Artaburu berbakera

2024-11-04  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Maria Mendez Santosek berbaldi gogoangarria eman zuen Deustuko unibertsitatean, 100 bat ikasleren aurrean. Kaletik horrela berbetan ibiliko zara? izenburua izan zuen berbaldiak. Apunte asko hartu nituen eta amaitu orduko Elkarrera joan nintzen eta liburua erosi. 

Diskriminazio linguistikoari buruz egiten du berba liburuak, izan berbakera, izan hizkera, izan azentua edo izan hizkuntza. Mila adibide gertuko eta ez hain gertuko erabiltzen ditu eta oso arinak eta atseginak dira esplikazioak. Eta oso sendoak aipuak eta ondorioak.

Azken finean, diskriminazio linguistikoaren atzean, klasismoa baitago. Honela definitzen du wikipediak kontzeptua: Klase diskriminazioa edo klasismoa, klase sozialaren araberako aurreiritzi edo diskriminazioa da. Normalean ekonomikoki ahaltsuagoak diren gizarte klaseek txiroagoak diren klaseetako baztertzeko erabiltzen da klasismoa. Gizarte estratifikazioan behekoak gora igotzeko oztopo multzoa da klasismoa.

Eta honi guztiari buelta emateko, enpatia, ezagutza eta jendea ondo tratatzea dago, baita auto-gorrotoari buelta ematea ere (eta boteretze linguistikoa lortzea). Liburua arina bada ere, oinarri sendoak ditu (bibliografia sendoa ere bai) eta gehiago sakontzeko aukera ematen du. Eta glosategia ere badakar, besteak beste, glotofobia, hablismoa, estigmatizazioa, boteretze linguistikoa, azentua, auto-gorrotoa, kontzientzia linguistikoa, prestigioa edo aurreiritziak. 

Menpeko perpausa izateari uzteko dibulgazio liburu aparta dugu honako hau, No me gusta cómo hablas hau.

Euskararekin edonora joan zaitezkeela probatzen duten 12 froga

2024-10-22  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Praza agerkari galiziarrak ostiralero unha ducia izeneko sekzioa du (niri asko gustatzen zait eta euskaraz inork egingo balu, ni irakurle fidel bihurtuko nintzateke). Sekzio horretan, gai baten inguruko 12 gauza aipatzen dira, karrusel moduko batean. Ana Liste-k honako hau egin du orain dela gutxi: Unha ducia de probas de que co galego imos onde queiramos.

Hori ikusi eta, kontxo, esan nuen, egongo al dira euskararekin ere beste horrenbeste froga? Lehen kolpean 12 froga agertu zitzaizkidan, baina sare sozialetan eta iruzkinetan egindako ekarpenekin, 12 barik, 14 izango dira frogak:

