentsazioa du kazetariak. Hala dio Urkijok:
“Lehen bi-hiru urteetan erdaraz egiten genuen, baina ez gara konturatu
noiz aldatu genuen eta nola izan zen. Ez genuen erabaki bat hartu, ez
dugu sekula hitzartu zein hizkuntzatan egin behar dugun. Orain ez
daukagu erdaraz ezagutu gineneko oroimenik”. Maciasek gogoan duenez,
berak euskara maila lortu arte aritu ziren gaztelaniaz, “nik askatasuna
lortu arte, beldurra kendu arte”. Denbora gutxian asko ikasi zuen
Maciasek, mutil-lagunarekin mintzapraktika egiten zuen, nahiz eta
hasieran lotsatu. Urkijok emazteari hala bota dio: “Ustiatu ninduzun
orduan, zure onerako”.
Euskararako bide horretan zailtasun berezirik izan al duten galdetu
diegu. Urkijok: “Nik maila neukan eta eskua botatzen nion”. Eta
segituan Maciasek: “Deformazio profesionala zeukan eta ondo zetorkidan.
Baina komunikatzeko gaitasuna bagenuen”. Maciasek aitortu digu senarrak
asko zuzendu izan diola, baina zuzentzaile ona dela: “Batzuetan hasten
gara ergatiboarekin eta esaten dit: ‘nork nik’ eta nik: ‘k
esan dut’ eta berak ‘ez, ez duzu esan’… eta horrela ibiltzen gara”.
Urkijori lagun batek esan zion berarekin euskaraz egitera ez zela
ausartzen zuzenduko zionaren beldurrez: “Disgustua izan zen hori
entzutea, etxekoei zuzentzen diet, baina kanpokoei ez”.
Bere adineko oso gutxik elkarren artean euskaraz egiten duen herrian
eguneroko harremana euskaraz du bikoteak. 17 eta 13 urteko alabek ere
“identifikatuta” dituzte. Lagunak alabekin gaztelaniaz aritzea ohikoa
da, baina haien gurasoek telefonoa hartzen badute lagunek beti euskaraz
egiten diete.
Eta zergatik euskaraz? Urkijo serio jarri da: “Norbere buruarekin
kontsekuente izan dadila. Kanpotik begiratzeko gaitasuna izan behar
dugu kontura gaitezen zertan ari garen. Lagun batek kontatu zidan nola
ez zitzaion gustatu Hendaiara joan eta zerbitzariak euskaraz ez egitea.
Eta hemen zer gertatzen da? Hura gu bezain euskalduna izango zen, baina
frantsesez egiten zuen. Euskalduna banaiz euskaraz egin behar dut.
Agian oso atzerakoia naiz, baina nire baitan ez da ulertzen euskalduna
izan eta euskaraz ez egitea”. Teoriatik praktikara doa Macias: “Euskara
ikasi dugu erabili ahal izateko”.
Hori da beraz euskalgintzaren zinezko oinarria. Ingurumen hori da, izan, adar-adaska biziak eman ditzakeen enbor naturala. Hizkuntza ahula indarberritu nahi duen erakunde, elkarte edo mugimendu orok berariaz ahalegindu behar du, beste hitzetan esanik, bere jendearentzako arnasgune horiek mantentzen edo sortzen. Mantentzea ez da aski: sortu ere egin behar da halakorik, gure hiztun-elkartearen pareko ahuldade-mailara iritsitako kasuan. Hor ere argi izan behar da, ordea, egingarritasunaren aldetik etekin hoberena (eta, beraz, horri dagokion lehentasuna) zerk duen: ondotxoz errazagoa da dagoenari bizirik eustea, ez dagoena sortzea baino. Indar guztiak edo gehienak sortzen jartzea ez da beraz arrazoizkoa, zer mantendu (eta, hartatik abiatuz, zer garatu eta zer zabaldu) egon badagoen kasuetan.
Erdaldunentzat (eta are euskaldun edo euskaltzale kaletartu askorentzat) “gauza arraroak” dira, hala izan litezke behintzat, arnasgune horiek. Anormalak edo atipikoak gerta litezke, kabian bertan ez daudenentzat. Bertakoentzat ordea, eta euskaldungo osoari begira, leku-eremu horiek euskarazko bizibide jatorraren gotorleku eta babesgune bihur litezke, kulturazko autorregulazio-ahalmen ohargarriko guneak. Gurea bezalako hizkuntza ahulek hain sarri sufritu behar izaten duten dislokazio fisikoari aurre egiteko bide bat dira, dudarik gabe, breathing space edo arnasgune horiek. Lehentasuna dute, horregatik, hizkuntzari bizirik eutsi nahi bazaio eta indarberritu egin nahi bada. Horiek dira, Fishman-en eta beste zenbaiten ustean, hizkuntza indarberritzeko saioaren abiaburu natural eta baliagarrienak. Hori gabeko normalkuntza ez da normalkuntza. Ingurumen horien zaintza-ardura bigarren edo hirugarren lehentasun-mailara daramana ere ez.
(…) Hemen esan dena besterik da: beren txikian eta mugatuan, ahulean eta apalean, ongi antolatzen eta behar duten babes-neurriz hornitzen badira, arnasgune horiek direla euskarak gaur-gaurkoz dituen zurkaitz-gune eta bizitasun-pizgarri sendoenak. Horiek gabe mila bider zailagoa dela euskalgintzaren bestelako planteamendu arrakastatsurik egitea: bai oro har eta bai Gasteizen, Barakaldon, Algortan edo Errenterian bertan ere. Transformazio ekonotekniko, demografiko, soziokultural eta politiko-operatiboaren eszenario nagusi diren beste hiriburu eta herriburu horietako euskalgintza bera ez ote da, akaso, arnasguneetan hazi eta (partez) hezi izandako gizajendez elikatu joan den berrogeita hamar urtean?: nondik atera dira, xehe-xehe kontatzen hasita, gure arteko irakasle eta kultura-eragile gehienak? Nondik espero da, gero ere, hiztun trebeenak eta elebidun osatuenak eskuratzea? Ez al dakigu kontuak nola diren? Hain zaila egiten al zaigu, gauza bakoitzari bere lekua aitortzea?
Kontua ez da euskalgintza arnasguneetara erretiratzea, arnasguneei dagokien garrantzia eta, zenbait alorretan, lehentasuna aitortzea baizik. Arnasguneei bere hartantxe eusten saiatzea nostalgiazko ekimen “pollit” bezain alfer gertatuko da, beste osagairik eransten ez bazaio ekimen-bide hori. Nostalgia, berriz, ez da etorkizunaren atari zuhur eta egiantzekoena. Baina hori ez da kontua. Kontua ez da orain, Campion-ek behiala (beste perspektibaz halere) esan zuen moduan, azken mendi-tontorrera igo eta, irrintzi artean “eutsi goiari” dei eginez, gero eta etorkizun ilun-etsigarriagoaren zain paratzea. Hori ez da kontua. Oker dabil arnasguneen aldeko argudioa ikuspegi faltsu horretara lerratu nahi duena. Arnasguneen formulazioa ez da numantziarra, ez da “azken mohikano”arena. Aitzitik, first things first irizpideaz diharduen larrialdiko osagile zuhurraren pareko jokabidea da hori. Lehentasuna lehentasun da, ez erretorika merkea, egoera larrian dagoen gaixoen kasuan bereziki. Lehentasun hori arras kontuan hartu behar du, gurera etorriz, ahuldutako hiztun-elkartearen buru-jasotze soziokultural eta etnolinguistikoa gogoan duenak.
