Euskarazko internetek zer behar duen?

2008-02-08  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Aurrekoan agindu bezala, Denis Elortzak bere sakontze lanean euskarazko interneterako hainbat proposamen bota ditu. Niri oso interesgarriak iruditu zaizkit (eta ez bakarrik ikuspuntu soziolinguistikotik) eta horregatik “lapurtu” ditut.
Testu osoa: Denis
Elortza: “Euskara ingurune globalizatuan. Globalizazioak euskararen
biziraupenerako ematen dituen aukerak”

4.1.1 Administrazio publikoentzako
proposamenak

Handitu Interneten erabilera orokorra:
merkatu banda zabalerako sarrera, hedatu wifigune
publikoak, hedatu banda zabala herri txikietara (euskararen
arnasguneetara)… 

Handitu euskaldunen teknologia berrietako
alfabetizazio maila eta eskaini euskaraz

Internet
mundurako lehen pausoa (euskarazko programa, aplikazio eta webguneak erabiliz).

Sortu adituez osatutako Euskararen
Batzorde Teknologikoa, Interneten, informazio eta komunikazio
teknologietan eta hizkuntza teknologietan hartu beharreko neurriak zein diren
erabakiko dituena.

Eman diru-laguntzak Interneten euskarazko
edukiak  sortzen dituztenei, izan
Wikipedia osatzen ari direnei edo izan gutxieneko interes publikoko bestelako
edukiak sortzen dituzten elkarte, enpresa zein norbanakoei.

Malguagotu diru-laguntzen sistemak.
Internet egunetik egunera asko aldatzen da eta diru-laguntzen programek
ezaugarri hori kontuan hartu behar dute.

Lagundu diruz webguneen ostatatzea.
Eskaini doako domeinuak. Ezabatu euskarazko edukiak sortzeko Internet  erabiltzaileek izan ditzaketen muga
ekonomiko eta tekniko guztiak.

Bermatu erakunde publikoen webguneetako
eduki guztien euskarazko bertsio eguneratua eta euskararekiko diskriminazio
positiboa aplikatu. Sustatu erakunde pribatuen artean ere webguneek hizkuntza
eskubideak bermatzeko beharra.

Sustatu indar handiagoz Internet bidezko
euskarazko webgune elebakarrak.

Egin inbertsio handiagoak hizkuntza
teknologietan: itzulpen automatikorako, ahotsaren tratamendurako, karaktereen
ezagutza optikorako (OCR), karaktereen ezagutza inteligenterako (ICR) eta
euskararen ezaugarri berezien tratamendurako.

Handitu euskarazko telebisten
interaktibitatea Internetek ematen dituen aukerak probestuz.

Handitu hezkuntza sisteman Internetek
duen pisua eta hartu euskara erabilera hizkuntzatzat. Hartu neurriak
ikasle/ordenagailu ratioa 1 izan dadin.

Behartu diru-laguntza publikoak jasotzen
dituzten paperezko egunkari eta aldizkariak bertsio digital interaktiboak
edukitzera.

4.1.2 Euskalgintzako gobernuz kanpoko
erakundeentzako proposamenak

Sortu Internet bidezko sareak, trinkotu
hizkuntza komunitatea sarearen bidez. Kafe antzokietan dirutza inbertitu baino,
Interneteko bilguneak (Goiena.net, Doberaren blog komunitatea…) sortu edo
konbinazioa (Espaloia).

Sustatu mota guztietako Interneteko
edukien sorkuntza (bloga, tresna interesgarria). Sustatu  jendartean euskarazko Wikipedia osatzeko
lanetan parte hartzea. 

Tokiko euskalgintza erakundeak: sustatu
herriko beste eragileen artean (merkataritza, enpresak,  herri mugimenduko elkarteak…) Interneten
erabilera; adibidez, komertzioentzako ere euskarazko blog plataformak
eskainiz.

Tokiko euskalgintzako erakundeak: egin
Internet bidezko tokiko komunikaziorako jauzi sendoa, 90. hamarkadan tokiko
aldizkarietara egindakoaren parekoa (hainbat eredu: Goiena.net, Uztarria.com,
Dobera, Eibar…).

Egin 
Firefox nabigatzailearen euskarazko bertsioaren erabilera gizarteratzeko
kanpaina erraldoia.

4.1.3 Informatikari eta internauta euskaltzaleentzako
proposamenak

Gizarteratu Interneteko euskarazko mundua
komunikabide tradizionalen bidez, bai euskarazkoen eta bai erdarazkoen bidez.