1. 2019an Amets Arzallusek Miñan izeneko liburua idatzi zuen euskaraz. Migrazio baten kronika dugu liburu hau eta, seguruenik, azken urteotan euskaraz gehien saldu den liburua izango da. Eta, gainera, hainbat hizkuntzatara itzuli da (ingelesa, alemana, katalana, galiziera, italiera, gaztelania, gutxienez). Eta, ez hori bakarrik, Francisco katolikoen buruak gomendatu zuen liburua 2022an. Gainera, gutxi barru Artedramak horretan oinarritutako antzerki obra estreinatuko du Bilboko Arriaga antzokian. 
2. 2017an Jon Garañok eta Aitor Arregik Handia izeneko filma egin zuten. Altzoko Handiaren historia kontatzen du filmak. Donostiako Zinemaldiko sekzio ofizialean lehiatu zen eta epaimahaiaren sari berezia irabazi zuen, baita euskal zinemari emandako Irizar saria ere. Horrez gain, Goya sarietan 10 sari lortu zituen euskarazko film honek. Zinemetan 150.000 ikusle izan zituen.
3. Munduan zehar, Berri Txarrak taldeak bira arrakastatsuak egin ditu (1.000 kontzertutik gora munduan zehar, New Yorken, Sao Paulon, Nantesen, Managuan, Zelanda Berrian, Pekinen edo Lekunberrin), euskaraz kantatuta, noski. 
4. Euskara ikasteko aukerak daude munduko 30 unibertsitateetan eta diasporako 70 euskal etxeetan. Euskara ikasteko arrazoien artean daude Berri Txarrak (edo bestelako euskarazko musikagileak) ulertzeko motibazioa edo Itziar Ituño bezalako aktoreen lan batzuk ulertzeko motibazioa. 
5. Euskal mitologian oinarritutako Irati filmak ere nazioartean bidaiatu zuen (eta bidaiatzen ari da). 155.000 ikusle izan zituen film honek (euskarazko filmik ikusiena gaur-gaurkoz) eta sariak jaso zituen han-hemenka. Euskaratik eta euskaraz. Berriki Primeran plataforman ikusgai jarri dute.  
6. Gure arbasoek ere erakutsi ziguten euskara ez zela bakarrik hemengorako. Pidginak sortu zituzten han eta hemen. Biren erreferentziak gorde dira: islandierarekin osatutako pidgina (interbentzio artistiko bat eta guzti) eta algokin hizkuntzarekin sortutakoa. Horrez gain, euskarak hainbat berba mailegatu ditu inguruetako hizkuntzetara. 
7. Turismoa egiteko ere balio dezake euskarak. Adibidez, Erroma euskaraz bisitatu daiteke, baita Mexiko hiria ere, Lisboako autobus turistikotan euskarazko audioak entzun daitezke, Menorkako jatetxe bateko kartan, Eslovenian ere bada euskarazko testuak dituen museorik, Boisen edo Errioxan ere badira euskarazko mezuak, eta abar. Kike Amonarriz ibili zen horiek batzen eta berari esker egin izan dut puntu hau. Mila esker Kike!
8. Oskar Alegria zinemagileak ere badaki zer den euskararekin bidaiatzea. Bere lehen filma “Emak bakia baita” izan zen eta 70 jaialditan aurkeztu zen, 13 hizkuntzetara itzuli eta 17 sari jaso zituen. Bigarrena izan zen “Zumiriki” filma: Veneziako Mostran estrenatu zen eta 9 sari irabazi zituen. Hirugarrena, berriz, “Zinzindurrunkarratz” izan zen: Estatu Batuetan estrenatu zen eta hainbat sari irabazi ditu. Esan barik doa hirurak ala hirurak euskaraz grabatutakoak direla. 
9. Berri Txarrak taldea aipatu dut, baina badira nazioartean euskaratik eta euskaraz aritu direnak eta aritzen direnak: Kepa Junkera trikitilaria (nazioarteko folk munduko hainbat musikarirekin kolaboratu du, adibidez), Aiora Renteriak lideratzen duen Zea Mays taldea, Zetak taldea edo Ruper Ordorika. Baita Oreka Tx, Anne Etxegoien, Peio Serbielle, Neomak edo Eneritz Furyak ere. Asko dira ere kanpoan grabatu dituzten artistak eta kanpoko artistekin kolaboratu dutenak. 
10. Horien guztien artean, arreta berezia merezi du Fermin Muguruza kantari eta zinemagileak. Gaztelaniatik euskarara aldatu zuen sortze hizkuntza 80ko hamarkadaren amaieran eta, ordutik, asko izan dira kanpoan izan dituen eraginak: Negu Gorriak taldearekin, bakarka, zinema munduan, … Horren guztiaren froga da 2025erako iragarri duen mundu mailako bira: Europa, Amerika eta Tokio bisitatuko ditu. 
11. Badira nazioartera eta edonora joateko modu bereziak. Adibidez, Gartxot filma aipa genezake. Asisko Urmeneta eta Juanjo Elordiren film hau 16 hizkuntzetara azpititulatu zen, baina hauek izan ziren hizkuntzak: aragoiera, asturiera, aymara, euskara, bretoiera, frantsesa, gaelikoa, galegoa, gaztelania, ingelesa, irlandarra, italiera, katalana, korsikera, kreolera eta okzitaniera.
12. Gaur egun, bidaiatu ahal duzu etxetik mugitu barik. Museo birtualak badira (adibidez, Artium museoarena hemen), Usurbileko 650 Usurbil bizi edo Uemak egindako Bertatik bertara kanpaina, Zumaiako euskararen enigma, euskarazko wikipediaren bidez bidaiatu daiteke, Bai Euskararik ere establezimendu batzuen zerrenda plazaratu du uda honetan, eta abar.
13. Euskarara ekarritakoak ere nabarmendu beharko lirateke, bai literaturan zein ikus-entzunezkoetan. Itzultzaileek egindako lana nabarmendu nahiko nuke, batez ere, emakumezko itzultzaileena: Amaia Apalauza, Danele Sarriugarte, Irene Aldasoro, Leire Azkargota, Bego Montorio, Irene Arrarats, Amaia Astobiza eta beste hainbeste.
14. Espaziora ere joan zaitezke euskararekin, Ikusgelako lagunek ohartarazi bezala. Euskal izena duten 8 objektu astronomiko bildu zuten ikus-entzunezko batean: Galdakao kraterra, Su ta Gar sistema, Elkano mendiak eta abar.