Ghettorik ez. Kontzentrazio demografikoa eta ghettoa ez dira, urrundik ere, sinonimoak. Bizirik eta osasuntsu dauden hizkuntza guztiak (begiratu ezker-eskuin, ea salbuespenik ikusten duzuen) demographic concentration eta institutional reinforcement horretan oinarriturik daude. Hots, hiztun-elkarte horietako hiztunak elkarren pegante bizi dira eta beren talde-izaeraren indargarri instituzionalik badute. Hizkuntza txikiek ere, bizi garen mendean ezinezkoa eta gogoz kontrakoa den ghetto-eredua alde batera utziaz, beren demographic concentrationeko arnasguneei eutsi behar diete beraz, ahal duten neurrian, hiztun-herri gisa bizirik jarraitu nahi badute. Zenbat eta euskaldunak elkarren peganteago bizi, hainbat eta anparo handiagoa emango diote batak besteari, erdaldunak euskara ikastera eta euskaldun motelak (ele-erasanak) hiztun sendoago bihurtzera bultzatzen dituzten “social norms” eta “interactive situations” direlakoak (hots, gizarte-arauak eta elkar-eraginezko situazioak) ugarituz.
Teoriak konbentzitzen ez duenarentzat, hor dago eguneroko esperientzia: arnasgunea ez da ghettoa. Hala nahi izanik ere, ez leukake izaterik. Arnasguneetako hiztunen bizimodua erdal eraginaren pean dago egungo egunean, goizean goiz hasi eta oheratu arte. Uste al du inork, akaso, erdarazko telebistarik, irratirik, internetik, periodikorik, bisitaririk eta lan-harremanik gabe bizi direla arnasgune horietako gaurko biztanleak, beren herri-zokotik kanpora atera ere gabe? Uste al du inork, gaur ez baina (hartan saiatuz gero) hala bizi izango direla arnasguneetako biztanleak, hemendik hogei edo berrogei urtera? Horrek ez du ez buru eta ez hanka. Aski da arnasguneen gaur eguneko giroan murgil egitea, eta perspektiba sozio-historiko minimo bat eskueran izatea, ghettoak ez direla eta, aitzitik, gauzak oso bestela direla konturatzeko. Beren bizi-parte handi batean erdaldunekin harremanetan bizi dira gaur bertan arnasguneetako biztanle asko: gazteen artean, gehienak. Arnasguneetako gazteen artean asko dira unibertsitatean ikasten dutenak: Donostiako edo Bilboko gazteen artean bezalatsuko proportzioan, seguruenik. Etxe askotan bi auto dituzte, neguan eskiatzera joaten dira hainbat eta udako bakazioak beste herritarrok bezain urrun egiten dituzte sarri. Bigarren edo hirugarren sektorean lan egiten dute, guztiek ez bada ia guztiek. Baserrian bizi diren asko ere ez dira baserritik bizi, industriatik edo zerbitzu-sektoretik baizik. Hots, modernizazio ekonoteknikoaren zurrunbiloan sarturik daude arnasguneetako bizilagunak: kaletarrok bezain sartuak, hor nonbait. Erdaraz ondo dakite guztiek eta, euskarazko jarduna zentrala bada ere beren eguneroko bizian, askotan egiten dute erdaraz. Hala segituko dute gero ere arnasguneetako bizilagun gehienek, bizi diren artean. Erdal hizkuntzak (gaztelania edo frantsesa, eta beste neurri batean ingelesa) presente izango dituzte aurrerantzean ere beren artean: hainbat kontutan presente eta zenbaitetan, ekonomian eta luze-zabaleko hedabideetan bereziki, nagusi. Planteamendu horretan ez dago, beraz, ghetto-arriskurik.
Hori da Fishman-en planteamenduaren muina, ahuldutako hizkuntzak indarberritzeko lehentasunei dagokienez. Buruan duena (bere hainbat liburu eta artikulu irakurri dudalarik, eta berarekin puntu honetaz berariaz hitz egin ondoan, buruan duela iruditzen zaidana) honako hau da: “ondo da Arabako Errioxan euskara indarberritzen saiatzea. Ikasi nahi duenak ikas dezala: horrek ez dio euskarari kalterik egingo. Mesederik ere ez asko, ordea. Euskararen egungo auzia besterik da: benetako erronka belaunez belauneko transmisioa berrezartzen (edo, indarrean dagoen kasuetan, indarrean mantentzen) daukazue. Hor jokatzen duzue euskaldunok bizia: Astigarragan eta Gernikan, ez Labastidan edo Santurtzin. Ez ezazue beraz begien bistatik galdu, gurasoen bidez eta eskolaren laguntzaz eskuartean daukazuen altxor nagusia zein den: gazte-jende euskalduna, lagunartean eta kalean euskaraz egiteko benetako aukerabidea izan dezakeen belaunaldia, hori duzue euskaltzaleok zuen altxor preziatuena. Aurrerantzean ere euskaldun-jendea demografikoki nagusi, edota gutxienez masa batetik gorako kopuruan, izango den herri-herrixkak, auzoak eta biziguneak saia zaitezte euskaldun mantentzen. Horri eskerrak (italiarrei Italian, portugesei Portugalen eta daniarrei Danimarkan… bezalatsu) normala gertatuko zaie belaunaldi gazte horiei euskaraz bizi izatea. Eta, jakina: helduak izatera iristen direnean ondotxoz probableago izango da gazte horiek pareko lagun euskaldun batekin ezkondu eta euskal familia (n+1 belaunaldiko euskal familia) osatzea. Beste mende-laurdeneko arnasa emana izango diozue horrekin euskarari; epe horretan hau eta beste egin dezakezue, euskal hiztun-herriaren osasuna hobetzeko”.
Beste albo-efekturik ere badu arnasguneak: erdaldunen edo euskaldun hizmotelen euskal pizgarri da. Zenbat eta euskarazko arnasguneak ugariago eta aktiboago izan, orduan eta errazago izango da euskaraz erdipurdika moldatzen diren hiztunek ere beren hizkuntza-gaitasuna (ahozkoa oraingoz, idatzizkoa gero ere lor liteke) indartu eta zabaltzea. Igeri eginez ikasten da igeri egiten, gainean jarri eta pedalei emanaz ikasten da bizikletan ibiltzen… ingurukoekin honetaz eta hartaz hitz eginaz ikasten da erraz eta lasai hitz egiten. Ez da oraindik horrelako euskaltegirik asmatu, eta ez asmatuko ere. Hainbat arnasgunetara etortzen diren immigranteen seme-alabek euskaraz egiten dute gaur ere. Eskolako euskara batuaren eredua gora-behera, eskolan eta plazan jolas eta solas ari direlarik beren laguntxoen mintzajardun jatorra eransten zaie, aparteko “hizkuntza-plangintza”-rik gabe. Beren gurasoek ere ondo entenditzen dute bertako euskara, eta gauza errazak esateko gai dira hainbatean. Eta hori zergatik?: the informal daily life of a speech community-k, (euskara nagusi den ingurumenetako hiztun-elkartearen eguneroko mintzajardun arruntak, planifikatzen hain zaila den etengabeko mintzajardun horrek), bizimolde moderno honetan ere aparteko indarra eta erakarmena duelako. “Horretan saia zaitezte zuen indarrak xahutzen, beste mila gauzatan baino lehen”: hori da Fishman-en aholku nagusia, mila sinplifikaziorekin esaten ari banaiz ere. Inportantea da muina entenditzea: ñabardurak eta matizak, garapenak eta salbuespenak gero etorriko dira.
Gaur baten batek ere egin du berba arnasguneei buruz, nik ere egin nahi dut baina beste hari bati loturik.
Igandean izan nintzen Zerainen, Goierri aldean. Herri txikia da Zerain, 300 biztanle baino gutxiago dituena. Baina bere txikian aberatsa ere bada. Euskaratik eta euskaldun izatetik abiatua, herria parke kultural bihurtu dute, herria bizirik mantentzea lortzen ari dira. Herriak dituen berezitasunak ustiatu, eta bizi-kalitate handiko herria bihurtu da Zerain.
