Lasarte-Oriako gazteak

Atalak: Sailkatu gabea

Euskal soziolinguistikaren ikerketa askoren jomuga izan dira (eta dira) gazteak. Hainbat motatako ikerketak egin dira azken urteotan, etnografikoak, antropologikoak, soziologikoak, parte hartzaileak, … Denetarik ikertu da, kezka bat dagoelako edo etorkizuna aurreikusteko gogo bat dagoelako. Baina ikerketa horien guztien artean, nabarmendu behar da Lasarte-Oriakoa. 30 urteko ikerketa seriea egin dute, 1991tik 2021era. Beti puntako ikerlariekin, azkena Miren Artetxe Sarasola (aurretik, Jose Mari Iraola eta Pello Jauregi ibili dira). Hortaz, Lasarte-Oriako gazteen eta euskararen arteko harremana izango da honezkero Euskal Herrian ikertuena (eta bejondeiola hango euskara zerbitzuari, errealitatea aldatzeko lehenik ezagutu behar delako).

Ez ditut aztertuko azken ikerketaren emaitzak, nahi duenak ikerketa bera eskuragarri duelako online, eta hobe da hango berbetan jasotzea eta ez nireetan. Hala ere, hiru kezka plazaratu nahiko nituzke:

Baga: gazte kontzeptua problematizatuko nuke. Gazteak gora eta gazteak behera aritzen gara, baina zer da gaztea izatea? Lasarte-Oriako ikerketetan, hautua egin dute eta 13-23 urte bitartekoak hartzen dira gaztetzat. Niri, hala ere, problematikoa egiten zait 13 urteko bat gaztetzat hartzea eta ez 24 urteko bat. Baina, tira, hautua da eta horrekin aurrera. 

Biga: gazte guztiek belaunaldikide izatearren ezaugarri batzuk partekatzen dituzte? Bai? Zeintzuk? Nik nire gazte sasoiko belaunaldia gogoratu eta ezaugarri sano gutxi bururatzen zait (edo ez zait bururatzen, gordinago esanda). Hortaz, eta kontuan izanda gero eta jendarte pluralagoa dugula, balio al digu belaunaldi kontzeptuak azterketa soziolinguistikorako? Eta balio badigu, zer zentzutan?

Higa: etorkizuna aurreikusteko balio ei digu gazteen iritziak, portaerak eta ezagutzak ikertzea. Gainera, gurean aspaldi egin zen ikerketa batek izenburu hori bera zeraman. Ba, nik nire zalantzak ditut eta jarriko dut adibide autobiografiko bat: unibertsitatean ikasle nintzela, porroak erretzen ari ginen eta hurbildu zitzaigun morroi bat. Ikerketa bat egiten ari zen (ziren?) euskararen inguruan eta geure portaera eta iritzien inguruko galdera batzuk egin zizkigun. Ez naiz inondik ere gogoratzen zer erantzun nion, baina zintzoa izan banintzen (oso dudazkoa dena honen tankerako inkestetan), neure erantzunetan oinarrituta, ezin zen inondik ere nire etorkizuna aurreikusi. Ze, orduan, euskara oso gutxi erabiltzen nuen, oso, gaur egun ez bezala (lanean zein etxean, militantzian zein lagunarte zabalean).

Ikerketa hauek argazki estatikoak erakusten dizkigute, baina hizkuntzaren dinamikak dinamikoak dira (berbak berak dioen legez) eta hiztunok agentzia dugu, aldatzeko gaitasuna dugu. Beraz, etorkizuneko balizko kartografietako lerroak erakutsi ahal dizkigute ikerketa hauek, baina nik tentuz eta kontuz hartuko nituzke hemendik egiten diren irakurketa gehientsuenak.