Xamarrekin berbetan

2008-12-10  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Euskal kultura tradizionala izeneko ikastaroa egiten ari dira Elgoibarren, Xamarrek emana (eta saio bakoitzaren laburpena igotzen dute, oso interesgarriak denak). Eta, horren barruan, Xamarrekin berarekin elkarrizketa bat egiten dute Elgoibarko Izarrako kideek. Eta lapurretan esaldi batzuk:

“Baina euskararen eguna, adibidez, Orion antolatzen bada, kezkatzeko
modukoa da. Orion euskara ez al da eguneroko kontua? Horrek kezkatzen
nau. Madrilen, nik dakidala, ez da espainolaren egunik antolatzen.
Euskara sinbolo ia huts bat gehiago bezala ikusten badugu, egun batekin
ospatzeko modukoa, gaizki gabiltza.”

“Bada motibo positiborik ere gaur ardo botila on bat zabaltzeko: kultura
bezala iraun dugulako, gutxitua, makal eta eri, baina iritsi gara XXI. mendera; beraz, zabal dezakegu ardo botila on bat”

“Zein dira, orduan, euskaldunok gure biziraupena ziurtatzeko klabeak? 

Lehen baldintza kontzientzia eta koherentzia uztartzea da. Hemen huts
egiten hasi garela uste dut. Kontzientzia badago, baina ez dakit
zenbateraino dagoen hizkuntzarekin lotuta. Behar bada, badaukagu egoera
larriei aurre egiteko kontzientzia, baina egunerokotasunean galdu
egiten da. Adibidez, Egunkaria itxi zigutenean herria asaldatu egin
zen, baina itxi aurretik 15.000 ale bakarrik saltzen ziren; oro har,
erdal egunkariak erosten ditugu. Manifa batera joatea, manifestu bat
sinatzea edo erretratu batean azaltzea ongi da, baina merkea eta erraza
da.”

Eta beste hainbat gauza esaten du Xamarrek, benetan irakurtzea merezi duen elkarrizketan …

Hiznet: 2008ko ikerketa lanak sarean

2008-12-10  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hizkuntza gutxituak gaur. Erronkak eta aukerak. Jardunaldia

2008-12-05  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Arrasateko AED euskara elkarteak jardunaldiak antolatu ditu bere 25. urtemugaren karietara. Bide batez, zorionak AEDkoei emaniko sariagatik.

Abenduaren 19an GARAIA Berrikuntza gunean

EGITARAUA:

Goizeko 9etan harrera.

Ondoren:

    – Carme Junyent

      Kataluniako “Grup d’Estudi de Llengües Amenaçades”ko Lehendakaria

     “La nova diversitat, una oportunitat per les llengües minoritzadas”

     (Aniztasun verria, hizkuntza gutxituendako aukera berria)

    – Tomas Wicherkierwicz

      Poloniako “Adam Mickiewicz University”ko Hizkuntza Gutxietuen Saileko Burua

      “Minor Languages, major values – the colours of Europe”

      (Hizkuntza gutxituak, balio nagusiak – Europako koloreak)

    – Carlos Callon

      Galiziako “A Mesa pola Normalización Lingüística”ko Lehendakaria

      “O movemento social en defensa da lingua galega. Estratexias e resultados”

      (Galegoaren aldeko gizarte mugimendua. Bideak eta emaitzak)

Eguerdiko 14:30etan bazkaria.

Arratsaldeko 16:00etatik aurrera:

     – Carmen Perez

       Kataluniako “Plataforma per la Llengua”ko Zuzendaritzako Kidea

       “L’activisme llingüístic als terrotris de parla catalana. El papel de la Plataforma per la Llengua en

       la societat civil”

       (Hizkuntzaren aldeko eragileak katalanaren lurraldeetan. “Plataforma per la Llengua”ren lana gizartean)

     – Jasone Mendizabal

       Topagunea, “Euskara Elkarteen Federazioa”ren Zuzendaria

       “AED, egin eta eragin”

2.- Topaketa

                                               EUSKARA ELKARTEEN ARTEKO TOPAKETA

Hausnartu sariak banatuta

2008-12-03  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hausnartu,
EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK banatu dira abenduaren 3an
Euskararen Nazioarteko Eguna ospatuz, Martin Ugalde
Kultur Parkean buruturiko ekitaldian. Bertan ziren Pello Jauregi
irakaslea eta Estibaliz Alkorta Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara
Zuzendaria epai-mahai kideak, eta Soziolinguistika Klusterreko
zuzendari Aizpea Otaegi. Lehiaketa Soziolinguistika Klusterrak
antolatu du Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntzarekin.