Sarritan egin dut berba blog honetan bizitasun etnolinguistikoaz, sarritan entzun eta berba egiten da euskalgintzan bizitasunaz … eta herri txikiek euskarari ematen dioten bizitasunaz. Baina sarritan susmoa dut hori egiten dela altxor bat omen dutelako herri txikiek, altxor bat. Ba edukiko dute, baina herri txikiek bizi behar dute, mila arrazoiengatik. Eta horretarako eurengan zentratua den garapen ekonomikoa landu behar dute, Zerain lantzen ari den bezala. Euskalgintzan gutxitan aipatzen dira honako kontu hauek, baina UEMA barruan dauden herri txiki askok bizitasuna mantentzeko arazoak dituzte: gazteek herritik alde egiten dute, hirietatik bizitzera datorren jendea, … eta horiei guztiei aurre egiteko, herrien bizitasun ekonomiko eta kulturala bultzatu behar da, beti ere euskaratik abiatua. Bestela, alferrikakoa da hizkuntza, alferrikakoa da herri txikiak goratzea, … herri txikiak bizi daitezen eginahalak bultzatu behar dira … bestela dena pikutara doa ………………….
Azkue eta bere garaia
2009-10-13 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Pasa den astean bete zituen Euskaltzaindiak
90 urte (bejondeizuela). Eta pasa den astean ere amaitu nuen
Euskaltzaindiko lehen lehendakariari buruzko biografia (edo). Jurgi
Kintanak idatzi du (zure bloga berrituta noizko?). “Intelektuala nazioa eraikitzen. R. M. Azkueren pentsaera eta obra”.
Resurreccion Maria Azkueren
beste ikuspegi bat eman dit liburuak. Orain arte, Azkue beti tradizio
biltzaile gisa irudikatu dut, ipuinak, herri hizkerak, kondairak,
kantak, … biltzen zituena. Baina ez, ez da hori bakarrik, euskara
modernizatzeko ahalegin betean aritu zen Azkue. Eta ez bakarrik corpus
plangintzan, estatus plangintzan ere eragiten saiatu zen, gogotik
saiatu ere (nahiz eta ez izan berak esperotako emaitzak).
Horrez
gain, euskararen historia sozialerako beste ekarpentxo bat da liburua.
Zehazki, euskalgintzaren historiari ekarpen itzela egiten dio. Ondo
dokumentatuta, mitoak apurtzen, hizkera erraz eta atsegina, …
irakurtzen gozatu dudan liburua izan da.
Horixe gomendioa, XX. mendeko euskalgintza zer izan zen ulertzeko ezinbestekoa baita. Liburuaren laburpena.
Beste gomendio batzuk
2009-10-08 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Oraingo honetan hizkuntza ohiturak
aldatzeko gomendioen bigarren atala dator. Aurrekoan euskaraz berbetan
hasi nahi zutenei begira zen artikulua. Oraingo gomendio hauek EHUko atezainei begirakoak
dira. “Atezainok euskaraz” liburutik hartuak daude. Baina gomendioak
begiratuta, administrazioan lan egiten duten askori begirakoak izan
daitezke. Baita enpresetako harrera guneetan edo bezeroari arreta
emateko guneetan lan egiten dutenentzat ere. Betoz ba gomendiook:
1. TRABA, ZAILTASUNA:
Ez dakit euskaraz badakien
Ez
dakit informazio eske hurbildu zaidanak euskaraz badakien. Ez dakit
lankide berriak euskaraz badakien, ezetz uste dut. Badaezpada
gaztelaniaz egingo diet.
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT:
Hurbiltzen zaizkigunetatik askok dakite euskaraz. Ez dakite guk badakigun, ordea, eta gaztelaniaz hitz egiten digute badaezpada.
GOMENDIOA:
Lehen
hitza euskaraz egingo diot hurbiltzen den edonori. Euskaraz baldin
badaki, euskaraz egingo dit eta ez baldin badaki, gaztelaniaz egingo
dugu, biok dakigu eta.
2. TRABA, ZAILTASUNA:
Harreman-sarea eta segurtasuna falta dut
Euskara
ikasten eta lantzen denbora asko pasa dut, ahalegin handia egin dut. Ez
dut norekin hitz egin, eta herdoiltzen ari zait. Ez dut erabiltzen.
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT:
Harrera
oso leku ona da herdoila kentzeko. Kanpotik datorrenarekiko harremanean
ez da asko hitz egin behar, ez da sakondu behar, ez da diskurtso
konplexurik antolatu behar. Lankideen artean ere izango da euskaldunen
bat.
GOMENDIOA:
Harrerak ematen digun aukera
aprobetxatu. Lehenengo egunetan arraro samarra iruditzen da, baina gero
ez hainbeste. Asko errepikatzen diren gaietarako esaldiak eta hiztegia
prestatu eta landu, segurtasuna ematen baitu horrek. Garrantzitsua da
gustuko formulak bilatzea eta eroso sentitzea.
3. TRABA, ZAILTASUNA:
Aurreiritziak
Zer
pentsatuko ote dute nitaz euskaraz hitz egiten badut? Jendeak euskara
lotzen du Hizkuntza Eskakizunekin, politikarekin, tentela/argia
izatearekin, modernoa/zaharkitua izatearekin, lana lortze/ez
lortzearekin… auskalo zenbat gauzarekin!
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT:
Aurreiritziak
asko dira eta denok dauzkagu. Besteak zer pentsatuko ote duen inoiz ez
dugu jakingo. Denekin asmatzea ere ezinezkoa da.
GOMENDIOA:
Baloratu
ikasten pasa duzun denbora eta egindako ahalegina. Hor ere aurkitu
izango dituzu zailtasunak eta hala ere aurrera egin duzu. Zure lana
gutxienez bi hizkuntzatan egiteko gai zara, eta hori ez da egun batean
lortzen. Orain ere berdin, zailtasuna zein den ikusi, irtenbideak jarri
eta aurrera egin.
4. TRABA, ZAILTASUNA:
Euskalkiak eta estandarra
Nire
euskalkia ez du inork ulertuko, askotan entzun izan dut oso itxia hitz
egiten dudala. Nik euskaltegian ikasi nuen. Euskara batua bakarrik
dakit, eta batzuk esaten didate oso artifiziala dela. Hemen etortzen
diren euskaldun askok bere herriko edo eskualdeko hizkera erabiltzen
dute eta ez diet ulertzen. Orduan, berehala gaztelaniara pasatzen gara.
IRTENBIDEA, BESTE IKUSPEGI BAT:
Beste
hizkuntzetan ere badaude eskualdeetako eta herrialdeetako hizkerak.
Gaztelaniaz edo frantsesez ere gertatzen da beste nonbaitekoari ongi ez
ulertzea, baina ez gara horregatik beste hizkuntza batera pasatzen,
ingelesera-edo.
GOMENDIOA:
Poliki hitz egin, mantsoago
esateko eskatu, ulertu ez duzun hitz horrek zer esan nahi duen
galdetu… Gozatu lekuetako hizkeren aberastasuna eta jolastu
desberdintasunak ematen dituen aukerekin.
Euskararen berreskuratzea (DVD)
2009-10-06 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Garabide elkarteak egin nahi ditu hainbat DVD euskararen berreskuratzeari buruz. Lehenengoaren aurrerapena hemen:
Euskararen berreskuratzea from Garabide on Vimeo.
Soziolinguistikaz berripapera: 26. zenbakia
2009-10-05 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
SOZIOLINGUISTIKA
KLUSTERRA
HAUSNARTU
– II Euskal Soziolinguistika Sarien. Deialdia
Soziolinguistika Klusterrak HAUSNARTU Euskal Soziolinguistika Sarien
II. edizioaren deialdia egin du.
Sarituko dira euskal soziolinguistika teorikoaren eta metodologikoaren
inguruko lanak, eta beste ezagutza-esparruetatik ere (zuzenbide, soziologia,
ekonomia, psikologia, historia, geografia, gizarte psikologia, antropologia…)
euskal soziolinguistikaren eremura egokitutako lanak.
