5 galdera (arraro) kale erabileraren neurketari jarriak

2022-07-05  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

2021eko kale erabileraren datuak plazaratu dituzte orain dela ez asko. Horren inguruko jardunaldia ere egon zen Bilbon eta, goizean behintzat, han izan nintzen. Han entzundakoetatik (eta irakurrikotik edo nik zer dakit nondik), bost galdera arraro (ez dira denak nireak, eh?, kopiatzea zilegi da mundu honetan):

Baga: zergatik da adin berekoen artean erabilera baxuagoa? Adinkidetasunak zerikusia al du hizkuntza ohituretan?

Biga: orain dela urte batzuk erabilera esanguratsua izateko atalasea ezagutzaren %30aren bueltan zegoen. Gaur egun, ostera, %40aren bueltan. Hortik behera, erabilera zeharo txikia da. Zergatik igo da atalasea? Eta, igotzen segituz gero, non jarriko da atalasea? Ezagutzaren unibertsalizaziorantz doazen guneetan zer gertatuko da?

Higa: emakumezkoak dira adin-tarte eta lurralde guztietan erabilera altuagoa dutenak (adinekoetan izan ezik). Zergatik lotu dira emakumezkoak euskarara? Edo, beste era batera esanda, zergatik lotu dira emakumezkoak euskarara gizonezkoak baino gehiago?

Laga: bi herriren arteko alderaketa aurkeztu zitzaigun jardunaldian. Biak eskualde berekoak, ezagutza tasa oso antzekoa eta erabilera diferentea. Alde hori esplikatzeko faktoreen artean, herriaren bizitasuna aipatu zen. Bizitasunak eragina al du hizkuntza ohituretan? Nortasun markatuko herrietan erabilera altuagoa al da?

Boga: kale erabileran asko begiratu zaio orain arte erabilerari eta gutxi kaleari. Badirudi begirada aldatzen hasi dugula. Kaleak, oro har eta salbuespenak salbuespen, bizi duen gainbehera kontuan hartuta, konparatzeko modukoak dira orain dela urte batzuetako neurketak eta oraingoak?

Bost galdera arraro eta erantzunik ez. Erantzunak zirriborratzeko ikerketa mikro eta makroei ekin behar diegu, goiz ala berandu.

Araka gure bazterrak

2022-06-27  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Deserosotasunak eragiten dituzte liburu batzuk. Gutxi dira, baina, tarteka, horietako bat heltzen da, irakurtzen duzu eta azkura eragiten dizu. Eta horietako bat izan da nire kasuan Araka ditzagun gure bazterrak, Emaginek Lisipe kolekzioan argitaratu berri duena (gora liburu kolektiboak, bide batez).

Azkura bai. Eta ausardia, gure kontraesan zurietan arakatzearren. Euren berbetan esateko, “teoriatik praktikara dagoen bidean belztu ditugu oinpeak”. Maite dut liburua, maite dut horren atzean dagoen gogoeta, batez ere, gure posizioak etengabe zalantzan jartzen dituelako. Eta hori beti da ona. Esperientzien genealogia egiten dute, memoria komunitarioa eraikitzeko eta etorkizuneko disrupzioak sorrarazteko.

Mila gauza azpimarratuko nituzke liburutik (orriak eta orriak azpimarratu ditut). Baina, horrela, apur bat aliritzira batzuk: imajinarioak higatzeaz egiten dute berba (kultur sorkuntzako imajinarioak, hedabideen irudiak, kartelgintza, …; azken finean, mundu sinbolikoak auzitan jartzeaz). Zapalkuntza (eta, horren barruan, hizkuntza zapalkuntza) askotariko erpinez eraikitzen dela esaten digute, eta askotariko zimenduz trinkotzen. Teoria dekolonialak itsasargi izan behar ditugula esaten dute. Eta abar, eta abar. Irakurri eta zorabiatu zaitezte euren bizipen eta teorien plastizitate eta indarrarekin (ihiak bezalakoxeak).

