Hausnartu sariak

2008-05-05  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Soziolinguistika Klusterrekoek bidali didate Hausnartu sarien berri blogean zabaltzeko. Eta hortara goaz.

Euren webgunean daude oinarriak eta azalpena (oraindik ez dabil, gaur arratsaldean jarriko dute martxan). Azalpena hona ekarri dugu. Eta hemendik gonbidapena parte hartzera, sari politak daude-eta.

Hausnartu deitutako sariak Soziolinguistika Klusterrak antolatu ditu. Sari horien helburua euskal soziolinguistika teoriko edota metodologikoaren garapena eta berrikuntza da. 5 sari emango ditu Soziolinguistika Klusterrak 2008an.
 
Deialdi honetan euskal soziolinguistikaren arloan garapen teorikoak lantzen dituzten lan hoberenak sarituko dira. Asmo horrekin, kontuan hartuko dira euskararen gaineko berariazko garapen teorikoak nahiz kanpoan landutako gerapenetatik abiatuta gure hizkuntzaren egoera aztertzeko eta ulertzeko egokitzapenak. Asmoa hauxe da: dagoeneko euskal soziolinguistikarekin harreman zuzena izan duten ikerlarien lana bultzatzea eta oraindik harremanik izan ez duten ikerlariak euskal soziolinguistikaren eremura biltzea.
Modu horretan hizkuntzaren eta soziolinguistikaren inguruko ikerketen oinarri teorikoak zabaldu eta aberastuko dira. Gonbidapena egiten diegu, beraz, giza eta gizarte jakintza alorretako ikertzaile guztiei deialdian parte hartzeko. Izan ere, jatorrizko lanen oinarri teorikoa edo ikuspuntua ez du zertan izan
behar soziolinguistikaren arloari lotua; hau da, zuzenbide, soziologia, ekonomia, psikologia, historia, geografia, gizarte psikologia, antropologia edo beste adar zientifikoetatik abiatutako planteamendu teorikoak euskal soziolinguistikaren eremura egokituak izan daitezke, kasu askotan. Bestela esanda, soziolinguistikatik bertatik egindako garapen berriak ez ezik, beste adar zientifiko horien ekarpenak ere bultzatzea da sari hauen xedea.

Euskara 21

2008-04-30  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Eusko Jaurlaritzak atzo aurkeztu zuen Euskara 21 izeneko egitasmoa. Horren gaineko informazioa adibidez Berriak dakar.

Webgunea ere paratu du, bloga eta guzti. Eduki gutxi badu ere, oinarrizko txostena izan badago. Irakurri beharko da. Dena den, ez dut uste EJk azken urteotan dabilen diskurtsotik asko aldenduko denik.
 

Urrats bat aurrera

2008-04-29  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Datorren maiatzaren 8an, Kontseiluak jardunaldia antolatu du hezkuntzari buruz.

Jardunaldiak Urrats bat aurrera izena du eta Bilbon izango da, Deustuko Unibertsitatean eta doan.

Egitaraua:

9:30. Sarrera. Xabier Mendiguren, Kontseiluaren idazkari nagusia.
10:00. Ikasle euskaldun eleanitzak sortzeko Kontseiluaren proposamena. Hizkuntzak irakatsi eta ikasteko markoa EAEn legearen garapena aurkezpena. Arantxa Urbe lan-taldearen
koordinatzailearen eskutik.
 
11:00. Adituen ekarpena. 
Felix Etxeberria, EHUko Pedagogiako katedraduna.            
12:00 – 12:30. Atsedenaldia.
12:30-14:00.  Hezkuntza sektoreko eragileen mahai-ingurua.
Parte hartzaileak: EHIGEko Ana Eizagirre, Ikastolen Konfederazioko Koldo Tellitu, Kristau Eskolako Mikel Ormazabal eta Sortzen-Ikasbatuazeko Julen Etxeberria.
Moderatzailea: Hik Hasiko Joxe Mari Auzmendi.
k

Iragarle lar

2008-04-28  //  Sailkatu gabea  //  10 iruzkin

Atzoko Berrian Aitzol Altuna soziolinguista handiak esan zuen euskarak gaelikoak baino etorkizun txarragoa duela. No eta to. Iragarle eta soziolinguista den Aitzol “historialaria”k hori dino, zergatik eta gaelikoak euskarak baino indar politiko gehiago ei duelako?

Familia transmisioa, kale erabilera, komunikabideetan presentzia, … eta horren moduko adierazle soziolinguistikoek ez dute deus ere balio, boterea da gakoa. Tumatxa hi, luzitu haiz. Ez  bizitasun etnolinguistikoak, ez ostiarik. Irlandarrak ondo doaz eta gu konturatu ez. No eta to, ostera ere.