Hiru sari banatuko dira, 1.000 €, 700 € eta 500 €koak.
Lanak bidaltzeko epea 2009ko azaroaren 15a izango da.
Informazio gehiago:
Bikoteen artean hizkuntza ohituren aldaketa. Ikerketa
lana burutu du soziolinguistika klusterrak
Proiektu honetan, beren harremaneko eguneroko hizkuntza gaztelaniatik
euskarara aldatu duten bikoteen kasuak ikertu dira. EAEn aldaketa hori
eman duten bikoteen ibildideak aztertu dira, aldaketa-prozesu horien klabeak
ezagutu eta orokortu nahian. Modu horretan, gainera, hizkuntza-ohitura
aldatzearen fenomenoari buruzko ezagutza bat ere eskuratu nahi izan da.
Proiektu honen ideia Buruntzaldeko transmisioa indartzeko programaren
baitan sortu zen, eta ikerketan eskuratu den informazioa, besteak beste,
Familia bidezko transmisioa indartzeko egitasmoetan erabil daiteke.
Informazio gehiago:
Eusko Ikaskuntzaren XVII. Kongresuan Soziolinguistika
Klusterraren parte hartzea
Kongresuak Gizarte aurrerapen iraunkorrerako berrikuntza du gai nagusitzat,
eta Gasteizen burutuko da 2009ko azaroaren 18, 19 eta 20an.
Kongresu horren baitan SL Klusterrak bi saio antolatu ditu Maria-Jose
Azurmendiren eta Pablo Suberbiolaren ardurapean. Bi saiook Hizkuntza ekologia
eta hizkuntzen garapen iraunkorra gaien inguruan izango dira. Saioak azaroaren
19an izango dira.
Informazio gehiago:
BAT Aldizkaria 71. zenbakia kalean
BAT aldizkariaren 71. zenbakia Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegiren
omenez kaleratu du Soziolinguistika Klusterrak.
Aldizkariaren sarreran urtetan lankide izan direnen hitzetan: “Laurogei
urte betetzear dituela eta, urteurren horrek aukera eman digu aspaldian
eskaini nahi genion omenalditxoa egiteko. Badakigu ale bakarrak nekez
estaltzen ahal duela Joxe Luisen itzala. Halaz guztiz, motz geratuko garela
jakinda ere, BAT aldizkariko ale hau eskaini nahi izan diogu. […]
Esan dezakegu konpromisozko lankidetza zintzoa eskaini digula: zenbaitetan
egoera zailek nahigabetuta, baina beti ilusioz gainezka. Landare arantzadunak
ingurumarian eta txilarrak loretan, horrela ezagutu dugu txilardegia.
Eskerrik asko, bihotzez, Txillardegi.”
Aldizkariak bildutako lanak:
de Luna
I. ATALA. Txillardegiren lanaren omenez
Isasi
Jacqueline Urla
II. ATALA. Txillardegiri eskainitako lanak
Beronika Azpillaga
Etxeberria
Gaminde
Xabier Elortza, Alex Mungia, Nekane Goikoetxea, Iñaki Pikabea
ondorioak. Pello Jauregi, Pablo Suberbiola
EKIMENAK
ETA KANPAINAK
HIZNET
Hizkuntza Plangintza Graduondokoan izena emateko epea zabalik
[HIZNET]
HIZNET Eusko Ikaskuntzaren ASMOZ fundazioak antolatzen duen ikastaroa
da, Euskal Herriko Unibertsitatearen berezko titulua, eta Hizkuntza Politikarako
Sailburuordetzaren bermea duena.
Ikastaroa 2009ko azaroaren 2an hasiko da eta uztailaren 30a bitarteko
iraupena izango du. Hartzaileak egun euskara teknikari lanetan diharduten
edo egunen batean zeregin horietan aritzeko asmoa duten guztiak dira,
egun agertzen diren premia eta erronka berrien aurrean duten gaitasuna
eta jakituria eguneratzeko aukera izan dezaten. Herri administrazioan,
hezkuntza sisteman eta antzeko lan-arlotan, hizkuntza normalkuntza erantzukizun
publikoa dutenak, euren eginkizunak aurrera eramateko oinarri sendoagotik
abia daitezen ere ikastaroaren hartzaileak izan daiteke. Izen-emateko
epea urriak 6a artean izango da.
Informazio gehiago:
AEK eta HABEren matrikulazio kanpainak
Batzuetan biderik laburrena da onena lelopean
abian jarri du AEKk aurtengo matrikulazio kanpaina. Bere eskaintzaren
artean dago maila guztietako eskola hartzeko aukeraz gain, titulu homologatuak
prestatzeko aukera; administrazioko langileei bereziki zuzenduak, autoikaskuntza
bitartez burutu daitezkeenak, on-line ikastaroak eta baita ikasitakoa
praktikara eramateko programak ere.
Informazio gehiago:
HABEk ere, ikastaro berriari ekin dio. Donostian, irailaren 8an emandako
prentsaurrekoan izan ziren Ramon Etxezarreta, Hizkuntza Politikarako sailburuordea,
Eugenio Mujika, HABEren zuzendari nagusia, Josu Esnaola, udal euskaltegien
ordezkaria eta Juan Carlos Murillo, euskaltegi pribatu homologatuen ordezkaria.
Informazio gehiago:
KONTSEILUAK Lankidetza Hitzarmena sinatu du hogei
udal baino gehiagorekin
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak lankidetza hitzarmena sinatu
du hainbat udalekin. Donostiako Miramar jauregian egindako ekitaldian
bildutako udaletako ordezkariekin, hizkuntza-politika hobetzea helburua
duen hitzarmena sinatu du Kontseiluak. Oraingoz hitzarmen horretan Kontseiluarekin
parte hartu duten udalak honakoak dira: Antzuola, Aretxabaleta, Arrasate,
Bergara, Berriozar, Deba, Elorrio, Eskoriatza, Hernani, Igorre, Legazpi,
Leitza, Lezo, Markina-Xemein, Muskiz, Ordizia, Pasaia, Segura, Uharte,
Urretxu, Villabona, Zumaia.
Informazio gehiago:
Euskararen ofizialtasuna aldarrikatzeko ekimena
Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak
Mobilizazio-deia egin dute bi erakundeek, urriaren 24an Baionan, “Hizkuntza-politika
ausarta garatzeko euskarari lege-geriza. Euskara hizkuntza ofiziala”
leloarekin. Bilbon egindako prentsaurrekoan adierazi dute, deialdia euskaltzale
guztiei zuzenduta dagoela, behar-beharrezko baita guztien engaiamendua.
Manifestazioa, arratsaldeko bostetan izango da.
Informazio gehiago:
Euskaltzaindiak eta Nafarroako Gobernuak
hitzarmena berritu dute
Irailaren 22an sinatu zuten Euskaltzaindiaren izenean Andres Urrutiak
eta Nafarroako Gobernuarenean Carlos Pérez-Nievas Hezkuntza kontseilariak.
Akordioaren arabera 2009ko eginkizun nagusiak honakoak izango dira: Euskararen
Herri Hizkeren Atlasa egiteko Nafarroako 4 herritako grabazioak euskarritan
paratu eta ematea, Koldo Zuazoren Sakanako euskara. Burundako hizkera
argitalpenaren prestaketa, Euskal Corpus Onomastikoa: Nafarroari dagozkion
lanei jarraipena ematea, Terminologia juridiko-administratiboari buruzko
jardunaldia eta Nafarroako euskalkien egoerari buruzko azterketa egitea,
besteak beste.