Sasoi berean ari nintzen irakurtzen Borrokalari transgeneroak liburu liluragarria. Eta horrek ere markatu nau eta azkura eragin (orain arte horrekiko izan dudan distantziagatik, batez ere). Eta han ere hainbat gauza azpimarratu ditut. Esate baterako, hau: “Teoria ez baldin bada esperientziaren erretxina kristalizatua, uzten dio ekintzaren gida izateari”. Edo beste hau: “Sobera denbora da geure argia beste batzuen prismatik errefraktatu dela”.

Honezkero, baten bat ibiliko da pentsatzen honek soziolinguistikarekin ea zerikusirik duen. Ba ez, ez du, edo erabatekoa du. Mugimendu emantzipatzaile bakoitzak du bere burua kontatzeko egiletza eta betebeharra, baina … Mugimendu horiek itsasargiak dira (edo izan beharko lukete) guretzako. Gustatuko litzaidake euskal mugimendu feministak duen gaitasunaren %30 izatea gure euskalgintzak (gaitasuna euren buruak kolokan jartzeko, euren posizioetatik mugitzeko, bilbe komunitarioa ehuntzeko, pentsamenduaren ur-jauzia zabaltzeko eta abar). Baina, tira, olgetan-benetan, hau soziolinguistikari buruzko blog bat baino ez da.

Aipatzearen artea

2022-06-20  //  Aipuak  //  Iruzkinik ez

“(Mikel Laboak) euskal ondarearen erabilera abangoardistak kezka komunikatibo unibertsalekin uztartuz, komunaren eta banakoaren arteko elkarrizketa lortu, eta haren itzulpen musikala eskaini zuen”.

Ana Gandara

“Tradizioa ez da gauza zaharra, tradizioa gauza berriena izan daiteke.Tradizioa ez da gauza fosilizatua, estatikoa eta aldaezinezkoa.”

Juan Mari Beltran

“Datuen gainean behar ditugu begiratuak eraiki. Ez gure aldarte eta ikuspegia berresten dituzten datuekin. Gurutzaketak behar ditugu, gure usteekin bat datozen datuak, eta gure usteen kontra datozenak, logikaren datuak, eta paradoxarenak, erdigunekoak, eta ertzekoak”.

Jon Sarasua

“Hizkuntza gutxitu bat biziberritzeko egiazki egin behar dena zer den bi hitzetara laburtu beharko bagenu, “transmisioa eta erabilera” dela guztia esango nuke”.

Patxi Baztarrika

“Nolak esaten digulako benetan zein den gure norabide eta noranzkoa, diskurtsotik harago zer ari garen eraikitzen”.

Naroa Elortza

“Bidea horixe zen. Zinema egitea … euskaraz. Ez euskaraz egitea … zinema. Euskaraz filmatzearen arrazoia sinplea da. Euskaldunak gara. Baina ZINEMA da egin behar dena. Ahal bezain ona. Hizki larriz”.

Josu Martinez

Mihigintzatik Marikobasora 5 minututan

2022-06-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Pasa den ostegunean, Bilbon izan nintzen, Biran, UEU festaren barruan. Orain dela aste batzuk jarri ziren nirekin harremanetan antolatzaileak Ikergazte modura parte hartu nezan. Eta UEUkoei ezin ezetzik eman, jakina. Gero etorri ziren zehaztapenak eta bost minutuko aurkezpen informala egin behar nuela esan zidaten.

Ai ama! Hori da hori buruhaustea. Zelan laburbildu 5 minututan zeure tesia? Edo zer egin 5 minutu horietan? Irati Iciar (hau ere UEUkidea) egon zen Hala bedi irratian tesiari buruzko saio panegirikoa egiten (biba zu Irati!) eta etorri zitzaidan orduan inspirazioa.

Nik tesiaren aurkezpen guztiak (eta batzuk egin ditut) diapo berarekin hasi ditut. Bertan, aipatzen dut 2003an gazte batzuk batu ginela eta Tximintx euskara elkartea sortu genuela Derion. Aipatzen dut jarraian 2008an Topagunean hasi nintzela lanean eta militantzia ofizio bihurtu. 2015ean unibertsitatera itzuli, master bat egin eta 2016an Basauriko Euskarabila elkartearen inguruko lana egin nuela, eta prozesu horren amaiera-edo, ba 2020an aurkeztu nuela tesia.