Lehiaketaren
helburu nagusia euskal soziolinguistika teorikoaren eta
metodologikoaren garapena eta berrikuntza da. Asmoa da euskal
soziolinguistikarekin harreman zuzena duten ikerlarien lana
bultzatzea, eta beste hainbat ikerlari ere euskal soziolinguistikaren
eremura biltzea, modu horretan hizkuntzaren eta soziolinguistikaren
inguruko ikerketen oinarri teorikoak zabaldu eta aberastuko baitira.

Aurkezturiko
lanak saritzeko orduan epai-mahaiak deialdian ezarrita zeuden
irizpideak kontuan hartu ditu, bereziki, euskal
soziolinguistikarentzat berritzailea izatea, eta, neurri batean,
euskal eremuan aplikagarria izatea.

Epai-mahaia
osatu duten kideak Iñaki Martinez de Luna, EHUko irakaslea eta
BAT Soziolinguistika aldizkariaren argitalpen batzordekoa, Pello
Jauregi, EHUko irakaslea eta Estibaliz Alkorta, Gipuzkoako Foru
Aldundiko Euskara Zuzendaria.

Irizpide
horiei jarraiki lehen saria hutsik uztea erabaki du epai-mahaiak
euren iritziz, jasotako lanek alderdi oso interesgarriak dituzten
arren ez baitute bete-betean erantzun soziolinguistikaren ikuspegitik
ekarpen berritzaile izate eskakizunari. Hala ere, aurkezturiko lanen
interesa azpimarratu nahi izan dute.

Bigarren
saria Erabilera ala ezagutza sustatzeko politikak? Erabilera
neurketak oinarri, politikak erabakitzeko metodo bat izeneko
lanari eman zaio. Lanaren egilea Fermin Lazkano izan da.

Hirugarren
saria Euskara birpentsatu beharra. Ekarpen batzuk antropologiatik,
Jone M. Hernández-ek jaso du.

Laugarren
saria Eunate Irazabalek eginiko Emakumea eta euskal
irakaskuntza lanari eman zaio, eta

Bosgarren
saria Castillo Suarez-en lanari eman zaio Nafarroako toki
administrazioetako euskararen normalizazioan eragiteko oinarriak
lanarengatik.

Saritutakoak
lan guztiak BAT Soziolinguistika Aldizkariaren 69. zenbakian
argitaratuko dira urtea amaitu baino lehen.

Quebec eredu???

2008-11-28  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hilabete honetako Larrunek Patxi Juaristiren artikulua dakar, soziolinguistikari buruz. Eta bertan dio Euskal Herriak Quebec hartu behar duela eredu, soziolinguistikoki beti ere.

Bi herrien egoeren arteko parekotasunak aipatzen ditu Patxik, baina nik ez daukat gauzak horren argi. Eredu bakar bati begiratu behar al diogu? Ez al da logikoago eredu askotatik edatea eta leku bakoitzetik gurera ekarri ahal dena ekartzea?

Eta ereduaz ari garela, Quebec al da eredu? Hango hizkuntza minorizatua frantsesa da, ez-dakit-zenbat-milioi-pertsonak hitz egiten duten hizkuntza, ez-dakit-zenbat-herrialdetan ofiziala dena, corpusa aspaldi normalizatua duena, kultur industria indartsu eta sendoa duena, hedabide asko dituena … Euskara, aldiz, hemen baino ez da egiten, ez da inongo herriren hizkuntza ofiziala, corpusa oraindik orain erabat normalizatu barik du, …

Horrek ez du esan gura Quebec-era ez dugula begiratu behar, ezta hurrik ere. Baina eredu askotatik edango nuke nik, Quebec-etik barne, eta ez hortik bakarrik.

Kilometro 0

2008-11-28  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Kilometro 0, baina ez gabiltza autoez hemen, ez horixe.

Orain dela bi aste, Soziolinguistika Klusterrekoek etxera bidali zidaten opari gisa (Bat aldizkariko harpideduna izateagatik, ez pentsa) 2007. urtean Unesco etxeak egindako jardunaldi batzuen inguruan egindako liburua (Jardunaldiak hauek ziren: “Euskara, immigrazioa eta hizkuntza eskubideak”).