Informazio gehiago:
ALBISTEAK
Eremu
mistoa zabaltzea onartu du Nafarroako Parlamentuak
Nafarroako Parlamentuak eremu mistoa zabaldu eta euskararen legea aldatzeko
proposamena onartu du, PSNk, Nafarroa Baik eta Nafarroako Ezker Batuen
aldeko botoekin. UPNk ezezkoa. eta CDN abstenitu egin zen. CDN-ren abstentzioak
eragin zuzena izan du Nafarroako Gobernuan.
Informazio gehiago:
Euskaltzaindiak 90 urte bete ditu
[Euskaltzaindia]
2008tik ari da ospatzen Euskaltzaindia bere 90. urteurrena. 2008ko urrian
Iruñean egin zen XVI. Nazioarteko Biltzarrarekin hasiera eman zion
Akademiak bere ospakizunari eta ordutik hona beste hiru ekitaldi egin
ditu Euskaltzaindiak: Gasteizen -Arabako Foru Aldundian-, Ipar Euskal
Herrian -Hazparneko Elgar Kultura Etxean-, eta Bilbon -Akademiaren egoitzan-.
Bilbokoaren ostean, datorren urrian egingo du Euskaltzaindiak urteurreneko
azken ospakizuna, Donostian, bi egunetan: urriaren 8an emanaldi artistiko
bat egingo da, Kursaalen, eta urriaren 9an ekitaldi instituzional bat
burutuko, Gipuzkoako Foru Aldundian. Akademia hor elkartuko da agintari
publiko eta gizartearen eta euskalgintzaren ordezkariekin.
Informazio gehiago:
195 Entitate berrik eskuratu dute bai euskarari
ziurtagiria krisi garaian
[BAI Euskarari Ziurtagiri Elkartea]
“Krisi garaian euskaran inbertituz” izenburupean prentsaurrekoa
egin du Ziurtagiriaren Elkarteak Koldo Mitxelena Kulturunean. Rober Gutiérrez
Ziurtagiriaren Elkarteako zuzendariak Bai Euskarari Ziurtagiriak azken
urtean izan dituen lorpenen berri eman ostean, krisi garaian euskaran
inbertitzeko argudioak azaldu ditu. Gutiérrezekin batera agertu
dira Kiroljokoa enpresako marketing teknikari Imanol Amiano eta Arlan
enpresako zuzendari Igor Landaluze. Bi enpresek Bai Euskarari Ziurtagiria
daukate, eta euskarak nahiz Ziurtagiriak haien eguneroko jardunean nola
eragiten duten azaldu dute.
Informazio gehiago:
Nazio Batuen Erakundeko Umeen Eskubideen Batzordeak
gomendio berriak egin dizkio Frantziari hizkuntz eskubideen karietara
[KAZETA Info]
Dagoeneko Nazio Batuen Erakundeko hiru instantzia ezberdinetatik “oharpenak”
jaso ditu Frantziako Gobernuak. Espreski, aditu independenteak eginiko
txostenak eta eskubide sozial eta ekonomikotaz arduratzen den batzordeak
gomendioak egin zizkioten Estatu frantziarrari hizkuntz eskubideak aitortzen
ez dituelako. Hexagonoan gutxiengoak ez direla argudiatu du Frantziak,
umeek bere ama hizkuntzan hazteko duten eskubidea onartzen duen araua
errefusatu duelarik. Jarrera hori ikusita, NBEko Umeen Eskubideen Batzordeak
aholku berriak eman dizkio Estatu frantziarrari.
Informazio gehiago:
AGENDA
KILOMETROAK,
urriaren 4an Donostian
[Argia.com]
Urriaren 4an ospatuko da Kilometroak, Hirekin mundura lelopean. Aurten
Donostiako Zurriola ikastolak antolatu du jaialdia, eta ekitaldiz beteriko
sei guneko zirkuitua prestatu dute. Horien artean, Mikel Laboari Txoriak
txori abesti ezaguna kantatuz eskainiko dioten omenaldia. Bildutako dirua
Zurriola Ikastolaren eta Barandiaran Lizeoaren hezkuntza eskaintza zabaltzeko
erabiliko da.
Informazio gehiago:
2010eko Araba Euskaraz Agurainen izango da
1985. urtean Lope de Larrea ikastolak antolatu zuen Araba Euskaraz.
25 urte geroago Aguraingo Lautada Ikastolak hartuko du lekukoa. Lautada
Ikastola berria da, Arabako Ikastolen Federazioan sartu berri da. Mariaren
Bihotza ikastetxea kudeatzen zuten mojek ardura utzi eta gero, gurasoek
kooperatiba bihurtzea erabaki zuten. Hil honetan hasi dute lehenengo ikasturtea
eta datorren urteko ekainaren 20rako, Gogo biziz lelopean, Araba Euskaraz
antolatuko dute.
Informazio gehiago:
Hizkuntza gutxituak administrazioan: “Geroaren
oinarriak orainean finkatzen” jardunaldiak
[Argia.com]
Hizkuntza gutxituak administrazio publikoetan: Geroaren oinarriak orainean
finkatzen jardunaldiak urriaren 28an eta 29an egingo dira Gasteizko Villa
Suso Jauregian, Eusko Legebiltzarrak antolatuta. Beste herrialde batzuetan
hizkuntza gutxituak administrazio publikoetan nola erabiltzen diren ezagutzeko,
nazioarteko adituak etorriko dira. Baina jardunaldi hauetan bertako esperientziak
entzuteko aukera ere izango da. Izena emateko epea eta bideak uda ondoren
argituko dira, baina egitaraua jada prest dago.
Informazio gehiago:
LINGUAMON erakundeak eta Hizkuntza Aniztasunaren
Aldeko Munduko Sareak nazioarteko sinposioa ospatu dute
LINGUAMON erakundeak eta Hizkuntza Aniztasunaren aldeko Munduko Sareak
(Xarxa Mundial per la Diversitat Lingüística) Nazioarteko
Sinposioa ospatu dute, Bartzelonan, iragan irailaren 29 eta 30ean. Bere
helburua hirukoitza izan da: ziberespazioan hizkuntza guztien presentziaren
garrantziaz gizarte sentiberatasuna lantzea, interneten hizkuntzen presentzia
neurtzen dituzten tresnak ezagutzea eta hizkuntzalari eta teknologia berrietako
adituen arteko elkargunea sortzea izan da.
Informazio gehiago:
http://www10.gencat.net/pres_casa_llengues/AppJava/frontend/noticies_detall.jsp?id=252&idioma=1
IRITZIAK
– ELKARRIZKETAK – ARTIKULUAK
betikoak http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1245652813
http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1253516057
eskola-irakaskuntza Ipar Euskal Herrian. http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1247726700
con un talento natural para aprender lenguas. http://www.noticiasdegipuzkoa.com/ediciones/2009/07/16/sociedad/gipuzkoa/d16gip10.1541461.php
erakusteko muga bakarra baliabide falta da. http://paperekoa.berria.info/harian/2009-09-18/013/004/%C2%ABHizkuntza_bat_baino_gehiago_erakusteko_muga_bakarra_baliabide_falta_da%C2%BB.htm
ARGITALPEN
GOMENDATUAK
HABE Liburutegiak
eskuratu berriak
l’imperialisme lingüístic : a favor de la linguodiversitat
du plurilinguisme : pratiques, représentations et interventions
Identidades
sociales e identidades lingüísticas
MULTILINGUAL MATTERS Argitaletxea
Educational Research from an International Perspective
EUSKALTZAINDIA
nazioa eraikitzen. R. M. Azkueren pentsaera eta obra
Egin nahi ez dutenak
2009-09-30 // Sailkatu gabea // 2 iruzkin
Orain dela 5 urte Garan argitaratu zen artikulu batekin
egin dut topo gaur. Iruñerriko egoerari buruz ari da hizketan, baina
berak ere aitortzen du Euskal Herri osorako baliagarria dela berak
esandakoa. Artikulua oso mamitsua da eta askotan gure artean dagoen
tabu bati buruzkoa da: egin nahi ez duten euskaldunak egon badaude.