Baina prozesu horretan, ostendu egiten dut 2019an, tesia egiten ari nintzen bitartean, Tximintx elkartean egin genuela urtebete pasako gogoeta prozesua. Eta prozesu horretan tesian aipatzen ditudan kontu batzuk (aurrera begirako proposamenen artean) aplikatzen ahalegindu ginela. Sokaren amaierara heldu ginen sentsazioa genuen eta soka joaten utzi edo troinua, korapiloa egin eta salto egitea erabaki behar genuen. Eta, noski, troinuaren alde egin genuen.

Antolaketa eredua malgutu genuen, zuzendaritza desegin, bazkidetza desegin, antolakunde horizontalago bat bilatzeko asmoz. Zentro askoko komunitatea genuen buruan, jende asko gauza gutxi egiten eta bakan batzuk horien gaineko koordinazioa eramaten. Horrez gain, xedea ere eraberritu genuen, eta euskara zentroan izanik, bestelako balio batzuei leku handiagoa egin behar geniela erabaki (feminismoa, ekologismoa, autoantolaketa, herrigintza, …). Ametsen plana (alias plan estrategikoa) ere egin genuen 2020ko urtarrilean … eta dena olioztatuta genuenean, dena prest genuenean … ba etorri zen 2020ko martxoa, eta pandemia, eta plana pikutara joan zitzaigun, eta elkartea edo komunitatea desaktibatzen hasi.

2021eko udagoiena etorri zen, desaktibatuta geunden, baina ez gu bakarrik. Derioko elkarteak eta mugimenduak ahul zeuden, pandemiak, giroak eta abarrak baldintzatuta. Eta Koxak talde feministarekin hasi ginen Marikobaso izeneko prozesua. Gogoeta prozesu hau, badaezpada, labur egitea erabaki genuen eta gura zuen edonori zabaltzea. Eta batu ginen 7 pertsona, eta gero 10, eta gero 12. Eta hilabete gutxitan Marikobaso izeneko espazioa ireki genuen Derion, 2022ko martxoan.

Eta etorri dira auzolanak, crowfuding kanpaina (bi milioi esker denoi!), lehen ekitaldiak, lehen betekadak, eta Txukun programa, eta artisauen azokak, eta derioztartu eskolak, eta pintxadak, eta abar (ekainaren 25ean, bide batez, Marikobaso eguna!). Lau ardatzen gainean ari gara lanean, gure kontraesanak surfeatzen, herritarrak aktibatzeko asmoarekin: euskara, ekologismoa, feminismoa eta kultura. Eta ari gara, eta arituko gara, eta pozik gaude, eta eragiten ari garela iruditzen zaigu. Eta erakutsi nuen ekainerako Marikobason antolatu ditugunen kartel zoragarria.

Hori guztia (igual guzti-guztia ez, baina tira) kontatu nuen 5 minututan, labur-labur. Eta aprobetxatu gura dut UEU zoriontzeko (50 urte!), eta aprobetxatu gura dut UEUri eskerrak emateko (gaztaroa baitzait luzatzen) aukera hau ematearren, fin eta serio, umoretsu eta zorrotz. Eta txalo bero bat nirekin batera aritu ziren “benetako” ikergazteei (Maite, Naia, Ainara, Jon, Ines eta Mikeli, biba zuek! Hori da maila!). Eta amaitu gura dut galdera batekin, saioan bertan egin nuen galdera batekin. Oraingo honetan ez da egongo XX. mendeko inbentoa ei den tonbolan saririk, baina …

Zeri buruzko tesia aurkeztu nuen 2020an?

Gorria- Euskara elkarteen mugimenduari buruzkoa

Berdea- Mugimendu sozialetan euskarak duen presentziari buruzkoa

Irakurgaiak: Zeinek esango zigun …!