Sinplekeriak alde batera utzi behar dira. Errealitatea ez da sinplea, eta errezeta sinpleek ez dute balio. Eta sasisoziolinguistek ere historia ikertu beharko lukete eta ez etorkizuna asmatzen denbora galdu.

Euskara zikina

2008-04-25  //  Sutondoko kontuak  //  Iruzkin bat

Atzo Irati Jimenezek Berrian argitaratu zuen Euskara zikina izeneko zutabea. Berarekin erabat ados, normalizazioa lortuko da euskara zikina ere daukagunean.

Eta horrekin batera gogoratu nintzen Euskalsex dela eta, euskarara bikoiztutako film pornoa eman zutela. Eta bikoiztu dutenek dirulaguntza eskatu eta Eusko Jaurlaritzak eman ez. «Eusko Jaurlaritzak ez du pornografiarekin zerikusirik nahi, euskarara bikoizteko laguntzarik ez zigun eman» ………

Udan ikasi gura?

2008-04-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

UEUk bere ikastaroen menua zabaldu egin du. Aurrekoan ere aipatu genuen ikastaroen berri, baina oraingoan zehatzago dator eskaintza.

Bi ikastaro azpimarratzeko, soziolinguistikari dagokionez:

– Euskararen legeak: esperientzia praktikoak eta aukerak.

– Euskararen botere ekonomikoa: Euskara salgai?

Euskara elkarteak

2008-04-16  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Eta itzul gaitezen Euskal Herrira, garaia da eta. Orain dela urte batzuk (3 akaso) Topaguneak hainbat laguni eskatu zion labur-labur eurentzat Euskara Elkarte bat zer den azaltzea. Eta niri ere eskatu zidaten eta honako testua egin nuen.

Nik ez dakit zer den euskara elkarte bat, zer den zehatz-mehatz. Azken finean, elkarte asko daude eta bakoitzak bere ezaugarri bereziak izan baditu: antolaketa aldetik, tamaina aldetik, diru aldetik, jarduera kopuru aldetik, …

Azal horien guztien atzean dagoen mamia, ordea, uste dut badakidala zein den, zein den euskara elkarte baten atzetik dabilen filosofia, alegia. Euskararen alde gaude euskara elkarteok, baina, batez ere, euskaraz gaude euskara elkarteok. Euskara aldarrikatzen dugu euskara elkarteok, baina, batez ere, euskaraz egiten dugu euskara elkarteok. Hainbat zerbitzu eta proiektu eskaintzen ditugu eta horiek guztiak euskaraz. Programa berriak, modernoak, gure gizarteari egokituak, baina gure erroak ahaztu barik. Gainera, inori ezer eskatu barik, euskaldunok hartu dugu geure burua
antolatzeko hautua. Euskaldunok gauzak egiten euskaldunontzako, praktikanteak
izan zein ez. Erdaldunek zer dioten espero barik, euren iritzia kontuan hartu barik. Gu gara lehen pausoa eman behar dugunak, bestela jai dugu.

Eta, noski, hori guztia aurrera eramateko ezaugarri bat behar-beharrezkoa da: autonomia. Eta autonomia diodanean, alde guztiekiko autonomia esan gura dut: autonomia alderdi politikoekiko, autonomia erakundeekiko, autonomia beste elkarteekiko, …

Hori da, horren sinple eta horren konplikatua aldi berean. Hori da, nire ustez, euskara elkarte bat. Eta horren barruan nire ustez sartu ahal dira Euskal Herrian zehar dauden
hainbat elkarte eredu, mota eta tipo.

Zer ekarpen egin dio euskara elkarteak nire herriari edo niri? Nire herriari egin dizkion ekarpenak begi-bistakoak dira. Historian lehen aldiz Derioko hainbat bizilagun
bildu gara euskaraz bizitzeko hautua muturretara eramateko. Eta hori nobedadea
da gure herrian, duda barik. Gainera, proiektua sendotzen ari den heinean,
euskaldunok gero eta zerbitzu gehiago dugu eskura gure herrian: dela herri
aldizkaria, dela berbalagun, dela kultur zerbitzua, … Eta niri? Ez dakit zein
ekarpen egin didan: dirua kendu, denbora kendu, baina nahi duzuna eta sinisten
duzuna egiteko satisfazioa niri nork kenduko? Xinple-xinple, hori da.

Galiziatik Galesera

2008-04-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Gure nazioartekotze prozesua jarraituz, Galiziatik Galesera egingo dugu salto oraingoan.

Jurgi Kintanak bere blogean galeseraren historia sozialari buruz egin du berba eta inbidia sortu zait. Nik ere nahi dut horrelako zerbait. Hona hemen artikulua:

Gales eta Euskal Herria hainbat arlotan dira antzekoak: neurri eta
biztanle kopuru ia bera dute (biek 20.000 km2, eta 3 milioi biztanle
inguru), bietan bertako hizkuntza gutxitua dago (galesera biztanleen
%21ak daki, euskara %28k), eta bilakaera historikoan ere parekotasun
handiak dituzte.