Ñabardura asko egin behar zaizkio baieztapen potolo honi, baina sinple
eta zuzena da, eta askotan horiek ere balio dute.
Hona artikulua:
LOS HABLANTES DE EUSKERA QUE DECIDIERON NO SERLO
Por J. S. Sesma
PRIMAVERA de 2001, un instituto de Secundaria de modelo D en la
zona mixta. Un grupo de bachillerato solicita a su profesora unos
minutos para debatir y votar una huelga contra el Decreto Foral de
Diciembre de 2000 que en su opinión (y en la mía) pretende restringir
el uso del euskara en las Administraciones públicas de Navarra; los
argumentos manejados por la asamblea de alumnos son, como es esperable,
que el citado Decreto limita sus derechos a vivir en euskara. Ante el
asombro de la profesora, los alumnos (escolarizados desde los tres años
en modelo D y habituales en cualquier movilización a favor del euskara)
desarrollan su asamblea ¡en castellano! Cuando la profesora les
pregunta al respecto, ningún alumno se sonroja o insinúa algún atisbo
de autocrítica; da la impresión de que ni siquiera son conscientes de
la contradicción. Cuando se les pide que expliquen por qué no sólo en
la asamblea sino en ningún momento de su jornada escolar hablan la
lengua en la que dicen querer vivir, no se produce lo que en la jerga
docente de hoy llamamos disonancia cognitiva, esto es, no sufren ningún
cruce de cables ante su evidente incoherencia; se irritan ante la
pregunta y sostienen que la responsabilidad no es suya, sino siempre es
de algo externo: la Historia, el sistema, el Gobierno español, la
globalización o el duque de Alba.
Y lo terrible de esta anécdota (y la tesis de este artículo) es que
no es una anécdota, no es un hecho aislado sino la situación general.
Hay dos excepciones pero la afirmación fuerte es que la inmensa mayoría
de los escolarizados y ex escolarizados en euskara en Navarra (que no
proceden de un entorno familiar euskaldun) ni hablan, ni al parecer
tienen ninguna intención de hablar euskara fuera de la tarea escolar y
el trato con el profesorado. Como decía, hay dos importantes
excepciones: los euskaldunes de familia y una minoría de escolarizados
y ex escolarizados que militante y coherentemente han integrado el
euskara en su vida. El problema del grupo de transmisión familiar no es
que sea más o menos pequeño, el problema es que no puede crecer más
allá del crecimiento demográfico. El otro grupo, importante por su
actividad pero muy minoritario, lo constituyen los escolarizados que
han decidido integrar el euskara en su vida; a menudo están ligados a
actividades en euskara; a veces estas actividades son profesionales
(traductores, profesores) pero otras veces no lo son (campañas pro
euskara, militancia política o sindical). Su postura es absolutamente
coherente e impecable. Su número es, como decía, escaso.
PORQUE el problema es la zona mixta, esos ya miles (¡!) de
escolarizados y ex escolarizados que acaban el bachillerato, que acuden
puntualmente a la Korrika y al Oinez, que se indignan periódicamente
con UPN y que están dispuestos a muchos esfuerzos por el euskara…
excepto hablarlo (o leerlo); que quieren que todo el mundo hable
euskara, excepto al parecer ellos mismos. Y voy a reformular aquí la
tesis de este artículo pero de un modo que estoy seguro va a resultar
mucho más polémico: el verdadero problema de la (no) utilización del
euskara en Navarra es que la mayoría de los euskaldunizados han
decidido no hablarlo. Y lo han decidido pero sin aceptar que lo hayan
decidido; porque aceptar que no quieren hablar euskara sí que les
produciría disonancia cognitiva, y también disonancia emocional y
vértigo vital.
¿Quiero decir con todo esto que la actuación de la Administración
navarra es irrelevante? No es así. Está claro para mí que UPN pone las
trabas que puede al uso del euskara en el ámbito público; imagino que
su sueño sería derogar una Ley del Vascuence a la que siempre se opuso
y hacer desaparecer los modelos D que han sido el verdadero motor de la
euskaldunización; en definitiva Miguel Sanz hace lo que puede, el
hombre, para reducir el uso del euskara y por ejemplo promulga el
Decreto de Diciembre de 2000. Pero digamos la verdad: aunque este
Decreto restringe el uso del euskara en las Administraciones, no es
ésta la causa por la que los euskaldunes de la Zona Mixta no hablan
euskara.
Por supuesto que no hablan o leen euskara porque les es más cómodo
hacerlo en castellano. Por supuesto que aquí está el quid del asunto.
Por supuesto que los euskaldunizados se encuentran en una situación de
diglosia que les viene dada por la historia; pero entonces deberían
formularlo de otra manera: “dado que por razones históricas,
culturales, de presión del medio, etcétera nos es más cómodo hablar en
castellano, hemos decidido hablar en castellano incluso en los ámbitos
en los que podemos hablar euskara” (hay además un evidente círculo
vicioso en el que no hay que insistir: puesto que no lo hablan, lo
hablan mal y todavía les resulta más incómodo hacerlo; entonces, no lo
hablan…). Y ésta es la afirmación fuerte que nadie, ni ellos -los
actores- ni los que sacan conclusiones y lecturas políticas o
lingüísticas de la encuesta del Gobierno vasco sobre el uso del euskara
entre 1991-2001 se atreven a hacer. La encuesta confirma (me remito a
la versión de Berria, 26 de septiembre) lo que cualquiera que trabaje
en la enseñanza en euskara sabe hace tiempo: incluso en la CAV y por
supuesto en Navarra hay un aumento del uso público del euskara
(enseñanza, Administraciones) y una reducción (porcentual) del uso
privado; esta reducción en el uso cotidiano se debe al aumento
porcentual de euskaldunberris. Es decir, lo que ya intuitivamente
sabíamos: los euskaldunzaharras siguen hablando y la mayoría de los
escolarizados en euskara procedentes de hogares castellanoparlantes han
decidido (o deciden cada día) no hablar euskara. Pero como este hecho
es difícil de digerir, o bien se niega (quiero hablar aunque no
hablo¡!), o bien se buscan causas no principales (el insuficiente apoyo
administrativo), o causas fantasiosas (el euskara escolar es
excesivamente gramatical). No me lo invento, lo leí en Berria hace un
par de meses (cualquiera que enseñe en modelos D de la zona mixta puede
dar cuenta del excesivo gramaticalismo del euskara de los alumnos).
Y a nadie, repito, a nadie le he oído pronunciar mi tesis, a saber,
que la mayoría de euskaldunizados en Navarra -hoy por hoy- no quieren
hablar euskara; y me temo que no lo he oído porque no es políticamente
correcto decirlo en ambientes euskaltzales. Para mí es muy comprensible
que los euskaldunizados no quieran hablar euskara, puesto que hacer
tuya de verdad una lengua que no es la primera en un ambiente
castellanoparlante es un esfuerzo muy grande. Es comprensible y es
respetable como opción personal; lo que no es comprensible y mucho
menos respetable es mantener la ficción de que se quiere (y se exige)
vivir en euskara cuando todos los días se decide no hacerlo. Si
preguntaran a los euskaltzales las causas de la escasa utilización del
euskara en Navarra en los últimos 20 años apuntarían al Gobierno, a los
medios de comunicación o al genocidio lingüístico; jamás a la propia
responsabilidad de los que han aprendido y no ejercen.
Mintzatzen hasteko gomendioak
2009-09-28 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Artikulu honekin sorta bat hasi gura dut. Han-hemenka badaude sakabanatuta hizkuntza ohiturak aldatzeko hainbat gomendio eta aholku, eta apurka blog honetara ekarri nahiko ditut.