2022-06-06  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Errenterian 60ko eta 80ko hamarkaden artean euskalduntze-alfabetatzea ikertu du Beatriz Gallego antropologoak, ahozko testigantzetan oinarrituta hein handi batean. Liburua Mikel Azkaratek oparitu zidan (eskerrik asko!) eta oso irakurketa interesgarria iruditu zait (estekan osorik agertzen da). Ez dut liburuari buruzko laburpenik ekarriko, bakarrik aipatu nahi ditut ikerketa abiatzeko Beatrizek ezarritako hipotesiak (nire ustez, liburua irensteko amu ona da):

• Frankismo garaian euskara eremu pribatura murrizten zen. Errenterian, Euskal Herriko beste zenbait lekutan bezala, bazegoen euskararen aldeko mugimendu isil bat.
• Isila izatetik, kaleak hartu bitartean egin zuen ibilbide kolektiboa, espazioaren okupazio fisikoarekin batera okupazio sinbolikoa ere lortuz.
• Mugimendu horren osagarri bat helduen gau-eskolak izan ziren, ondoren euskaltegiak izango zirenen hastapenak.
• Gau-eskolen ezaugarriak direla eta, gertakari igarokortzat hartzen dira, inoren lur batean geratu balira bezala: klandestinitatea eta legalizazioaren artean; inolako azpiegiturarik ez izatetik, koordinatuta egotera; helduek euskara ikasteko eredu bakarra izatetik (erakundeetatik at), erakundeetan sartuta egotera, … Hain zuzen ere, gau eskolen ezaugarri eta bilakaerak fenomeno berezia bihurtzen dute berau.
• Gau-eskolek euskararen aldeko mugimenduan zeuden beste zenbait osagarrirekin lotura estua izan zuten, batez ere ikastolen mugimenduarekin.
• Mugimendu hori posible izan zen jende askoren lan eta esfortzuengatik, zeinak garai hartako egiturek uzten zituzten zirrikituak aprobetxatzeko gai izan zen, elkarrekin errealitate berri baten oinarriak jartzeko.

Zazpi aholku

2022-05-30  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Katalunian egon zen Catala sempre izeneko foro bat. Foro horrek zazpi aholku, zazpi agindu, zazpi konpromiso jartzen zituen mahai-gainean. Interesgarria iruditu zait horiek euskaratzea eta blogera ekartzea. Ea zer deritzozuen!

1. Beti egiten dut berba guztiekin katalanez, duten aurpegia dutela, duten kolorea dutela. Salbuespena bakarra turistak dira, Baldin eta eskatzen badidate berariaz katalanez ez egiteko. Harrigarria da turistek zenbat ulertzen duten keinuak eta adeitasuna konbinatuz gero. Baina hemen bizi den guztiekin, etorri berri-berria izan arren, katalanez baino ez dut egiten, lehen egunetik. Eta, horrela eginda, ia inork ez dit eskatzen hizkuntzaz aldatzeko.
2. Ez dut ezer esaten ez aipatzen besteek berba egiten duten hizkuntzari buruz: besteek gura dutena egin dezaten nik gura dudana errespetatzen duten bitartean. Ez ditut animatzen katalanez egitera, uzten dut ekintzek nigatik egin dezatela berba, eta pentsatzen dut askoz indartsuagoa dela eurek katalana entzun dezatela, eurak konbentzitzen saiatzea baino.
3. Normalean katalanez berba egiten ez duen batek egiten duenean, jarraitzen dut ezer gertatu ez balitz bezala: ez naiz liluratuta gelditzen, ez dut laudatzen. Ez dut gaia aipatzen ere. Kontraesana badirudi ere, konprobatu dut metodorik eraginkorrena dela, seguritatea ematen dietela eta aurrera egitera animatzen. Harrituta gelditzen nintzenean edo aldaketaz pozten nintzenean, edo euren aurrean aipatzen nuenean, lotsatu egiten ziren eta batzuetan arin samar pasatzen ziren gaztelaniara (ondo pentsatuta, logikoena da ez harritzea, gura badugu denok katalanez egitea, gura badugu hori izatea arau orokorra).
4. Ez naiz haserretzen, ez dut eztabaidatzen katalanez berba egiteko dudan eskubideari buruz. Kontu hori ez dago eztabaidagai, eta kito. Eskubideak ez dira eztabaidatzen, praktikatzen dira. Baten batek probokatzen badit, paso egiten dut: asko presionatzen badu, esaten diot baietz, arrazoia duela. Eta kito. Oso erabilgarria da adibidez: “Zuk esaten baduzu …” eta ostean isiltasuna. Magia hutsa da! Ah, eta batez ere, batez ere, ez dut eztabaidatzen gaztelaniaz katalanez berba egiteko dudan eskubideari buruz: hori egitea eztabaida hasi aurretik galtzea da.
5. Inork egiten badu txantxaren bat nire katalanari buruz, berdin-berdin erantzuten diot. Adibidez, auzoko pakistandar batzuek nitaz egiten zuten barre haiei katalanez egiten nienean, “hi hi hi katalan, hi hi hi …” eta neuk erantzuten nien hortzak erakutsita “hi hi hi urdu, hi hi hi …”. Eta txantxa hortxe bertan amaituko da. Gaur egun ez didate ezer esaten eta haietako bat katalanez hasi zait. Ez badago modurik txantxari buelta emateko, ez dut erantzuten.
6. Ez ditut toleratzen ez interpreteak ez bitartekariak. Badakizue: etorkin batekin katalanez hasten zarenean, tartean sartzen direnak eta kritikatzen zaituztenak gaixoek ez dakitelako. Eta itzultzen dute esaten duzuna gaztelaniara, zu baino irekiago eta solidarioago direla erakusteko. Jende honekin ez da inolako gupidarik izan behar, zero, eta jakinarazi behar diegu gogor nagusiak garela eta badakigula munduko arazoei aurre egiten. Eta adierazi behar diegu gure interlokutorea tontotzat hartzen ari dela.
7. Baten batek esaten didanean ez duela katalana ulertzen, galdetzen diot xalo-xalo: “Eta zergatik?” Horrek normalean defentsa guztiak suntsitzen ditu, aza-aurpegia geratzen zaie, ez dutelako espero, seguruenik lehenengoa naizelako hori galdetzen. Baina badira sumindu egiten direnak eta “estamos en España y a mi nadie me puede obligar bla, bla, bla” esaten dutenak. Nik esaten diet, adeitasun handiz, arrazoia duela eta abar. Eta, hortik aurrera, mozten dut elkarrizketa, eta kito. 