Sustatu denetariko euskarazko edukiaren
sorkuntza eta sortu euskarazko edukira iristeko tresnak, edukia sortzekoak,
edukia trinkotzekoak.

Egin komunitatea bistaratzeko jarduerak
eta tresnak; Informatikari Euskaldunen Bilkurak,
EH 2.0, Euskaltube, blogari.net, blogak.com, sustatu.com…

Saiatu tresnak sortzerakoan esfortzuak
optimizatzen eta ez lana bikoizten (blogari.net vs. blogak.com vs. mundua.com)
eta beroaldien gainetik lehentasunak jartzen (orain nano-formatuak datoz, orain
Txioka dago …). Gutxi zarete eta lan handia dago.

Tresnak sortzerakoan, lehentasunak
jartzerakoan, eskaini arreta berezia “Messenger generazioari” (gazteen %88 da
Interneten erabiltzaile).

Sortu eta bultzatu Interneten murgiltzeko
lehenengo pausoak ematen lagunduko duten euskarazko tresna eta ekimen gehiago
(Tailerrak 2.0). 

4.1.4 Internet erabiltzaile euskaldunontzako proposamenak

Ez izan soilik ikusle, kontatu zure
bizitza, konpartitu afizio eta bizioak, apunteak… finean, islatu euskaldunon
bizimodua, kultura, hizkuntza… Interneten.

Bilatu euskaraz, erabili euskarazko
orrietarako link-ak, erabili euskarazko bilguneak [nodoak] (Zabaldu.com,
bildu.com, sustatu.com, aurki.com, txioka.net…)

Sortu harreman sareak (Facebook,
MySpace…)

Erabili software librea, euskararekiko
abegikorragoa da. Erabili Firefox: euskaraz dago, Euskalbar dauka, …

Ez erabili Copyright-ik, ez edukien
banaketa libre edo biderkatzailea eragozten duen lizentziarik.

Edukiak Interneteratzerakoan eman lehentasuna eduki eta modu
berritzaileei.

2007ko sakontze egitasmoak (II)

2008-02-07  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Alaia
Saenz: “Euskal Herria globalizazioan. Nolako mundua, halako herria”.
Globalizazioari buruzko tesia da honako hau. Alaia Saenz-ek globalizazioari
buruzko bere ikuspegia ematen du, baita globalizazioari aurre egiten diotenena
ere. Azken aldean, identitatea aipatzen du, eta horren barruan hizkuntza. Oso
filosofikoa iruditu zait, oso intangiblea (hau da hau berba). Gainera, ez zait
iruditzen Hiznet-eko gaiekin harreman handirik duenik (zerbait bai, baina asko
ez). Saiakera bat da, globalizazioa, identitatea eta hizkuntza lotu nahi duena.
Nik uste dut praktikak eta egunerokoak gainditu egiten dutela berak
proposatutakoa, baina tira, nire iritzia baino ez da.

Imanol
Haro: “Globalizazioa eta hizkuntza gutxituak. Aukerak eta mehatxuak”.
Aurrekoaren ildotik doa sakontze lan hau ere. Lan mardula egin du Imanol Harok,
benetan mardula. Ez dut osorik irakurri, gehien interesatzen zaizkidan gaiak
baizik. Globalizazioak hizkuntzen gainean plazaratutako mitoak aipatzen ditu,
baita horiek egurtu ere. Ariketa polita da hizkuntza menperatzaileen aldeko
argudioak etengabe jaurtitzen digutenei erantzuteko. Ingelesaren nagusitasunaz
ere egiten du berba, baita horrek hizkuntza gutxituei ekar diezaiekeen kalteez
ere. Oso interesgarria da hiru zirkuluen teoria (aditua nuen, baina berak oso
era zehatzean eta argian laburbildu du). Beste hainbat gauza aipatzen ditu
(identitatea, komunikabideak, teknologia berriak, multinazionalak, euskarazko
kontsumoa, …), baina ni bere ondorioarekin geratzen naiz: gure hizkuntza
komunitatearen helburua bistaratzea izan behar du, agertzea, izatea. Eta irrati
esatariaren adibidea mundiala.