Lehenik eta behin, euskaraz mintzatzen hasteko gomendio batzuk ekarriko ditut hona. AEK-k landutako ataza baten parte dira aipatutako aholkuak. Aholku hauek batez ere euskara ikasten hasi eta erabiltzeko jauzia eman nahi dutenei begirakoak dira. Hala ere, horietako batzuek beste askori ere on egingo liekete.
1. Ez lotsatu akatsak egiten dituzulako, funtsezkoak baitira ikasteko prozesuan. Lasai egon, beti daude gauza bera esateko modu bat baino gehiago. Izan ausarta eta hasi hizketan!
2. Irratia, telebista eta bideoak ahozko hizkuntza lantzeko material aberatsa da, baita azentu eta euskalkiak entzuteko aukera ere. Erraz aurkituko dituzu interesatzen zaizkizun gaiak. Hizlarien
ondoren esaldiak errepika ditzakezu, ahozko trebetasuna lantzeko; batez ere, intonazioa eta erritmoa. Anima zaitez!
3. Egin ezazu zeu bezalako hasiberrientzako “hiztegi txikia”. Ikas itzazu esaldi adeitsuren batzuk; agurrak, galdera-hitzak eta honelako adierazpideak: barkatu, baina ez dakit ongi euskaraz;
pixka bat mantsoago hitz egingo al zenuke; errepikatuko didazu azkenengoa mesedez? Jendea asko poztu ohi da bere hizkuntza interesatzen zaigula ohartzen denean.
4. Ikas itzazu elkarrizketari jarraitzen diozula eta entzuten ari zarela adierazteko esapide batzuk; esate baterako: oso ongi; a ze pena; horixe bai interesgarria; bai/ez; ulertzen dut; benetan?… Hizkuntza entzuten jarraitzeko aukera ematen dizu horrek, ikasiz zoazen heinean. Horrelako esaldiak irratia entzutean, edo telebista eta bideoak ikustean entzun daitezke.
5. Medikuarenera, okindegira edo bankura joan behar baduzu, entseatu ezazu aurrez egoera, rol jolasak eginez . Praktikatu telefonoz lagun batekin hitz eginez. Ikasteko materialetan gisa horretako elkarrizketetarako ereduak egon ohi dira. Entseatu zer eskatu behar duzun eta nola.
6. Ohar zaitez nola hitz egiten duten euskaldunek euskaraz, aurrez aurre daudenean edo telebistan edo filmetan, eta arretaz ikusi nola jokatzen duten elkarrekin (esaten dutena, keinuak, ahotsa,…). Entzun eta begiratu arretaz nola adierazten dituen jendeak bere sentipenak (haserrea, maitasuna, atsegina,… eta saiatu ikusi duzuna kopiatzen!
Gaztelania ohetik bota duten bikoteak
2009-09-17 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Aspaldi idatzi nuen Klusterrak egindako ikerketa baten harira. Ba, oraingoan Argiakoek ere gai berari heldu diote eta hizkuntza aldatu duten bi bikoteri elkarrizketa egin diete.
Gaztelaniatik euskararako abentura
Zestoan beharrean Murillon biziko bagina euskaraz egingo al genuke?
Sekula ez dugu hitzartu zein hizkuntzatan egin behar dugun
Hona hemen:
«Zestoan beharrean Murillon biziko bagina euskaraz egingo al genuke?»
Nagore Olazabalek (1978) eta Alfonso Ayesak (1976) umetatik
ezagutzen dute elkar. Olazabal udaratan joaten zen Nafarroako Murillo
el Fruto herrira. 700 biztanleko herria Tafallatik hegoekialdera dago,
ez zaio asko falta Aragoikin muga egiteko.
Murillo el Frutokoa da Ayesa. Lanean hasi eta pare bat urtera
euskara ikasten hasi zen, 20 bat urterekin. Eusko Jaurlaritzak
argitaratutako Bakarka metodoa erabili zuen. Bakarkako lana
zuen, bai; herrian inork ez daki euskaraz eta ETB1 ez da ikusten.
Autoan eta etxean Euskadi Irratia entzuten zuen.
Bakarka metodoarekin gora eta behera zebilen, baina
udaratan Olazabalekin gaztelaniaz hitz egiten segitzen zuen. Hirugarren
ikasturtea egiten ari zela hasi zen Olazabalekin. Harremanak
gaztelaniaz jarraitzen zuen hala ere, baina Olazabal zestoarra izan.
Hau da, %80ak baino gehiagok euskaraz dakien Gipuzkoako herrikoa.
Harako bisitak hasi ziren eta Ayesak dioen moduan, Kutsidazu bidea Ixabel
deskubritu zuen neska-lagunaren baserriko familiarekin. Murilloarrak ez
zien ulertzen, hika egiten zutelako, azkar eta hitzak janez… “Nagorek
asko laguntzen zidan egoera horietan”.
Zestoa ezagutu zuen, euskara poliki-poliki ikasten ari zen… baina
noiz hasi ziren elkarren artean euskaraz hitz egiten? Ayesak:
“Elkarrekin hasi eta gero”. Olazabalek: “Nik esango nuke Zestoara
bizitzera etorri zinenean [duela hiru urte] hasi ginela euskaraz”.
“Baina telefonoz egunero hitz egiten genuen. Orduan euskaraz egingo
genuen ba”. “Telefonoz euskaraz? Aurrez aurre bai, baina telefonoz ez,
zailagoa da”.
Olazabalek uste du oso lotuta daudela Zestoan bizitzea eta beraien
arteko harremana euskaraz izatea gaur egun. “Guk ez dugu inoiz
planteatu zein hizkuntzatan hitz egin behar dugun. Gaztelaniaz ezagutu
genuen elkar eta nik esango nuke Zestoara etorritakoan aldatu dugula
hizkuntza. Koadrila guztiz euskalduna daukat, herrian edozein tokitan
egin dezakezu euskaraz. Alfonso etorri zenean nire lagunek bazekiten
euskara ikasten ari zela eta euskaraz egiten zioten. Kalean euskaraz
egiten genuen, eta beraz, etxean ere bai. Zer gertatuko zen Zestoan
beharrean Murillo el Fruton biziko bagina? Euskaraz egingo al genuke?”.
Mutil-lagunari begira esan du: “Zure herrian ez zenuen lortuko orain
hemen lortu duzun euskara maila eta pazientziarik izango al genuen
euskara maila kaxkarragoarekin euskaraz egiteko?”. Ayesak ez dio
kontrarik egin, baina gauza bat argi du: “Nagorek esan du ez dugula
planteatu zein hizkuntzatan izan gure arteko harremana, baina ni
euskara ikasten hasi nintzen nafarra naizelako eta euskalduna izanda
euskara jakin nahi nuelako”.
Xantaia linguistikoa
Murilloarrak oso gutxitan jotzen du gaztelaniara. Ez omen dauka
sentimenduak-eta espresatzeko zailtasunik: “Nagoreri hitz egiteko
zailtasunak? Ez, berarekin da errazena, konfiantza daukat, okerrago
moldatzen naiz lanean eta urduri jartzen naizenean”. Hala al da,
Nagore? “Bai, bai, esango nuke berak nik baino gehiago eusten diola
euskarari. Zerbait konplikatua esan behar diodanean, azkar bukatzeko
batzuetan erdarara jotzen dut, baina berak ez”. Pazientzia handia dauka
Ayesak ikusita nola izaten dituzten haserrealdiak: Olazabalek lehen
kolpean esatekoak esaten ditu eta ondoren Ayesak, nola euskaraz
gaztelaniaz bezain ondo ez den moldatzen, bi aldiz pentsatzen du esan
behar duena. Hori xantaia linguistikoa dela esan diogu eta barre egin
du. Olazabalek beste xantaia linguistiko bat kontatu digu: “Batzuetan
esaten diot: ‘Esan nizun ba atzo halako eta halako!’ eta berak: ‘A, ez
nizun ulertu’”.