Bollera eta ahobizi

2022-05-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aurreko batean, Marikobason dabilen herriko gazte batek retuiteatu zuen neska baten tuita. Han agertzen zen neska hori kamiseta batekin (espainolez, baina nik euskaraz emango dut): zure teoriari kalea falta zaio. Itzel gustatu zitzaidan eta Marikobasoko gazteekin zenbat ari naizen ikasten gogorarazi zidan.

Bollera ahobizien testigantzak irakurrita, behin baino gehiagotan gogoratu naiz esaldi horrekin. Eta autokritika egiteko ere erabili beharko nukeela iruditzen zait (baina hori ez da gaurko gaia). June Fernandezek eta Amaia Alvarez Uriak bollera euskaldunekin egindako elkarrizketak asko gozatu ditut (testigantzez gain, badira beste kontu batzuk, ekarpenak, hitzak eta sorkuntza). Eta testigantzek teoria eraikitzeko balio dutela erakutsi didate berriro ere (tarte berean, Borrokalari transgeneroak eta Araka ditzagun gure bazterrak irakurtzen ari nintzen eta horietan ere bizipenek duten garrantzia agerikoa da, baina horiek agian beste inoiz blogeratuko ditut).

Eta zer diote bizipen horiek? Ba denetarik. Bakoitzetik esaldi bana edo bina ekarri dut, niri deigarrien egin zaizkidanak (eta, jakina, denak irakurtzeko gonbitea da hauxe):

Nahia Urdanpilleta eta Batirtze Lertxundi

Niri, euskal bollera bezala (hau da, lesbiana politizatu bezala) batzuetan hurbiltasun edo erosotasun gehiago eman dit Mostoleseko bollera batek, bere identitatea auzian jarri ez duen euskaldun batek baino.

Argi Lertxundi

Euskararen erabilera, nortasun lesbikoarekin lotzen dugun neurrian, zapalkuntza desberdinak eta nortasun disidenteak borrokatzeko ibilgailu bilakatzen dugu.

Nagore Zuazo

Gaztetatik Bilbon euskaraz ibiltzea izan zen nire apustua, eta lesbianismoan berriro zerotik hastea bezala izan zen. Anbientetik mugitzen hasi ginenean flasha gogorra izan zen. Jaso nuen lehenengo  argazkia izan zen guztiz erdalduna zela. Bai jendeak erdaraz egiten zuelako nahiz eta euskalduna izan, bai musikalki, janzkera, izateko era; oso mundu erdalduna zen. Niretzako nahiko frustrantea izan zen.