Denis
Elortza: “Euskara ingurune globalizatuan. Globalizazioak euskararen
biziraupenerako ematen dituen aukerak”. Saio oso-oso interesgarria egin du
Denisek. Globalizazioari euskararen komunitatearen begietatik so egin eta
horren araberako diskurtsoa eraiki. Oso interesgarria da euskarak interneten
duen presentziaz egin duen azterketa. Izan ere, blogen kopurua biztanleko
aipatzen du (eta ez gabiltza horren fin) eta abar. Merezi du interneten
inguruko bere hausnarketa, hizkuntza komunitatea trinkotzeaz aipatzen dituenak.
Proposamen oso interesgarriak egiten ditu, internet-i dagokionez. Ekarriko
ditut blogera aurrerantzean. Enpresa multinazionala eta euskararen gaia ere aztertzen
du. Hainbat enpresako kideri elkarrizketa egin eta egoera deskribatu egin du.
Egoera deskribatzeaz gain, egoera horiek gainditzeko proposamenak ere egin
ditu, oso interesgarriak hauek ere. Ezinbestekoa den lana, bai horixe.

Janire
Lopez: “Helduen euskalduntze-alfabetatzean eragiten duten prozesu
psikosozialak. Ikaslearen autoirudia eta motibazioa”. Hau nire blogaren
gaia baino, Karrajuako lagunen gaia izango
litzateke, baina egin dezagun intrusismo apur bat. Basauri eta Arrigorriagako
hainbat ikasleri egindako inkestetan oinarritutako ikerketa da. Oso ikerketa
psikologikoa (barkatu, baina sarritan horrelakoekin galdu egiten naiz!), eta
sakona. Pena lagina txikia izatea, ondorioak estrapolatu ahal izateko. Euskara
irakasleentzat ikasgai politak eman ditzake, ondo behatuz gero.

Zer kristo egin behar dugu? (2)

2008-01-31  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Gaur goizean Euskadi Irratian Manu Etxezortuk Joxerra Garzia elkarrizketatu du. Gaia izan da zer kristo egin behar dugu?. Entzugaia igotzen ez dakidanez (desastre bat naiz), loturarekin konformatu behar.

Zer kristo egin behar dugu? (mp3)

Linguanet 2008

2008-01-30  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Linguanet-ekoek hauxe bidali digute blogean ateratzeko, eta guk baietz, jakina.

Asmoz Fundazioak, bosgarren urtez jarraian, Linguanet antolatu du, lan
munduko euskara planen inguruko ikastaroa alegia. Euskararen erabilera
bultzatzeko egitasmoak ugalduz doaz azken urteotan eta euskara
erabiltzen diren esparruak zabalduz joan daitezen gero eta gehiago dira
euskara planetan murgildu diren enpresak. Planen kopurua haunditzeak
ekarri du, besteak beste, erabiltzen den metodologia sendotzen,
hornitzen eta erabiltzaile berriengana zabaltzen joatea.

Horren
adiera da Asmoz Fundazioak eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza
Politikarako Sailburuordetzak, Emun, Elhuyar eta Artez elkarteekin
elkarlanean, internet bidez antolatzen duen Linguanet ikastaroa. 50
ordutako ikastaro honek, internet bidez, euskara planen inguruko
oinarrizko ezagutza teorikoa eskaintzea du helburu. Eguneroko praktiken
esperientziak ezagutzeko aukera aurrez aurreko hiru tailer praktikoen
bitartez izaten da. Hortaz, ikastaroak pedagogikoki formazio malgua,
arina eta trinkoa eskaintzen du.

Euskararen erabilera sustatzeko
lanean dihardutenei zuzenduriko formazioa izanik, hartzailea eremu
askotarikoa izan daiteke: erakunde eta enpresetako teknikari eta
koordinatzaileak, lan munduan aritzeko asmoa duten ikerlari eta
ikasleak, euskararen presentzia areagotzeko lanean diharduten erakunde
publikoetako langileak, hizkuntza normalkuntzako arduradunak,…

Ikastaroaren
arrakastaren partaide dira ere laguntzaile eta irakasle moduan
dabiltzan herri administrazio eta esparru sozioekonomikoetan diharduten
hizkuntza plangintzako profesionalak.

Otsailaren 25ean hasi eta maiatza bitarte iraungo duen ikastaro honen informazio orokorra eta izen-emate orria Asmoz Fundazioko http://linguanet.asmoz.org webgunean topa daitezke.

2007ko sakontze egitasmoak (I)

2008-01-30  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

2007an hainbat izan dira hiznet-en aurkeztu diren sakontze egitasmoak. Horregatik, post bakarrean denak komentatu beharrean, hainbat postatan komentatuko ditut, behintzat interesgarrienak iruditu zaizkidanak. Astean behin, saiatuko naiz sakontze egitasmoen gaineko artikulua hona ekartzen. Bueno, gaurkoz lehen uzta.