Joan-etorri (xin-fan)

2024-10-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Maria Reimondezen “A casa do amo” liburua irakurtzen honako hau ezagutu nuen: Gramscik sardinieraz egiten zuela eta ez hori bakarrik, bere hegemoniaren teoria guztia hizkuntzen dinamiketan oinarritu zuela, zertarako eta politika egiteko! Eta hori irakurri nuenean, neure buruan zerbaitek egin zuen krak: zelan ez nekien nik hau? Batez ere, hegemoniaren inguruan artikulu batzuk idatzi ditudalako, zer eta politikako teoria bat hizkuntzen dinamiketara aplikatzeko! Artikuluok:

• Hegemonia edo autozentroa,
• Jendartera moldatu edo jendartea aldatu  
• Gune hegemonikoak. 

Sarean arakatzen hasi nintzen eta Gramsci hizkuntzalaria izan zela deskubritu nuen. Eta sardinieraren alde egiten zuela (bere modura, bai). Eta esperantoa eta hizkuntza nazionalak landu zituela (teorikoki), eta hizkuntza nazionalaren eta “dialektoen” arteko harremana aztertu zuela.

Eta horrekin guztiarekin hegemoniaren inguruko teorizazioa beste begi batzuekin ikusten hasi naiz ordutik! Joan-etorri, xin fan, …

Hots guztiak

2024-10-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Noemi Villaverde antropologoa da eta idazlea; bi liburu gogoangarri idatzi ditu gaztelaniaz: “Una antropologa en la luna” eta “La naturaleza que somos”. Horrez gain, zeharo gomendagarria den bloga ere elikatzen du: Una antropologa en la luna. Bi liburu horietan (eta, orokorrean, bere blogean) tesi bat elikatzen du egileak, aipurik aipu: biziraupenaren oinarria aniztasuna da naturan eta, beraz, gizakion biziraupenaren oinarria kultura denez, ba aniztasuna behar da biziraupena bermatu ahal izateko. 

Horrekin gogoratu nintzen aurrekoan, non eta Arguedasen. Euskararen hots diferente batzuk batu zitzaizkigu han: Erriberako azentuarekin egindako euskara, Iruñerriko euskararen hotsa, Bizkai aldeko dikziodun euskerie, euskaldun berri arabarren euskara, gipuzkeraren soinua eta lapurtar batzuen eskuara. Euskararen hots guztiak (edo gehienak behin behin). 

Lehenxeago hau irakurri nuen Alaitz Melgar Agirreren “Josefa, neskame” liburu (hau ere) zeharo gomendagarrian: “Nik ez dut inoiz Barakaldoko batekin euskaraz hitz egingo”. Hori Bermeoko batek esan zuen. Eta Arguedasen arineketan, karraderan, korrika edo lasterrean ari ginen egun berean, hauxe irakurri nion Jon Urzelairi:  “Ez zenituzkete sinetsiko ikusi ditudanak: Iparraldean kontzertua ematen ari direla publikoari gazteleraz mintzo zaion talde euskaraz ongi alfabetatua edo zenbait espresio gazteleraz txertatzen dituen kantaria, zeina egunerokoan euskara teknikari gisa aritua den. Zer eta inkonformismoaren izenean, gainera. Halakoak ez dira musika urbanoen bueltan gertatzen soilik, inolaz ere, baina bai, agian, modu ikusgarrienean”.

Gauzak horrela, Jon Urzelairen artikulu beraren akabuarekin amaituko dut nik ere: “Fikzioa ere beharrezkoa baita euskaraz normal aritzea fikzioa den artean”. 

A casa do amo

2024-09-19  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Maria Reimondezek “A casa do amo” izeneko liburua idatzi berri du. Azpititulua honako hau du: galizierazko literaturaren diskurtso kolonial eta arrazistaren azterketa. Horixe egiten baitu liburuan zehar (hasierako azterketa baino ez den arren, asko sakondu daitekeen arren). Liburu deserosoa da (seguruenik han hemen baino gehiago).