Antzekotasun
horren haritik ikerketa konparatu bat egiten ari naiz. Egia esan
Erresuma Batura etorri nintzenean uste nuen galeseraren historiari
buruz euskararen historiari buruz bezain ikerketa gutxi egongo zirela
eginda. Baina oker nengoen. Laster topatu nuen A Social History of the Welsh Language
liburu bilduma. Geraint H. Jenkins Galesko unibertsitateko
historialariak koordinaturiko proiektu bat da, Erdi Arotik gaur egunera
arteko hizkuntzaren historia soziala aztertuz. Dozenaka ikertzailek
parte hartu dute proiektuan eta emaitza 11 liburutako bilduma izan da
1997 eta 2001 artean argitaratua. Izatez 5 libururen bi bertsio egin
dira, bata galeseraz eta bestea ingelesez, eta hamaikakoa osatzeko
falta den liburua elebitan argitaraturiko datu estatistikoen tomo bat
da, irudian ageri den hauxe:

Euskal
Herrian, jakina, badira ikerketak euskararen historia sozialari buruz.
Ez dago, ordea, Galesen bezalako proiektu zabal eta koordinaturik.

Euskararen
iragana ikertu duten pertsona gehienak banaka aritu dira, eta arlo bat
edo beste bat arakatu dute, ez historia osoa. Askotan, gainera,
filologoak eta literatur kritikariak izan dira halako lanak burutu
dituztenak, ez historialariak. Ez dut esan nahi hizkuntzan adituen
ekarpenak eskasak direnik. Aitzitik beren lana beharrezkoa da eta ondo
egiten dute. Arazoa da literatura eta filologia arloetatik kanpoko
hizkuntza-gaiak, propioki historialariei dagozkienak, inork gutxik
lantzen dituela.

Galesen bezala beharrezkoa litzateke gure
artean ere, proiektu kolektibo bat, unibertsitate mailako ikerketa
talde batek antolatua, zenbait urtetakoa, beharrezko aurrekontuarekin
eta dozenaka aditu bilduko dituena. Eredua Galesek eskaintzen digu.

Oraingoan Galizia

2008-04-11  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Aspaldi honetan nazioartera begira nago, edo hala iruditzen zait. Katalunia (behin eta birritan), txeieneak, maoriak eta oraingo honetan Galizia.

Sechu Sende lagunaren blogetik atera. Luzea da eta nik ñabardura txiki batzuk egingo nizkioke, baina oro har (beste behin ere azken aldi honetan) gure egoeraz ari dela ematen du. Zuek esango didazue ……

1.

O pesimismo nom é um bom motor de trabalho: desmotiva, entristece, paraliza e destrue mais do que motiva, dinamiza e construe.

A gente mais ou menos informada conhece desde hai anos a situaçom da
língua entre a gente nova: umha situaçom catastrófica nas cidades e
vilas, caracterizada pola perda de usos na nossa língua, com índices
proximos á extinçom como língua de uso habitual, informal nas grandes
cidades.

A realidade é mui chunga, dramática e a lista de adjectivos é tan longa
que hai gente especialista em caracteriza-la com mil calificativos
terroríficos.

Além das frias cifras e dos estudos sociolingüísticos concienzudos
sobre a situaçom da língua na gente nova, muitas das persoas que
vivimos em contacto directo com rapaces e rapazas –e suponho que case
todos e todas as persoas temos algum tipo de contacto com nen@s e
adolescentes- nom podemos deixar de emocionar-nos, preocupar-nos e ser
sensíbeis a essa crescente desgaleguizaçom.

2.

A algumha gente o contacto com realidades problemáticas e nom desejadas
produce-lhe depresom, episódios de tristeza ou estados de raiba, com
umha crescente sensaçom de impoténcia persoal. E colectiva.

Muita gente, entre a que me incluo, sentimos esses baixóns quando a
nossa filha volta do cole falando outra língua que nom é a nossa, ou
quando aparecem uns senhores dicindo que o galego está a discriminar os
falantes de lingua espanhola. Ou quando nos damos conta de que um dos
motores importantes do trabalho, o gubernamental, se mostra como um
agente irresponsável, insensível e ineficaz diante deste problema.

Como pode ser possivel que estes que se chamam governantes, só por pór
um caso, eh, só por pór um exemplo, falem de promoçom do galego quando
nem hai um programa de música na tele pública para gente nova!

Inútiles!
Vedes, já me cabreei!

3.

A situaçom, si, chegou a ser mui dura.

Porque nom esquezamos que ao fim de contas, nós –e aquí que se inclua
quem quixer- nós, digo, somos @s filh@s e net@s da gente que perdeu
umha guerra a mans do Fascismo.