Nagore Ferreira: “Emakumea eta transmisioa, Euskal Herrian. Hizkuntza eta baloreak”. Ikerketa honek aztertzen du orokorrean emakumeak zein paper bete duen euskararen transmisioan. Ikuspuntu antropologiko batetik aztertzen du transmisioa. Interesgarriak eta beharrezkoak dira mota hauetako ikerketak, behar-beharrezkoak. Lan honek dakarren berrikuntzarik nabarmenena da hiru andreekin egindako sakoneko elkarrizketak egin izana. Estimatzekoak dira elkarrizketa hauek. Bestela, nahiko lan orokorra da eta bilketa lan polita egiten du, batez ere arlo teorikoan. Beste ikerketa zehatzago batzuk abiatzeko oinarria ipintzen du.

Eunate Irazabal: “Emakumea eta euskal irakaskuntza”. Nolabait esatearren, aurreko lanaren osagarria izan daiteke honako hau. Aurrekoak aintzat hartzen zuen emakumeak izan duen eragina transmisio naturalean eta honako honek, berriz, emakumeen eragin hori transmisio kulturalean. Historikoki emakumeak euskarazko irakaskuntzan izan duen eragina zehatz-mehatz azaltzen du egileak. Datuak ematen ditu eta lan zehatza egiten du. Gaur egungo egoerari dagokionez, datuak ematen ditu, oso interesgarriak eta zentzu batean denon intuizioekin bat egiten dutenak: emakumeak gehiengo dira hezkuntzan (unibertsitatea, lanbide heziketa eta kirol hezkuntzan izan ezik), baita helduen euskalduntze-alfabetatzean ere. Horien gaineko irakurketa ere egiten du Eunate Irazabalek, baina agian horretan apur bat hankamotz geratzen da. Gehiago sakontzeko moduak okurritzen zaizkit: kopuruak ezberdinak al dira euskarazko eta erdarazko irakaskuntzan? Eta Euskal Herrian eta beste herri batzuen artean? Eta, hala balitz, zeren arabera azaldu ahal dira ezberdintasunak edo berdintasunak? Dena den, aurrekoa bezala, hizkuntza genero ikuspegitik aztertzeko saiakera polita da honako hau ere.

Kattalin Arizmendiarrieta: “Euskalkiak eta gazteak”. Titulua orokorra bada ere, ez pentsa teoria orokorrik topatuko duzunik lan honetan. Euskalkiak eta gazteak baino, Ondarroako gazteak eta euskalkiak izan beharko litzateke izenburu aproposagoa. Ikerketa soziolinguistiko hutsa da honako hau. Hiznet-eko ikerketetan oso gutxi izango dira ikerketa soziolinguistiko hutsak direnak eta hauxe da honako hau. Ondarroan jartzen du fokua egileak, Ondarroako gazteengan hain zuzen ere. Interesgarria da ikustea euskara “natural” bizi duten gazteen ohiturak, esamoldeak eta arazoak. Euskararen arnasbideak jagoteko pistarik eta trikimailurik topatzeko bide egokia izan daitezke mota hauetako ikerketak. Dena den, niri soziolinguistika hutsa ez zait horrenbeste arduratzen, soziologia eta diziplinartekoak nahiago.

Mikel Leunda: “Soraluzeko gaztetxoak eta euskara”. Oso ikerketa osatua ekarri du Mikel Leundak. Lasarte-Orian egiten diren antzerakoa da ikerketa. Oso tresna erabilgarria da hizkuntza baten indarra eta estatusa neurtzeko, gaztetxoen artean. Ikerketak ematen dituen emaitzen artean, behin eta berriz nabarmentzen den ama-hizkuntzaren aldagaia. Ama-hizkuntzak hein handi batean baldintzatzen du euskararen gaitasun erlatiboa, eta gaitasun erlatiboak hein handi batean erabilera. Transmisioa berriro ere hizkuntzaren osasunaren neurri eta hizkuntzaren erabileraren neurri. Nago garrantzi gutxiegi ez ote diogun eskaintzen.

Autoestimaren hauspoari putz eginez …

2008-01-28  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Urte berria hasi da, bizitza berria, lan
berria eta bloga erdi hilik, edo behintzat oso motelduta. Eta, hala ere, azken
aldi honetan prentsa (idatzian) behin baino gehiagotan agertu gara: azken
bi
asteetan Argia aldizkarian eta zapatu honetan Gaur8 aldizkarian.