Hala ere, Mariak berak azken kapituluan ekintzarako deia egiten du. Berak dioen legez, “ezin ditugu gure etxeak eraikitzen jarraitu euren azpitik zapalkuntza errekak pasatzen direla kontuan hartu barik. Etxea lekuz aldatzeko sasoia da”. Hori dela eta, zuriak garenok berba hartu behar dugu eta berreraikitze dinamikak martxan jarri behar ditugu, pertsonalak zein kolektiboak.

Azken finean, liburuaren xedea ez da egile edo testu arrazistak seinalatzea; xedea da irakurtzen dugun begirada aldatzea beste ahots batzuk entzuteko. Hau da, bere berbetan esateko, “deszentratu” behar dugu, zuriok “deszentratu” behar dugu eta prozesu hori etengabea da. Eta murru kolonialetik kanpora bizitzeko apustua egin behar dugu. Eta berak dio galizieradunek horretarako “gonzo” funtzioa bere dezaketela (gonzoren itzulpena kuntzea litzateke edo banda, hau da, leiho bat ireki ahal izateko behar duen pieza hori, espainolez bisagra eta frantsesez charniere).

Liburuan bertan, Maria Reimondezek kritikatzen du Galiziako egoerari erreferentzia egiteko kolonial berba erabiltzea. Niri ere berba horrek askotan egiten dit kirrinka, batez ere, beste herri batzuen egoera geurea baino “latzagoa” delako. Baina berak darabilen argudio bat zeharo interesgarriak iruditzen zait: berba hori sortu zen komunitate eta herri batzuek pertsona zurien partetik jasan zuten zapalketa aditzera emateko. Gurea beste egoera bat da (herri minorizatua edo dena delakoa) eta beste terminologia bat erabiltzea logikoa deritzot, lorratzak ezberdintzeko.

Liburu zeharo gomendagarria, beraz. Eta bere sasoian sare sozialetan adierazi nuen bezala, ea inor animatzen den euskarazko literatura, musikagintza edo bertsolaritzari buruzko azterketa hau egiten. Behar dugulako. Bai. 

Performatzea (udan)

2024-09-17  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Udan, antza, pertsona batzuek euskaldunak direla performatzen dute. Performatze hori, batez ere, opor lekuetan gertatzen da, geure herritik urrun eta eguneroko testuingurutik kanpora. Hori diote han eta hemen sortutako hiri leiendek (seguruenik, hein batean arrazoi izango dute). 

Performatu berba erabili dut (bai izenburuan zein lehen lerrokadan), berbakera unibertsitarioari jarraituta. Kasu honetan, antzeztu berbaren sinonimoa litzateke. Egia da antzeztu eta errepikatzearen ondorioz, performatzearen ondorioz, inkontzienteki, automatikoki barneratzen ditugula portaerak (euskarari dagokionez eta beste hainbeste konturi dagokienez, generoa adibidez).

Portaera horiek, baina, eguneroko testuingurutik kanpo performatzen dira eta horrek zailtasunak dakartza egunerokoan horiei modu jarraian ekiteko. Hala ere, posible dela erakusten du eta pauso bakar batera uzten du portaera aldaketa.

Izan ere, praktikak definitzen gaitu autodefinizioak baino. Ni euskaltzale, anarkista, feminista edo dena delakoa naizela esan dezakete, esan diezaioket neure buruari. Baina jendeak bakarrik horrela irakurri gaitu, baldin eta praktikaren bidez horrelakoak garela erakusten badugu. Eguneroko adibideak garrantzia gehiago duelako teorizazio sakonak baino.

Hasiko al gara egunerokoan (ere) euskaldunak garela performatzen? Hasiko al gara hizkuntza ohiturak antzezten?

Txikilinux

2024-09-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Orain dela ez asko, intersekzioei buruzko artikulua argitaratu nuen, Arrazolako Amillena jatetxea aipatuz. Orduan hauxe esaten nuen: “Askotan iruditu zait intersekzionalitatea zapalkuntzetarako bakarrik erabili dela. Eta ez nago horren kontra, inondik ere. Baina, agian, akaso, beharbada, apika, eraikuntzarako ere erabili beharko genuke kontzeptua eta eraikuntzan ere adi eta tentuz zaindu beharreko milaka detaile eta erabakietarako beharrezkoa litzateke”.