Ponentzia horien artean Dabid Anautena zetorren. Eta ponentzia horretan esaldi bat, esaldi indartsu eta egiazko bat:

“(Euskararen) berreskurapena 0 kilometroan jarri eta jauzi kualitatibo bat egin. (…) Hizkuntza Politika osoak (euskara ikasteko eta erabiltzeko aukerak eta arrazoiak emanen lituzkeena) euskaldunduko gaitu denak (etorkinak eta etorkinak ez direnak). (…) Ez zait iruditzen, hizkuntzari dagokionez, bertakoei eskatzen ez dieguna etorkinei eskatzen hasi behar dugunik”

Euskara, Kontsumoa eta Hizkuntza eskubideak jardunaldiaren kronika eta ponentziak

2008-11-26  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Euskaltzaindiak pasa den astean egin zuen hizkuntza eskubideen gaineko jardunaldia eta aste honetarako dagoeneko ponentzia guztiak sarean daude ikusgai.

Ponentzia guztiak.

Irakurgaiak: Euskaldungoa erroizturik, Txema Larrea

2008-11-25  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Liburu zaharra da hau (1994koa), baina oso interesgarria. Irakurri
barik nuen eta hainbat lekutan bere erreferentzia ikusi ondoren,
irakurtzea erabaki nuen: liburutegira jo eta hartu.

Euskararen
historia sozialari buruzko tesia da liburuak dakarrena. Historia
horretan eragina izan duten faktoreak aipatzen dira eta bakoitzaren
hedadura eta garrantzia: agintariak, eliza, herri xehea, …
Bertsolaritzaren aipuak asko erabiltzen ditu ahozko historia
berreraikitze aldera. Berak esaten duen modura: “Lan honetan azken bi
mendeetako euskaldungoaren higatze, gutitze eta
galtzearen prozesua ikertzen da. Bi lerrotan, letratu eta ez-letratuen
baitan”.

Niri, hala ere, gehiago gustatzen zait Erizek aipatutako paradigma
aldaketa: zergatik galdu den baino, zergatik iraun duen, zein izan den
irautearen miraria, baina tira, zergatik higatu eta galdu den ere
interesgarria da, noski.

Bitxikeria bat amaitzeko: egilea
Basaurikoa da antza, azken mohikanoen tribukoa. Baina bere tribuaren
berbak erabili ordez, nafar-lapurteraren aideek janzten dute liburua.
Mendebaldekoon autogorrotoa? (berak liburuan autogorrotoa sarritan
aipatzen du).

Beste biren kritika liburu beraren gainean:

Joxe Manuel Odriozolarena.
Felipe Juaristirena.

Eralan kronika

2008-11-18  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Soziolinguistika Klusterrekoek bidali didate Eralan jardunaldiaren kronika blogean argitaratzeko eta, zelan ez, ni esku zabalik.

Lan
munduan nola eragin erabileran?
Galdera honi erantzun nahi izan zaio azaroaren 13an Zamudioko Parke
Teknologikoan antolatu den topaketan. Soziolinguistika Klusterrak
koordinatutako EraLan ikerketa-proiektua horri erantzuteko
metodologia garatu eta aplikatzen aritu da 2 urtetan zehar eta
topaketa honen bidez eman nahi izan ditu ezagutzera bertan garatutako
puntu garrantzitsuenak. Proiektua sakontasun gehiagorekin aztertu
ahal izateko, argitalpen bana eman zaie topaketara etorritako 80
gonbidatuei.

Pilar
Kaltzada, Innobasqueko komunikazio zuzendariak. Berrikuntza eta
hizkuntzen kudeaketari buruzko hausnarketa egin du bere hitzaldian,
eta EraLan-ek ikuspegi honetatik egiten duen ekarpena azaldu;
EraLan-en metodologiak ematen duen ikuspegi orokorra da azpimarratu
duena.

Gizartea
oso azkar ari da mugitzen eta aldaketa hori gure planetara ere ekarri
behar dela esan du. Hizkuntzek, gainera, zer esan handia dute egoera
berri hauetan erakundeek garatu behar dituzten baloreetan: Aniztasuna
eta kohesioa. Hain zuzen ere, etorkizunean gizarte edo lurralde
berritzaile izan nahi duen erakundeak, inguruari lotutako baloreak
indartuko dituela iragarri du. Testuinguru honetan, euskararen
erabilera lehenetsiko duten lan-esparruak sustatzea izango da helburu
erakunde berritzaileentzat.