Ayesa ederki moldatzen da euskaraz, baina hala ere galdetu diogu
Olazabali ea zuzentzen dion: “Gramatikarik ez diot zuzentzen, nahikoa
ikasi zuen Bakarkarekin! Entonazioarekin ibiltzen da gaizki,
erdarazko entonazioa erabiltzen du euskaraz. Hori zuzentzen diot. Egia
da baita ere azkar, gutxi ahoskatuta eta hitzak janez hitz egiten
duela”. “Baina hitzak zuek ere jaten dituzue!”, “Bai, baina zuk hitz
klabeak jaten dituzu!”.
Elkarrizketa bukatzen ari garela izen-abizenak galdetu dizkiegu.
Alfonsok azkar-azkar esan dizkigu bereak, eta kazetariak: “Ayesa
Tamarín?” “Ez! Marín” eta Olazabalek: “Ikusten?”.
Bai, kazetariak ez dio ulertu. Alabaina, seinale ona da, “eta” esan beharrean “ta” erabiltzen du. Zestoartzen ari da.
«Sekula ez dugu hitzartu zein hizkuntzatan egin behar dugun»
Laudioarrak (Araba) dira biak. Natxo Urkijo (1960) Lanbide
Heziketako irakaslea da eta Bego Macias (1966) AEK-ko irakaslea eta
arduraduna. 1970eko hamarkadan, orain 17.000 biztanle inguru dituen
herrian, biztanleriaren %1ak baino ez zekien euskara. Orain,
herritarren erdiak baino gehiagok daki.
Maciasek eta Urkijok hurrenez hurren 17 eta 24 urte zituztela
ezagutu zuten elkar. Gaztelaniaz hasi zuten harremana. Urkijok ordurako
euskaraz egiten zuen, 13-14 urterekin lagun baten konpainiarekin hasi
baitzen euskara ikasten. Irakasle titulua ateratzea zuten helburu.
Euskararen munduan murgildu nahian, delineatzaile izanda, euskal
filologia ikasten hasi zen Urkijo. UEU ezagutu zuen eta
Hizkuntzalaritza Saileko arduraduna izan zen. Maciasek giro
euskaldunean zebilen Urkijo ezagutu zuen: “Txillardegi eta
horrelakoekin zuen harremana. Afariak eta bazkariak egiten zituzten eta
ni joaten nintzenean isilik egoten nintzen; dena ulertzen nuen, baina
ez nintzen hitz egitera ausartzen. Afari-bazkari haiek flaxa ziren
niretzat”.
Eta noiz hasi zineten bion artean euskaraz? Galdera zaila edo
aldrebesa bota duenaren sentsazioa du kazetariak. Hala dio Urkijok:
“Lehen bi-hiru urteetan erdaraz egiten genuen, baina ez gara konturatu
noiz aldatu genuen eta nola izan zen. Ez genuen erabaki bat hartu, ez
dugu sekula hitzartu zein hizkuntzatan egin behar dugun. Orain ez
daukagu erdaraz ezagutu gineneko oroimenik”. Maciasek gogoan duenez,
berak euskara maila lortu arte aritu ziren gaztelaniaz, “nik askatasuna
lortu arte, beldurra kendu arte”. Denbora gutxian asko ikasi zuen
Maciasek, mutil-lagunarekin mintzapraktika egiten zuen, nahiz eta
hasieran lotsatu. Urkijok emazteari hala bota dio: “Ustiatu ninduzun
orduan, zure onerako”.
Euskararako bide horretan zailtasun berezirik izan al duten galdetu
diegu. Urkijok: “Nik maila neukan eta eskua botatzen nion”. Eta
segituan Maciasek: “Deformazio profesionala zeukan eta ondo zetorkidan.
Baina komunikatzeko gaitasuna bagenuen”. Maciasek aitortu digu senarrak
asko zuzendu izan diola, baina zuzentzaile ona dela: “Batzuetan hasten
gara ergatiboarekin eta esaten dit: ‘nork nik’ eta nik: ‘k
esan dut’ eta berak ‘ez, ez duzu esan’… eta horrela ibiltzen gara”.
Urkijori lagun batek esan zion berarekin euskaraz egitera ez zela
ausartzen zuzenduko zionaren beldurrez: “Disgustua izan zen hori
entzutea, etxekoei zuzentzen diet, baina kanpokoei ez”.
Bere adineko oso gutxik elkarren artean euskaraz egiten duen herrian
eguneroko harremana euskaraz du bikoteak. 17 eta 13 urteko alabek ere
“identifikatuta” dituzte. Lagunak alabekin gaztelaniaz aritzea ohikoa
da, baina haien gurasoek telefonoa hartzen badute lagunek beti euskaraz
egiten diete.
Eta zergatik euskaraz? Urkijo serio jarri da: “Norbere buruarekin
kontsekuente izan dadila. Kanpotik begiratzeko gaitasuna izan behar
dugu kontura gaitezen zertan ari garen. Lagun batek kontatu zidan nola
ez zitzaion gustatu Hendaiara joan eta zerbitzariak euskaraz ez egitea.
Eta hemen zer gertatzen da? Hura gu bezain euskalduna izango zen, baina
frantsesez egiten zuen. Euskalduna banaiz euskaraz egin behar dut.
Agian oso atzerakoia naiz, baina nire baitan ez da ulertzen euskalduna
izan eta euskaraz ez egitea”. Teoriatik praktikara doa Macias: “Euskara
ikasi dugu erabili ahal izateko”.
Irailean gaude …. ezta?
2009-09-16 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Irailean gaude … eta soziolinguistikan ere irailean egon bagaude.
Horren froga gaurko bi berri:
– Hizkuntza plangintza graduondokoan (Hiznet) izena emateko deialdia, bideoa eta guzti.
– Eta Hausnartu sarien bigarren edizioa.
Arnasa lasai hartzeko guneak
2009-09-09 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez
Ni ere gero zalbidezaleagoa naiz, Martin Rezola bezala. Eta horregatik berak egin duen entresaka bera egingo dut nik hemen nire blogean.
ZerAIN DEZAGUN
2009-09-08 // Sutondoko kontuak // 3 iruzkin
Gaur baten batek ere egin du berba arnasguneei buruz, nik ere egin nahi dut baina beste hari bati loturik.
Igandean izan nintzen Zerainen, Goierri aldean. Herri txikia da Zerain, 300 biztanle baino gutxiago dituena. Baina bere txikian aberatsa ere bada. Euskaratik eta euskaldun izatetik abiatua, herria parke kultural bihurtu dute, herria bizirik mantentzea lortzen ari dira. Herriak dituen berezitasunak ustiatu, eta bizi-kalitate handiko herria bihurtu da Zerain.
Sarritan egin dut berba blog honetan bizitasun etnolinguistikoaz, sarritan entzun eta berba egiten da euskalgintzan bizitasunaz … eta herri txikiek euskarari ematen dioten bizitasunaz. Baina sarritan susmoa dut hori egiten dela altxor bat omen dutelako herri txikiek, altxor bat. Ba edukiko dute, baina herri txikiek bizi behar dute, mila arrazoiengatik. Eta horretarako eurengan zentratua den garapen ekonomikoa landu behar dute, Zerain lantzen ari den bezala. Euskalgintzan gutxitan aipatzen dira honako kontu hauek, baina UEMA barruan dauden herri txiki askok bizitasuna mantentzeko arazoak dituzte: gazteek herritik alde egiten dute, hirietatik bizitzera datorren jendea, … eta horiei guztiei aurre egiteko, herrien bizitasun ekonomiko eta kulturala bultzatu behar da, beti ere euskaratik abiatua. Bestela, alferrikakoa da hizkuntza, alferrikakoa da herri txikiak goratzea, … herri txikiak bizi daitezen eginahalak bultzatu behar dira … bestela dena pikutara doa ………………….
Txerra Rodriguez
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
Artxiboak
Kategoriak
Meta