Azken Hik Hasi aldizkarian (289. zenbakian) Txikilinuxi buruzko artikulua egin dute, Burujabetza digitalaren bila izenburupean. Eta ekimen horrek ere, nire ustez, hainbat elkargunetan egiten du topo: Bilboko eta Ipar Euskal Herriko bi ikastolen arteko harremanean (beraz, mugaz gaindiko harremanetan), ekonomia zirkularra, burujabetza teknologia, software librea, … 

Hartuko ditut artikulutik entresaka batzuk:

Haurrei erakutsi nahi diegu ekosistema digital alternatiboak daudela, Euskal Herrian eginak, euskaraz, libreak, pribatutasunean lan egiteko aukera ematen dutenak eta gure tresnen bizitza luzatzen dutenak.

Elkartenetek berreskuratutako hamar ordenagailu eskuratu zituzten, eta ikasleen egitekoa horiek saltzea eta horren bidez etekin ekonomikoa ateratzea zen. Gure ikasleak bi egunez joan ziren Bilbora Harrobia ikastola eta hango errealitatea ezagutzera eta, ondoren, Harrobiako ikasleak etorri ziren Baionara beste bi egunez. Lizeoa ezagutu zuten, eta hemengo errealitatera hurbildu ziren.

Burujabetza digitala dugu xede, bai eta digitalizazioaren erabilera arduratsua eta kritikoa ere. Digitalizazioa ez da neutroa, eta gauzak egiteko beste modu bat badagoela erakutsi nahi dugu. Irakasleok eta ikasleok tresna pila bat dugu gaur egun software librearekin lan egiteko, baina ez dago irizpide kritikorik. Mundua digitala baldin bada, zer-nolako mundu digitala nahi dugun erabaki beharko dugu. Izan gaitezen gure ideien jabe.

Elkartenet, Ilargikoop, Txikilinux, euskara eta software librea. Urte askotarako!

Aipamenka

2024-07-08  //  Aipuak  //  Iruzkinik ez

“Handik eta hemendik jasotzen ditugun berbak haragiztatu behar ditugu, bertakotu, bere ingurunearekin harremanetan jarri, kontzeptuen mailegutza ekintza politiko kokatua baita”.

Amaia Alvarez eta June Fernandez

“Ez ginen esprintean aritzeko jaio, epe luzeko errelebotako maratoi segida bat da hizkuntzaren biziberritzearena”.

Iker Martinez de Lagos

“Europari eta munduari hika hasteko garaia dugu”.

Miren Dobaran

“Gizakiok, gizaki moduan egiten duguna, gorputz lana da bereziki: emakume edo gizon izan eta bilakatzea gorputz lana da, baina baita ere irakasle, informatikari, idazle, zerbitzari, mediku edo suhiltzailea izan eta bilakatzea. Pentsatzekoa da hiztuna izateak eta bilakatzeak antzeko (gorputz) lana eskatzen duela. Gorputzari ezin zaio ezer suposatu praktikan gauzatzen den arte. Hiztuna, horrela, zerbait abstraktu izatetik denbora eta espazio batean zehazten eta egiten den zerbait izatera pasako litzateke. Aurreiritziek edo aldez aurretik ezarritako kategoriek ez lukete baliorik izango eta hiztunak izaera kokatua eta praktika edukiko luke”.

Jaime Altuna eta Jone Miren Hernandez

“Pilak baliatzen direlarik, husten dira; aldiz, hizkuntza baliatzen delarik da kargatzen”.

Mattin Irigoien

“Inoizko bertsolaririk onenak. Inoizko irudigilerik onenak. Inoizko kantaririk onenak. Inoizko idazlerik onenak. Inoizko kazetaririk onenak. Inoizko komikilaririk onenak. Inoizko antzezlerik onenak. Baina beren lana egiteko eta zabaltzeko gero eta arazo gehiagorekin, lanbide arteko gutxieneko soldataren azpitik biziz, artista-jardunaren berezitasunak kontuan hartzen ez dituzten zerga-arauak betez… Euskal artista larre motzean bizi da eta halaxe segitu behar omen du, bokazio duena egiteko graziaren truke. Euskal artistak ere duin bizitzeko eskubidea izango du baina, ala?”

Amagoia Gurrutxaga

“Euskalgintza gizagintza da. Euskaraz ari garen aldiro, justizia egiten ari gara.