Hitzaldi
honen ondotik, EraLan ikerketa-proiektuaren mamia azaldu dutenek
hartu dute hitza: Batetik, J. Inazio Markok, EraLan-en zuzendari izan
denak (UPV-EHUko Hezkuntzarako Ikerkuntza eta Diagnosi-Metodoen
Saila) eta bestetik, EraLan-en metodologia garatu eta praktikan jarri
duten erakundeetako ordezkariek: Jon Ajuria eta Fermin Perez
(Bizkaiko Foru Aldundia), Juanjo Ruiz (Emun Koop. E.), Joxean
Amundarain (Gipuzkoako Foru Aldundia) eta Aitziber Madrazo (LAB
Sindikatua).

J.
Inazio Markok EraLan-en kokapena egin eta garatutako EPEsA
metodologia azaldu du (Euskara Planetarako Esku-hartze Analitikorako
metodologia). Honekin batera, proiektuaren izaera esperimentala
azpimarratu du eta 1.0 bertsioa den hau probatzera eta ekarpenak
egitera animatu du jendea. Metodoa aplikazioa erakundeetako langileek
egiten dutenez, hurrengo aldietarako parte hartzaileak beraiek egotea
bere lekuan proposatu du.

Aurtengoan,
erakundeetako langileak ez, baina erakundeetan interbentzioak
gauzatzeko arduradun izan direnek hartu dute hitza. Guztiek baloratu
dute positiboki egindako lana eta gauzatutako interbentzioaren berri
eman dute, goiz bateko jardunaldiak eskaintz
en
duen denbora mugatuan. Azpimarratutakoen artean, lortutako emaitzak,
jendearen inplikazioa eta esperimentazioa izan dira.

EraLan-en
orain arteko jardunak mamia duela erakutsi du. Horregatik, aurrera
begira jarri da Soziolinguistika Klusterra. Egindakoa abiapuntu
hartuta, etorkizunerako egitasmoa prestatzen ari da eta horren berri
eman dute Nekane Goikoetxeak, EraLan-eko 2. fasearen zuzendariak, eta
Oihana Lujanbiok, EraLan-en koordinatzaileak, Soziolinguistika
Klusterraren izenean. Zehazki, “lidergoa” aldagaian zentratuko da
ondorengo bi urtetako lanketa.

Eguna
borobiltzeko, Europara jo dugu. Durk Gorterrek, Ikerbasqueko ikerlari
frisiarrak, Europan zehar hizkuntza gutxituek duten egoera ekarri
digu. Irakurketa orokor baten ondotik, galesaren eta frisieraren
arteko konparaketa egin du. Laburtuz, lan munduan (sektore pribatuan,
zehazki) ematen zaion lehentasunarekin lotu du galesaren egoera
soziolinguistiko hobea eta frisieraren egoera txarragoa.

Topaketaren
hasieran, ordezkari instituzionalek hartu dute hitza. Aizpea Otaegik,
Soziolinguistika Klusterreko lehendakariak, proiektua garatu duten
eragileei eskerrak ematean, EraLan-ek aurrera eraman duen elkarlana
azpimarratu du.

Ondoren,
Miren Dobaranek, Bizkaiko Foru Aldundiko Euskara Sustatzeko zuzendari
nagusiak, EraLan-en metodologia goraipatzearekin batera, beren
erakundean praktikan berriz ere jarriko dutela adierazi du.

Estibalitz
Alkorta, Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara
zuzendari orokorraren txanda etorri da ondoren: EraLan-en
aitzindaritza berrikuntzaren ikuspegitik izan da berak
azpimarratutako ideia.

Hizkuntza
Politika Sailburuordetzako ordezkari gisa, Erramun Osak hemendik
aurrerako lankidetzarako prestutasuna adierazi du. Ezagutza igo
arren, erabileran eragitea baita erronka eta EraLan bezalako
ikerketa-proiektuek horretan lagun dezakete.

Azalpen
hauen guztien aurkezpenak, argazkiak eta EraLan argitalpena bera
Soziolinguistika Klusterraren webgunean zintzilikatuko dira azaroaren
27an.

SOZIOLINGUISTIKA
KLUSTERRA

Eralan: elkarrizketa Inazio Markorekin

2008-11-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Gaurko Berrian elkarrizketa egin diote Inazio Markori Eralan dela-eta. Hona ekarri dut:

Inazio Marko – Eralan proiektuaren zuzendaria

Eralan aurkeztu dute, enpresetan euskara sustatzeko proiektua. Zuzendariak ezinbesteko jo du langileen parte-hartzea.