Perdemos a guerra, recordades? Machacarom-nos.

E a nossa língua foi o símbolo d@s perdedores, @s assassinad@s, @s
reprimid@s, @s clandestin@s, os exiliad@s, etcétera, etcétera.

Mui triste foi isso de vir perdendo palavras desde que as Suas Altezas
os Reis Católicos começarom a Doma e Castraçom do Reino de Galiza hai
já puffff de anos.

Si. E levamos anos e anos chorando e temos direito a seguir chorando.
Mas em quanto choramos nom podemos trabalhar. Penso que é algo bastante
incompatível.

E aquí é quando devemos pór-nos séri@s e ter em conta de que sem trabalho a nossa sociedade nom pode cambiar.

4.

E esse trabalho nom pode ser só individual, persoal, senóm que debe ser um labor colectivo, comunicativo.

Quando a gente se junta a trabalhar procura um bom clima: cooperativo,
creativo, alegre, assi esteja construíndo umha estrada ou reconstruíndo
um país despois dum terremoto.

A ver se nos damos conta de que queixando-nos derrotistamente do mal que está a situaçom nom vamos amanhar nada.

Si, os índices de uso da língua entre a gente nova som os que som. Nós
sabemo-lo e, o que é mais importante, a gente nova sabe-o.

Por isso cumpre dar-se conta de que durante muitos anos aquí se
trabalhou socialmente a língua –especialmente no ensino- desde a
perspectiva do uso da língua.

E, como dixo o sábio Txepetx e adaptou Manuel Portas, o processo de
aprendizagem e uso dumha língua tem outros elementos tam importantes
como o próprio uso e entre eles está a motivaçom.

Para mim a gente que se queixa do pouco uso da língua e transmite esse
derrotismo alá onde vai pode chegar a ser mais destrutiva que a gente
contrária ao desenvolvemento social da nossa língua que combate contra
ela. Porque o derrotismo desmobiliza, desmotiva e destrue.

5.

Quem dixo isso de que Devemos ser realistas na análise da realidade e optimistas na vontade para cambiala tinha toda a razom do mundo.

Eu, desde logo, sei que para que o meu país cámbie necessitamos muito
trabalho e muita moral e bem repartida. Porque para que este país e a
nossa língua mudem temos que compartir entre milheiros e milheiros de
persoas umha responsabilidade: o caminho da língua.

Que, por certo, deve ser um caminho público, ou, melhor visto: umha rede de caminhos.

E nos caminhos da língua nom só estamos quem falamos galego sempre, tamém quem falam galego ás vezes, e quem falam castelam.

6.

Quando escrebim Made in Galiza nom tinha na cabeça os meus
colegas sociolingüistas ou profes. Em absoluto. Tinha a minha afilhada
de 7 anos que case nom fala galego, a gente de 17 de Vigo ou Ferrol, as
avoas galego-falantes que lhes falam espanhol ao neto, ou o rapaz ou
rapaza a quem se lhe passa pola cabeça que porque nom, claro que si,
vou falar galego.

E muita outra gente a quem todos conhecemos, desde os ladróns de línguas até as bonecas que falam a nossa língua.

E claro que é triste chegar a dar-se conta de que alguem escrebe um
livro para, entre outras muitas cousas, comunicar-lhes aos seus
vezinhos e vezinhas que o que nos fai valiosos como sociedade é a sua
nossa língua.

Um livro que intenta ser divertido, útil, entretido, etcétera, como qualquer outro livro.

Porque nom escreber sobre as cousas tristes com humor?

7.

Mas a energia que em muitos lugares da Galiza está a desenvolver muita
gente em favor dum processo de comunicaçom em galego é muito mais
intensa do que ás vezes podemos pensar. Penso.

Somos crític@s, rebeldes, exigentes, e, sobre todo, trabalhador@s.

Nestes momentos críticos para a nossa própría existéncia como povo… é
umha prioridade cargar-nos de energia, falarmos da língua com humor,
com seguridade e com vontade de cambiar o nosso presente, agora, e
deixar de falar do futuro como se fossemos videntes ou, pior aínda,
visionári@s.

E si, tenho a completa seguridade de que as cousas cámbiam. E de que
depende de nós e da nossa força de trabalho persoal e social a
intensidade da transformaçom.

A cuestiom nom é deter o processo de desgaleguizaçom. A clave é começar o processo social de galeguizaçom.

Alertemos, si, sobre o perigo. Mas construamos as soluçons.

Um processo que só se pode activar desde a cultura da participaçom.

Entre moit@s!

……….

Aí vai. Isto escrebi-no ás presas ao ler este exemplo de literatura
depresiva, alarmante e, por suposto, complementária, aínda que
contraditória com o discurso que botei arriba: O galego, como a sida