Erakargarritasuna herri gogo emantzipatzaile batekin lotzean dago.

Borroka emantzipatzaileak, Euskal Herrian, euskaratik egin behar dira”.

GUKA Bilbo

40 argudio gazteen (eta ez hain gazteen) artean euskara (edo katalana) gehiago erabiltzeko

2024-07-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Marina Massaguer Comes egon zen apirilean Iruñean, Gero eta aldeko gehiago jardunaldian (oso interesgarria da hizkuntzei buruzko mitoen eta sinesmenen inguruko bere bideo hau). Bertan, besteak beste, gazte katalanen artean katalana gehiago erabiltzeko argudio sorta erakutsi zigun. Argudio sorta hori, berak eta Xavier Vila-k eta Avel·lí Flors-Mas-ek egin zuten honako liburu honetan: Les dinàmiques del català entre els joves: reptes, principis i arguments per a l’acció. Nik argudio sorta euskaratu dut, guretzat ere baliogarria delakoan edo, behintzat, hemen argudioetako batzuek guretzat ere balio dutelako:

Integrazioa, errotzea eta kohesio soziala:

1. Euskara bizi zaren lekuaren hizkuntza delako.
2. Parte hartze soziala errazten duelako, bai erakundeen inguruan zein tokiko harremanen sareetan.
3. Euskaraz hitz egiteak lotura handiagoak sortzen dituelako hitz egiten duen jendearekin: lagunak, ezagunak, senideak, bezeroak, … Errazagoa da norbaitekin oheratzea, bere hizkuntza ezagutzen baduzu.
4. Sarbide zuzena irekitzen dizulako agian galtzen ari zaren eskaintza kultural batera: musika, telesailak, antzerkia, liburuak, jaiak, …
5. Euskara ikastea eta erabiltzea gurean integratzeko borondatea agertzen duelako.
6. Jende guztiarekin euskaraz ari bazara, ez duzulako jendearen arteko ezberdintasunik egiten.
7. Hizkuntzak abiapuntuak baino, helmugak direlako eta, hortaz, euskaraz berba egin zenezake milaka azenturekin.

Ikasteko erraztasuna:

1. Gurean jende askok dakielako euskaraz eta jende gehiagok ulertzen duelako.
2. Beste hizkuntza batzuk ezagutzeak laguntzen dizulako euskara ikasten.
3. Hizkuntza bat ikasteko bide normalena praktikatzea delako.
4. Ikasteko baliabide asko dituzulako: euskaltegiak, hizkuntza eskolak, online ikastaroak, barnetegiak, …
5. Praktikatzeko espazioak ere badirelako: berbalagunak, elkarteak, taberna eta jatetxeak, denda eta ostatuak, …

Interes instrumentala:

Euskara baliabide baliotsua delako gurea bezalako gizarte lehiakorrean: ikasteko (D eredua ikastetxe, institutu eta unibertsitatean), lan egiteko (administrazio publikoetan zein kanpo euskara jakitea eskatzen dute) eta gizartean parte hartzeko (erakundeak, elkartegintza ehuna edo komunikabideetan).

Aniztasun global eta justizia linguistikoarekin konpromiso etikoa:

1. Aniztasun globala mantentzeko modu bakarra tokian tokiko hizkuntzak mantentzea delako.
2. Euskarak bizi izan duelako eta bizi duelako errepresio eta gutxiagotze prozesuak eta justua delako euren hiztunentzat ondorio horiei aurre egitea.
3. Datuek frogatzen dutelako euskara eta gaztelaniaren artean posiziorik ahulena euskara duelako.
4. Euskara bere lurraldean bizirik irauteko beharrezkoa delako bere erabilera sustatzea eta horrek dakar funtzio eta espazio propioak izan beharra.
5. Euskara sustatzeak ez duelako esan nahi beste hizkuntza batzuei uko egitea, euskara sustatzeak multilinguismoaren kudeaketa jasangarria esan nahi duelako.
6. Euskal Herrian, euskara sustatzen ez bada, ezin delako hitz egin elebitasun edo eleaniztasun justuaz.