Eralan, 2005ean hasitako proiektua, atzo
aurkeztu zuen Inazio Marko zuzendariak, Zamudioko teknologia parkean
(Bizkaia). Enpresetan euskara erabiltzea zein faktorek eragiten duten
eta horietan nola eragin aztertu dute. Epesa metodologia sortu dute
(Euskara planetan esku-hartze analitikoa egiteko metodologia).

Nondik sortu zen proiektua?

Soziolinguistika Klusterrean sortu zen. Hainbat kide arlo
horretan lanean ari gara, aholkularitzan eta. Klusterraren barruan
kezka bat jarri zen mahai gainean, eta horrela hasi ginen.

Bi hitzetan, zer egin duzue?

Ikerketa proiektua izan da. Euskara planak dituzten erakunde
publiko eta pribatuetan erabilerari eragiten dioten faktoreak aztertu
nahi izan ditugu, eta gero horien gainean eragiteko metodologia bat
sortu. Metodologia hori probatu egin dugu egin diren zazpi
esku-hartzeetan.

Euskara planak edukirik, zertarako era horretako ikerketa?

Euskara planek ikuspegi oso bat izaten dute, eta hainbat
alderdi dituzte: erabilera, organoen funtzionamendua, ezagutza lantzeko
eskolak eta bestelako trebakuntzak… Guk gehienbat pertsonen arteko
harremanetan erabilerari eragiten dioten faktoreak aztertu nahi
genituen, eta horietan eragiteko, metodologia berri gehiago behar
ditugu. Emaitzak eman dituzten ekintza asko egiten dira -bestela, ez
ginateke egongo gauden tokian-, baina gehiago behar dira.

Erabilera sustatzeko metodologia sortu duzue; Eusko
Jaurlaritzak eta Kontseiluak ere hori nahi dute. Orain arte ez zaio
behar adinako garrantzia eman erabilerari?

Uste dut urteetako prozesu batean ari garela ikasten. Garai
bakoitzak gauza bati ematen dio garrantzia. 1960ko hamarkadan zen
eskolak sortu behar zirela; gero, euskaltegiak-eta behar zirela; gero
etorri ziren hizkuntz eskakizunak eta horrelakoak… Horrek guztiak
ekarri du azke-nean ari garela pixkanaka ezagutza eta esperientzia
hartzen eta egoera berrietara egokitzen. Baina gehiago behar da.
Erabilerarena azken hamarkadako gaia da.

Esku-hartzeak proposatu dituzue.

Hainbat esku-hartze mota egon dira, baina parte-hartzea
azpimarratu nahi nuke. Tokian tokiko direnekin, bertako langileekin
batera bideratutako prozesuak izan behar dute. Beraiek izan behar dute
protagonista. Ez du izan behar teknikari batek esaten duena. Esparru
orokor bat egon behar du, erakundearen erabaki orokor bat egon behar
du, arautegi orokor bat, balio orokor bat. Baina, ezinbestean, tokian
tokiko langileek egin behar dute.

Arauekin ezin da bermatu erabilera?

Enpresaren arauen bitartez gauza asko jartzen dira. Enpresetan
arautua egoten da langileen artean zer gauza egin behar dituzten eta
nolako harremanak izan behar dituzten orokorrean. Hori oso markatua
dago. Azken batean, horrek markatzen du enpresak zer nahi duen, nolakoa
izan behar duen eta zer lortu nahi duen. Beraz, hizkuntzaren alorrean
ere egon behar dute gauza horiek. Baina, aldi berean, aldaketa
prozesuak gertatuko dira baldin eta langileak bertan ari badira eta
beraiek horretan protagonista bihurtu eta bideratzen badute. Bestalde,
orain arte gizarteko eta enpresako arloetan erabili diren metodologia
batzuk erabili behar dira, hizkuntzaren alorrean emaitza onak ematen
dituzte eta.

Etorkizunari begira, zein asmo dituzue?

Eralan 2 bideratzen ari gara, eta lidergoaren analisian jarriko
du horrek arreta. Guk aztertutako faktoreen artean agertu da
lidergoarena. Horrez gain, metodologia ea aplikatzen den eta zer ematen
duen. Proiektuan aritu diren erakundeek jasotzeko, egokitzeko eta
aplikatzeko asmoa izango dutela uste dut.