Garazi/Gatx Eizagirre

Noka baliagarria al da genero-bitartasuna zalantzan jartzen dugun pertsonontzat?

Nolatan hasten da norbait noka hizketan? Zerk bultzatuta? Norekin? Non? Nola ikasten du aurretik ez bazekien? Zer gertatzen da prozesu horietan? Zeintzuk dira nokarako bide horiek egiten ari diren, garen hiztunak? Genero-bitartasunak nola eragiten du pertsona horiengan?

7 menos 20 taldea

Gaur egun, uste dut Gasteizeko lesbianen mundua euskalduna dela. Garai hartan bakarrenetarikoa nintzen eta gaur egun erdalduna denari euskaraz esaten dena itzultzen zaio.

B.A.L.A. 

LGTBtik diskurtso oso anglo eta kolonialak heltzen ari ziren.

Termino angloak gure errealitatera moldatzen saiatzen gara eta hori ezin bada egin agian izango da ezin direlako gurera ekarri. LGTBekin egiten ari den merkantilizazioa EHtik harago doa eta termino zabalagoak erabiltzea beharrezkoa da, beti ere egungo errealitatearekin lotuz, beste borroka batzuei gure diskurtsoekin itzala egin gabe.

Ana Jaka eta Josune Ortiz

Bere ustez, “hitz berriak sortzea autodeterminazio modu bat da”, maileguekiko dependentziak “nortasuna inportatzea” suposatzen duelarik (Ana Jaka).

Maren Zubeldia

Euskaltzaletasunak erakutsi dizkidan tresnak gure identitate mariokerra eraikitzeko erabili nahi nituzke.

Izaskun Aranbarri

Bertso munduan sexu aniztasunak lortu duten ikusgarritasunak milaka kanpaina baino gehiago balio du. Baina irla txiki bat iruditzen zait.

Ez da bidea

2022-05-18  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Artikulu bat idatzia nuen. Eta bertan honako hau esaten nuen lerrokada batean:

Ikasi eta irakasteko dinamiketan hizkuntzen eta hiztunen ingurukoak ere irakatsi behar dira, irakatsi uler bedi modu parte-hartzailean eta ez-hierarkikoan, mesedez. Eskolak bihurtu behar ditugu aktibazio linguistikorako espazioak. Horretarako, ezinbestekoa da gaitze soziolinguistikoa martxan jartzea (Izaro Arruti eta Sandra Pietrok egindako lana nabarmentzekoa da, han tresna asko agertzen baitira).

Gordeta nuen artikulua, oraindik ondu behar nuelako, oraindik findu eta txukundu behar nuelako (baina seguruenik lerrokada hori ukitu barik). Eta bat-batean neure eskuetara heldu zen Soziolinguistika ez da bidea izeneko artikulua, eta dena aldatu zen, lehengo artikuluak galdu zuen zentzua eta goitik behera aldatu-edo izan nuen buruan. Baina nagiak harrapatu ninduen eta bere horretan utzi nuen, zirriborro eternoen karpean.

Eta, joe, berreskuratu gura nuen soziolinguistika ez da bidea izeneko artikulua. Izan ere, ni izan naiz soziolinguistika hezkuntzan txertatu behar dela behin baino gehiagotan aipatu duenetako bat. Eta bat nator oro har artikuluak dioenarekin (irakasleen gaitze soziolinguistikoarekin batik bat), eta bat nator soziolinguistika ez dela bidea ideiarekin.

Baina … soziolinguistika domestikoa bai da bidea (bale, nik erdi asmatutako kontzeptua da, baina balio du, balio duenez). Eta artikuluaren egileek ere bat egiten dute (eurentzako hori soziolinguistika ez bada ere), ze aditu zer taula proposatzen duten ikasleekin lan egiteko:

Soziolinguistika ez da bidea

Regueiglobertso

2022-05-09  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Apirilaren 6an Korrika Deriotik pasatu zen (eta bere uriolan kilometro batzuk egin nituen). Eta hurrengo egunean hitzordua nuen Igorren, aspaldiko partez Regueibertso (oraingoan Regueiglobertso bihurtua) han zelako. Eta Sechu Sende eta Manolo Maseda lagun zaharrak ikusteko paradak ezin dira desaprobetxatu.