Norbanakoaren erantzukizuna:

1. Gure praktika linguistikoek eragin zuzen eta ikusgarriak dituztelako euskararen egoera globalean.
2. Guztiok, gure lehen hizkuntza edozein dela, hizkuntza minorizatuak babestearen erantzuleak garelako.
3. Globalizazioaren testuinguruan tokiko hizkuntza bat hitz egitea homogeneizazio kulturalaren kontrako erresistentzia ekintza delako.
4. Epe luzean euskara bizirauteko beharrezkoa delako egunerokoan jende gehiagok erabiltzea.
5. Ulertzen duen jende guztiarekin erabiltzeak laguntzen dielako oraindik erabiltzen ez dutenei.
6. Denok garelako portaera linguistikoaren adibide gure inguruko jendearentzat.

Ahalduntzea eta norberarekiko asebetetasuna:

1. Hizkuntza bat hitz egiteak abantaila asko dakarrelako eta desabantailarik ez.
2. Euskarak balio duelako Euskal Herrian bizimodua egiteko, osotasnik eta mugarik gabe.
3. Bizi zaren lekuko estimatzen baduzu eta aniztasunean sinisten baduzu, ondo sentituko zarelako euskara mantentzen baduzu.
4. Kontzienteki eta jakitun aukeratzen duzulako.
5. Bizitzeko aukeratu duzun lurraldeko hizkuntza hitz egitea egokitze eta kosmopolitismo seinalea delako.
6. Seguruenik, ez duzulako nahiko euskara ikasteko kapaza ez izatearekin identifikatua izatea.
7. Zenbat eta hizkuntza gehiago erabili, orduan eta errazagoa delako hizkuntza berriak ikastea.
8. Hizkuntza bat hitz egiteak ez dakarrelako beste hizkuntza batzuei uko egitea, hizkuntza bat hitz egiteak dakarrelako beste hizkuntza batera txertatzea.
9. Hizkuntza bat ikasteak eta hitz egiteak ez dakarrelako zu zarenari uko egitea, hizkuntza bat hitz egiteak dakarrelako aukerak zabaltzea.
10. Egoera bakoitzean erabili nahi duzun hizkuntza aukeratzeko eskubidea duzulako eta hori bakarrik egin dezakezu bat baino gehiago erabiltzen badakizu.
11. Zure konfort linguistikoko egoeratik ateratzeak esperientzia berrietara eta erronka berrietara irekitzea dakarrelako.
12. Euskara ondo egiten ez baduzu baina praktikatzen baduzu, gero eta hobeto egiten duzula ikusiko duzulako eta, azkenean, erronka bat gainditu izanaren sentsazioa izango duzulako.
13. Euskara egiten baduzu baina oraindik ez baduzu nahikoa segurtasun, baliabideak eta gaitasunak dituzulako zure potentzial linguistikoa garatzeko.
14. Euskaraz erosoago sentitzen bazara, euskara egiteko libre zarelako.
15. Euskaraz dauden produktu eta zerbitzuekin gozatzeko eskubidea duzulako eta zure kontsumitzaile eskubideak egikaritzeko eskubidea duzulako.

Mugaz gaindi

2024-06-25  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Ez dakit nori irakurri nion muga zeharkatu beharko genukeela euskaldunok, behin eta berriro, behin eta berriro, alde batetik bestera. Eta bat nator (mugatik urrun samar bizi arren).

Eta, gainera, uste dut muga hori gainditzeak on egiten digula hainbat esparrutan, baita euskararen biziberritzearen esparruan ere. Mugaz gaindiko proiektu eta abarretan euskarak hizkuntza komuna izateko aukera handia duelako. Eta hala da sarritan.

Adibidez, AEKn edo EHKOlektiboan, Arrosa sarean edo Euskaltzaindian, ikastoletan edo Bera eta Urruñako herriko etxeen arteko lankidetzan, Axut eta Artedramaren arteko harremanetan edo Antzuola eta Aiherra arteko senidetzean, euskal sagardoaren sor-marka, Iparra-Hegoa jardunaldietan edo Elkar argitaletxe edo liburudendan, Berrian edo UEUn, Eusko Ikaskuntzan edo Doinuele elkartean, Lab sindikatuan edo Korrikan, Udalbiltzan (adibidez, Lurgida gidaliburuan) edo Baztan eta Baigorri arteko harremanetan, Antxeta irratian edo Labore Txingudi eta Hendaiakoop-en arteko harremanetan, EHZn edo beste hainbatetan.

Izan ere, muga gainditzeak euskararen erabilera maximizatzera eraman gaitzake, hau da, euskaraz egin daitekeen guztia euskaraz egitera.