Ez dut ezer agintzen, baina hemendik aurrera idazteko erritmoa motela
izango dela aurreikusten dut, behintzat nire burua kokatu arte. Hortik aurrera,
batek daki … Dena den, mila esker irakurtzen duzuen guztiei, erantzuten ez
duzuen guztiei, eta prentsan bloga ateratzen duzuenei. Autoestima puztea ere
beharrezkoa da noizean behin, blogarekin jarraitu ahal izateko.

Zer kristo egin behar dugu?

2008-01-23  //  Sailkatu gabea  //  5 iruzkin

Gaurko periodikua kargatuta etorri da, euskararen komunitatearen
ikuspuntutik. Bi hausnarketa nabarmendu nahiko nituzke (beste hiru ere
etorri dira, hau, hau eta hau):
– Joxerra Garziarena: «Euskara bultzatzeko ditugun tresnak pattal erabiltzen ari gara».
– Joxe Manuel Odriozola: “Hizkuntza eta errealitatea”

Eta, gainera, gero zuzenean hitzaldi interesgarria jarraitzeko aukera emango dute. Ikaragarria, dena egun bakar batean.

Bat 64: Kale erabileraren neurketa

2008-01-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Kale erabilera neurtu egin dute Euskal Herrian, eta bada bosgarren aldia. Eta neurtu egin dute behaketa bidez. Mundu mailan hizkuntzaren erabilera behaketa bidez aztertzen duen soziolinguistika ikerketa bakarra da. Eta sarritan ez dugu behar bezala baloratzen. Bego, beraz, nire errekonozimendua ikerketa hau posible egiten duten guztiei, batez ere kalez kale neurtzen duten horiei.

Neurtu ondoren, emaitzak publiko egin behar, emaitzak karrikara atera behar, dudarik gabe. Prentsak jaso ditu emaitzak gainetik, baina horrekin ez da nahikoa. Eta, horretarako, Soziolinguistika Klusterrak Bat aldizkariaren ale berezia atera du ikerketa honen harira. Emaitzak aurkezteaz gain, emaitza horien gaineko interpretazioak eta hausnarketak ere badakartza aldizkariak. Oso mamitsua da bertan esandakoa, eta hainbat ikuspuntu dira nabarmentzekoak.

Batetik, nik nabarmendu nahiko nituzke Araba, Nafarroa eta Gipuzkoaren emaitzen gaineko irakurketak. Bakoitzak bere alorrean ekarpen ederra egiten dio euskal soziolinguistikari, euskararen komunitatearen errealitatea hobeto ulertzen laguntzen digu. Bizkaikoak, ordea, ez du besteen maila eta orokortasunetan galdu egiten da, emaitzak xehe aztertu beharrean. Pena da, Bizkaiko kasuak irakaspen ederrak eman ditzake-eta, nire ustez behinik behin.

Bigarrenik, bestelako ekarpen batzuk ere nabarmendu nahiko nituzke: Xabier Isasi eta Olatz Zabaletarenak, bereziki azken honek egiten duen irakurketa prestigioari buruz. 

Soziolinguistika lantzeko filmak

2008-01-07  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Pere Mayans Kataluniako soziolinguistak bloga du. Eta blog horretan sail berri bat hasi du: soziolinguistika lantzeko filmak.

Momentuz, hiru film aipatu ditu. Bakoitzean filmaren gaineko fitxa teknikoa, laburpena, iruzkina, bereziki landu beharreko eszenak eta gehiago jakiteko bibliografia ematen du. Esperimentu berezia eta erakargarria. Adi jarraituko dugu.

1. Windtalkers filma.
2. Rabbit Proof-fence (Belaunaldi galdua)
3. The wind that shakes the barley (Garagarra astintzen duen haizea)

4. Pathfinder 

Euskara mintzagai bilduma

2007-12-28  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politika Sailburuordetzak jarri du martxan Euskara mintzagai izeneko liburu bilduma. Liburu hauek dibulgaziozkoak izan nahi dute, euskararen inguruko gaietakoak, soziolinguistika barne, jakina.

Lehen bi aleak daude eskuragai webgune honetan. Aipatzekoa da HPSkoek ematen duten aukera: liburuak erosi, edo webgunetik jaitsi pdfan edo bertsio elektronikoan. Bejondeiela, ea jakintza partekatzeko bide gehiago irekitzen diren.