Eta zer da Regueiglobertso ba? Ba, Galiziako, Kataluniako eta Euskal Herriko gazteen arteko elkartruke programa bat, inprobisazioak zeharkatuta. Gure kasuan, bertsoa, galiziarren kasuan regueifa eta katalanen kasuan glosa. Giro ederra bizi izan genuen Igorren, saio gogoangarria eta abarrekin. Kronika ederrak paratu ditu Sechuk (baita Caterina Canyelles katalanak ere):

Um Regueifabus levou 40 adolescentes a Euskal Herria ao Regueiglobertso, um Galeusca de regueifa, glosa catalá e bartsolarismo basco. Que aventuraza! pic.twitter.com/hPPJHoYgzV

— séchu sende (@toxolobo) April 14, 2022

Dez desenhos para lembrar quatro dias de cançom improvisada em Euskal Herria. pic.twitter.com/bYDU3cSX4R

— séchu sende (@toxolobo) April 15, 2022

A punt de començar la mostra de REGUEIGLOBERTSO, un intercanvi d’estudiants de Galiza, Euskadi i Catalunya que treballen la improvisació oral.
Aquest any, a Igorre, EH. pic.twitter.com/HQI4Hyuu6e

— Caterina Canyelles (@29febrer) April 7, 2022

Eta, horren ostean, zer dut nik gehitzeko? Ba, ikusgarria iruditzen zaidala ikuspuntu soziologiko batetik han gertatzen dena. Batetik, Igorreko neska-mutikoak daude, arratiarrak, eskualde industrial eta landatar batekoak. Bestetik, galiziarrak: Vila de Cruces bezalako herri batekoak, galiziera-hiztunak bai, baina landatarrak erabat, eta, bestetik, Milladoirokoak, Santiago inguruko herri gazte eta “modernoak”. Azkenik, bartzelonarrak. Itxura aldetik, zeharo ezberdinak denak, ilekera, arropa eta mugitzeko eta egoteko modua. Eta berbakera eta parranda egiteko modua. Eta abar. Baina, …, hala ere, itzelezko konexioa, itzelezko estekatzea han eta hemengoen artean, hizkuntzak eta hura jolaserako erabiltzeak bakarrik esplika dezakeena, nire uste apaltxoan.

Eta horrek eragin dit buruko ganbarari bueltak ematea (baina ondoriorik atera ez dudanez eta irakurlea ni baino azkarragoa denez, ba …).

Doan

2022-05-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

1981ean AEK-k euskara ikastearen doakotasuna aldarrikatzen zuen (datua Zeinek esango zigun ikerketa-liburu ezin interesgarritik hartu dut, aurrerantzean ikerketa bera ekarriko dut blogera, sakon). 2022ko Korrikan ere aldarrikapen nagusi hori izan du AEK-k, 40 urte baino gehiago pasa diren arren.

Tesia egiten ari nintzenean, hainbat pertsona elkarrizketatu nuen. Horietako batek, artez eta zehatz, esaten zidan euskararen aldeko borrokak erradikaltasun handiagoa behar duela. Eta nik esan nion ea gehiago zehazterik zuen, ea zein borroka izan zitekeen oraingoak baino erradikalago. Eta artez erantzun zidan: euskara ikastearen doakotasunaren aldeko borroka zela berak orain eta hemen ikusten zuen borrokarik erradikalena. Niri zer pentsatua eman zidan horrek (eta urte batzuk pasatu diren arren, oraindik ondo gogoan dut hark esandakoa, bistan denez) eta zer pentsatua ematen jarraitzen dit.

Iruditzen zait doakotasuna borroka erradikala dela, ezinbestekoa ere bai. Baina uste dut euskaltegiek (edo helduen euskalduntzeak, gurago bada) bestelako arazoak ere badituztela: irakasteko metodologietatik ikasleen motibaziora, eta tartean beste hainbat. Hala ere, bai, doan, doan eta doan ikasi beharko litzateke euskara. Gaur eta hemen.